WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(w pełnym składzie)
z dnia 13 stycznia 2010 r.
Sprawy połączone F‑124/05 i F‑96/06
A i G
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Skarga o stwierdzenie nieważności – Umorzenie postępowania – Skarga o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej – Dopuszczalność – Przywileje i immunitety – Uchylenie immunitetu sądowego – Poufność dochodzeń prowadzonych przez OLAF – Dochodzenia IDOC – Dostęp do dokumentów o charakterze medycznym – Dostęp do akt osobowych – Postępowanie dyscyplinarne – Rozsądny termin
Przedmiot: Skargi wniesione na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w których, w sprawie F‑124/05, skarżący żąda, po pierwsze, stwierdzenia nieważności w szczególności decyzji Komisji z dnia 28 lutego 2005 r. oddalającej jego wniosek z dnia 22 października 2004 r. o zamknięcie postępowania dyscyplinarnego wszczętego przeciwko niemu decyzją z dnia 16 stycznia 2004 r., a po drugie, zasądzenia od Komisji wypłaty odszkodowania na jego rzecz; w sprawie F‑96/06, ten sam skarżący żąda zasądzenia od Komisji wypłaty odszkodowania na jego rzecz z tytułu popełnionych przez nią różnych błędów.
Orzeczenie: Umarza się postępowanie w przedmiocie żądań sformułowanych przez skarżącego w skardze zarejestrowanej pod sygnaturą F‑124/05 A przeciwko Komisji. Komisja zapłaci skarżącemu kwotę 30 000 EUR tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez niego krzywdę. Komisja, oprócz kosztów własnych, pokrywa połowę kosztów skarżącego związanych ze skargami zarejestrowanymi pod sygnaturami F‑124/05 A przeciwko Komisji i F‑96/06 G przeciwko Komisji. Skarżący ponosi połowę kosztów własnych związanych ze skargami zarejestrowanymi pod sygnaturami F‑124/05 A przeciwko Komisji i F‑96/06 G przeciwko Komisji.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Żądania zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną w związku z przewlekłym postępowaniem dyscyplinarnym
(regulamin pracowniczy, art. 73)
2. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Odszkodowanie ryczałtowe na podstawie regulaminu pracowniczego – Wniosek o dodatkowe odszkodowanie ze względu na błąd mogący powodować powstanie odpowiedzialności instytucji – Przesłanki
(regulamin pracowniczy, art. 73)
3. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Niezdolność do pracy – Stopień niezdolności do pracy – Ustalenie przez komisję lekarską
(regulamin pracowniczy, art. 73; zasady ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, art. 19 ust. 3)
4. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Dochodzenie przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego
(regulamin pracowniczy, załącznik IX)
5. Urzędnicy – Skarga – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zażalenia oparte na tych samych zarzutach, lecz mających prawnie odrębny przedmiot – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
6. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy
(art. 340 akapit drugi TFUE)
7. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Decyzja o uchyleniu immunitetu urzędnika lub pracownika – Włączenie
(protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich, art. 12; regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
8. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Ustalenie zawodowego podłoża choroby
(regulamin pracowniczy, art. 73)
9. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Ustalenie istnienia choroby zawodowej
(regulamin pracowniczy, art. 26, 73; zasady ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, art. 21)
10. Wspólnoty Europejskie – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001
(regulamin pracowniczy, art. 26; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 2)
11. Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Odesłanie do skargi wniesionej przez skarżącego do tego samego sądu w innej sprawie – Niedopuszczalność – Wyjątki
(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21; regulamin Sądu, art. 44 § 1)
12. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Decyzja o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego
(regulamin pracowniczy, załącznik IX)
13. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – Uznanie przysługujące organowi powołującemu
(regulamin pracowniczy, załącznik IX)
14. Urzędnicy – Obowiązek staranności ciążący na administracji – Granice
15. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Termin
(regulamin pracowniczy, załącznik IX)
1. W wyniku postępowania dyscyplinarnego każdy urzędnik doświadcza sytuacji niepewności co do swej przyszłości zawodowej, która nieuchronnie wywołuje u niego stres i niepokój. Jeżeli taka niepewność trwa zbyt długo, natężenie wywołanego u niego stresu i niepokoju wzrasta ponad znajdujący uzasadnienie poziom. Należy zatem uznać, że przewlekłość postępowania dyscyplinarnego każe zakładać, iż zainteresowany doznał krzywdy. W tym względzie należy rozróżnić, po pierwsze, krzywdę, której doznaje urzędnik lub pracownik niezależnie od ewentualnej choroby, a po drugie, krzywdę spowodowaną ewentualną chorobą psychiczną lub nasileniem takiej choroby, której źródłem byłaby przewlekłość wspomnianego postępowania. Zatem żądanie zasądzenia zadośćuczynienia w celu naprawienia pierwszego rodzaju krzywdy jest dopuszczalne bez względu na stan ewentualnego dochodzenia wszczętego swego czasu przez urzędnika na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego. Natomiast żądanie urzędnika dotyczące zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w celu naprawienia szkody materialnej i krzywdy spowodowanej chorobą zawodową co do ogólnej zasady nie jest dopuszczalne do czasu zakończenia postępowania wszczętego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego.
(zob. pkt 147, 149–151)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑23/05 Giraudy przeciwko Komisji, 2 maja 2007 r., Zb.Orz.SP s. I-A-1-121, II-A-1-657, pkt 197–202
2. Skarga, w której urzędnik domaga się naprawienia krzywdy doznanej według swojego twierdzenia z powodu choroby zawodowej, wniesiona przed zakończeniem postępowania wszczętego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego, uznawana jest co do zasady za przedwczesną ze względu na to, że na etapie, na którym skarga została wniesiona, nie można było ocenić odpowiedniego charakteru wynikającego z regulaminu pracowniczego odszkodowania, o które zainteresowany mógł się ubiegać. W większości przypadków ustalenie związku przyczynowego między wykonywaniem obowiązków a przywoływaną szkodą, a także ocena szkody wymagają bowiem ekspertyzy lekarskiej, w związku z czym ustalenie takiego związku przyczynowego i takiej szkody przez sąd przed zakończeniem postępowania wszczętego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego nie miałoby sensu, a nawet nie byłoby możliwe.
Jednak nie można automatycznie wyciągać wniosku o przedwczesności żądania wypłaty odszkodowania z tytułu zarzucanego instytucji działania niezgodnego z prawem ze względu na niezakończenie procedury medycznej. W świetle ekonomii procesowej – zasady, która wymaga wyważenia różnych czynników występujących w każdym konkretnym przypadku – sąd może, między innymi, wziąć pod uwagę okoliczność, że w danej sprawie ekspertyza lekarska nie jest konieczna do oceny doznanej krzywdy.
(zob. pkt 153, 154, 156, 158)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑300/97 Latino przeciwko Komisji, 15 grudnia 1999 r., RecFP s. I-A-259, II-1263, pkt 94, 95; sprawa T‑57/99 Nardone przeciwko Komisji, 10 grudnia 2008 r., Zb.Orz.SP s. I-A-2-83, II-A-2-505, pkt 56, 57
3. Artykuł 19 ust. 3 akapit drugi zasad ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, który przewiduje, że jeżeli po zakończeniu leczenia nie można określić stopnia niezdolności do pracy w sposób ostateczny, sprawozdanie komisji lekarskiej powinno określić dokładny termin, w którym najpóźniej należy dokonać ponownego zbadania sprawy ubezpieczonego, należy bezwzględnie interpretować w sposób zawężający. Gdyby bowiem komisja lekarska mogła kilkakrotnie przekładać datę ponownego zbadania sprawy ubezpieczonego, niektórzy ubezpieczeni nigdy nie otrzymaliby kwoty przewidzianej w art. 73 regulaminu pracowniczego za swojego życia. Ponadto szeroka wykładnia tego przepisu byłaby sprzeczna z pojęciem utrwalenia zdefiniowanego w art. 19 ust. 3 omawianych zasad ubezpieczenia, zgodnie z którym skutki wypadku lub choroby zawodowej uznawane są za utrwalone, jeżeli nie zachodzą już w nich zmiany lub zanikają one bardzo powoli i w bardzo ograniczonym zakresie. Zatem pojęcie utrwalenia nie wyklucza zmiany stanu pacjenta, lecz zakłada stabilizację lub bardzo wolną zmianę.
(zob. pkt 161)
4. Instytucja posiada szerokie uprawnienia dyskrecjonalne, jeżeli chodzi o wszczynanie i prowadzenie dochodzeń administracyjnych, pod warunkiem że istnieje racjonalne podejrzenie popełnienia naruszenia dyscyplinarnego.
(zob. pkt 173, 188)
5. Dopuszczalne jest, aby urzędnik powoływał się na ten sam zarzut, na ten sam argument lub na tę samą okoliczność faktyczną na poparcie kilku zażaleń, których przedmiot jest prawnie odrębny.
(zob. pkt 205)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑253/06 P Chassagne przeciwko Komisji, 19 września 2008 r., Zb.Orz.SP s. I‑B‑1‑43, II‑B‑1‑295, pkt 149
6. W ramach skargi o odszkodowanie do strony skarżącej należy wykazanie, czy spełnione są przesłanki powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii Europejskiej. Istnieje jednakże pewne ograniczenie tej zasady, w przypadku gdy fakt wyrządzający szkodę mógł być spowodowany kilkoma różnymi przyczynami i gdy pozwana instytucja nie dostarczyła żadnego dowodu umożliwiającego ustalenie, której z tych przyczyn można przypisać ten fakt, podczas gdy znajduje się ona w najkorzystniejszej pozycji, aby dostarczyć dowodów w tym względzie, w związku z czym pojawiająca się niepewność powinna ją obciążać.
(zob. pkt 213)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑48/05 Franchet i Byk przeciwko Komisji, 8 lipca 2008 r., Zb.Orz. s. II-1585, pkt 182, 183
7. Immunitet jurysdykcyjny, o którym mowa w art. 12 protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich, chroni urzędników i pracowników przed postępowaniem wszczętym przez organy państw członkowskich ze względu na dokonane przez nich czynności służbowe. Zatem decyzja o uchyleniu immunitetu urzędnika lub pracownika zmienia jego sytuację prawną przez sam fakt uchylenia tej ochrony i przywrócenia mu statusu osoby podlegającej powszechnie obowiązującemu prawu państw członkowskich, co sprawia, że podlega on, bez konieczności zastosowania żadnych pośrednich przepisów, środkom, w szczególności zaś zatrzymaniu i pociągnięciu do odpowiedzialności przed sądem, ustanowionym w tym powszechnie obowiązującym prawie.
Uprawnienia dyskrecjonalne przysługujące krajowym organom po uchyleniu immunitetu w kwestii podjęcia lub umorzenia postępowania wszczętego przeciwko urzędnikowi lub pracownikowi pozostają bez wpływu na fakt, że decyzja o uchyleniu immunitetu dotyczy bezpośrednio jego sytuacji prawnej, ponieważ skutki związane z tą decyzją ograniczają się do uchylenia ochrony, z której korzystał on jako urzędnik lub pracownik, i nie wynika z niej konieczność jakiegokolwiek dodatkowego środka służącego jej wdrożeniu.
Z powyższych rozważań wynika, że decyzja, którą instytucja uchyliła immunitet jurysdykcyjny urzędnika lub pracownika, stanowi dla niego akt niekorzystny.
(zob. pkt 231–233)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑345/05 Mote przeciwko Parlamentowi, 15 października 2008 r., Zb.Orz. s. II‑2849, pkt 34, 35
8. Przedmiotem dochodzenia administracyjnego prowadzonego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego jest gromadzenie w sposób obiektywny wszelkich informacji pozwalających ustalić podłoże zawodowe dolegliwości, na którą cierpi dany urzędnik, a także okoliczności, w których wystąpiła. W przypadku gdy warunki pracy danego urzędnika są głównym powodem obaw dotyczących podłoża zawodowego dolegliwości, na którą cierpi, dochodzenie musi zawierać szczegółową obiektywną analizę zarówno warunków pracy zainteresowanego, jak i jego dolegliwości jako takiej.
(zob. pkt 263)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑48/01 Vainker przeciwko Parlamentowi, 3 marca 2004 r., RecFP s. I-A-51, II-197, pkt 129
9. Artykuł 26 regulaminu pracowniczego przewiduje utworzenie dla każdego urzędnika akt osobowych zawierających wszelkie dokumenty dotyczące jego stosunku pracy oraz wszelkie oceny jego kwalifikacji, wydajności i zachowania, a także wszelkie uwagi urzędnika dotyczące powyższych dokumentów. Dokumenty mogą być wykorzystane lub użyte przez instytucję przeciwko urzędnikowi tylko w przypadku, gdy zostały mu one przedstawione przed ich włączeniem do akt. Celem tych przepisów jest zagwarantowanie urzędnikowi prawa do obrony.
Jeżeli chodzi o dostęp do dokumentów o charakterze medycznym w ramach postępowania dotyczącego uznania choroby zawodowej, w zasadach ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej przewidziano szczególną procedurę przewidującą przekazanie pełnej opinii medycznej, na której opiera się zamierzona decyzja organu powołującego, lekarzowi wybranemu przez urzędnika, jeżeli urzędnik ten przedstawi taki wniosek po przekazaniu projektu decyzji przewidzianego w art. 21 zasad ubezpieczenia, a także odwołanie się do komisji lekarskiej, w której skład wchodzi lekarz wyznaczony przez urzędnika.
Respektowanie praw urzędnika wymaga bowiem, aby zapewnić mu drogę dostępu do dokumentów o charakterze medycznym. Przyznanie takiej możliwości urzędnikowi należy jednak pogodzić z koniecznością zachowania tajemnicy lekarskiej, która pozostawia każdemu lekarzowi osąd co do możliwości powiadomienia osób przez niego leczonych lub badanych o charakterze ich dolegliwości. Przewidując pośredni dostęp do dokumentów o charakterze medycznym, poprzez zaangażowanie zaufanego lekarza wyznaczonego przez urzędnika, zasady ubezpieczenia godzą prawa urzędnika z koniecznością zachowania tajemnicy lekarskiej.
Respektowanie praw urzędnika wymaga, aby zapewnić mu nie tylko drogę dostępu do dokumentów o charakterze medycznym, lecz również do ustaleń dotyczących okoliczności faktycznych będących podstawą decyzji przyjmowanych na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego. Zatem dokumenty dotyczące ustaleń faktycznych związanych ze zdarzeniem, które miało miejsce w pracy, mogących stanowić podstawę wszczęcia postępowania dotyczącego uznania wystąpienia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w rozumieniu zasad ubezpieczenia również muszą zostać uznane za dokumenty o charakterze medycznym.
Niezbędne jest, aby pełna opinia medyczna, która na wniosek urzędnika może zostać przekazana wybranemu przez niego lekarzowi i która musi zostać przekazana członkom komisji lekarskiej przewidzianej w zasadach ubezpieczenia, zawierała ewentualne sprawozdanie z dochodzenia administracyjnego. W ten sposób urzędnik może, jeżeli złoży odpowiedni wniosek, zająć stanowisko w sprawie ustaleń zawartych w sprawozdaniu z dochodzenia za pośrednictwem zaufanego lekarza i ocenić możliwość zwrócenia się do komisji lekarskiej o wydanie opinii.
Ponadto medyczny charakter niektórych dokumentów nie stanowi przeszkody, aby mogły one w określonych przypadkach dotyczyć również stosunku pracy urzędnika. Przy takim założeniu dokumenty te muszą znajdować się w aktach osobowych zainteresowanego.
Zatem po pierwsze akta, które są podstawą do oceny zawodowego podłoża choroby dla lekarza wyznaczonego przez instytucję lub dla komisji lekarskiej, mają charakter medyczny i z tego względu mogą być przeglądane wyłącznie pośrednio, za pośrednictwem lekarza wyznaczonego przez urzędnika, zaś po drugie dokumenty o charakterze administracyjnym, które mogą znajdować się w tych aktach i mieć wpływ na stosunek pracy urzędnika, muszą również znajdować się w aktach osobowych, gdzie zgodnie z art. 26 regulaminu pracowniczego urzędnik może przeglądać je bezpośrednio.
Wszystkie dokumenty przekazane lekarzowi wyznaczonemu przez instytucję lub komisji lekarskiej podlegają zatem systemowi przewidzianemu w zasadach ubezpieczenia. Z tego względu włączenie do akt osobowych urzędnika niektórych z tych dokumentów, a także zapewniona urzędnikowi możliwość zapoznania się z nimi są zatem konieczne tylko wtedy, gdy dokumenty te są wykorzystywane do oceny lub zmiany stosunku pracy urzędnika przez administrację, której podlega.
(zob. pkt 275–282)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 88/71 Brasseur przeciwko Parlamentowi, 28 czerwca 1972 r., Rec. s. 499, pkt 11; sprawa 140/86 Strack przeciwko Komisji, 7 października 1987 r., Rec. s. 3939, pkt 7, 9, 10, 11 i przytoczone tam orzecznictwo, a także pkt 12, 13; sprawa C‑283/90 P Vidrányi przeciwko Komisji, 1 października 1991 r., Rec. s. I‑4339, pkt 20–22, 24, 25
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑154/89 Vidrányi przeciwko Komisji, 12 lipca 1990 r., Rec. s. II‑445, pkt 33–36; ww. sprawa Vainker przeciwko Parlamentowi, pkt 136, 137
10. Z samego tytułu rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, którego art. 4 ust. 2 tiret trzecie pozwala instytucjom odmówić dostępu do dokumentu, w przypadku gdy jego ujawnienie mogłoby naruszyć ochronę celu kontroli, śledztwa czy audytu, wynika, że zakres stosowania tego artykułu dotyczy publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu, Rady i Komisji. Tymczasem prawa urzędnika lub pracownika, który wnioskuje o przekazanie mu dokumentu dotyczącego jego stosunku pracy, nie są takie same jak prawa osób trzecich wnioskujących o dostęp do dokumentów danej instytucji. Prawa urzędników i pracowników w tej kwestii wynikają bowiem ze specjalnych przepisów art. 26 regulaminu pracowniczego, który nakłada konkretne zobowiązania na instytucje, aby zagwarantować prawo zainteresowanego do obrony. Urzędnicy korzystają zatem z własnego prawa, którego podstawą jest art. 26 regulaminu pracowniczego. Ponadto wniosek urzędnika może w określonych okolicznościach zostać objęty zakresem stosowania specjalnych przepisów dotyczących służby publicznej, które mają związek z dostępem do różnego rodzaju szczególnych dokumentów, na przykład dokumentów o charakterze medycznym. Wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 nie stanowi tym samym przeszkody w stosowaniu przepisów przywołanych w art. 26 regulaminu pracowniczego.
(zob. pkt 289, 291–296)
11. Celem art. 44 § 1 regulaminu Sądu jest umożliwienie sędziemu wydania orzeczenia w przedmiocie zarzutów sformułowanych z dostateczną precyzją. Postanowienia tego nie należy jednak interpretować w sposób skutkujący nałożeniem na strony nadmiernego formalizmu, który jedynie obciążyłby postępowanie sądowe.
Można zatem uznać za dopuszczalny, w świetle szczególnych okoliczności sprawy, zarzut skargi przed Sądem do spraw Służby Publicznej, który odsyła do wszystkich zarzutów sformułowanych w ramach innej skargi wniesionej do tego Sądu przez tego samego skarżącego, jeśli obie łączące się ze sobą sprawy zostały połączone, ponieważ takie odesłanie ma na celu uniknięcie przez skarżącego powtarzania długiego wywodu i ponownego dostarczania załączników liczących setki stron.
(zob. pkt 314–318)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑318/01 Othman przeciwko Radzie i Komisji, 11 czerwca 2009 r., Zb.Orz. s. II‑1627, pkt 57
12. Zgodność z prawem zaskarżonego aktu musi zostać oceniona w odniesieniu do okoliczności faktycznych i prawnych występujących w dniu, w którym akt został przyjęty, a ewentualne informacje, które zostałyby ujawnione w toku dochodzenia związanego z postępowaniem dyscyplinarnym po wydaniu decyzji o wszczęciu tego postępowania, nie mogą wpływać na zgodność z prawem wspomnianej decyzji, gdyż przedmiotem dochodzenia jest w szczególności ustalenie, czy początkowe podejrzenia były zasadne. Ponadto przy uwzględnieniu przedmiotu i celu postępowania dyscyplinarnego nie ma konieczności ustalenia okoliczności faktycznych zarzucanych zainteresowanemu, aby wszcząć ważnie postępowanie dyscyplinarne. Postępowanie dyscyplinarne ma właśnie na celu prześwietlenie okoliczności faktycznych zarzucanych zainteresowanemu.
(zob. pkt 351, 360)
Odesłanie:
Trybunał: sprawy połączone 15/76 i 16/76 Francja przeciwko Komisji, 7 lutego 1979 r., Rec. s. 321, pkt 7
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Giraudy przeciwko Komisji, pkt 145
13. Okoliczność, że postępowanie dyscyplinarne zostało zamknięte bez nałożenia kary dyscyplinarnej na pociągniętego do odpowiedzialności urzędnika, nie stanowi przeszkody dla sądu w wykonywaniu kontroli zgodności z prawem decyzji o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec zainteresowanego. Istniałoby bowiem ryzyko arbitralności, gdyby uznano, że organ powołujący posiada bezwzględne i nieograniczone uprawnienia do wszczynania wobec urzędnika postępowania dyscyplinarnego i następnie do zamykania postępowania bez nałożenia kary, a wspomniany urzędnik nie miałby możliwości w odpowiednim momencie zakwestionowania decyzji o wszczęciu tego postępowania z powodu braku kary, przeciwko której mógłby skierować ewentualną skargę. Musi zatem istnieć ograniczenie prawne uprawnień dyskrecjonalnych organu powołującego, kiedy ten podejmuje decyzję o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Takie ograniczenie musi podlegać kontroli sądu.
Ponadto pojawiłoby się ryzyko arbitralności, gdyby przyjęto, że zakładane przypadki niezgodności z prawem decyzji o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec urzędnika ograniczają się do przypadków nadużycia władzy. Organ powołujący musi być uznawany za organ wykonujący swoje uprawnienia w sposób bezprawny nie tylko w przypadku dowodu nadużycia władzy, lecz również w przypadku braku dostatecznie dokładnych i mających znaczenie dowodów, że zainteresowany popełnił uchybienie dyscyplinarne.
Przy uwzględnieniu szerokich uprawnień dyskrecjonalnych, którymi dysponuje organ powołujący, i granic, które należy mu wyznaczyć, kontrola sądu musi ograniczać się do sprawdzenia materialnej ścisłości dowodów uwzględnionych przez administrację w celu wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, braku oczywistych błędów w ocenie zarzucanych okoliczności oraz braku nadużycia władzy.
(zob. pkt 352–354, 365–367)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑273/94 N przeciwko Komisji, 15 maja 1997 r., RecFP s. I-A-97, II-289, pkt 125; sprawa T‑203/98 Tzikis przeciwko Komisji, 17 maja 2000 r., RecFP s. I-A-91, II-393, pkt 50; ww. sprawa Franchet i Byk przeciwko Komisji, pkt 352
14. Obowiązek staranności odzwierciedla równowagę wzajemnych praw i obowiązków w stosunkach między organem publicznym a pracownikami służby publicznej, ustanowionych w regulaminie pracowniczym. Obowiązek ten oznacza w szczególności, że organ powołujący, kiedy rozpatruje sytuację urzędnika, uwzględnia wszystkie elementy, które mogą wpłynąć na jego decyzję, a w ten sposób nie tylko uwzględnia interes służby, lecz również interes danego urzędnika.
Wymogi wiążące się z obowiązkiem staranności nie mogą same być interpretowane jako przeszkoda we wszczynaniu i prowadzeniu przez organ powołujący postępowania dyscyplinarnego wobec urzędnika. Taka decyzja jest bowiem podejmowana w interesie instytucji polegającym na tym, aby ewentualne popełnione przez urzędnika uchybienia obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego zostały stwierdzone, a on w razie potrzeby ukarany. Zatem instytucji nie można zarzucić naruszenia obowiązku staranności tylko dlatego, że wszczęła postępowanie dyscyplinarne wobec urzędnika.
(zob. pkt 376–378)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑133/89 Burban przeciwko Parlamentowi, 20 czerwca 1990 r., Rec. s. II-245, pkt 27; sprawy połączone T‑112/96 i T‑115/96 Séché przeciwko Komisji, 6 lipca 1999 r., RecFP s. I-A-115, II-623, pkt 147
15. Z zasady dobrej administracji wynika, że organy dyscyplinarne mają obowiązek starannie prowadzić postępowanie dyscyplinarne, tak aby każda czynność dochodzeniowa następowała w racjonalnym terminie w stosunku do poprzedniej czynności. Obowiązek sprawnego prowadzenia postępowania i przestrzegania rozsądnych terminów dotyczy także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, w szczególności w wypadku i od tego momentu, gdy administracja powzięła wiadomości o faktach i czynach mogących stanowić naruszenie obowiązków urzędnika wynikających z regulaminu pracowniczego.
Nieracjonalnie długi czas trwania postępowania dyscyplinarnego może wynikać zarówno z prowadzenia poprzedzających je postępowań administracyjnych, jak i z samego postępowania dyscyplinarnego. Okres, który należy uwzględnić, aby ocenić, czy czas trwania postępowania dyscyplinarnego był rozsądny, nie obejmuje wyłącznie okresu, który zaczyna biec od momentu decyzji o wszczęciu postępowania. Na kwestię, czy wszczęte postępowanie dyscyplinarne było prowadzone z wymaganą starannością, będzie miała wpływ okoliczność, że między wystąpieniem domniemanego uchybienia dyscyplinarnego a decyzją o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego upłynął dłuższy czy krótszy czas.
Rozsądny czas trwania postępowania musi zostać oceniony w zależności od okoliczności właściwych dla każdej sprawy, a w szczególności od znaczenia sporu dla zainteresowanego, od złożoności sprawy, a także od zachowania skarżącego i właściwych organów. Żaden konkretny czynnik nie jest determinujący. Należy zbadać każdy z nich oddzielnie, aby ocenić ich łączne skutki. Może wydawać się, że niektóre przykłady opóźnienia przypisywanego organowi powołującemu nie są nieracjonalne, jeżeli są analizowane oddzielnie, lecz jest odwrotnie, jeżeli rozpatruje się je razem. Wymogi związane ze starannością postępowania nie wykraczają jednak poza wymogi zgodne z zasadą dobrej administracji.
Jeżeli, z powodu decyzji podjętych przez organ powołujący, postępowanie przekracza czas trwania uznawany w normalnych warunkach za rozsądny, organ ten musi udowodnić występowanie szczególnych okoliczności uzasadniających przekroczenie tego terminu.
(zob. pkt 390–395)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑185/95 P Baustahlgewerbe przeciwko Komisji, 17 grudnia 1998 r., Rec. s. I-8417, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa 207/81 Ditterich przeciwko Komisji, 5 maja 1983 r., Rec. s. 1359, pkt 26
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑307/01 François przeciwko Komisji, 10 czerwca 2004 r., Zb.Orz. s. II-1669, pkt 47
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑40/05 Andreasen przeciwko Komisji, 8 listopada 2007 r., Zb.Orz.SP s. I-A-1-337, II-A-1-1859, pkt 194 i przytoczone tam orzecznictwo, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑17/08 P