Ιστορικό

Ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί εγκατεστημένοι στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Σουηδία μεταδίδουν μέσω δορυφόρου προγράμματα προς τη Δανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων αυτών, μεταδόθηκαν διάφορες διαφημίσεις που απαγορεύονται από τον σουηδικό νόμο περί εμπορικών πρακτικών.

Η υπόθεση C-34/95 αφορούσε διαφήμιση σε παιδικό περιοδικό για δεινοσαύρους, το οποίο εκδίδεται σε σειρές από την εταιρία De Agostini· με κάθε τεύχος προσφερόταν τμήμα ομοιώματος δεινοσαύρου, το οποίο συμπληρωνόταν με την αγορά όλων των τευχών της σειράς. Ο Ombudsman των καταναλωτών ζήτησε από το Marknadsdomstolen κυρίως να απαγορεύσει την πώληση του περιοδικού ή, επικουρικώς, να υποχρεώσει την De Agostini να αναφέρει τον αριθμό των τευχών που απαιτούνται για τη συμπλήρωση του ομοιώματος. Ζήτησε επίσης να της απαγορευθεί να διατυπώνει παραπλανητικούς ισχυρισμούς.

Οι υποθέσεις C-35/95 και C-36/95 αφορούσαν αντιστοίχως τα προϊόντα περιποιήσεως του δέρματος «Body de Lite» και τα απορρυπαντικά «Astonish» τα οποία διαφημίζονταν στο πλαίσιο τηλεοπτικής εκπομπής και ο πελάτης μπορούσε να τα παραγγείλει τηλεφωνικά. Ο Οmbudsman των καταναλωτών ζήτησε κατ' ουσίαν από το Marknadsdomstolen να απαγορεύσει στην TV-Shop να μεταδίδει παραπλανητικές διαφημίσεις.

Το Marknadsdomstolen, το οποίο επελήφθη των ζητημάτων αυτών, ζήτησε από το Δικαστήριο να πληροφορηθεί αν το άρθρο 30 (περί απαγορεύσεως των ποσοτικών περιορισμών επί των εισαγωγών) ή το άρθρο 59 (περί ελεύθερης παροχής υπηρεσιών) της Συνθήκης ΕΚ ή η οδηγία 89/552/ΕΟΚ («τηλεόραση χωρίς σύνορα») επιτρέπουν σε κράτος μέλος:

1. να απαγορεύσει τηλεοπτική διαφήμιση που μεταδίδεται από άλλο κράτος μέλος,
2. να απαγορεύσει τηλεοπτική διαφήμιση που αποσκοπεί στην προσέλκυση της προσοχής παιδιών ηλικίας κάτω των 12 ετών (στην ειδική περίπτωση της υποθέσεως C-34/95).

Το σουηδικό δίκαιο

Ο σουηδικός νόμος περί εμπορικών πρακτικών παρέχει στο Marknadsdomstolen τη δυνατότητα να απαγορεύσει διαφήμιση ή πράξη η οποία αντίκειται προς τα εμπορικά ήθη ή είναι αθέμιτη έναντι των καταναλωτών ή άλλου επιχειρηματία. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να διατάξει έμπορο να παρέχει στις διαφημίσεις του ορισμένα πληροφοριακά στοιχεία που ενδιαφέρουν τον καταναλωτή. Ο σουηδικός νόμος περί ραδιοφωνίας προβλέπει ότι η διαφήμιση δεν πρέπει να αποσκοπεί στην προσέλκυση της προσοχής των παιδιών.

Εκτίμηση του Δικαστηρίου

A) Παραπλανητική διαφήμιση που μεταδίδεται από άλλο κράτος μέλος

1. Η οδηγία 89/552/ΕΟΚ αποσκοπεί στον συντονισμό των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων και στην κατάργηση των εμποδίων στην ελεύθερη μετάδοση, τα οποία είναι αποτέλεσμα των διαφορών των διατάξεων κάθε κράτους. Η οδηγία προβλέπει ότι οι εκπομπές που μεταδίδονται από ένα κράτος μέλος και προορίζονται για το κοινό άλλου κράτους μέλους πρέπει να τηρούν τη νομοθεσία του κράτους προελεύσεως. Το κράτος μέλος λήψεως δεν μπορεί να θέτει περιορισμούς για λόγους που ανάγονται στους τομείς που συντονίζει η οδηγία.

   Η οδηγία θέτει ορισμένες αρχές όσον αφορά τη διαφήμιση και το περιεχόμενό της. Επιτυγχάνει μερικό συντονισμό, ο οποίος δεν αποκλείει αυτόματα άλλους κανόνες εκτός από αυτούς που αφορούν τη μετάδοση των προγραμμάτων. Επομένως, δεν αντίκειται προς αυτήν εθνικός κανόνας που προστατεύει τους καταναλωτές, εφόσον δεν καθιερώνει δεύτερο έλεγχο. Εξάλλου, μια άλλη κοινοτική οδηγία (84/450/ΕΟΚ) αναθέτει στα κράτη τον έλεγχο των παραπλανητικών διαφημίσεων χάριν των καταναλωτών και γενικότερα του κοινού. Επομένως, δεν μπορεί να αφαιρεθεί από το κράτος μέλος λήψεως η δυνατότητα να λαμβάνει μέτρα κατά διαφημιστή λόγω παραπλανητικής διαφημίσεως, εφόσον τα μέτρα αυτά δεν εμποδίζουν την κατά κυριολεξία αναμετάδοση στην επικράτειά του εκπομπών που μεταδίδονται από άλλο κράτος μέλος.

2. Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, η απαγόρευση τηλεοπτικής διαφημίσεως αφορά καταρχήν τους τρόπους πωλήσεως ενός προϊόντος. Το Δικαστήριο επιβεβαιώνει ότι οι εθνικοί κανόνες που περιορίζουν ή απαγορεύουν ορισμένους τρόπους πωλήσεως δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 30, εφόσον εφαρμόζονται σε όλους τους επιχειρηματίες και επηρεάζουν κατά τον ίδιο τρόπο, νομικά και πραγματικά, την εμπορία εγχωρίων και ξένων προϊόντων.

   Αντιθέτως, αν το εθνικό δικαστήριο διαπιστώσει ότι η απαγόρευση πλήττει βαρύτερα τα ξένα προϊόντα και επομένως εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 30 της Συνθήκης, θα πρέπει να ελέγξει αν η απαγόρευση δεν είναι αναγκαία για την ικανοποίηση των επιτακτικών απαιτήσεων γενικού συμφέροντος ή για την επίτευξη ενός των στόχων που προβλέπονται στο άρθρο 36. Συναφώς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει τη νομολογία του σύμφωνα με την οποία η εντιμότητα των εμπορικών συναλλαγών και η προστασία των καταναλωτών συνιστούν επιτακτικές απαιτήσεις γενικού συμφέροντος, οι οποίες μπορούν να δικαιολογήσουν εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων.

3. Κατά πάγια νομολογία, διαφήμιση που μεταδίδεται από τηλεοπτικό σταθμό εγκατεστημένο σε κράτος μέλος προς όφελος διαφημιστή εγκατεστημένου σε άλλο κράτος μέλος συνιστά παροχή υπηρεσιών κατά την έννοια του άρθρου 59 της Συνθήκης. Επομένως, οι εν λόγω εθνικοί κανόνες, ελλείψει εφαρμοστέων στον τομέα αυτό κανόνων εναρμονίσεως, συνεπάγονται περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. Επομένως, το εθνικό δικαστήριο πρέπει να εξετάσει αν οι διατάξεις αυτές είναι αναγκαίες για την ικανοποίηση επιτακτικών απαιτήσεων γενικού συμφέροντος, αν είναι ανάλογες προς τούτο και αν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν λιγότερο περιοριστικά μέσα. Συναφώς, υπενθυμίζεται η νομολογία του Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία η εντιμότητα των εμπορικών συναλλαγών και η προστασία των καταναλωτών συνιστούν επιτακτικές απαιτήσεις γενικού συμφέροντος, οι οποίες μπορούν να δικαιολογήσουν εμπόδια στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών.

B) Διαφήμιση που απευθύνεται στα παιδιά

Δεν αντιβαίνει προς την οδηγία εθνική διάταξη η οποία ορίζει αυστηρότερους κανόνες για τους εγκατεστημένους στο έδαφος του ιδίου κράτους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς. Η συλλογιστική αυτή δεν μπορεί να έχει εφαρμογή σε ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη.

Η οδηγία περιλαμβάνει ολοκληρωμένο σύστημα διατάξεων για την προστασία των ανηλίκων από τηλεοπτικά προγράμματα και διαφημίσεις. Το κράτος λήψεως μπορεί να συνεχίσει να εφαρμόζει τους κανόνες του που έχουν ως γενικό σκοπό την προστασία των καταναλωτών και των ανηλίκων, αλλά δεν μπορεί να εμποδίζει την αναμετάδοση εκπομπής προερχομένης από άλλο κράτος μέλος ή να εφαρμόζει διατάξεις που έχουν ως ειδικό σκοπό τον έλεγχο του περιεχομένου της τηλεοπτικής διαφημίσεως που απευθύνεται σε ανηλίκους. Αυτό θα κατέληγε στην επιβολή δευτέρου ελέγχου, ο οποίος προστίθεται σε εκείνον τον οποίο - κατά την οδηγία - πρέπει να διενεργεί το κράτος μεταδόσεως.

Αποκλειστικά προς χρήση των μέσων μαζικής ενημέρωσης - Ανεπίσημο έγγραφο το οποίο δεν δεσμεύει το Δικαστήριο. Για συμπληρωματικές πληροφορίες ή για αντίγραφο της αποφάσεως, επικοινωνήστε με την Estella Cigna, τηλ. (352) 4303.2582.