Language of document : ECLI:EU:T:2018:335

WYROK SĄDU (dziewiąta izba)

z dnia 7 czerwca 2018 r.(*)

Znak towarowy Unii Europejskiej – Postępowanie w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku – Rejestracja międzynarodowa wskazująca Unię Europejską – Graficzny znak towarowy Steirisches Kürbiskernöl – Chronione oznaczenie geograficzne – Artykuł 15, art. 51 ust. 1 lit. a) i art. 55 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 207/2009 [obecnie art. 18, art. 58 ust. 1 lit. a) i art. 62 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/1001] – Rzeczywiste używanie znaku towarowego – Używanie jako znaku towarowego

W sprawie Т-72/17

Gabriele Schmid, zamieszkała w Halbenrain (Austria), reprezentowana przez adwokata B. Kuchara,

strona skarżąca,

przeciwko

Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), reprezentowanemu przez D. Hanfa, działającego w charakterze pełnomocnika,

strona pozwana,

w której drugą stroną w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą EUIPO, występującą przed Sądem w charakterze interwenienta, jest

Landeskammer für Land- und Forstwirtschaft in Steiermark, z siedzibą w Grazu (Austria), reprezentowana przez adwokatów I. Hödl oraz S. Schoellera,

mającej za przedmiot skargę na decyzję Czwartej Izby Odwoławczej EUIPO z dnia 7 grudnia 2016 r. (sprawa R 1768/2015‑4), dotyczącą postępowania w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku towarowego między G. Schmid a Landeskammer für Land- und Forstwirtschaft in Steiermark,

SĄD (dziewiąta izba),

w składzie: S. Gervasoni, prezes, L. Madise i R. da Silva Passos (sprawozdawca), sędziowie,

sekretarz: J. Plingers, administrator,

po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 3 lutego 2017 r.,

po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną przez EUIPO w sekretariacie Sądu w dniu 19 kwietnia 2017 r.,

po zapoznaniu się z odpowiedzią interwenienta na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 13 kwietnia 2017 r.,

uwzględniając uwagi w przedmiocie wniosku o zawieszenie postępowania złożone w sekretariacie Sądu przez interwenienta i skarżącą, odpowiednio, w dniach 10 maja i 11 maja 2017 r.,

uwzględniając decyzję z dnia 9 czerwca 2017 r. oddalającą wniosek o zawieszenie postępowania złożony przez EUIPO,

po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 25 stycznia 2018 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        W dniu 15 października 2007 r. interwenient, Landeskammer für Land- und Forstwirtschaft in Steiermark (regionalna izba rolniczo-leśna Styrii, Austria), uzyskała w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) rejestrację międzynarodową wskazującą Unię Europejską, pod numerem 900100, następującego graficznego znaku towarowego:

Image not found

2        Towary oznaczone zakwestionowanym znakiem towarowym należą do klasy 29 w rozumieniu Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r., ze zmianami, i odpowiadają następującemu opisowi: „Olej z nasion dyni wyprodukowany zgodnie ze specyfikacjami określonymi w rozporządzeniu [Komisji (WE) nr 1263/96 z dnia 1 lipca 1996 r. uzupełniającym załącznik do rozporządzenia (WE) nr 1107/96 w sprawie rejestracji oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia zgodnie z procedurą określoną w art. 17 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2081/92 (Dz.U. 1996, L 163, s. 19)]”.

3        W dniu 18 października 2013 r. skarżąca, Gabriele Schmid, złożyła w EUIPO wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia prawa do zakwestionowanego znaku towarowego z powodu nieużywania na podstawie art. 51 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2009, L 78, s. 1), ze zmianami [obecnie art. 58 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2017, L 154, s. 1)]. We wniosku tym skarżąca podniosła, że zakwestionowany znak towarowy nie był rzeczywiście używany w Unii Europejskiej przez nieprzerwany okres pięciu lat w odniesieniu do towarów, do których się odnosił.

4        W dniu 24 lutego 2014 r. interwenient wniósł o oddalenie wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia prawa do znaku, przedstawiając w celu udowodnienia rzeczywistego używania zakwestionowanego znaku towarowego pewną liczbę dokumentów (załączniki A.1–A.66 do pisma przedstawionego przez interwenienta przed Wydziałem Unieważnień).

5        Decyzją z dnia 8 lipca 2015 r. Wydział Unieważnień EUIPO stwierdził wygaśnięcie prawa do zakwestionowanego znaku towarowego ze skutkiem od dnia 18 października 2013 r. Uznał on, że przedłożone dowody nie wykazują w wystarczający sposób zakresu używania zakwestionowanego znaku towarowego w przyjętym przez niego okresie, mianowicie od 18 października 2008 r. do 17 października 2013 r. Jego zdaniem przedstawione faktury dotyczyły wyłącznie nośników reklam i kosztów szkoleń, które nie dowodziły sprzedaży towarów. Wydział Unieważnień wskazał, że na innych załącznikach brakowało wskazania daty lub zakwestionowany znak towarowy nie był rozpoznawalny i że w rezultacie nie zostało wykazane rzeczywiste używanie pozwalające na utrzymanie praw do znaku towarowego.

6        W dniu 2 września 2015 r. interwenient – działając na podstawie art. 58–64 rozporządzenia nr 207/2009 (obecnie art. 66–71 rozporządzenia 2017/1001) – wniósł do EUIPO odwołanie od decyzji Wydziału Unieważnień. W załączeniu do pisma przedstawiającego powody wniesienia odwołania do Izby Odwoławczej EUIPO przedłożył on kilka dokumentów mających na celu udowodnienie zakresu używania zakwestionowanego znaku towarowego.

7        Decyzją z dnia 7 grudnia 2016 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Czwarta Izba Odwoławcza EUIPO uchyliła decyzję Wydziału Unieważnień. Stwierdziła ona w istocie, że rzeczywiste używanie zakwestionowanego znaku towarowego zostało wykazane.

8        Przede wszystkim Izba Odwoławcza wskazała, że dla celów określenia, czy zakwestionowany znak towarowy był rzeczywiście używany zgodnie z art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 (obecnie art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 2017/1001), po pierwsze, pozbawiona jest znaczenia kwestia, czy nazwa „Steirisches Kürbiskernöl” jest chroniona jako chronione oznaczenie geograficzne (ChOG) w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.U. 2012, L 343, s. 1). Po drugie, kwestia, czy nazwa ta jest wskazówką opisową lub terminem rodzajowym, nie ma znaczenia dla określenia, czy doszło do takiego używania (pkt 17–19 zaskarżonej decyzji).

9        Następnie, co się tyczy dowodu rzeczywistego używania, Izba Odwoławcza uznała, że Wydział Unieważnień poprawnie, po pierwsze, ustalił, na kim spoczywa ciężar dowodu dotyczącego używania pozwalającego na utrzymanie praw właściciela znaku towarowego, a po drugie, wziął pod uwagę dowody przedstawione zarówno przez interwenienta, jak i przez skarżącą, uwzględniając równocześnie wyjaśnienie przedstawione przez nią i przez jej zawodowych pełnomocników (pkt 21–23 zaskarżonej decyzji). Izba Odwoławcza dodała w odniesieniu do okoliczności, które obie strony uznały za bezsporne, że nie musiały one już być dowodzone przez strony ani badane przez Wydział Unieważnień (pkt 25 i 26 zaskarżonej decyzji).

10      Wreszcie w celu ustalenia, czy doszło do używania zakwestionowanego znaku towarowego w rozumieniu art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009, Izba Odwoławcza stwierdziła, że skoro spór nie dotyczy miejsca, okresu i intensywności używania zakwestionowanego znaku towarowego, Wydział Unieważnień nie musi badać tych elementów, lecz wyłącznie kwestię, czy używanie miało miejsce z jednej strony w postaci zarejestrowanej, a z drugiej strony jako znaku towarowego (pkt 26 zaskarżonej decyzji).

11      W tym względzie, po pierwsze, co się tyczy postaci używania zakwestionowanego znaku towarowego, Izba Odwoławcza wskazała, że postać zarejestrowana różni się od postaci używanej. W istocie podkreśliła ona, że na postaci używanej widnieje na dole po prawej stronie emblemat Unii, który odnosi się do ochrony rozpatrywanych towarów w ramach ChOG i na szczeblu Unii (pkt 36 i 37 zaskarżonej decyzji). Izba Odwoławcza dodała, że skoro takie wskazanie jest obowiązkowe dla chronionych towarów i że oznaczenie to może być także umieszczone niezależnie od zakwestionowanego znaku towarowego, nie zmienia ona w żaden sposób elementów odróżniających zakwestionowanego znaku towarowego (pkt 38 i 39 zaskarżonej decyzji).

12      Po drugie, co się tyczy używania jako znaku towarowego, Izba Odwoławcza uznała, że miało ono miejsce (pkt 41 zaskarżonej decyzji). Stwierdziła ona w tym względzie, że łączne używanie zakwestionowanego znaku towarowego oraz znaków producentów oleju z nasion dyni nie ma znaczenia dla sprawy. Podkreśliła ona, że etykieta jest umieszczona w różny sposób dla każdego producenta oleju i etykietowanie wielokrotne jest dopuszczalne (pkt 41 zaskarżonej decyzji). Izba Odwoławcza uściśliła w pkt 42 zaskarżonej decyzji, że celem art. 15 i art. 51 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 jest zachęcanie właściciela znaku towarowego do faktycznego używania jego znaku, a nie podważanie ważności rejestracji. Jednakże Izba Odwoławcza uznała, że art. 15 rozporządzenia nr 207/2009 nie wymaga, by właściciel znaku towarowego i rzeczywisty wytwórca towaru byli identyczni, ponieważ funkcja znaku towarowego polega na zagwarantowaniu, że towary, które oznacza, zostały wyprodukowane pod kontrolą jednego przedsiębiorstwa (pkt 42 zaskarżonej decyzji). Wreszcie Izba Odwoławcza dodała, że pozbawiona jest znaczenia kwestia, jaką rolę pełni właściciel znaku towarowego, jako podmiot prawa publicznego, przy sprzedaży oleju z nasion dyni, i skuteczność przeprowadzanych przez niego kontroli, ponieważ nie chodzi o znak wspólny (pkt 42 zaskarżonej decyzji).

13      Izba Odwoławcza oddaliła w rezultacie złożony przez skarżącą wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia prawa do zakwestionowanego znaku towarowego w całości i obciążyła skarżącą kosztami postępowania.

 Żądania stron

14      W swojej skardze skarżąca wnosi do Sądu o:

–        zmianę zaskarżonej decyzji i stwierdzenie, że prawo interwenienta wygasło w odniesieniu do wszystkich towarów;

–        posiłkowo – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy EUIPO do ponownego rozpatrzenia;

–        obciążenie interwenienta kosztami poniesionymi przez skarżącą, w tym kosztami poniesionymi w postępowaniu przed EUIPO.

15      Na rozprawie skarżąca zwróciła się o możliwość zmiany swojego trzeciego żądania, wnosząc, by Sąd obciążył EUIPO kosztami poniesionymi przez stronę skarżącą, w tym kosztami poniesionymi w postępowaniu przed EUIPO.

16      EUIPO wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania;

–        zawieszenie postępowania do czasu wydania przez Trybunał orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie C‑689/15, W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze.

17      Na rozprawie EUIPO sprzeciwiło się zmianie przez skarżącą jej trzeciego żądania.

18      Interwenient wnosi do Sądu:

–        o oddalenie skargi i utrzymanie zaskarżonej decyzji w mocy w całości;

–        w razie gdyby Sąd uwzględnił żądania skarżącej i stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji – o przekazanie sprawy do EUIPO w celu ponownego rozpatrzenia oraz wydania nowej decyzji;

–        o obciążenie skarżącej poniesionymi przez niego kosztami, w tym kosztami poniesionymi w postępowaniu przed EUIPO.

19      W związku z wydaniem wyroku z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze (C‑689/15, EU:C:2017:434) wniosek o zawieszenie postępowania złożony przez EUIPO został oddalony decyzją z dnia 9 czerwca 2017 r.

 Co do prawa

 W przedmiocie dowodów przedstawionych po raz pierwszy na rozprawie

20      Na rozprawie skarżąca i interwenient przedłożyli dokumenty zawierające dowody, które nie zostały przedstawione przed EUIPO, a które zostały przedstawione przed Sądem po raz pierwszy. I tak skarżąca przedstawiła kopię wyroku z dnia 25 sierpnia 2017 r. wydanego przez Oberlandesgericht Wien (wyższy sąd krajowy w Wiedniu, Austria) w sprawie dotyczącej tych samych stron co w niniejszej sprawie. Interwenient zaś przedłożył dokument odzwierciedlający witrynę internetową Steirisches Kürbiskernöl ggA.

21      Jednakże bez konieczności wypowiadania się co do mocy dowodowej tych dowodów należy stwierdzić, że zawierają one nowe elementy, jak wskazano w pkt 20 powyżej, i zostały przedstawione po terminie.

22      Zgodnie z art. 85 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem dowody i wnioski dowodowe powinny bowiem zostać przedstawione w ramach pierwszej wymiany pism procesowych. Na mocy art. 85 § 3 tegoż regulaminu w wyjątkowych przypadkach strony główne mogą przedstawiać nowe dowody lub wnioski dowodowe przed zamknięciem ustnego etapu postępowania lub przed podjęciem przez Sąd decyzji o rozstrzygnięciu sprawy z pominięciem ustnego etapu postępowania, o ile opóźnienie w ich złożeniu jest uzasadnione.

23      W niniejszym zaś przypadku przedstawienie wspomnianych dowodów na rozprawie nastąpiło z opóźnieniem w rozumieniu tych przepisów. Jako że skarżąca i interwenient nie podali uzasadnienia przedstawienia tych dowodów po terminie, należy je odrzucić jako niedopuszczalne na mocy art. 85 § 1 i 3 regulamin postępowania, i to tym bardziej, że dowodów tych nie zawarto w aktach sprawy w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą i że funkcja Sądu nie polega na ponownym rozpatrywaniu okoliczności faktycznych w świetle dokumentów przedstawionych po raz pierwszy w postępowaniu przed nim [zob. wyrok z dnia 22 czerwca 2017 r., Biogena Naturprodukte/EUIPO (ZUM wohl), T‑236/16, EU:T:2017:416, pkt 21 i przytoczone tam orzecznictwo].

 Co do istoty

24      Na wstępie należy stwierdzić, że w ramach pierwszego żądania, podniesionego tytułem głównym, skarżąca wnosi o to, by Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził wygaśnięcia prawa do zakwestionowanego znaku towarowego. W ramach drugiego żądania, podniesionego posiłkowo, skarżąca wnosi o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji.

25      Co się zaś tyczy żądania zmiany decyzji, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że wykonanie kompetencji o charakterze reformatoryjnym powinno ograniczyć się zasadniczo do sytuacji, w których Sąd, po przeprowadzeniu kontroli oceny dokonanej przez izbę odwoławczą, jest w stanie określić na podstawie elementów stanu faktycznego i prawnego, jakie zostały ustalone, decyzję, jaką powinna była wydać izba odwoławcza (zob. wyrok z dnia 5 lipca 2011 r., Edwin/OHIM, C‑263/09 P, EU:C:2011:452, pkt 72).

26      Sąd uważa, że należy zatem przeprowadzić kontrolę oceny dokonanej przez Izbę Odwoławczą i że to wymaga analizy, w pierwszej kolejności, zarzutów przedstawionych przez skarżącą, które mają na celu stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, a w drugiej kolejności, żądania mającego na celu zmianę zaskarżonej decyzji.

 W przedmiocie wysuniętego przez skarżącą żądania stwierdzenia nieważności

27      Na poparcie skargi skarżąca podnosi jeden tylko zarzut, dotyczący naruszenia art. 15 ust. 1, art. 51 ust. 1 lit. a) i art. 55 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 62 ust. 1 rozporządzenia 2017/1001].

28      Skarżąca podnosi, po pierwsze, że zakwestionowany znak towarowy nie był używany jako wskazanie pochodzenia, czyli jako znak towarowy, który gwarantuje konsumentowi lub końcowemu użytkownikowi, iż towar pochodzi z określonego przedsiębiorstwa, umożliwiając odróżnienie towarów objętych zakwestionowanym znakiem towarowym od towarów objętych tym samym znakiem towarowym, ale pochodzących z innego przedsiębiorstwa, po drugie, że Izba Odwoławcza nie przeprowadziła oceny sposobu postrzegania oznaczenia przez konsumentów, po trzecie, że zakwestionowany znak towarowy był używany tylko jako wskazanie jakości i termin rodzajowy, a po czwarte, że używanie zakwestionowanego znaku towarowego jest mylące dla docelowego kręgu odbiorców.

29      W szczególności skarżąca uważa, że kwestia, czy zakwestionowany znak towarowy jest postrzegany przez właściwy krąg odbiorców jako wskazówka pochodzenia umożliwiająca odróżnienie towarów objętych zakwestionowanym znakiem towarowym od towarów objętych tym samym znakiem towarowym, ale pochodzących z innego przedsiębiorstwa, powinna zostać zbadana w ramach oceny prawnej rzeczywistego używania rozpatrywanego znaku towarowego. W niniejszym zaś przypadku Izba Odwoławcza nie zbadała dostatecznie tej kwestii, ponieważ Izba Odwoławcza wspomniała pokrótce o używaniu jako znaku towarowego tylko w dwóch punktach zaskarżonej decyzji, mianowicie w pkt 41 i 42, gdy stwierdziła, że oznaczenie na butelkach oleju z nasion dyni stanowi używanie odróżniające.

30      Ponadto skarżąca podnosi, że Izba Odwoławcza niesłusznie uznała, że dla używania jako znaku towarowego jest wystarczające, by towary były wytwarzane pod kontrolą jednego przedsiębiorstwo. W tym względzie skarżąca podnosi, że Izba Odwoławcza nie zbadała, jak konsumenci postrzegali zakwestionowany znak towarowy. Jej zdaniem przeciętny konsument uznaje to oznaczenie nie za znak towarowy, lecz za zwykłe wskazanie jakości i za termin rodzajowy objęte rozporządzeniem nr 1263/96.

31      I tak zdaniem skarżącej Izba Odwoławcza nie sprawdziła, czy konsumenci postrzegają to oznaczenie jako znak towarowy wskazujący pochodzenie i czy je odróżniają od towarów innych producentów, którzy w ramach swojej produkcji spełniają również wymogi rozporządzenia nr 1263/96 i także mają prawo do nazywania ich towaru „Steirisches Kürbiskernöl ggA” (styryjskim olejem z nasion dyni ChOG).

32      W tym względzie w skardze skarżąca podkreśla, że z opinii rzecznika generalnego M. Watheleta w sprawie W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze (C‑689/15, EU:C:2016:916) wynika, że znak jakości koniecznie musi pełnić funkcję wskazania pochodzenia pełnioną przez znak towarowy, aby jego właściciel mógł twierdzić, że korzysta z wyłącznego prawa, jakie przyznano mu w art. 9 rozporządzenia nr 207/2009 (obecnie art. 9 rozporządzenia nr 2017/1001). I tak jeśli indywidualny znak jest używany jako znak jakości, będzie używany w sposób pozwalający na utrzymanie praw wyłącznych jedynie wtedy, gdy wspomniany znak jakości stanowi nie tylko wskazanie dotyczące jakości towaru, lecz także i jednocześnie wskazanie pochodzenia (zob. podobnie opinia rzecznika generalnego M. Watheleta w sprawie W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2016:916, pkt 46, 47). Podczas rozprawy skarżąca, wezwana do zajęcia stanowiska co do znaczenia wyroku z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze (C‑689/15, EU:C:2017:434), wydanego w trakcie pisemnego etapu postępowania w niniejszej sprawie, uznała, że wyrok ten ma zastosowanie do niniejszej sprawy.

33      W niniejszym przypadku skarżąca twierdzi, że Izba Odwoławcza nie zbadała, czy rzeczywiste używanie zakwestionowanego znaku towarowego pełni zasadniczą funkcję wskazywania pochodzenia. Zakwestionowany znak towarowy nie jest bowiem jej zdaniem związany ze wskazywaniem pochodzenia, lecz jedynie ze wskazywaniem jakości towaru, gwarantującym, że jego charakter i jakość są zgodne z wymogami prawa Unii, i jest postrzegany jako taki przez odbiorców.

34      EUIPO i interwenient kwestionują argumenty skarżącej.

35      EUIPO uważa przede wszystkim, że skoro zakwestionowany znak towarowy jest zarejestrowany, to istnieje domniemanie ważności prawnej, które mogłoby zostać wzruszone zgodnie z art. 52 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 59 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 2017/1001] tylko w ramach postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku. Postępowanie w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku wszczęte w niniejszej sprawie nie służy zaś do zbadania ważności prawnej zarejestrowanego znaku towarowego. W konsekwencji w ramach niniejszej sprawy należało uznać przy badaniu charakteru używania zakwestionowanego znaku towarowego, że cechuje się on pewnym stopniem charakteru odróżniającego.

36      Następnie okoliczność, że zakwestionowany znak towarowy był używany w postaci, w jakiej został zarejestrowany, dla oznaczania towarów, które chroni, wskazuje co do zasady jego używanie jako znaku towarowego. Należy bowiem odróżnić postępowanie w sprawie stwierdzenie wygaśnięcia prawa do znaku zasadzające się na badaniu używania zarejestrowanego znaku towarowego od postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku mającego na celu ponowne zbadanie charakteru odróżniającego (ewentualnie uzyskanego w następstwie używania) i zdolności rejestracyjnej znaku towarowego.

37      Wreszcie w pierwszej kolejności EUIPO uważa, że indywidualne znaki towarowe, poza swoją podstawową funkcją oznaczania pochodzenia handlowego towarów nimi objętych, mogą także zapewniać funkcję wyznacznika jakości. Ściślej rzecz biorąc, co się tyczy ChOG, jego podstawowa funkcja polega na wskazywaniu pochodzenia geograficznego i właściwości, jakie można przypisać temu pochodzeniu, towarów różnych producentów niepowiązanych ze sobą gospodarczo. Nie pozwala ono także konsumentowi towaru objętego znakiem certyfikującym na odróżnianie oznaczonych nim towarów od towarów innych producentów. Z tego względu, gdy indywidualny znak jest używany wyłącznie jako ChOG, nie stanowi to używania tego indywidualnego znaku jako znaku towarowego.

38      W drugiej kolejności EUIPO jest zdania, że kwestia, czy indywidualny znak towarowy był rzeczywiście używany na właściwym rynku, musi opierać się na postrzeganiu przez właściwy krąg odbiorców rozpatrywanych towarów przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności danego przypadku. W tym względzie należy wziąć pod uwagę konfigurację oznaczenia i prezentację oznaczanego produktu, w tym umieszczanie innych oznaczeń na towarze. W tym kontekście EUIPO dodało na rozprawie, że zakwestionowany znak towarowy widniał na towarach w wyróżniający się sposób. Sposób postrzegania znaku towarowego przez właściwego konsumenta zależy z jednej strony od liczby przedsiębiorstw uprawnionych do używania znaku, a z drugiej strony od sposobu reklamowania znaku towarowego. W związku z tym w niniejszym przypadku miało miejsce używanie jako znaku towarowego z przyczyn wskazanych w pkt 41 zaskarżonej decyzji.

39      Na rozprawie EUIPO podniosło, że w następstwie wyroku z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze (C‑689/15, EU:C:2017:434) decydującym kryterium dla badania używania znaku jako indywidualnego znaku towarowego jest to, czy znak towarowy gwarantuje, że towary pochodzą z jednego określonego przedsiębiorstwa, nawet jeśli dany znak towarowy może pełnić inne funkcje.

40      Interwenient podkreśla na wstępie, że stanowi sprzeczność twierdzenie, że nie dochodzi do używania odróżniającego, podczas gdy faktyczne używanie znaku towarowego w odniesieniu do rozpatrywanych towarów nie jest kwestionowane. W niniejszym przypadku rzeczywiste używanie zostało udowodnione zarówno za pomocą dowodów przedstawionych przez interwenienta, jak i za pomocą dowodów przedstawionych przez osoby trzecie, mianowicie Gemeinschaft Steirisches Kürbiskernöl.

41      Interwenient twierdzi, że zakwestionowany znak towarowy jest jednocześnie znakiem towarowym i znakiem jakości. W tym względzie podkreśla on, że również stowarzyszenia producentów mogą zgłaszać do rejestracji swój znak towarowy. Znak ten jest jednak uznawany za wskazanie jakości towaru poświadczające, że producent przestrzegał specyfikacji dotyczących produkcji.

42      W tym względzie, co się tyczy art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że znak towarowy jest „rzeczywiście używany” w rozumieniu tego przepisu, gdy jest on używany zgodnie ze swoją podstawową funkcją, jaką jest zapewnienie identyfikacji pochodzenia towarów lub usług, dla których znak ten został zarejestrowany, tak aby stworzyć lub zachować rynek zbytu dla tych towarów i usług, z wyłączeniem wypadków używania o charakterze symbolicznym, mającego na celu wyłącznie utrzymanie praw do znaku towarowego (wyrok z dnia 11 marca 2003 r., Ansul, C‑40/01, EU:C:2003:145, pkt 43; zob. także wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

43      Jednakże okoliczność, że znak towarowy jest używany w celu stworzenia lub zachowania rynku zbytu dla towarów lub usług, dla których został on zarejestrowany, a nie jedynie w celu utrzymania praw do znaku, nie wystarczy, aby stwierdzić, że jest on „rzeczywiście używany” w rozumieniu art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009. Równie nieodzowne jest bowiem, by to używanie tego znaku było zgodne z podstawową funkcją znaku towarowego (wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 39, 40).

44      W przypadku indywidualnych znaków towarowych ich podstawowa funkcja polega na zagwarantowaniu konsumentowi lub użytkownikowi końcowemu identyfikacji pochodzenia towaru lub usługi oznaczonych tym znakiem poprzez umożliwienie im odróżnienia, bez ryzyka pomyłki, tego towaru lub tej usługi od towarów lub usług mających inne pochodzenie. Ażeby znak towarowy mógł bowiem spełniać swoją rolę zasadniczego elementu w ustanowionym i utrzymywanym na mocy traktatu systemie niezakłóconej konkurencji, musi on stanowić gwarancję tego, iż wszystkie oznaczone nim towary lub usługi zostały wytworzone lub dostarczone pod kontrolą jednego przedsiębiorstwa, któremu można przypisać odpowiedzialność za ich jakość (zob. wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

45      Istniejąca w ramach stosowania art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 konieczność używania znaku zgodnie z podstawową funkcją wskazywania pochodzenia tłumaczy fakt, że jakkolwiek oczywiście znak towarowy może być używany również zgodnie z innymi jego funkcjami, takimi jak funkcja polegająca na gwarantowaniu jakości towaru lub usługi bądź też funkcje komunikacyjna, inwestycyjna lub reklamowa, to jednak podlega on przewidzianym w tym rozporządzeniu sankcjom, jeżeli w nieprzerwanym okresie pięciu lat nie był on używany zgodnie ze swoją podstawową funkcją. W takim wypadku wobec właściciela znaku towarowego stwierdza się, zgodnie z postanowieniami art. 51 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009, wygaśnięcie jego praw, chyba że może on wskazać uzasadnione powody nieużywania znaku w sposób, który pozwoliłby mu na pełnienie przez ten znak jego podstawowej funkcji (zob. wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

46      To zatem w świetle powyżej przedstawionych zasad należy zbadać, czy używanie ChOG, które zostało zarejestrowane jako graficzny indywidualny znak towarowy, może zostać uznane za używanie zgodne z podstawową funkcją znaku towarowego.

47      W tym względzie, co się tyczy ChOG, takiego jak rozpatrywane w niniejszej sprawie, zgodnie z art. 5 ust. 2 rozporządzenia nr 1151/2012 „oznaczenie geograficzne” określa produkt:

„a)      pochodzący z określonego miejsca, regionu lub kraju;

b)      którego określona jakość, renoma lub inna cecha charakterystyczna w głównej mierze wynika z tego pochodzenia geograficznego;

oraz

c)      którego przynajmniej jeden etap produkcji odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym”.

48      Z orzecznictwa wynika zaś, że jeżeli używanie indywidualnego znaku towarowego, choć wskazuje na pochodzenie geograficzne i właściwości, jakie można przypisać temu pochodzeniu, towarów różnych producentów, nie gwarantuje konsumentom, że owe towary lub usługi pochodzą z jednego określonego przedsiębiorstwa, pod którego kontrolą są one wytwarzane lub świadczone i któremu w konsekwencji można przypisać odpowiedzialność za jakość tych towarów lub usług, to takie używanie nie jest zgodne z funkcją wskazywania pochodzenia (zob. analogicznie wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 45).

49      Nie mamy bowiem do czynienia z używaniem zgodnym z podstawową funkcją indywidualnego znaku towarowego, jeżeli umieszczanie tego znaku na towarach pełni wyłącznie funkcję identyfikacji pochodzenia geograficznego i właściwości, jakie można przypisać temu pochodzeniu, danych towarów, a nie ma na celu zagwarantowania ponadto, że towary te pochodzą z jednego określonego przedsiębiorstwa, pod którego kontrolą zostały one wytworzone i któremu można przypisać odpowiedzialność za ich jakość (zob. analogicznie wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 46).

50      W niniejszym przypadku z akt przedłożonych Sądowi wynika, że interwenient, czyli właściciel zakwestionowanego znaku towarowego, jest jednostką prawa publicznego. Zawarł on umowę licencyjną ze stowarzyszeniem Gemeinschaft Steirisches Kürbiskernöl. Zgodnie z tą umową stowarzyszenie to, jako wyłączny licencjobiorca, upoważnia swoich członków do używania zakwestionowanego znaku towarowego. Tylko członkowie wspomnianego stowarzyszenia związani „umową kontrolną” mają prawo do używania zakwestionowanego znaku towarowego. Zgodnie z art. 2 statutu stowarzyszenia Gemeinschaft Steirisches Kürbiskernöl jego celem jest w szczególności „ochrona interesów jego członków w związku z wdrażaniem zapewnianej przez Komisję Europejską ochrony nazw pochodzenia w odniesieniu do styryjskiego oleju z pestek dyni […] oraz wspieranie jego członków w ramach wprowadzania na rynek styryjskiego oleju z pestek dyni w postaci odpowiednich działań marketingowych i public relations”.

51      Wynika z tego, że stowarzyszenie to, jak to interwenient wyjaśnił na rozprawie, kontroluje sposób, w jaki wytwarzane są towary jego członków. Niemniej jednak stowarzyszenie nie zajmuje się wytwarzaniem towarów swoich członków ani też nie ponosi za te towary odpowiedzialności (zob. analogicznie wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 48). Zatem interwenient, który zawarł umowę licencyjną ze wspomnianym stowarzyszeniem, sam nie zajmuje się wytwarzaniem wspomnianych towarów i nie ponosi za nie odpowiedzialności.

52      Istotne jest zaś, by nie mylić podstawowej funkcji znaku towarowego z innymi funkcjami, przypomnianymi w pkt 45 niniejszego wyroku, które może ewentualnie pełnić znak towarowy, na przykład z funkcją gwarantowania jakości danego towaru (zob. podobnie wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze, C‑689/15, EU:C:2017:434, pkt 44) lub z funkcją wskazywania jego pochodzenia geograficznego. Jak podnosiła bowiem skarżąca, i co zostało potwierdzone przez EUIPO na rozprawie, oraz jak przypomniano w pkt 44, 48 i 49 powyżej, indywidualny znak towarowy pełni funkcję wskazywania pochodzenia, jeżeli jego używanie gwarantuje konsumentom, że oznaczone nim towary pochodzą z jednego określonego przedsiębiorstwa, pod którego kontrolą towary te są wytwarzane i któremu można przypisać odpowiedzialność za jakość tych towarów. W niniejszym przypadku używanie zakwestionowanego znaku towarowego nie odbywało się zgodnie z taką funkcję wskazywania pochodzenia.

53      Prawdą jest, jak interwenient i towarzysząca mu ekspert wyjaśnili na rozprawie, stowarzyszenie Gemeinschaft Steirisches Kürbiskernöl przeprowadza kontrole produkcji oleju z pestek dyni w celu sprawdzenia, że dany produkt został wytworzony zgodnie z określonymi specyfikacjami i że przestrzeganie tych specyfikacji jest kontrolowane przez organ upoważniony przez państwo. Na rozprawie interwenient podkreślił okoliczność, że w przeciwieństwie do okoliczności sprawy, w której zapadł wyrok z dnia 8 czerwca 2017 r., W.F. Gözze Frottierweberei i Gözze (C‑689/15, EU:C:2017:434), stowarzyszenie sprawuje pełną kontrolę nad procesem wytwarzania, obejmującą wszystkie fazy produkcji, co odróżnia niniejszy przypadek od wspomnianej sprawy, ponieważ w tej ostatniej odnośne stowarzyszenie sprawowało kontrolę wyłącznie w odniesieniu do surowca, mianowicie włókna bawełnianego. Należy jednak podkreślić, że takie elementy nie podważają ocen zawartych w pkt 51 i 52 powyżej, ponieważ umożliwiają one pełnienie przez zakwestionowany znak towarowy funkcji odnoszącej się do kontroli jakości towarów podczas procesu produkcji, ale nie funkcji odnoszącej się do tożsamości producenta.

54      Ponadto to, czy podmiot używający jest osobą prawa publicznego, czy prywatnego, nie jest istotne dla określenia, czy zakwestionowany znak towarowy jest rzeczywiście używany w rozumieniu art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 (zob. podobnie wyrok z dnia 9 grudnia 2008 r., Verein Radetzky‑Orden, C‑442/07, EU:C:2008:696, pkt 17, 24). Poza tym czynności stanowiących rzeczywiste używanie może dokonywać zarówno właściciel znaku towarowego, jak i osoba trzecia uprawniona do używania znaku (zob. podobnie wyrok z dnia 11 marca 2003 r., Ansul, C‑40/01, EU:C:2003:145, pkt 37). Jednak, jak zostało przypomniane w pkt 44 powyżej, używanie zakwestionowanego znaku indywidualnego musi gwarantować, że wszystkie oznaczone nim towary lub usługi zostały wytworzone lub dostarczone pod kontrolą jednego przedsiębiorstwa, któremu można przypisać odpowiedzialność za ich jakość, co nie ma miejsca w niniejszym przypadku.

55      Wynika z tego, że Izba Odwoławcza naruszyła prawo, uznając w pkt 42 zaskarżonej decyzji, po pierwsze, że art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 nie wymaga, by klient końcowy mógł wywieść na podstawie używania danego oznaczenia tożsamość producenta, a po drugie, że wystarczy, by właściciel znaku towarowego sprawował kontrolę w celu zapewnienia, że wszystkie towary opatrzone tym znakiem zostały wytworzone pod kontrolą jednego przedsiębiorstwa.

56      W tym względzie, po pierwsze, z reprodukcji butelek oleju z nasion dyni i dokumentów reklamowych załączonych do pisma interwenienta przedstawionego przed Wydziałem Unieważnień EUIPO zawartych w załącznikach A.1–A.66 do tego pisma, a po drugie, z wyjaśnień przedstawionych na rozprawie przed Sądem wynika, że zakwestionowany znak towarowy sam nie zawiera żadnego odniesienia do określonego producenta lub właściciela znaku towarowego i że umożliwia on jedynie wskazanie pochodzenia geograficznego i właściwości rozpatrywanego towaru. Z tego względu należy uznać, że używanie zakwestionowanego znaku towarowego nie pozwala na odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa objętych wspomnianym znakiem towarowym od towarów oznaczonych tymże znakiem towarowym, ale pochodzących z innych przedsiębiorstw.

57      Takiej oceny nie podważa okoliczność, że członkowie stowarzyszenia Gemeinschaft Steirisches Kürbiskernöl są zobowiązani umieszczać na butelkach oleju z nasion dyni banderole z numerami kontrolnymi. W tym względzie podczas rozprawy interwenient wyjaśnił szczegółowo system numerów kontrolnych, za pomocą którego konsument może w witrynie internetowej tego stowarzyszenia zapoznać się ze szczegółami dotyczącymi danego towaru, takimi jak jego pochodzenie handlowe, data zbioru nasion i wielkość butelki. W konsekwencji, opierając się na wyroku z dnia 22 września 2011 r., Interflora i Interflora British Unit (C‑323/09, EU:C:2011:604), interwenient twierdzi, że właściwie poinformowany i dostatecznie uważny konsument jest w stanie dowiedzieć się, że zakwestionowany znak towarowy był używany wyłącznie przez członków stowarzyszenia.

58      Jednakże, pomijając okoliczność, że elementy te zostały uznane za niedopuszczalne (zob. pkt 23 powyżej), nie pozwalają one na podważenie stwierdzenia, że używanie zakwestionowanego znaku towarowego nie gwarantuje, że oznaczone nim towary pochodzą z jednego określonego przedsiębiorstwa, pod którego kontrolą towary te są wytwarzane i któremu można przypisać odpowiedzialność za jakość tych towarów. Przedstawione na rozprawie etykiety umieszczane na szyjkach butelek pojawiają się bowiem jednocześnie z nazwą producenta, wyraźnie wskazaną na głównej części butelki.

59      Przy uwzględnieniu całości powyższych rozważań skarżąca zasadnie twierdzi, że Izba Odwoławcza naruszyła art. 15 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009.

60      Jako że jedyny zarzut podniesiony przez skarżącą jest zasadny, należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji.

 W przedmiocie sformułowanego przez skarżącą żądania zmiany decyzji

61      Jeśli chodzi o żądanie mające na celu zmianę przez Sąd zaskarżonej decyzji i stwierdzenie wygaśnięcia prawa do zakwestionowanego znaku towarowego, należy rozumieć, że skarżąca zwraca się do Sądu o wydanie decyzji, którą jej zdaniem EUIPO powinno było wydać, a mianowicie decyzji stwierdzającej, iż przesłanki stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku towarowego zostały w niniejszym przypadku spełnione. Skarżąca wnosi zatem o zmianę zaskarżonej decyzji, tak jak przewidziano w art. 65 ust. 3 rozporządzenia nr 207/2009 (obecnie art. 72 ust. 3 rozporządzenia nr 2017/1001).

62      W tym względzie należy przypomnieć, że przyznana Sądowi na podstawie art. 65 ust. 3 rozporządzenia nr 207/2009 kompetencja o charakterze reformatoryjnym nie skutkuje przyznaniem mu uprawnienia do dokonania oceny, w przedmiocie której izba odwoławcza nie przedstawiła jeszcze stanowiska. Jak przypomniano w pkt 25 powyżej, wykonanie kompetencji o charakterze reformatoryjnym powinno w konsekwencji ograniczyć się zasadniczo do sytuacji, w których Sąd, po przeprowadzeniu kontroli oceny dokonanej przez wspomnianą izbę, jest w stanie określić na podstawie elementów stanu faktycznego i prawnego, jakie zostały ustalone, decyzję, jaką powinna była wydać izba odwoławcza (wyrok z dnia 5 lipca 2011 r., Edwin/OHIM, C‑263/09 P, EU:C:2011:452, pkt 72).

63      W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że przesłanki wykonania przez Sąd kompetencji o charakterze reformatoryjnym nie zostały spełnione.

64      W tym względzie należy bowiem wskazać, że skarżąca przedstawia w skardze powody, dla których uważa, że przedstawione przez interwenienta przed EUIPO załączniki A.1–A.74 nie pozwalają na ustalenie rzeczywistego używania zakwestionowanego znaku towarowego. Interwenient wydaje się zwracać do Sądu o uwzględnienie dla celów oddalenia skargi zarówno załączników A.1–A.66 przedstawionych przed Wydziałem Unieważnień, jak i załączników A.67–A.74, które przedstawił przed Izbą Odwoławczą, aby wykazać takie używanie zakwestionowanego znaku towarowego.

65      Z pkt 15 zaskarżonej decyzji wynika, że w celu ustalenia rzeczywistego używania zakwestionowanego znaku towarowego Izba Odwoławcza oparła się jedynie na załącznikach przedstawionych przed Wydziałem Unieważnień, mianowicie załącznikach A.1–A.66. Natomiast z pkt 16 zaskarżonej decyzji wynika, że Izba Odwoławcza nie uznała za konieczne zbadania dodatkowych dokumentów, przedstawionych przez interwenienta jako załączniki A.67–A.74.

66      Nie jest jednakże wykluczone, że dowody zawarte w załącznikach A.67–A.74, jeśli Izba Odwoławcza uzna je za dopuszczalne, mogą okazać się użyteczne dla oceny istnienia rzeczywistego używania zakwestionowanego znaku towarowego. Skoro Izba Odwoławcza nie zbadała wszystkich dowodów przedstawionych w toku postępowania administracyjnego, do Sądu nie należy ich ocena po raz pierwszy, a w rezultacie Sąd nie może uwzględnić żądania zmiany zaskarżonej decyzji (zob. podobnie wyrok z dnia 5 lipca 2011 r., Edwin/OHIM, C‑263/09 P, EU:C:2011:452, pkt 72).

67      W świetle powyższych rozważań przedstawione przez skarżącą żądanie zmiany decyzji należy oddalić.

 W przedmiocie kosztów

68      Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

69      W skardze skarżąca zwróciła się o obciążenie interwenienta kosztami postępowania. Na rozprawie skarżąca wniosła do Sądu o obciążenie EUIPO, zamiast interwenienta, kosztami postępowania. EUIPO zakwestionowało ten wniosek.

70      W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem okoliczność, iż strona, która wygrała sprawę, wniosła o obciążenie EUIPO kosztami postępowania dopiero na rozprawie, nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu jej żądania [zob. wyroki: z dnia 12 września 2007 r., Consorzio per la tutela del formaggio Grana Padano/OHIM – Biraghi (GRANA BIRAGHI), T‑291/03, EU:T:2007:255, pkt 92 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 7 maja 2015 r., Cosmowell/OHIM – Haw Par (GELENKGOLD), T‑599/13, EU:T:2015:262, pkt 86 i przytoczone tam orzecznictwo].

71      Ponieważ EUIPO przegrało w zasadniczej części sprawę, należy – zgodnie z żądaniem skarżącej przedstawionym na rozprawie – obciążyć je kosztami postępowania. Na podstawie art. 138 § 3 regulaminu postępowania interwenient pokrywa własne koszty.

72      Ponadto w żądaniach przedstawionych na rozprawie skarżąca wniosła o obciążenie EUIPO kosztami, które poniosła w postępowaniu przed tym urzędem.

73      W tym względzie do Izby Odwoławczej należeć będzie rozstrzygnięcie, w świetle niniejszego wyroku, w sprawie kosztów związanych z tym postępowaniem [zob. podobnie wyrok z dnia 5 grudnia 2012 r., Consorzio vino Chianti Classico/OHIM – FFR (F.F.R.), T‑143/11, niepublikowany, EU:T:2012:645, pkt 74 i przytoczone tam orzecznictwo].

Z powyższych względów

SĄD (dziewiąta izba)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji Czwartej Izby Odwoławczej Urzędu ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) z dnia 7 grudnia 2016 r. (sprawa R 1768/20154).

2)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3)      EUIPO pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Gabriele Schmid.

4)      Landeskammer für Land- und Forstwirtschaft in Steiermark pokrywa własne koszty.

Gervasoni

Madise

da Silva Passos

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 7 czerwca 2018 r.

Podpisy


*      Język postępowania: niemiecki.