Language of document : ECLI:EU:F:2013:21

WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(pierwsza izba)

z dnia 26 lutego 2013 r.

Sprawa F‑124/10

Vassilliki Labiri

przeciwko

Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu (EKES)

Służba publiczna – Obowiązek wspomagania – Artykuł 12a regulaminu pracowniczego – Mobbing – Dochodzenie administracyjne

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której V. Labiri żąda stwierdzenia nieważności decyzji sekretarza generalnego Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) z dnia 18 stycznia 2010 r. o niepostawieniu żadnego zarzutu kierownikowi wydziału skarżącej i o umorzeniu postępowania w sprawie dochodzenia administracyjnego wszczętego wspólnie przez EKES i Komitet Regionów Unii Europejskiej w następstwie złożonej przez nią skargi dotyczącej mobbingu.

Orzeczenie: Stwierdza się nieważność decyzji z dnia 18 stycznia 2010 r. EKES pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez skarżącą.

Streszczenie

1.      Skargi wnoszone przez urzędników – Akt niekorzystny – Pojęcie – Decyzja o umorzeniu postępowania w sprawie dochodzenia administracyjnego wszczętego wspólnie przez dwie odrębne instytucje Unii Europejskiej w następstwie skargi o mobbing – Decyzja wydana przez niewłaściwy względem skarżącego organ powołujący – Zaliczenie

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91, załącznik IX)

2.      Skargi wnoszone przez urzędników – Interes prawny – Skarga urzędnika będącego w swym odczuciu ofiarą mobbingu na odmowę uwzględnienia wniosku o udzielenie wsparcia – Zachowanie interesu prawnego

(regulamin pracowniczy, art. 91)

3.      Urzędnicy – Mobbing – Pojęcie – Zachowanie zmierzające do zdyskredytowania zainteresowanego lub do pogorszenia jego warunków pracy – Wymóg powtarzalnego charakteru zachowania – Wymóg umyślności działania – Zakres – Brak wymogu nieprzychylnego zamiaru sprawcy mobbingu

(regulamin pracowniczy, art. 12a ust. 3)

1.      Aktami lub decyzjami, na które można wnieść skargę o stwierdzenie nieważności, są jedynie takie środki, które wywołują wiążące skutki prawne mogące bezpośrednio i natychmiastowo wpłynąć na interesy urzędnika, zmieniając w istotny sposób jego sytuację prawną. W przypadku postępowania w sprawie dochodzenia administracyjnego wszczętego przez dwie odrębne instytucje Unii Europejskiej w następstwie skargi dotyczącej mobbingu decyzja organu powołującego instytucji, w której zatrudniony jest domniemany sprawca mobbingu, który to organ w ogóle nie jest właściwy względem skarżącego, a już w szczególności w sytuacjach związanych z mobbingiem, o umorzeniu tego postępowania stanowi akt niekorzystny dla skarżącego.

Z art. 3 załącznika IX do regulaminu pracowniczego wynika, że organem powołującym kompetentnym do zdecydowania o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego jest organ powołujący właściwy dla danego urzędnika, czyli urzędnika wskazanego w sprawozdaniu z dochodzenia, a nie organ powołujący właściwy dla skarżącego.

Ponadto organy powołujące dwóch odrębnych instytucji Unii mogą wspólnie wszcząć i prowadzić dochodzenie administracyjne takie jak to przewidziane w załączniku IX do regulaminu pracowniczego. W momencie gdy te dwie instytucje nie przyjmują wspólnie końcowej decyzji, lecz każda z nich przyjmuje odrębną i odmienną decyzję, zainteresowany urzędnik, który jest zatrudniony w obu tych instytucjach, musi wnieść zażalenie do organu powołującego, który pierwszy doręczy urzędnikowi będącemu domniemaną ofiarą mobbingu niekorzystny akt, i w danym wypadku wnieść swoją skargę do Sądu przeciwko instytucji tego właśnie organu powołującego.

(zob. pkt 42, 51–53)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 204/85 Stroghili przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 21 stycznia 1987 r., pkt 6

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑47/06 Aimi i in. przeciwko Komisji, 13 grudnia 2006 r., pkt 58; sprawa F‑52/06 Pimlott przeciwko Europolowi, 29 listopada 2007 r., pkt 48

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy skarżący ma interes w orzeczeniu nieważności zaskarżonego aktu. Interes ten zakłada, że samo stwierdzenie nieważności takiego aktu będzie miało skutki prawne lub, używając innego sformułowania, że w wyniku skargi osoba, która ją wniosła, uzyska jakąś korzyść.

W przypadku tak poważnej kwestii, jaką jest mobbing, należy dopuścić, że urzędnik lub inny pracownik, który uważa się za ofiarę takiego mobbingu i zaskarża przed sądem udzieloną przez instytucję odmowę rozpatrzenia jego wniosku o udzielenie wsparcia co do istoty – badania, które jest konieczne do podjęcia decyzji o wszczęciu dochodzenia lub podjęcia innych właściwych środków – zachowuje co do zasady uzasadniony interes wymagany przez orzecznictwo jako przesłanka dopuszczalności skargi. Powyższe odnosi się również do przypadków, w których zaskarżona decyzja nie usatysfakcjonowała urzędnika, który złożył skargę dotyczącą mobbingu.

(zob. pkt 56, 57)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 53/85 AKZO Chemie i AZKO Chemie UK przeciwko Komisji, 24 czerwca 1986 r., pkt 21

Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑480/93 i T‑483/93 Antillean Rice Mills i in. przeciwko Komisji, 14 września 1995 r., pkt 59, 60 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa T‑188/99 Euroalliages przeciwko Komisji, 20 czerwca 2001 r., pkt 26; sprawa T‑310/00 MCI przeciwko Komisji, 28 września 2004 r., pkt 44

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑43/09 van Heuckelom przeciwko Europolowi, 30 września 2010 r., pkt 31; sprawa F‑95/09 Skareby przeciwko Komisji, 8 lutego 2011 r., pkt 25; sprawa F‑42/10 Skareby przeciwko Komisji, 16 maja 2012 r., pkt 31

3.      Zgodnie z art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego nieprzychylny zamiar ewentualnego sprawcy mobbingu nie jest w żaden sposób koniecznym elementem kwalifikacji danego zjawiska jako mobbingu. W istocie przepis ten definiuje mobbing jako „niewłaściwe zachowanie”, które wymaga dla jego wykazania, spełnienia dwóch kumulatywnych przesłanek. Pierwsza przesłanka dotyczy istnienia sposobu zachowania, wypowiedzi ustnych i pisemnych, gestów lub innych działań, które „powtarzają się lub mają charakter ciągły” i są „podejmowane w sposób umyślny”. Druga przesłanka, oddzielona od pierwszej przyimkiem „[i]”, wymaga, by ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania „godziły w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby”.

Z tego, że przymiotnik „umyślny” dotyczy pierwszej przesłanki, a nie drugiej, można wysnuć dwojaki wniosek. Po pierwsze, sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania, o których mowa w art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, muszą mieć charakter umyślny, co wyklucza z jego zakresu stosowania działania, które mają miejsce przypadkowo. Po drugie, nie wymaga się z kolei, by ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania były podejmowane z zamiarem godzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Innymi słowy, może mieć miejsce mobbing w rozumieniu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego w przypadku, gdy sprawca mobbingu nie zamierza poprzez swoje działania dyskredytować ofiary lub rozmyślnie pogarszać jej warunków pracy. Wystarczy tylko, by te działania, o ile zostały dokonane dobrowolnie, obiektywnie pociągały za sobą takie konsekwencje. W tym względzie zakwalifikowanie zjawiska jako mobbingu jest uzależnione od przesłanki, by takie działania były wystarczająco realne w takim sensie, że bezstronny i rozsądny postronny obserwator o zwykłym stopniu wrażliwości, który znalazłby się w takich samych warunkach, uznałby je za przesadne i naganne.

Odmienna wykładnia art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego skutkowałaby pozbawieniem tego przepisu jakiejkolwiek skuteczności z uwagi na trudności wykazania nieprzychylnego zamiaru sprawcy mobbingu. O ile bowiem istnieją przypadki, w których taki zamiar wynika naturalnie z działań sprawcy, o tyle należy zauważyć, że takie przypadki stanowią rzadkość i że w większości sytuacji ewentualny sprawca mobbingu wystrzega się zachowań, które mogłyby pozwolić przypuszczać, że miał zamiar zdyskredytować swą ofiarę lub obniżyć jej warunki pracy.

(zob. pkt 65–68)

Odesłanie:

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑52/05 Q przeciwko Komisji, 9 grudnia 2008 r., pkt 133–136; ww. sprawa Skareby przeciwko Komisji, pkt 65