WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba)
z dnia 23 listopada 2016 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Środowisko naturalne – Konwencja z Aarhus – Dyrektywa 2003/4/WE – Artykuł 4 ust. 2 – Publiczny dostęp do informacji – Pojęcie „informacji dotyczących emisji do środowiska” – Dyrektywa 91/414/EWG – Dyrektywa 98/8/WE – Rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 – Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin i produktów biobójczych – Poufność – Ochrona interesów przemysłowych i handlowych
W sprawie C‑442/14
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven (sąd administracyjny do spraw handlowych i przemysłowych, Niderlandy) postanowieniem z dnia 12 września 2014 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 24 września 2014 r., w postępowaniu:
Bayer CropScience SA-NV,
Stichting De Bijenstichting
przeciwko
College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden,
przy udziale:
Makhtesim-Agan Holland BV,
TRYBUNAŁ (piąta izba),
w składzie: J.L. da Cruz Vilaça, prezes izby, A. Tizzano (sprawozdawca), wiceprezes Trybunału, M. Berger, E. Levits i F. Biltgen, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: M. Ferreira, główny administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 lutego 2016 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu Bayer CropScience SA-NV przez E. Broeren oraz A. Freriks, advocaten,
– w imieniu Stichting De Bijenstichting przez L. Smale, advocaat,
– w imieniu College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden przez J. Geerdink oraz D. Roelands-Fransen, advocaten,
– w imieniu rządu niderlandzkiego przez B. Koopman oraz M. Bulterman, działające w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz A. Lippstreua, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu greckiego przez I. Chalkiasa, O. Tsirkinidou oraz A. Vasilopoulou, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu szwedzkiego przez L. Swedenborga, E. Karlssona, A. Falk, C. Meyer‑Seitz, U. Persson oraz N. Otte Widgren, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej przez L. Pignataro-Nolin, F. Ronkesa Agerbeeka, P. Ondruska oraz H. Kranenborga, działających w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 kwietnia 2016 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 14 dyrektywy Rady 91/414/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (Dz.U. 1991, L 230, s. 1), art. 19 dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych (Dz.U. 1998, L 123, s. 1), art. 59 i 63 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (Dz.U. 2009, L 309, s. 1) oraz art. 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.U. 2003, L 41, s. 26).
2 Powyższy wniosek został przedstawiony w ramach sporu między Bayer CropScience BV (zwaną dalej „Bayerem”) i Stichting De Bijenstichting (zwaną dalej „Bijenstichtingiem”) a College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (organem wydającym zezwolenie na środki ochrony roślin i produkty biobójcze, zwanym dalej „CTB”) w przedmiocie decyzji z dnia 18 marca 2013 r., w której organ ten zasadniczo uwzględnił częściowo wniosek Bijenstichtingu o ujawnienie dokumentów przedłożonych przez Bayer w ramach postępowań w sprawie wydania zezwoleń na wprowadzenie na rynek niderlandzki określonych środków ochrony roślin i produktów biobójczych na bazie substancji czynnej imidakloprid.
Ramy prawne
Prawo międzynarodowe
3 Artykuł 39 ust. 3 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (zwanego dalej „porozumieniem TRIPS”), stanowiącego załącznik 1C do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO), podpisanego w Marrakeszu w dniu 15 kwietnia 1994 r. i zatwierdzonego decyzją Rady 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. dotyczącą zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej, w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji, porozumień będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (Dz.U. 1994, L 336, s. 1), stanowi:
„Członkowie wymagający jako warunku wydania zezwolenia na wprowadzenie do obrotu farmaceutyków lub produktów chemicznych przeznaczonych dla rolnictwa, w których wykorzystane są nowe jednostki chemiczne, przedstawienia niejawnych testów lub innych danych, których uzyskanie wymaga znacznego wysiłku, będą chronić takie dane przed nieuczciwym wykorzystaniem w celach handlowych. Ponadto członkowie będą chronić takie dane przed ujawnieniem, z wyjątkiem sytuacji, gdy konieczna jest ochrona odbiorców lub chyba że podjęte zostaną kroki dla zapewnienia, że takie dane będą chronione przed nieuczciwym wykorzystaniem w celach handlowych”.
4 Artykuł 4 Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, ratyfikowanej w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2005/370/WE z dnia 17 lutego 2005 r. (Dz.U. 2005, L 124, s. 1, zwanej dalej „konwencją z Aarhus”), zatytułowany „Dostęp do informacji dotyczących środowiska”, przewiduje:
„1. Każda ze stron zapewni, że zgodnie z poniższymi postanowieniami niniejszego artykułu władze publiczne, w odpowiedzi na żądanie udzielenia informacji dotyczących środowiska, udostępnią społeczeństwu, w ramach ustawodawstwa krajowego, taką informację […].
[…]
4. Można odmówić udzielenia informacji dotyczącej środowiska, jeżeli ujawnienie jej miałoby szkodliwy wpływ na:
[…]
d) tajemnicę handlową lub przemysłową, jeżeli tajemnica taka jest chroniona przez prawo dla obrony uzasadnionych interesów gospodarczych; mieszczące się w tych ramach informacje o wprowadzanych zanieczyszczeniach [emisjach] mające znaczenie dla ochrony środowiska należy ujawniać,
[…]
Powyższe powody umożliwiające odmowę są interpretowane w sposób zawężający, biorąc pod uwagę społeczny interes przemawiający za ujawnieniem informacji i to, czy żądana informacja dotyczy wprowadzania zanieczyszczeń do środowiska.
[…]”.
Prawo Unii
Uregulowania w sprawie wydawania zezwoleń na wprowadzenie do obrotu środków ochrony roślin i produktów biobójczych
5 Artykuł 2 pkt 2 dyrektywy 91/414 definiuje pojęcie „pozostałości środków ochrony roślin” następująco:
„jedna lub więcej substancji obecnych w roślinach lub na ich powierzchni, w produktach pochodzenia roślinnego, jadalnych produktach pochodzenia zwierzęcego i w środowisku, w wyniku stosowania środka ochrony roślin, w tym również metabolity i produkty rozkładu lub reakcji takich substancji”.
6 Artykuł 14 wspomnianej dyrektywy stanowi:
„Państwa członkowskie i Komisja zapewniają, bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy [2003/4], że informacje dostarczone przez wnioskodawców, dotyczące tajemnicy przemysłowej i handlowej, są traktowane jako poufne, jeżeli wnioskodawca, który zamierza ubiegać się o włączenie substancji czynnej do załącznika I, lub wnioskodawca składający wniosek o wydanie zezwolenia na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu i stosowania, wystąpią z takim żądaniem oraz jeżeli państwo członkowskie i Komisja uznają takie żądanie za uzasadnione.
[…]”.
7 W art. 2 ust. 1 lit. g) dyrektywy 98/8 pojęcie „pozostałości” zostało zdefiniowane następująco:
„Jedn[a] lub więcej substancji obecnych w produkcie biobójczym, które pozostają w wyniku jego użycia, wliczając metabolity lub produkty, które powstają w wyniku rozkładu lub reakcji takiej substancji”.
8 Zgodnie z art. 19 powyższej dyrektywy, zatytułowanym „Poufność”:
„1. Bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy Rady [2003/4], wnioskodawca może wskazać właściwym organom informacje, które uważa za istotne pod względem handlowym i których ujawnienie mogłoby mu zaszkodzić w zakresie przemysłowym lub handlowym, w stosunku do których domaga się zachowania ich poufnego charakteru względem każdej osoby innej niż właściwe organy i Komisja. W każdym przypadku wymagane będzie pełne uzasadnienie […].
2. Właściwe organy, otrzymujące wniosek, określają, na podstawie dokumentacji przedstawionej przez wnioskodawcę, które informacje mają poufny charakter w rozumieniu ust. 1.
[…]”.
9 Artykuł 3 pkt 1 rozporządzenia nr 1107/2009 definiuje pojęcie „pozostałości” następująco:
„[J]edn[a] lub więcej substancji obecnych w lub na roślinach albo produktach roślinnych, jadalnych produktach pochodzenia zwierzęcego, wodzie pitnej lub gdzie indziej w środowisku, w wyniku stosowania środka ochrony roślin, w tym również metabolity i produkty rozpadu lub reakcji takich substancji;
[…]”.
10 Artykuł 33 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Wniosek o zezwolenie lub zmianę zezwolenia”, przewiduje:
„1. Wnioskodawca zamierzający wprowadzić do obrotu środek ochrony roślin składa wniosek o zezwolenie lub o zmianę zezwolenia, osobiście lub za pośrednictwem przedstawiciela, w każdym państwie członkowskim, gdzie środek ochrony roślin ma być wprowadzany do obrotu.
[…]
4. Składając wniosek, wnioskodawca może żądać, zgodnie z art. 63, aby niektóre informacje, w tym określone części dokumentacji były traktowane jako poufne, oraz fizycznie oddziela te informacje.
[…]
W odpowiedzi na wniosek o dostęp do informacji państwo członkowskie rozpatrujące wniosek podejmuje decyzję, które informacje należy traktować jako poufne.
[…]”.
11 Zgodnie z art. 63 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowanym „Poufność”:
„1. Osoba występująca o poufne traktowanie informacji przedłożonych na mocy niniejszego rozporządzenia przedkłada możliwy do zweryfikowania dowód w celu wykazania, że ujawnienie takich informacji mogłoby zagrozić jej interesom handlowym […].
2. Za naruszenie ochrony interesów handlowych lub prywatności i dobrego imienia osób, których to dotyczy, uważa się z reguły ujawnienie następujących informacji:
a) metody produkcji;
b) specyfikacji czystości substancji czynnej z wyjątkiem zanieczyszczeń uważanych za istotne pod względem toksykologicznym, ekotoksykologicznym lub środowiskowym;
c) wyników kontroli partii produkcyjnych substancji czynnej z uwzględnieniem zanieczyszczeń;
d) metod analizy zanieczyszczeń zawartych w wyprodukowanej substancji czynnej, z wyjątkiem metod stosowanych w przypadku zanieczyszczeń uważanych za istotne pod względem toksykologicznym, ekotoksykologicznym lub środowiskowym;
e) powiązań pomiędzy producentem lub importerem i wnioskodawcą lub posiadaczem zezwolenia;
f) informacji o pełnym składzie środka ochrony roślin;
g) nazwisk i adresów osób zaangażowanych w prowadzenie badań na kręgowcach.
3. Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla dyrektywy [2003/4]”.
Uregulowania w zakresie dostępu do informacji o środowisku
12 Motywy 1, 5, 9 i 16 dyrektywy 2003/4 brzmią następująco:
„(1) Zwiększony publiczny dostęp do informacji o środowisku i rozpowszechnianie takich informacji wpływa na zwiększenie świadomości ekologicznej, swobodną wymianę opinii, bardziej efektywne uczestnictwo społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska, a ostatecznie na poprawę stanu środowiska.
[…]
(5) Dnia 25 czerwca 1998 r. Wspólnota Europejska podpisała [konwencję z Aarhus]. Ze względu na zawarcie powyższej konwencji przez Wspólnotę Europejską, przepisy prawa wspólnotowego muszą być z nią zgodne.
[…]
(9) Organy władzy publicznej powinny również udostępniać i rozpowszechniać informacje o środowisku wśród ogółu społeczeństwa w najszerszym możliwym zakresie, w szczególności wykorzystując technologie informacyjne i komunikacyjne […].
[…]
(16) Prawo do informacji oznacza, że ujawnianie informacji powinno stanowić regułę oraz że organy władzy publicznej powinny móc odmówić udostępnienia informacji o środowisku w określonych i jasno sprecyzowanych przypadkach. Podstawy do odmowy powinny być interpretowane zawężająco, przy czym należy rozważyć, czy społeczny interes, któremu ma służyć ujawnienie informacji, nie przeważa nad interesem dyktującym odmowę udostępnienia informacji […]”.
13 Artykuł 1 tej dyrektywy stanowi:
„Celem niniejszej dyrektywy jest:
a) zagwarantowanie prawa dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są przeznaczone dla tych organów, oraz określenie podstawowych warunków i praktycznych ustaleń dotyczących realizacji tego prawa; oraz
b) zapewnienie, że informacje o środowisku będą automatycznie stopniowo udostępniane i rozpowszechniane w społeczeństwie, by osiągnąć stan najszerszej możliwej dostępności i rozpowszechnienia w społeczeństwie informacji o środowisku. W tym celu popiera się, w szczególności, wykorzystanie komunikacji teleinformatycznej lub technologii elektronicznej, jeśli są one dostępne”.
14 Artykuł 2 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, przewiduje:
„Dla potrzeb niniejszej dyrektywy:
1) »[i]nformacje o środowisku« oznaczają informacje w formie pisemnej, wizualnej, dźwiękowej, elektronicznej lub innej formie materialnej, dotyczące:
a) stanu elementów środowiska, takich jak powietrze i atmosfera, woda, gleba, powierzchnia ziemi, krajobraz oraz stanu obszarów naturalnych, włączając w to bagna, obszary nadmorskie i morskie, biologiczną różnorodność i jej składniki, w tym organizmy genetycznie zmodyfikowane, oraz wzajemnych oddziaływań pomiędzy tymi elementami;
b) czynników, takich jak substancje, energia, hałas, promieniowanie lub odpady, włączając w to odpady radioaktywne, emisje, zrzuty i inne rodzaje zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w lit. a);
[…]”.
15 Artykuł 3 tej samej dyrektywy, zatytułowany „Dostęp do informacji o środowisku na wniosek”, w ust. 1 stanowi:
„Państwa członkowskie zapewniają, że organy władzy publicznej, zgodnie z postanowieniami niniejszej dyrektywy, są obowiązane udostępnić informacje o środowisku, które znajdują się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone, każdemu wnioskodawcy na jego wniosek, bez konieczności wykazania przez niego interesu”.
16 Artykuł 4 dyrektywy 2003/4, zatytułowany „Wyjątki”, w ust. 2 stanowi:
„Państwa członkowskie mogą zdecydować o odmowie udostępnienia informacji o środowisku, jeśli ujawnienie takich informacji negatywnie wpłynie na:
[…]
d) poufność informacji handlowych lub przemysłowych, jeśli jest ona przewidziana prawem krajowym lub wspólnotowym w celu ochrony prawnie uzasadnionych interesów [gospodarczych], w tym interesu publicznego w zakresie zachowania poufności danych statystycznych oraz tajemnicy podatkowej;
[…]
Podstawy do odmowy udostępnienia informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, są interpretowane zawężająco, przy uwzględnieniu publicznego interesu ujawnienia informacji w konkretnym przypadku. W każdym przypadku publiczny interes ujawnienia informacji jest porównywany z interesem dyktującym odmowę ich udostępnienia. Państwa członkowskie nie mogą na mocy ust. 2 lit. a), d), f), g) i h) zdecydować o odmowie udostępnienia informacji, jeśli dotyczą one emisji do środowiska.
[…]”.
Uregulowania mające zastosowanie do emisji przemysłowych
17 Artykuł 2 pkt 3 i 5 dyrektywy Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz.U. 1996, L 257, s. 26) przewiduje:
„Do celów niniejszej dyrektywy:
[…]
3) »instalacja« oznacza stacjonarną jednostkę techniczną, w której prowadzona jest jedna lub większa ilość działalności wymienionych w załączniku I, oraz wszystkie inne bezpośrednio związane działania, które mają techniczny związek z działalnością prowadzoną w tym miejscu i które mogłyby mieć wpływ na emisje i zanieczyszczenie;
[…]
5) »emisja« oznacza bezpośrednie lub pośrednie uwolnienie substancji, wibracji, ciepła i hałasu z punktowych lub rozproszonych źródeł w instalacji, do powietrza, środowiska wodnego [wody] lub gleby;
[…]”.
18 Artykuł 3 pkt 3 i 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (Dz.U. 2010, L 334, s. 17) stanowi:
„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:
[…]
3) »instalacja« oznacza stacjonarną jednostkę techniczną, w której prowadzony jest co najmniej jeden rodzaj działalności wymieniony w załączniku I lub w załączniku VII część 1, oraz wszystkie inne bezpośrednio związane czynności prowadzone na tym samym miejscu, które mają techniczny związek z działalnością wymienioną w tych załącznikach i które mogłyby mieć wpływ na emisje i zanieczyszczenie;
4) »emisja« oznacza bezpośrednie lub pośrednie uwolnienie substancji, wibracji, ciepła i hałasu z punktowych lub rozproszonych źródeł w instalacji, do powietrza, wody lub ziemi [gleby]”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
19 Decyzjami z dnia 28 kwietnia i 8 lipca 2011 r. CTB, niderlandzki organ właściwy do wydawania i zmiany zezwoleń na wprowadzenie do obrotu środków ochrony roślin i produktów biobójczych, postanowiło zmienić zezwolenia wielu środków ochrony roślin oraz jednego produktu biobójczego na bazie substancji czynnej imidakloprid, która ma między innymi właściwości owadobójcze.
20 Pismami z dnia 11 maja, 24 sierpnia i 25 października 2011 r. Bijenstichting, niderlandzka fundacja ds. ochrony pszczół, zwrócił się, na podstawie dyrektywy 2003/4, do CTB z wnioskiem o ujawnienie 84 dokumentów dotyczących wspomnianych zezwoleń.
21 Bayer, spółka działająca między innymi w dziedzinie ochrony roślin uprawnych i walki z pasożytami, będąca posiadaczem dużej liczby tych zezwoleń, sprzeciwiła się temu ujawnieniu z tego względu, że w jej opinii naruszyłoby to prawa autorskie i poufność informacji handlowych lub przemysłowych i pozbawiłoby ponadto prawo do ochrony danych jego istoty.
22 Decyzją z dnia 9 lipca 2012 r. CTB początkowo oddaliło w całości przedstawione przez Bijenstichting wnioski o ujawnienie spornych danych. Na poparcie tej decyzji CTB uznało w szczególności, że wnioski te nie odnoszą się do „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4. Wobec tego wspomniane wnioski mogły zostać uwzględnione tylko wtedy, gdy wyważenie między ogólnym interesem w ujawnieniu żądanych danych z jednej strony a szczególnym interesem posiadacza zezwolenia na wprowadzenie do obrotu w zachowaniu poufności tych danych z drugiej strony uzasadniało ich ujawnienie, co zdaniem CTB nie miało jednak miejsca w niniejszym przypadku.
23 Po tym, jak Bijenstichting wniósł zażalenie na powyższą decyzję, CTB następnie zmieniło częściowo tę decyzję i decyzją z dnia 18 marca 2013 r. uznało to zażalenie za częściowo zasadne.
24 A zatem w ostatniej z wymienionych powyżej decyzji CTB uznało, że za „informacje dotyczące emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy uważać informacje, które de facto dotyczą rzeczywistych emisji środków ochrony roślin lub produktów biobójczych do środowiska.
25 Otóż w niniejszym przypadku 35 dokumentów, których ujawnienia zażądano, zawierało zdaniem CTB takie informacje. W konsekwencji zdaniem tego organu powody, na które można było się powołać w celu odmowy takiego ujawnienia, były bardzo ograniczone. Do powodów tych należała ochrona praw własności intelektualnej posiadacza zezwolenia na wprowadzenie do obrotu rozpatrywanego produktu. Niemniej w wyniku wyważenia ogólnego interesu w ujawnieniu spornych danych z ochroną tych praw CTB uznało, że przeważa pierwszy z wymienionych interesów. W konsekwencji zarządziło ono ujawnienie wspomnianych dokumentów.
26 Wśród tych 35 dokumentów znajdowały się między innymi badania laboratoryjne dotyczące skutków imidaklopridu dla pszczół, jak również przeprowadzone częściowo w terenie badania obejmujące pomiary pozostałości środków ochrony roślin i produktów biobójczych oraz ich substancji czynnych obecnych w wyniku użycia tych produktów w powietrzu lub w glebie, w nasionach, liściach, pyłkach lub nektarze rośliny poddanej działaniu danego środka, jak również w miodzie i na pszczołach. Dokumenty te obejmowały także streszczenie badania dotyczącego przemieszczania się imidaklopridu w roślinach oraz gutacji, czyli wydzielania kropel wodnych przez roślinę, jak również dwie prezentacje.
27 Jeśli chodzi natomiast o 49 pozostałych dokumentów, CTB uznało, że nie odnosiły się one do „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4. W konsekwencji zdaniem CTB dostępu do tych 49 dokumentów można było odmówić na podstawie nie tylko ochrony praw własności intelektualnej, ale także poufności informacji handlowych lub przemysłowych. CTB, dokonawszy zgodnie z tym przepisem wyważenia wchodzących w grę interesów, odmówiło ujawnienia wspomnianych dokumentów.
28 Zarówno Bijenstichting, jak i Bayer zaskarżyły decyzję CTB z dnia 18 marca 2013 r. do sądu odsyłającego, College van Beroep voor het bedrijfsleven (sądu administracyjnego do spraw handlowych i przemysłowych, Niderlandy).
29 Aby rozstrzygnąć zawisły przed nim spór, sąd ten zastanawia się między innymi nad stosunkiem między z jednej strony uregulowaniami w zakresie poufności przewidzianymi w szczególnych przepisach prawnych dotyczących wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i produktów biobójczych, czyli – w czasie zaistnienia okoliczności faktycznych będących przedmiotem sporu w postępowaniu głównym – dyrektyw 91/414 i 98/8 oraz rozporządzenia nr 1107/2009, a z drugiej strony ogólnym uregulowaniem w sprawie dostępu do informacji o środowisku zawartym w dyrektywie 2003/4.
30 W szczególności zastanawia się on, czy – jak twierdzi Bijenstichting – poufność żądanych przez tę fundację danych powinna była zostać uznana przez CTB, na wniosek Bayeru, najpóźniej w chwili dokonywania zmiany zezwolenia na wprowadzenie do obrotu rozpatrywanych produktów czy też – jak utrzymuje CTB – poufny charakter tych informacji mógł zostać także uznany w późniejszym czasie w ramach sprzeciwu Bayeru wobec wniosków o dostęp do wspomnianych informacji złożonych później przez Bijenstichting na podstawie dyrektywy 2003/4, mimo że wnioski te dotyczyły informacji, w odniesieniu do których Bayer nie wniósł o poufne traktowanie w związku z postępowaniem w sprawie zmiany zezwolenia na wprowadzenie do obrotu.
31 W pierwszym przypadku CTB powinno byłoby bowiem uwzględnić w całości wnioski o ujawnienie danych przedstawione przez Bijenstichting, nie mogąc w danym przypadku oddalić tych wniosków na podstawie art. 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4. Natomiast w drugim przypadku CTB mogło uwzględnić uwagi Bayeru dotyczące poufności informacji, które to uwagi zostały sformułowane po raz pierwszy przy okazji wspomnianych wniosków.
32 Ponadto sąd odsyłający ma także wątpliwości co do wykładni pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 i zastanawia się, czy informacje, których udostępnienia domaga się Bijenstichting, wchodzą w zakres tego pojęcia.
33 W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na powyższe pytanie, przedstawione przez Bijenstichting wnioski o ujawnienie danych nie mogły, zgodnie z powyższym przepisem, zostać oddalone z tego powodu, że takie ujawnienie naruszyłoby poufność informacji handlowych lub przemysłowych przedłożonych przez Bayer. Natomiast w przypadku odpowiedzi przeczącej na to pytanie, w celu ustalenia, czy wspomniane informacje powinny zostać ujawnione, należałoby dokonać wyważenia interesu związanego z poufnością tych informacji z interesem publicznym, któremu ma służyć owo ujawnienie.
34 W takich okolicznościach College van Beroep voor het bedrijfsleven (sąd administracyjny do spraw handlowych i przemysłowych) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy postanowienia art. 14 dyrektywy 91/414 lub art. 63 w związku z art. 59 rozporządzenia nr 1107/2009, lub art. 19 dyrektywy 98/8 oznaczają, że w przypadku rozpatrywania złożonego przez wnioskodawcę wniosku o zachowanie poufności w rozumieniu ww. art. 14, 63 i 19 o każdym poszczególnym źródle informacji należy rozstrzygnąć przed wydaniem zezwolenia lub w momencie jego wydania bądź przed zmianą zezwolenia lub w jej trakcie w drodze decyzji, z którą mogą zapoznać się zainteresowane osoby trzecie?
2) W przypadku udzielenia na powyższe pytanie odpowiedzi twierdzącej: czy art. 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4 należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku braku decyzji w rozumieniu pytania pierwszego pozwany jako organ krajowy musi ujawnić żądane informacje o środowisku, jeżeli taki wniosek zostanie złożony po wydaniu zezwolenia lub po zmianie tego zezwolenia?
3) Jak należy dokonywać wykładni terminu »emisje do środowiska« zawartego w art. 4 ust. 2 [akapit drugi] dyrektywy 2003/4, jeżeli wziąć pod uwagę przytoczone w pkt 5.5 [postanowienia odsyłającego] stanowiska stron w kontekście przybliżonej w pkt 5.2 tego [postanowienia] treści dokumentów?
4) a) Czy dane zawierające ocenę uwalniania się do środowiska produktu, jego substancji czynnej (czynnych) i jego innych składników w następstwie zastosowania tego produktu należy uznać za »informacje dotyczące emisji do środowiska«?
b) Jeżeli tak, to czy w tym kontekście istotne jest, czy wspomniane dane zostały zgromadzone w drodze badań (semi-)polowych lub w drodze badań innego rodzaju (na przykład badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji)?
5) Czy informacje dotyczące badań laboratoryjnych mogą zostać uznane za »informacje dotyczące emisji do środowiska«, jeżeli dana próba ma celu zbadanie w znormalizowanych warunkach odrębnych aspektów i została przeprowadzona z wyłączeniem wielu czynników (takich jak na przykład wpływ oddziaływań klimatycznych) i często przy zastosowaniu wysokich – w stosunku do rzeczywistego użycia – dawek?
6) Czy w tym kontekście za »emisje do środowiska« należy uznać również pozostałości wykrywalne po zastosowaniu danego środka w środowisku badawczym, na przykład w powietrzu lub w glebie, w liściach, w pyłkach lub w nektarze rośliny (wyrosłej z nasion poddanych działaniu tego środka), w miodzie lub w organizmach niebędących przedmiotem zwalczania?
7) Czy powyższe odnosi się również do pomiaru znoszenia (rozpylanej substancji) przy stosowaniu środka w środowisku badawczym?
8) Czy pojęcie informacji »dotyczących emisji do środowiska« w rozumieniu art. 4 ust. 2 [akapit drugi] dyrektywy 2003/4 wiąże się z tym, że gdy chodzi o emisje do środowiska, należy ujawnić źródło informacji w całości, a nie tylko dane (pomiarowe), które mogą ewentualnie z niego wynikać?
9) Czy do celów zastosowania wyjątku dotyczącego poufności informacji handlowych i przemysłowych w rozumieniu ww. art. 4 ust. 2 [akapit pierwszy] lit. d) [dyrektywy 2003/4] należy dokonać rozróżnienia między »emisjami« z jednej strony a »zrzutami i innymi rodzajami zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska« w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. b) [tej dyrektywy] z drugiej strony?”.
W sprawie wniosku o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania
35 W następstwie ogłoszenia w dniu 7 kwietnia 2016 r. opinii rzecznika generalnego Bayer, pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 9 maja 2016 r., wniósł o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania.
36 Na poparcie tego wniosku Bayer podniósł zasadniczo, że wyłącznie do sądu krajowego należy ustalenie, czy będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym informacje, do których odnoszą się pytania prejudycjalne od czwartego do ósmego, „dotyczą emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4. Tymczasem gdyby Trybunał – podobnie jak rzecznik generalna – postanowił zająć stanowisko w przedmiocie tych pytań, Bayer wnosi o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania, aby Trybunał mógł się zapoznać z dokumentami, których udostępnienia domaga się Bijenstichting, oraz ustalić na tej podstawie, czy informacje zawarte w tych dokumentach „dotyczą emisji do środowiska”. Co więcej, Bayer uważa, że odpowiedzi na pytania prejudycjalne zaproponowane przez rzecznik generalną ignorują zupełny i wyczerpujący system ujawniania dokumentów ustanowiony w dyrektywach 91/414 i 98/8 oraz w rozporządzeniu nr 1107/2009. Wreszcie, na wypadek gdyby Trybunał uznał, że informacje będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym dotyczą emisji do środowiska, Bayer wnosi także do Trybunału o zbadanie kwestii dokładnych zasad dostępu do tych informacji, a w szczególności, czy akceptowalne byłoby ujawnienie dokumentów w czytelni.
37 W tym względzie na wstępie należy, po pierwsze, zwrócić uwagę, że statut Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz jego regulamin postępowania nie dają stronom możliwości przedkładania uwag w odpowiedzi na opinię przedstawioną przez rzecznika generalnego (zob. w szczególności postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., Emesa Sugar, C‑17/98, EU:C:2000:69, pkt 2; wyrok z dnia 6 września 2012 r., Döhler Neuenkirchen, C‑262/10, EU:C:2012:559, pkt 29).
38 Po drugie, należy przypomnieć, że Trybunał może, w każdej chwili, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, postanowić o otwarciu ustnego etapu postępowania na nowo, zgodnie z art. 83 regulaminu postępowania, w szczególności jeśli uzna, że okoliczności zawisłej przed nim sprawy nie są wystarczająco wyjaśnione, lub też jeśli sprawa ma zostać rozstrzygnięta na podstawie argumentu, który nie był przedmiotem dyskusji między stronami lub podmiotami określonymi w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zob. w szczególności wyrok z dnia 28 kwietnia 2016 r., Borealis Polyolefine i in., C‑191/14, C‑192/14, C‑295/14, C‑389/14 i od C‑391/14 do C‑393/14, EU:C:2016:311, pkt 40).
39 W niniejszym przypadku należy stwierdzić, że przedstawiony przez Bayer wniosek o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania ma głównie na celu ustosunkowanie się do opinii rzecznik generalnej. Ponadto Trybunał uważa, że okoliczności niniejszej sprawy zostały wystarczająco wyjaśnione do celów wydania orzeczenia i że sprawa ta nie wymaga rozstrzygnięcia na podstawie argumentów, które nie były przedmiotem dyskusji między stronami.
40 W konsekwencji wniosek, o którym mowa, należy oddalić.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie dwóch pierwszych pytań
41 Za pomocą dwóch pierwszych pytań, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający chciałby się zasadniczo dowiedzieć, czy art. 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4 w związku z art. 14 dyrektywy 91/414, art. 19 dyrektywy 98/8 oraz z art. 33 ust. 4 i art. 63 rozporządzenia nr 1107/2009 należy interpretować w ten sposób, że jeżeli wnioskodawca składający wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu środka ochrony roślin lub produktu biobójczego nie domagał się, w trakcie postępowania przewidzianego w celu uzyskania tego zezwolenia, poufnego traktowania informacji przedłożonych w ramach tego postępowania, właściwy organ, do którego po zamknięciu wspomnianego postępowania wpłynie wniosek o dostęp do tych informacji złożony na podstawie dyrektywy 2003/4 przez osobę trzecią, będzie zobowiązany do jego uwzględnienia bez możliwości zbadania sprzeciwu wspomnianego wnioskodawcy wobec tego wniosku o dostęp oraz, w stosownym przypadku, do oddalenia tego wniosku z tego powodu, że ujawnienie danych informacji naruszyłoby poufność informacji handlowych lub przemysłowych.
42 W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytania należy przypomnieć, że zgodnie z art. 14 dyrektywy 91/414, art. 19 dyrektywy 98/8 oraz art. 33 ust. 4 i art. 63 rozporządzenia nr 1107/2009 wnioskodawca składający wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu środka ochrony roślin lub produktu biobójczego może, w ramach postępowania przewidzianego w celu uzyskania tego zezwolenia, domagać się poufnego traktowania informacji stanowiących tajemnicę przemysłową lub handlową lub takich, które uważa za istotne pod względem handlowym i których ujawnienie mogłoby mu zaszkodzić w zakresie przemysłowym lub handlowym.
43 Niemniej art. 14 akapit pierwszy dyrektywy 91/414, art. 19 ust. 1 dyrektywy 98/8 oraz art. 63 rozporządzenia nr 1107/2009 przewidują również, że przepisy te mają zastosowanie bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy 2003/4.
44 Wynika stąd zatem, że prawodawca Unii zamierzał poddać składane przez osoby trzecie wnioski o dostęp do informacji zawartych w aktach dotyczących wniosku o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu środków ochrony roślin lub produktów biobójczych, w odniesieniu do których to informacji można domagać się poufnego traktowania na podstawie wymienionych powyżej przepisów, ogólnym przepisom dyrektywy 2003/4 (zob. a contrario wyrok z dnia 22 grudnia 2010 r., Ville de Lyon, C‑524/09, EU:C:2010:822, pkt 40).
45 Otóż art. 4 ust. 2 owej dyrektywy upoważnia państwa członkowskie do przewidzenia, że wniosek o dostęp do informacji o środowisku może zostać oddalony, jeżeli ujawnienie tych informacji naruszyłoby jeden z interesów, o których mowa w tym artykule, a w szczególności poufność informacji handlowych lub przemysłowych.
46 Powyższy przepis nie uzależnia tej możliwości od przedstawienia wniosku o poufne traktowanie przed złożeniem wniosku o ujawnienie informacji.
47 Z powyższego wynika, że wbrew temu, co utrzymuje Bijenstichting, właściwy organ, do którego wpłynął na podstawie dyrektywy 2003/4 wniosek o dostęp do informacji przedłożonych przez wnioskodawcę składającego wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu środka ochrony roślin lub produktu biobójczego w ramach postępowania przewidzianego w celu uzyskania tego zezwolenia, nie jest zobowiązany do uwzględnienia takiego wniosku i do ujawnienia żądanych informacji z tego tylko względu, że wnioskodawca ten nie wniósł z góry o poufne traktowanie tych informacji w ramach owego postępowania.
48 A zatem wspomniany organ powinien móc zbadać, w stosownym przypadku na podstawie sprzeciwu tegoż wnioskodawcy, czy takie ujawnienie nie wiąże się z ryzykiem naruszenia poufności informacji handlowych lub przemysłowych i czy wniosek ten nie powinien zostać oddalony na podstawie art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. d) tej dyrektywy.
49 W świetle powyższego na dwa pierwsze pytania należy odpowiedzieć, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż wnioskodawca składający wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu środka ochrony roślin lub produktu biobójczego nie wniósł, w ramach postępowania przewidzianego w celu uzyskania tego zezwolenia, o poufne traktowanie informacji przedłożonych w ramach tego postępowania na podstawie art. 14 dyrektywy 91/414, art. 19 dyrektywy 98/8 lub art. 33 ust. 4 i art. 63 rozporządzenia nr 1107/2009, nie stoi na przeszkodzie temu, by właściwy organ, do którego po zamknięciu wspomnianego postępowania wpłynął wniosek o dostęp do tych informacji złożony przez osobę trzecią na podstawie dyrektywy 2003/4, zbadał sprzeciw owego wnioskodawcy wobec tego wniosku i oddalił w stosownym przypadku tenże wniosek na podstawie art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. d) tej dyrektywy z tego powodu, że ujawnienie owych informacji naruszyłoby poufność informacji handlowych lub przemysłowych.
W przedmiocie pytań od trzeciego do siódmego oraz pytania dziewiątego
50 W pytaniach od trzeciego do siódmego oraz w pytaniu dziewiątym, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający zastanawia się zasadniczo, czy w zakres pojęcia „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 wchodzi uwalnianie do środowiska środków ochrony roślin lub produktów biobójczych bądź substancji zawartych w tych środkach i produktach, a jeżeli tak, to czy dane dotyczące oceny tego uwalniania do środowiska i skutków tego uwalniania, w tym dane, które pochodzą z badań (semi-)polowych, oraz dane, które pochodzą z badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji, informacje dotyczące pozostałości obecnych w środowisku po zastosowaniu danego środka lub produktu, jak również badania dotyczące pomiaru znoszenia rozpylanej substancji przy takim zastosowaniu należy uznawać za „informacje dotyczące emisji do środowiska” w rozumieniu tego przepisu.
51 O ile na sądzie odsyłającym ciąży obowiązek ustalenia, czy różne dokumenty, których udostępnienia żąda w niniejszym przypadku Bijenstichting, wchodzą w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4, o tyle jednak do Trybunału należy wskazanie mu obiektywnych elementów, jakimi należy się kierować przy takiej ocenie.
52 W powyższym względzie tytułem wstępu należy podkreślić, że z uwagi na to, iż powyższa dyrektywa nie definiuje ani pojęcia „emisji do środowiska”, ani pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska”, interpretacji tych pojęć należy dokonać z uwzględnieniem kontekstu art. 4 ust. 2 akapit drugi wspomnianej dyrektywy i celu przyświecającego tej dyrektywie.
53 Z jednej strony, przyjmując dyrektywę 2003/4, jak potwierdza to treść jej motywu 5, prawodawca Unii miał na celu zapewnienie zgodności prawa Unii z konwencją z Aarhus w perspektywie jej podpisania przez Wspólnotę, wprowadzając ogólny system zmierzający do zagwarantowania, by każda osoba fizyczna lub prawna państwa członkowskiego Unii miała dostęp do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są dla tych organów przeznaczone, bez konieczności wykazywania przez tę osobę interesu (zob. w szczególności wyrok z dnia 19 grudnia 2013 r., Fish Legal i Shirley, C‑279/12, EU:C:2013:853, pkt 36).
54 Wynika z tego, że dokonując wykładni dyrektywy 2003/4, należy uwzględnić brzmienie i cele konwencji z Aarhus, której wdrożenie do prawa Unii jest zadaniem tej dyrektywy (zob. w szczególności wyrok z dnia 19 grudnia 2013 r., Fish Legal i Shirley, C‑279/12, EU:C:2013:853, pkt 37), a zwłaszcza art. 4 ust. 4 akapit pierwszy lit. d) tej konwencji, który przewiduje, że tajemnica handlowa lub przemysłowa nie może stanowić przeszkody dla ujawnienia informacji o emisjach, które mają znaczenie dla ochrony środowiska.
55 Z drugiej strony, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, celem dyrektywy 2003/4 jest zagwarantowanie zasadniczego prawa dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są przeznaczone dla tych organów, oraz zapewnienia – jak wynika z motywu 9 i z art. 1 tej dyrektywy – by informacje o środowisku były stopniowo możliwie najszerzej udostępniane i rozpowszechniane w społeczeństwie (zob. w szczególności wyrok z dnia 19 grudnia 2013 r., Fish Legal i Shirley, C‑279/12, EU:C:2013:853, pkt 66).
56 Z powyższego wynika, że – jak przewidują wyraźnie art. 4 ust. 4 akapit drugi konwencji z Aarhus oraz motyw 16 i art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 – ujawnianie informacji powinno stanowić ogólną regułę, zaś podstawy do odmowy udostępnienia informacji, o których mowa w tych przepisach, powinny być interpretowane zawężająco (zob. w szczególności wyroki: z dnia 16 grudnia 2010 r., Stichting Natuur en Milieu i in., C‑266/09, EU:C:2010:779, pkt 52; a także z dnia 28 lipca 2011 r., Office of Communications, C‑71/10, EU:C:2011:525, pkt 22).
57 Artykuł 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4, przewidując, że poufność informacji handlowych lub przemysłowych nie może stanowić przeszkody dla ujawnienia „informacji dotyczących emisji do środowiska”, umożliwia konkretne wprowadzenie w życie tej reguły i zasady możliwie szerokiego dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są dla tych organów przeznaczone.
58 Z powyższego wynika, że wbrew temu, co utrzymują między innymi Bayer, rząd niemiecki i Komisja Europejska, nie należy przyjmować zawężającej wykładni pojęć „emisji do środowiska” i „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4.
59 To właśnie w świetle powyższych rozważań należy odpowiedzieć na postawione pytania.
– W przedmiocie pojęcia „emisji do środowiska”
60 Aby dokonać wykładni pojęcia „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4, należy ustalić, czy – jak utrzymują między innymi Bayer, rząd niemiecki i Komisja – pojęcie to należy odróżnić od pojęć „odprowadzania” i „uwalniania” oraz czy powinno ono zostać ograniczone do emisji objętych dyrektywą 2010/75, czyli emisji pochodzących z niektórych instalacji określonych w tej dyrektywie, lub czy pojęcie to obejmuje także uwolnienia do środowiska produktów lub substancji takich jak środki ochrony roślin lub produkty biobójcze i substancje zawarte w tych środkach i produktach.
61 Jeśli chodzi w pierwszej kolejności o kwestię, czy pojęcie „emisji” powinno zostać odróżnione od pojęć „odprowadzania” i „uwalniania”, należy podkreślić, że art. 2 pkt 1 lit. b) dyrektywy 2003/4, w którym wyliczono czynniki mogące wchodzić w zakres pojęcia „informacji o środowisku”, zdaje się co prawda, na pierwszy rzut oka, wprowadzać takie rozróżnienie.
62 Jednak, po pierwsze, rozróżnienie to jest obce konwencji z Aarhus, która ogranicza się do przewidzenia w art. 4 ust. 4 akapit pierwszy lit. d), że ochrona tajemnicy handlowej i przemysłowej nie może stanowić przeszkody dla ujawnienia „informacji o emisjach, które mają znaczenie dla ochrony środowiska”.
63 Po drugie, jak przedstawiła rzecznik generalna w pkt 59 opinii, rozróżnienie między emisjami, odprowadzaniem i innego rodzaju uwalnianiem jest pozbawione znaczenia w świetle przyświecającego dyrektywie 2003/4 celu polegającego na ujawnianiu informacji o środowisku i miałoby sztuczny charakter.
64 Zarówno bowiem emisje gazów lub substancji do atmosfery, jak i innego rodzaju uwalnianie lub odprowadzanie, takie jak uwalnianie substancji, preparatów, organizmów, mikroorganizmów, wibracji, ciepła lub hałasu do środowiska, w szczególności do powietrza, wody i gleby, mogą wpłynąć na te różne elementy środowiska.
65 Ponadto pojęcia „emisji”, „odprowadzania” i „uwalniania” pokrywają się w znacznym stopniu, o czym świadczy użycie wyrażenia „inne rodzaje zanieczyszczeń [uwalniania]” w art. 2 pkt 1 lit. b) tej dyrektywy, z którego wynika, że emisje i odprowadzanie stanowią także uwalnianie do środowiska.
66 I tak, w licznych aktach Unii, jak na przykład w dyrektywie 2010/75, ale także w dyrektywie 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (Dz.U. 2004, L 143, s. 56) i w rozporządzeniu (WE) nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniającym dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE (Dz.U. 2006, L 33, s. 1), pojęcia „emisji”, „uwalniania” i „odprowadzania” są uznawane w znacznym stopniu za podobne do siebie.
67 Z powyższego wynika, że w celu dokonania interpretacji pojęcia „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 nie ma potrzeby odróżniania tego pojęcia od pojęć „odprowadzania” i „uwalniania” do środowiska.
68 W drugiej kolejności należy jeszcze ustalić, czy, jak utrzymują Bayer, rząd niemiecki i Komisja, pojęcie „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 powinno zostać ograniczone do pojęć objętych dyrektywą 2010/75 – czyli, zgodnie z art. 3 pkt 4 tej dyrektywy, do bezpośredniego lub pośredniego uwolnienia substancji, wibracji, ciepła lub hałasu z punktowych lub rozproszonych źródeł w pewnych instalacjach przemysłowych do powietrza, wody lub gleby – z wykluczeniem emisji pochodzących z innych źródeł, takich jak emisje wynikające z rozpylania produktu do powietrza lub z jego zastosowania na roślinach, w wodzie lub w glebie.
69 Co prawda w pochodzącej z 2000 r. wersji wytycznych na temat stosowania konwencji z Aarhus proponowano, by w celu zdefiniowania pojęcia „emisji” sięgnąć po definicję tego pojęcia przyjętą w art. 2 pkt 5 dyrektywy 96/61, powtórzoną identycznie w art. 3 pkt 4 dyrektywy 2010/75, zaś w wersji pochodzącej z 2014 r. wytyczne te zawierają obecnie odesłanie do definicji przewidzianej w tym ostatnim przepisie.
70 Niemniej zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, chociaż wspomniane wytyczne można uznać za dokument wyjaśniający, który w stosownym wypadku może być brany pod uwagę, obok innych istotnych elementów, przy dokonywaniu wykładni konwencji z Aarhus, to jednak zawarte w nich analizy nie mają żadnej mocy wiążącej i nie posiadają znaczenia normatywnego, jakie nadano postanowieniom tej konwencji (zob. w szczególności wyrok z dnia 19 grudnia 2013 r., Fish Legal i Shirley, C‑279/12, EU:C:2013:853, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).
71 Otóż, po pierwsze, nic w konwencji z Aarhus ani w dyrektywie 2003/4 nie pozwala uznać, że pojęcie „emisji do środowiska” powinno być ograniczone do emisji pochodzących z niektórych instalacji przemysłowych.
72 Po drugie, takie ograniczenie byłoby sprzeczne z samym brzmieniem art. 4 ust. 4 akapit pierwszy lit. d) tej konwencji. Postanowienie to przewiduje bowiem, że informacje o emisjach, które mają znaczenie dla ochrony środowiska, należy ujawniać. Otóż informacje dotyczące emisji pochodzących ze źródeł innych niż instalacje przemysłowe, takich jak emisje wynikające z zastosowania środków ochrony roślin lub produktów biobójczych, są tak samo istotne dla ochrony środowiska, jak informacje dotyczące emisji pochodzenia przemysłowego.
73 Ponadto ograniczenie pojęcia „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 do emisji pochodzących z niektórych instalacji przemysłowych naruszałoby przyświecający tej dyrektywie cel polegający na możliwie szerokim ujawnianiu informacji o środowisku.
74 W konsekwencji taka interpretacja owego pojęcia nie może zostać przyjęta.
75 Z powyższego wynika, że nie ma potrzeby odróżniania pojęcia „emisji do środowiska” od pojęć „odprowadzania” i „uwalniania” ani ograniczania tego pojęcia do emisji objętych dyrektywą 2010/75, z wykluczeniem uwalniania do środowiska produktów lub substancji pochodzących ze źródeł innych niż instalacje przemysłowe.
76 W konsekwencji pojęcie „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 nie może wykluczać uwalniania do środowiska produktów lub substancji takich jak środki ochrony roślin lub produkty biobójcze i substancji zawartych w tych środkach lub produktach.
77 Wspomniane pojęcie musi być jednak ograniczone do emisji niehipotetycznych, czyli do rzeczywistych lub przewidywalnych emisji danego produktu lub danej substancji w normalnych lub realistycznych warunkach użycia.
78 W powyższym względzie, choć samo wprowadzenie do obrotu produktu nie wystarcza z reguły do uznania, że produkt ten będzie niechybnie uwalniany do środowiska oraz że odnoszące się do niego informacje dotyczą „emisji do środowiska”, to jednak inaczej jest w przypadku produktu takiego jak środek ochrony roślin lub produkt biobójczy, który jest, w ramach normalnego użycia, przeznaczony do uwolnienia do środowiska z racji samej swojej funkcji. A zatem przewidywalne emisje tego produktu do środowiska nie są w tym ostatnim przypadku hipotetyczne.
79 W takich okolicznościach w zakres pojęcia „emisji do środowiska” wchodzą emisje, które są rzeczywiście uwalniane do środowiska przy stosowaniu danego produktu lub danej substancji, jak również przewidywalne emisje tego produktu lub tej substancji do środowiska w normalnych lub realistycznych warunkach użycia owego produktu lub owej substancji, odpowiadających warunkom, w odniesieniu do których zostaje udzielone zezwolenie na wprowadzenie do obrotu danego produktu, i panujących w strefie, w której produkt ten ma być używany.
80 Natomiast, jak podkreśliła rzecznik generalna w pkt 82 i 83 opinii, omawiane pojęcie nie może obejmować czysto hipotetycznych emisji. Z art. 1 dyrektywy 2003/4 w związku z art. 2 pkt 1 tej dyrektywy wynika bowiem, że jej celem jest zagwarantowanie prawa dostępu do informacji dotyczących czynników, takich jak emisje, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska, w szczególności na powietrze, wodę i glebę. Taka sytuacja nie ma z definicji miejsca w przypadku czysto hipotetycznych emisji.
81 W świetle całości powyższych rozważań pojęcie „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono między innymi uwalnianie do środowiska produktów lub substancji takich jak środki ochrony roślin lub produkty biobójcze oraz substancji zawartych w tych produktach, pod warunkiem że uwalnianie to jest rzeczywiste lub przewidywalne w normalnych lub realistycznych warunkach użycia.
– W przedmiocie pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska”
82 Jeśli chodzi o kwestię, czy różne kategorie informacji, o których mowa w pkt 50 niniejszego wyroku, wchodzą w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy, jak utrzymuje rząd niderlandzki, pojęcie to obejmuje wyłącznie informacje o emisjach danego środka ochrony roślin lub produktu biobójczego – bądź substancji zawartych w tym środku lub produkcie – jako takich, czyli wskazówki dotyczące natury, składu, ilości, daty i miejsca tych emisji, czy też w zakres tego pojęcia wchodzą także dane dotyczące skutków owych emisji dla środowiska.
83 W powyższym względzie w odniesieniu do brzmienia owego przepisu należy podkreślić, że różni się ono w zależności od wersji językowej. I tak, podczas gdy wersja francuskojęzyczna wspomnianego przepisu odnosi się do „informations relatives à des émissions dans l’environnement” (informacji dotyczących emisji do środowiska), w niektórych wersjach językowych użyte zostało wyrażenie „informations sur des émissions dans l’environnement” (informacje o emisjach do środowiska). W szczególności wersja niemieckojęzyczna odsyła do „Informationen über Emissionen in die Umwelt”, wersja włoskojęzyczna do „informazioni sulle emissioni nell’ambiente”, a wersja angielskojęzyczna do „information on emissions into the environment”.
84 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału konieczność jednolitej wykładni przepisu prawa Unii wymaga, aby – w wypadku rozbieżności między jego odrębnymi wersjami językowymi – dany przepis był interpretowany z uwzględnieniem kontekstu i celu uregulowania, którego jest częścią (zob. w szczególności wyrok z dnia 15 października 2015 r., Grupo Itevelesa i in., C‑168/14, EU:C:2015:685, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).
85 Jak stwierdzono w pkt 55 niniejszego wyroku, dyrektywa 2003/4 ma na celu zagwarantowanie zasadniczego dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są przeznaczone dla tych organów, oraz zapewnienie, by informacje o środowisku były stopniowo możliwie najszerzej udostępniane i rozpowszechniane w społeczeństwie. Jak wskazuje motyw 1 tej dyrektywy, taki dostęp do informacji, o których mowa, i takie rozpowszechnianie tych informacji mają między innymi na celu zwiększenie świadomości ekologicznej i bardziej efektywne uczestnictwo społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska (zob. w szczególności wyrok z dnia 28 lipca 2011 r., Office of Communications, C‑71/10, EU:C:2011:525, pkt 26).
86 Otóż w tym celu społeczeństwo powinno mieć dostęp nie tylko do informacji o emisjach jako takich, ale także do informacji dotyczących bardziej i mniej długoterminowych skutków tych emisji na stan środowiska, takich jak skutki owych emisji dla organizmów niedocelowych. Interes społeczeństwa w uzyskaniu dostępu do informacji dotyczących środowiska polega bowiem właśnie nie tylko na dowiedzeniu się, co jest lub co będzie w przewidywalny sposób uwalniane do środowiska, lecz także – jak wskazała rzecznik generalna w pkt 86 opinii – na zrozumieniu sposobu, w jaki dane emisje mogą wpłynąć na środowisko.
87 Z powyższego wynika, że pojęcie „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono nie tylko informacje o emisjach jako takich, czyli wskazówki dotyczące natury, składu, ilości, daty i miejsca tych emisji, lecz także dane dotyczące bardziej i mniej długoterminowych skutków owych emisji dla środowiska.
88 Dokonawszy powyższego stwierdzenia, w drugiej kolejności należy ustalić, czy okoliczność, że sporne dane pochodzą z badań (semi-)polowych, badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji – czyli badań dotyczących analizy migracji danego produktu lub danej substancji w roślinie – ma wpływ na zakwalifikowanie jako „informacje dotyczące emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4, a w szczególności czy dane zaczerpnięte z badań laboratoryjnych mogą wchodzić w zakres tego pojęcia.
89 W odpowiedzi na powyższe pytanie należy uznać, że okoliczność ta nie jest rozstrzygająca sama w sobie. Istotne nie jest bowiem tak bardzo to, że sporne dane pochodzą z badań (semi-)polowych, badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji, lecz to, że przedmiotem wspomnianych badań jest dokonanie oceny „emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 – czyli, jak wskazano w pkt 77 i 78 niniejszego wyroku, rzeczywistych lub przewidywalnych emisji danego produktu lub danej substancji do środowiska w okolicznościach reprezentatywnych dla normalnych lub realistycznych warunków użycia tego produktu lub tej substancji – lub przeanalizowanie skutków tych emisji.
90 A zatem „informacji dotyczących emisji do środowiska” nie będą stanowić między innymi dane zaczerpnięte z prób, których przedmiotem jest badanie skutków użycia zdecydowanie wyższej dawki danego produktu lub danej substancji niż maksymalna dawka, na którą zostało udzielone zezwolenie na wprowadzenie do obrotu i która będzie stosowana w praktyce, lub w znacznie wyższym stężeniu, gdyż takie dane odnoszą się do emisji nieprzewidywalnych w normalnych lub realistycznych warunkach użycia.
91 Natomiast wbrew temu, co twierdzi Komisja, w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” wchodzą badania mające na celu ustalenie toksyczności, skutków i innych aspektów produktu lub substancji w realistycznych, najbardziej niekorzystnych warunkach, które mogą, rozsądnie rzecz biorąc, wystąpić, jak również badania przeprowadzane w warunkach jak najbardziej zbliżonych do normalnej praktyki rolniczej oraz do warunków panujących w strefie, w której ten produkt lub ta substancja będą używane.
92 W trzeciej kolejności, w odniesieniu do kwestii, czy informacje dotyczące pozostałości obecnych w środowisku po zastosowaniu danego produktu oraz badania dotyczące pomiaru znoszenia rozpylanej substancji przy takim zastosowaniu stanowią „informacje dotyczące emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 2 pkt 2 dyrektywy 91/414, z art. 2 ust. 1 lit. g) dyrektywy 98/8 i z art. 3 pkt 1 rozporządzenia nr 1107/2009 pozostałościami są substancje obecne w szczególności w lub na roślinach lub gdzie indziej w środowisku w wyniku stosowania środka ochrony roślin lub produktu biobójczego, w tym również metabolity i produkty rozpadu lub reakcji takich substancji.
93 A zatem obecność pozostałości w środowisku jest spowodowana emisjami do środowiska danego produktu lub substancji zawartych w tym produkcie. Chodzi zatem o następstwo tych emisji. Sytuacja taka ma miejsce nie tylko w przypadku pozostałości substancji rozpylanych w powietrzu lub osadzanych przez dany produkt na roślinach, glebie bądź organizmach niedocelowych, ale także w przypadku metabolitów i produktów rozpadu lub reakcji takich substancji. Choć bowiem metabolity są wynikiem przekształcenia substancji zawartych w danym produkcie, są one jednak następstwem emisji owego produktu lub owych substancji do środowiska.
94 Z drugiej strony należy zauważyć, że znoszenie polega na przemieszczaniu drogą powietrzną kropelek lub pary środków ochrony roślin lub produktów biobójczych poza docelową strefę działania tych produktów. A zatem chodzi także o następstwo emisji wspomnianych produktów lub substancji do środowiska.
95 Z powyższego wynika, że informacje dotyczące pozostałości obecnych w środowisku po zastosowaniu danego produktu oraz badania dotyczące pomiaru znoszenia rozpylanej substancji przy takim zastosowaniu wchodzą w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4.
96 W świetle całości powyższych rozważań należy uznać, że w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” wchodzą wskazówki dotyczące natury, składu, ilości, daty i miejsca „emisji do środowiska” środków ochrony roślin i produktów biobójczych oraz substancji zawartych w tych produktach, jak również dane dotyczące bardziej i mniej długoterminowych skutków tych emisji dla środowiska, a w szczególności informacje dotyczące pozostałości obecnych w środowisku po zastosowaniu danego produktu oraz badania dotyczące pomiaru znoszenia rozpylanej substancji przy takim zastosowaniu, niezależnie od tego, czy dane te pochodzą z badań (semi-)polowych, badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji.
97 Ponadto należy podkreślić, że wbrew temu, co utrzymują zasadniczo Bayer i rząd niemiecki, taka interpretacja art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 nie narusza ani art. 16 i 17 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), dotyczących wolności prowadzenia działalności gospodarczej i prawa własności, ani art. 39 ust. 3 porozumienia TRIPS, który gwarantuje poufność nieujawnionych danych przedłożonych przez wnioskodawcę składającego wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu produktów farmaceutycznych lub chemicznych. Nie pozbawia ona także skuteczności (effet utile) art. 63 rozporządzenia nr 1107/2009, w którego ust. 2 wyliczono dane, w odniesieniu do których z reguły domniemywa się, że ich ujawnienie narusza w szczególności ochronę interesów handlowych, i w odniesieniu do których każda osoba może, zgodnie z ust. 1 tego samego artykułu, wnieść o poufne traktowanie tych danych.
98 W odniesieniu z jednej strony do art. 16 i 17 karty oraz art. 39 ust. 3 porozumienia TRIPS należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z art. 52 ust. 1 karty zagwarantowane w niej prawa mogą podlegać pewnym ograniczeniom, jeżeli ograniczenia te są przewidziane ustawą, szanują istotę tych praw i wolności, są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię. Ponadto art. 39 ust. 3 porozumienia TRIPS pozwala na ujawnienie danych przedłożonych przez wnioskodawcę składającego wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu produktu farmaceutycznego lub chemicznego, jeżeli jest ono konieczne dla ochrony społeczeństwa.
99 W ramach wyważenia praw zagwarantowanych w art. 16 i 17 karty oraz w art. 39 ust. 3 porozumienia TRIPS z jednej strony i celów ochrony środowiska oraz możliwie szerokiego ujawniania informacji o środowisku z drugiej strony prawodawca Unii, zgodnie z przysługującym mu zakresem uznania, uznał, że aby zapewnić realizację tych celów, konieczne było przewidzenie, iż wniosku o dostęp odnoszącego się do „informacji dotyczących emisji do środowiska” nie można – z uwagi na istotność i znaczenie tych informacji dla ochrony środowiska – oddalić z tego powodu, że ujawnienie tych informacji naruszyłoby poufność informacji handlowych lub przemysłowych.
100 I tak interpretacja pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” wynikająca z pkt 96 niniejszego wyroku nie prowadzi wcale do tego, że wszystkie dane zawarte w aktach dotyczących zezwolenia na wprowadzenie do obrotu środków ochrony roślin lub produktów biobójczych, w szczególności wszystkie dane pochodzące z badań przeprowadzonych w celu uzyskania tego zezwolenia, wchodzą w zakres tego pojęcia i powinny być zawsze ujawniane. Jedynie bowiem dane odnoszące się do „emisji do środowiska” są objęte wspomnianym wyżej pojęciem, co wyklucza w szczególności nie tylko informacje, które nie dotyczą emisji danego produktu do środowiska, ale także – jak wynika z pkt 77–80 niniejszego wyroku – dane, które odnoszą się do emisji hipotetycznych, czyli do emisji, które nie są rzeczywiste lub przewidywalne w okolicznościach reprezentatywnych dla normalnych lub realistycznych warunków użycia. Interpretacja ta nie pociąga zatem za sobą nieproporcjonalnego naruszenia ochrony praw zagwarantowanych w art. 16 i 17 karty oraz w art. 39 ust. 3 porozumienia TRIPS.
101 W odniesieniu z drugiej strony do art. 63 rozporządzenia nr 1107/2009 należy przypomnieć, że – jak wskazano w pkt 43 niniejszego wyroku – artykuł ten ma zastosowanie bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy 2003/4. A zatem z owego artykułu wcale nie wynika, że wymienione w nim dane nie będą mogły zostać uznane za „informacje dotyczące emisji do środowiska” lub że dane te nigdy nie będą mogły zostać ujawnione na podstawie tej dyrektywy.
102 Ponadto należy podkreślić, że interpretacja tego pojęcia wynikająca z pkt 96 niniejszego wyroku nie pozbawia skuteczności (effet utile) wspomnianego art. 63. Ustanowione w art. 63 ust. 2 domniemanie pozwala bowiem właściwemu organowi uznać, że podlegające temu przepisowi informacje przedłożone przez wnioskodawcę składającego wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu są co do zasady poufne i nie mogą zostać udostępnione społeczeństwu, jeżeli wniosek o dostęp do tych informacji nie został przedstawiony na podstawie dyrektywy 2003/4. Domniemanie to gwarantuje także danemu wnioskodawcy, że w przypadku przedstawienia takiego wniosku o dostęp właściwy organ będzie mógł ujawnić te informacje dopiero po ustaleniu, w odniesieniu do każdej z informacji z osobna, czy dotyczą one emisji do środowiska lub czy inny nadrzędny interes publiczny uzasadnia ujawnienie tych informacji.
– Wnioski
103 W świetle całości powyższych rozważań na pytania od trzeciego do siódmego oraz na pytanie dziewiąte należy odpowiedzieć, że art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że:
– w zakres pojęcia „emisji do środowiska” w rozumieniu tego przepisu wchodzi uwalnianie do środowiska produktów lub substancji takich jak środki ochrony roślin lub produkty biobójcze oraz substancji zawartych w tych produktach, pod warunkiem że uwalnianie to jest rzeczywiste lub przewidywalne w normalnych lub realistycznych warunkach użycia;
– w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu wspomnianego przepisu wchodzą wskazówki dotyczące natury, składu, ilości, daty i miejsca „emisji do środowiska” tych produktów lub substancji, jak również dane dotyczące bardziej i mniej długoterminowych skutków tych emisji dla środowiska, a w szczególności informacje dotyczące pozostałości obecnych w środowisku po zastosowaniu danego produktu oraz badania dotyczące pomiaru znoszenia rozpylanej substancji przy takim zastosowaniu, niezależnie od tego, czy dane te pochodzą z badań (semi-)polowych, badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji.
W przedmiocie pytania ósmego
104 W drodze pytania ósmego sąd odsyłający chciałby się zasadniczo dowiedzieć, czy art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniosku o dostęp do informacji dotyczących emisji do środowiska należy ujawnić źródło tych informacji w całości czy też tylko istotne dane, które mogą z nich zostać wyciągnięte.
105 Z powyższego przepisu wynika, że wobec wniosku o dostęp do informacji o środowisku nie można powołać się na powody, o których mowa w art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. a), d), f)–h) dyrektywy 2003/4, jeżeli wniosek ten odnosi się do informacji dotyczących emisji do środowiska. W tych okolicznościach, w sytuacji gdy ujawnienie żądanych informacji naruszyłoby jeden z interesów wskazanych w tym przepisie, należy ujawnić tylko istotne dane, które mogą zostać wyciągnięte ze źródła informacji i które dotyczą emisji do środowiska, jeżeli możliwe jest oddzielenie tych danych od innych informacji zawartych w owym źródle, co powinien zweryfikować sąd odsyłający.
106 W świetle całości powyższych rozważań na pytanie ósme należy odpowiedzieć, że art. 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniosku o dostęp do informacji dotyczących emisji do środowiska, których ujawnienie naruszyłoby jeden z interesów wskazanych w art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. a), d), f)–h) tej dyrektywy, należy ujawnić tylko istotne dane, które mogą zostać wyciągnięte ze źródła informacji i które dotyczą emisji do środowiska, jeżeli możliwe jest oddzielenie tych danych od innych informacji zawartych w owym źródle, co powinien zweryfikować sąd odsyłający.
W przedmiocie kosztów
107 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż wnioskodawca składający wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu środka ochrony roślin lub produktu biobójczego nie wniósł, w ramach postępowania przewidzianego w celu uzyskania tego zezwolenia, o poufne traktowanie informacji przedłożonych w ramach tego postępowania na podstawie art. 14 dyrektywy Rady 91/414/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, art. 19 dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych lub art. 33 ust. 4 i art. 63 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG, nie stoi na przeszkodzie temu, by właściwy organ, do którego po zamknięciu wspomnianego postępowania wpłynął wniosek o dostęp do tych informacji złożony przez osobę trzecią na podstawie dyrektywy 2003/4, zbadał sprzeciw owego wnioskodawcy wobec tego wniosku i oddalił w stosownym przypadku tenże wniosek na podstawie art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. d) tej dyrektywy z tego powodu, że ujawnienie owych informacji naruszyłoby poufność informacji handlowych lub przemysłowych.
2) Artykuł 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że:
– w zakres pojęcia „emisji do środowiska” w rozumieniu tego przepisu wchodzi uwalnianie do środowiska produktów lub substancji takich jak środki ochrony roślin lub produkty biobójcze oraz substancji zawartych w tych produktach, pod warunkiem że uwalnianie to jest rzeczywiste lub przewidywalne w normalnych lub realistycznych warunkach użycia;
– w zakres pojęcia „informacji dotyczących emisji do środowiska” w rozumieniu wspomnianego przepisu wchodzą wskazówki dotyczące natury, składu, ilości, daty i miejsca „emisji do środowiska” tych produktów lub substancji, jak również dane dotyczące bardziej i mniej długoterminowych skutków tych emisji dla środowiska, a w szczególności informacje dotyczące pozostałości obecnych w środowisku po zastosowaniu danego produktu oraz badania dotyczące pomiaru znoszenia rozpylanej substancji przy takim zastosowaniu, niezależnie od tego, czy dane te pochodzą z badań (semi-)polowych, badań laboratoryjnych lub badań dotyczących translokacji.
3) Artykuł 4 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniosku o dostęp do informacji dotyczących emisji do środowiska, których ujawnienie naruszyłoby jeden z interesów wskazanych w art. 4 ust. 2 akapit pierwszy lit. a), d), f)–h) tej dyrektywy, należy ujawnić tylko istotne dane, które mogą zostać wyciągnięte ze źródła informacji i które dotyczą emisji do środowiska, jeżeli możliwe jest oddzielenie tych danych od innych informacji zawartych w owym źródle, co powinien zweryfikować sąd odsyłający.
Podpisy