WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(druga izba)

z dnia 16 września 2013 r.

Sprawy połączone F‑20/12 i F‑43/12

Barbara Wurster

przeciwko

Europejskiemu Instytutowi ds. Równości Mężczyzn i Kobiet (EIGE)

Służba publiczna – Personel EIGE – Członek personelu tymczasowego – Procedura oceny zdolności zarządczych nowo zatrudnionych pracowników EIGE na średnim szczeblu kierowniczym – Przeniesienie z urzędu na stanowisko poza szczeblem kierowniczym – Prawo do bycia wysłuchanym – Zakres stosowania prawa – Uwzględnienie z urzędu – Zmiana uzasadnienia dokonana przez sąd z urzędu

Przedmiot:      Skargi wniesione na podstawie art. 270 TFUE, które zostały zarejestrowane: pierwsza pod sygnaturą F‑20/12 (zwana dalej „skargą w sprawie F‑20/12”) i druga pod sygnaturą F‑43/12 (zwana dalej „skargą w sprawie F‑43/12”), w których B. Wurster żąda zasadniczo, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji dyrektor Europejskiego Instytutu ds. Równości Mężczyzn i Kobiet (zwanego dalej „EIGE” lub „Instytutem”) z dnia 8 września 2011 r. w sprawie przeniesienia z urzędu B. Wurster z dniem 1 października 2011 r. na stanowisko naczelnika sekcji ośrodka zasobów i dokumentacji, po drugie, stwierdzenia nieważności odmownej decyzji dyrektor EIGE (zwanej dalej „dyrektor”) z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie przyznania skarżącej dodatku za sprawowanie funkcji kierowniczych w okresie od 1 czerwca 2010 r. do 30 września 2011 r., i po trzecie, wypłaty dodatku za sprawowanie funkcji kierowniczych za okres od 1 czerwca 2010 r. do 30 września 2011 r., powiększonego o odsetki za zwłokę, obliczone według stopy ustalonej przez Europejski Bank Centralny (EBC) dla operacji refinansowania, podwyższonej o dwa punkty.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji dyrektor Europejskiego Instytutu ds. Równości Mężczyzn i Kobiet z dnia 8 września 2011 r. w sprawie przeniesienia z urzędu B. Wurster na stanowisko naczelnika sekcji ośrodka zasobów i dokumentacji. W pozostałym zakresie skargi zostają oddalone. Europejski Instytut ds. Równości Mężczyzn i Kobiet pokrywa własne koszty postępowania i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez B. Wurster.

Streszczenie

1.      Skargi urzędników – Interes prawny – Ocena w chwili wniesienia skargi – Skarga zachowująca swój przedmiot niezależnie od rezygnacji skarżącego złożonej po jej wniesieniu – Zachowanie interesu prawnego

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)

2.      Skargi urzędników – Nieograniczone prawo orzekania – Uznanie prawa do dodatku

(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 1)

3.      Urzędnicy – Personel tymczasowy – Ocena – Sprawozdanie z oceny zdolności zarządczych – Sporządzenie – Obowiązek skutecznego wysłuchania zainteresowanego – Zakres

(warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 14)

4.      Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Siła wyższa – Pojęcie – Urlopy w okresie letnim – Wyłączenie

5.      Skargi urzędników – Zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania prawa – Stwierdzenie z urzędu

6.      Akty instytucji – Stosowanie w czasie – Moc wsteczna przepisu prawa materialnego – Przesłanki

7.      Skargi urzędników – Interes prawny – Zarzut naruszenia istotnych wymogów proceduralnych – Ograniczona swoboda administracji – Zarzut nieistotny dla sprawy

(regulamin pracowniczy, art. 91)

1.      Przesłanki dopuszczalności skargi, w szczególności brak interesu prawnego oraz poszanowania art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego, należą do bezwzględnych przeszkód procesowych, które sąd powinien zbadać z urzędu. Oceny interesu prawnego dokonuje się w chwili wniesienia skargi przez skarżącego, a nie gdy Sąd wydaje orzeczenie.

Wprawdzie okoliczność, że członek personelu tymczasowego po wniesieniu skargi złożył rezygnację, może prowadzić do postawienia pytania o to, czy skarga nie stała się bezprzedmiotowa, lecz w sytuacji gdy skarga staje się bezprzedmiotowa, okoliczność ta sama w sobie nie wiąże się z obowiązkiem umorzenia postępowania przez sąd Unii ze względu na bezprzedmiotowość. Nawet bowiem w wypadku umorzenia sąd powinien rozstrzygnąć kwestię kosztów, która zależy między innymi od tego, czy w chwili gdy skarga została wniesiona, była ona zasadna.

(zob. pkt 55–57)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑154/99 P Politi przeciwko Europejskiej Fundacji Kształcenia, 29 czerwca 2000 r., pkt 15; sprawa C‑362/05 P Wunenburger przeciwko Komisji, 7 czerwca 2007 r., pkt 47

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑44/05 RENV Strack przeciwko Komisji, 23 października 2012 r., pkt 97

2.      Na podstawie art. 91 ust. 1 zdanie ostatnie regulaminu pracowniczego Sądowi do spraw Służby Publicznej przysługuje nieograniczone prawo orzekania w zakresie sporów o charakterze majątkowym. W ramach tego nieograniczonego prawa orzekania Sąd może stwierdzić istnienie prawa do dodatku do wynagrodzenia.

W tym względzie, w drodze analogii z żądaniami odszkodowawczymi, gdy osoba wnosi do Sądu o stwierdzenie istnienia po jej stronie takiego prawa na podstawie tego, że decyzja, której wydanie stało się powodem odmowy wypłacenia tej osobie przez administrację spornego dodatku, była niezgodna z prawem, powinna ona rozpocząć postępowanie poprzedzające wniesienie skargi poprzez złożenie zażalenia w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia jej tej decyzji lub powzięcia o niej wiadomości, nawet jeśli nie żąda stwierdzenia nieważności tego aktu.

(zob. pkt 61, 63)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑15/93 Vienne przeciwko Parlamentowi, 30 listopada 1993 r., pkt 41; sprawa T‑473/04 Asturias Cuerno przeciwko Komisji, 19 czerwca 2007 r., pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo

3.      Każda osoba, w odniesieniu do której sporządza się sprawozdanie z oceny mogące wywoływać skutki w ramach jej kariery, powinna mieć możliwość przedstawienia swoich uwag, zanim wspomniane sprawozdanie stanie się ostateczne, nawet w braku wyraźnego przepisu w tym względzie. Podobnie jest w wypadku sporządzonego na podstawie uregulowań wewnętrznych agencji Unii sprawozdania z oceny zdolności zarządczych członka personelu tymczasowego.

W tym względzie okoliczność, że zainteresowany uczestniczył w spotkaniu w ramach procedury przewidzianej w art. 14 warunków zatrudnienia innych pracowników, nie może zwalniać agencji z przeprowadzenia spotkania w ramach postępowania w sprawie oceny zdolności zarządczych. Przesłanie w tym celu dokumentu nie może zastąpić przeprowadzenia spotkania. Podczas gdy procedura przewidziana we wspomnianym art. 14 dotyczy oceny zdolności danej osoby do wypełniania zadań wchodzących w zakres jej obowiązków, jak również jej wydajności i zachowania podczas służby, które muszą odpowiadać sobie w całości, to procedura oceny zdolności zarządczych dotyczy wyłącznie sprawdzenia zdolności zarządczych danej osoby.

Ponadto aby wada proceduralna pociągała za sobą stwierdzenie nieważności aktu, konieczne jest, by brak takiej wady mógł prowadzić do innego skutku. Przesłanka ta jest spełniona w wypadku sprawozdania z oceny zdolności zarządczych, ponieważ wspomniane sprawozdanie jest oparte na ocenach subiektywnych, a zatem takich, które z natury mogą ulegać zmianie.

(zob. pkt 75, 77–79, 82)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑155/03, T‑157/03 i T‑331/03 Cwik przeciwko Komisji, 13 grudnia 2005 r., pkt 156; sprawa T‑173/04 Carius przeciwko Komisji, 25 października 2006 r., pkt 71; sprawa T‑27/05 Lo Giudice przeciwko Komisji, 25 października 2007 r., pkt 49

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑4/10 Nastvogel przeciwko Radzie, 13 września 2011 r., pkt 90, 94

4.      Wystąpienie siły wyższej wymaga w odniesieniu do podnoszonego zdarzenia spełnienia trzech przesłanek: działania z zewnątrz, nieprzewidywalności i niemożności jego uniknięcia, co nie jest spełnione w wypadku urlopów w okresie letnim.

(zob. pkt 80)

5.      Ponieważ zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania prawa ma charakter bezwzględnie obowiązujący, Sąd do spraw Służby Publicznej musi zbadać go z urzędu, naruszyłby bowiem powagę swego urzędu sędziego orzekającego o zgodności z prawem, gdyby powstrzymał się od stwierdzenia, nawet w przypadku braku sprzeciwu stron w tej kwestii, że zaskarżona do niego decyzja została wydana na podstawie normy, która nie może stosować się do danego przypadku. Uwzględnienie z urzędu zarzutu o charakterze bezwzględnie wiążącym ma na celu spowodowanie przestrzegania normy, która z uwagi na swe znaczenie nie może zależeć od staranności stron lub jakości ich pism, a w związku z tym okoliczność, że skarżący nie przedstawił wystarczająco ściśle okoliczności faktycznych i prawnych, nie stanowi przeszkody w tym, by Sąd zbadał z urzędu bezwzględnie wiążący zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania prawa.

(zob. pkt 84, 88)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone od T‑576/93 do T‑582/93 Browet i in. przeciwko Komisji, 15 lipca 1994 r., pkt 35

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑74/10 Kimman przeciwko Komisji, 29 września 2011 r., pkt 44, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑644/11 P

6.      Zasada pewności prawa sytuacji prawnych z reguły sprzeciwia się temu, by początek temporalnego zakresu obowiązywania aktu o charakterze generalnym przypadał przed datą jego ogłoszenia, a przeciwna sytuacja jest dopuszczalna jedynie w drodze wyjątku, jeżeli wymaga tego zamierzony cel i odbywa się to z należytym poszanowaniem uzasadnionych oczekiwań zainteresowanych osób. Ponadto taki skutek powinien jasno wynikać z brzmienia, celu lub systematyki rozpatrywanych przepisów.

Wprawdzie każda nowa norma stosuje się nie tylko do przyszłych sytuacji, lecz również do przyszłych skutków sytuacji, które powstały, ale nie w pełni się ukonstytuowały pod rządami dawnej normy. W każdym wypadku sytuacje nie w pełni ukonstytuowane dotyczą wypadków osób, które w chwili gdy norma została uchylona lub zmieniona, jedynie częściowo spełniały przesłanki wymagane do tego, by ta norma znajdowała do nich zastosowanie.

(zob. pkt 93, 95, 96)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 21/81 Bout, 10 lutego 1982 r., pkt 13; sprawa C‑368/89 Crispoltoni, 11 lipca 1991 r., pkt 17

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑31/10 Guittet przeciwko Komisji, 13 czerwca 2012 r., pkt 47, 50 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa F‑63/10 BL przeciwko Komisji, 13 czerwca 2012 r., pkt 58

7.      W sytuacji gdy dodatek zostaje przyznany w braku ważnej podstawy prawnej, bez względu na zasadność zarzutów podnoszonych przez skarżącego, który zmierza do uzyskania wypłaty tego dodatku, wykonując wyrok administracja nie może wypłacić dodatku, ponieważ taka wypłata byłaby niezgodna z prawem.

(zob. pkt 99)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 432/85 Souna przeciwko Komisji, 20 maja 1987 r., pkt 20

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑15/08 Wiame przeciwko Komisji, 4 lutego 2010 r., pkt 27; sprawa F‑31/06 Pino przeciwko Komisji, 26 września 2011 r., pkt 112