WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ (trzecia izba)

z dnia 11 lipca 2013 r.

Sprawa F‑9/12

CC

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Służba publiczna – Skarga o odszkodowanie – Odpowiedzialność pozaumowna – Konkurs otwarty – Uchybienia w zarządzaniu listą odpowiednich kandydatów – Działania zapewniające wykonanie wyroku – Obowiązek zachowania dokumentów – Utrata szansy

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy art. 106a traktatu EWEA, w której CC żąda zasadniczo naprawienia szkody wynikającej z różnych uchybień w zarządzaniu listą odpowiednich kandydatów sporządzoną w wyniku konkursu EUR/A/151/98, na którą skarżąca została wpisana w następstwie ogłoszenia wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 5 marca 2003 r. w sprawie T-24/01 [CC] przeciwko Parlamentowi (zwanego dalej „wyrokiem stwierdzającym nieważność”).

Orzeczenie:      Parlament Europejski zostaje zobowiązany do zapłaty na rzecz CC kwoty pieniężnej w wysokości 15 000 EUR. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Parlament Europejski pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez CC.

Streszczenie

1.      Skargi wnoszone przez urzędników – Skarga o odszkodowanie – Dochowanie rozsądnego terminu – Kryteria oceny

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)

2.      Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki – Szkoda – Bezprawne zniszczenie przez instytucję dokumentów dotyczących działań podjętych wobec laureata wpisanego po przeprowadzeniu konkursu na listę odpowiednich kandydatów – Zniszczenie niepozbawiające laureata szansy na uzyskanie odszkodowania – Brak szkody

(art. 340 TFUE)

3.      Skargi wnoszone przez urzędników – Termin – Wniosek o odszkodowanie skierowany do instytucji – Dochowanie rozsądnego terminu – Kryteria oceny

(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 46; regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 1)

4.      Urzędnicy – Zatrudnienie – Konkurs – Obowiązek poinformowania innych instytucji przez instytucję przeprowadzającą konkurs o jego wynikach – Brak – Wyjątek – Istnienie w tym względzie zapewnień mogących rodzić uzasadnione oczekiwania – Naruszenie – Zawinione działanie administracji

5.      Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki –Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Pojęcie – Utrata szansy wynikająca z bezprawnego odrzucenia kandydatury – Kryteria oceny szkody

(art. 340 TFUE)

6.      Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki – Szkoda materialna poniesiona przez laureata konkursu, który nie miał tych samych szans zatrudnienia co inni laureaci – Szkoda podlegająca naprawieniu

(art. 340 TFUE)

7.      Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Krzywda – Związek przyczynowy – Ciężar dowodu – Brak

(art. 340 TFUE)

1.      Kwestia, czy skarżący przedstawił wniosek o odszkodowanie w rozsądnym terminie, winna być oceniana nie tylko całościowo, ale również z uwzględnieniem każdego z zarzucanych uchybień oraz dat, w których powstała szkoda spowodowana przez każde z tych uchybień.

(zob. pkt 54)

2.      Zniszczenie przez instytucję Unii dokumentów dotyczących działań podjętych przez nią w celu poinformowania innych instytucji i organów Unii o wpisie skarżącego na powstałą w następstwie przeprowadzenia konkursu listę odpowiednich kandydatów, uznane za niezgodne z prawem ze względu na fakt, że okres przechowywania wspomnianych dokumentów był krótszy niż termin do wniesienia wniosku o odszkodowanie, nie pozbawia skarżącego szansy na uzyskanie odszkodowania. Jeżeli wspomniana instytucja była zobowiązana poinformować pozostałe instytucje i organy Unii o wpisie skarżącego na rzeczoną listę, to do niej należy udowodnienie, że wywiązała się ona z tego obowiązku. W rezultacie okoliczność, że instytucja dobrowolnie uwikłała się w sytuację, w której nie ma ona możliwości wykazania prawdziwości swych twierdzeń, może działać wyłącznie na jej niekorzyść. W związku z tym omawiane zniszczenie nie może spowodować poniesienia szkody przez skarżącego jako takiego.

(zob. pkt 71)

3.       W przypadku gdy żądania skargi są ściśle odszkodowawcze w tym znaczeniu, że nie zmierzają one do stwierdzenia nieważności określonego aktu, ale mają na celu wyłącznie naprawienie zarzucanych szkód, spowodowanych szeregiem uchybień lub zaniechań, które z braku jakiegokolwiek skutku prawnego nie mogą być zakwalifikowane jako akty niekorzystne, postępowanie administracyjne musi obowiązkowo rozpocząć się, pod rygorem uznania późniejszej skargi za niedopuszczalną, złożeniem przez zainteresowanego wniosku wzywającego organ powołujący do naprawienia zarzucanej szkody, po którym następuje, w razie potrzeby, zażalenie na decyzję oddalającą ten wniosek. Wobec milczenia art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego w tym temacie termin do złożenia takiego wniosku musi być rozsądny, co należy oceniać w świetle okoliczności danej sprawy, a w szczególności znaczenia sporu dla zainteresowanego, stopnia złożoności sprawy i zachowania stron. Niemniej jednak, aby dokonać takiej oceny, za użyteczny punkt porównania można przyjąć pięcioletni termin przedawnienia ustanowiony w art. 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości w odniesieniu do powództw z tytułu odpowiedzialności pozaumownej Unii. Termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg w momencie faktycznego powstania szkody po stronie ofiary.

(zob. pkt 80, 81, 95)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑51/05 P Komisja przeciwko Cantina sociale di Dolianova i in., 17 lipca 2008 r., pkt 63

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑23/05 Giraudy przeciwko Komisji, 2 maja 2007 r., pkt 69; sprawa F‑30/08 Nanopoulos przeciwko Komisji, 11 maja 2010 r., pkt 116, 117; sprawa F‑95/09 Skareby przeciwko Komisji, 8 lutego 2011 r., pkt 52

4.      Okoliczność, że instytucje i organy Unii inne niż instytucja lub organ, które przeprowadziły konkurs, mogą zatrudniać laureatów wpisanych po zakończeniu konkursu na listę odpowiednich kandydatów, nie daje jakichkolwiek podstaw do wywiedzenia obowiązku poinformowania przez instytucję lub organ, które przeprowadziły konkurs, wszystkich pozostałych instytucji i organów Unii o jego wynikach.

Inaczej jest, w przypadku gdy instytucja, która przeprowadziła konkurs, kilkakrotnie dała danemu laureatowi do zrozumienia, że poinformowała inne instytucje i organy Unii o jego wpisie na listę odpowiednich kandydatów i że przekazała im ona jego curriculum vitae. Otóż, w wypadku gdy instytucja udziela danej osobie zapewnień w postaci dokładnych, bezwarunkowych i zgodnych informacji pochodzących z upoważnionych i wiarygodnych źródeł, ta osoba może zasadnie oczekiwać, zgodnie z zasadą ochrony uzasadnionych oczekiwań, że instytucja ta dotrzyma udzielonych zapewnień. W przeciwnym wypadku instytucja ta dopuszcza się uchybienia, które może spowodować powstanie odpowiedzialności Unii.

W tych okolicznościach niepoinformowanie innych instytucji i organów Unii stanowi uchybienie, które może spowodować powstanie odpowiedzialności Unii. Powyższego wniosku nie podważa fakt, że laureat sam podjął trud poinformowania niektórych instytucji i organów Unii. Okoliczność ta może bowiem wyłącznie zmniejszyć szkodę poniesioną przez laureata, natomiast nie pozbawia ona zachowania instytucji, która przeprowadziła konkurs, jego zawinionego charakteru.

(zob. pkt 99, 100, 104, 105)

5.      W dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unii szkoda musi być należycie dowiedziona i pewna. Wynika stąd, w przypadku gdy zarzucana szkoda dotyczy utraty szansy, że po pierwsze utracona szansa musiała być realna i że po drugie owa utrata musi być ostateczna.

Między uchybieniem, którego dopuściła się dana instytucja, a podnoszoną szkodą musi istnieć bezpośredni i pewny związek przyczynowy. Przesłanka ta nie wyłącza jednak, że w przypadku gdy podnoszona szkoda wynika z zaniku korzystnej perspektywy, zainteresowana osoba może uzyskać odszkodowanie nie za utratę prawa do tego, by perspektywa doszła do skutku, ale za utratę szansy na to, że owa perspektywa kiedykolwiek zostanie zrealizowana.

Dopiero gdy powyższe przesłanki zostaną spełnione, czyli gdy utracona szansa była realna i gdy utrata ta jest ostateczna, zainteresowana osoba ma prawo do odszkodowania za utratę szansy, czyli w przypadku utraty szansy na bycie zatrudnionym przez jedną z instytucji Unii do otrzymania kwoty wynagrodzenia, które otrzymywałaby, gdyby została powołana na urzędnika na okres próbny, przemnożonej przez wskaźnik odzwierciedlający prawdopodobieństwo ziszczenia się tej szansy, gdyby nie doszło do naruszenia prawa.

W tym względzie okoliczność, że utracona szansa jest mała, nie stanowi przeszkody w ustaleniu związku przyczynowego między popełnionym uchybieniem a poniesioną szkodą. Okoliczność bowiem, że utracona szansa była niewielka, nie ma znaczenia dla istnienia związku przyczynowego, a przekłada się jedynie na to, że poniesiona szkoda jest niewielka. Ponadto wymaganie, by utracona szansa była duża po to, aby podlegała odszkodowaniu, prowadziłoby do zasądzania odszkodowania tylko w przypadku szkód o określonych rozmiarach, mimo że Unia jest zobowiązana do naprawienia szkód wyrządzonych przez nią jej urzędnikom i innym pracownikom w całości.

Prawdą jest, że popełnione uchybienie musi być decydującą przyczyną niezrealizowania się podnoszonej szansy. Unia może bowiem ponosić odpowiedzialność za szkodę tylko wówczas, gdy wynika ona w sposób wystarczająco bezpośredni z niezgodnego z prawem działania instytucji, co zakłada, że popełnione naruszenie stanowiło decydującą przyczynę utraty szansy.

(zob. pkt 115, 116, 118, 119)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 69/83 Lux przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 21 czerwca 1984 r., pkt 13; sprawa C‑257/98 P Lucaccioni przeciwko Komisji, 9 września 1999 r., pkt 22, 28

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑45/01 Sanders i in. przeciwko Komisji, 5 października 2004 r., pkt 150; sprawa T‑144/02 Eagle i in. przeciwko Komisji, 5 października 2004 r., pkt 165; sprawa T‑10/02 Girardot przeciwko Komisji, 6 czerwca 2006 r., pkt 96

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑50/07 Hristova przeciwko Komisji, 25 listopada 2008 r., pkt 41; sprawa F‑50/09 Missir Mamachi di Lusignano przeciwko Komisji, 12 maja 2011 r., pkt 179 i przytoczone tam orzecznictwo

6.      Okoliczność, że laureat konkursu nie został powołany na urzędnika, nie stoi na przeszkodzie temu, by domagał się on odszkodowania za szkodę, jaką poniósł z powodu niezgodności z prawem decyzji komisji konkursowej o niewpisaniu go ab initio na sporządzoną po zakończeniu konkursu listę odpowiednich kandydatów i utraty szansy na powołanie go na urzędnika na okres próbny.

O ile bowiem osoba wpisana z opóźnieniem na listę odpowiednich kandydatów może uzyskać odszkodowanie, nawet jeżeli zostanie ostatecznie zatrudniona, za utratę szansy bycia powołaną na urzędnika na okres próbny wcześniej, niż to nastąpiło, o tyle nie oznacza to, że osoba, która nie została powołana na urzędnika, nie może uzyskać odszkodowania za to, że nie mogła skorzystać z tych samych możliwości zatrudnienia co laureaci wpisani ab initio na listę odpowiednich kandydatów, w przypadku gdy oczywiste jest, że owe możliwości zatrudnienia były większe i bardziej odpowiadały tym, z których osoba ta ostatecznie skorzystała.

(zob. pkt 126)

Odesłanie:

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑101/09 AA przeciwko Komisji, 13 września 2011 r., pkt 81 i nast.

7.      W dziedzinie pozaumownej odpowiedzialności Unii skarżący nie ma obowiązku dowiedzenia istnienia krzywdy lub związku przyczynowego, ponieważ mogą one zostać wywiedzione z okoliczności danego przypadku i z charakteru stwierdzonego uchybienia. A zatem bezsporne jest, że poczucie niesprawiedliwości i udręka, wywołane u danej osoby przez konieczność prowadzenia postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, a następnie postępowania sądowego w celu doprowadzenia do uznania jej praw, stanowią krzywdę, która może zostać wywiedziona z samego faktu, że administracja dopuściła się działania niezgodnego z prawem.

(zob. pkt 128)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑343/87 Culin przeciwko Komisji, 7 lutego 1990 r., pkt 27, 28