WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(trzecia izba)
z dnia 11 grudnia 2013 r.
Sprawa F‑142/12
A
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Zabezpieczenie społeczne – Wypadek lub choroba zawodowa – Artykuł 73 regulaminu pracowniczego – Częściowa trwała niezdolność do pracy – Wniosek o odszkodowanie
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której A żąda, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji Komisji Europejskiej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie ustalenia stopnia trwałej częściowej niezdolności do pracy na 20% i ustalenia na dzień 25 lutego 2010 r. daty powrotu do zdrowia po powikłaniach po jego chorobie zawodowej, oraz po drugie, zasądzenia od Komisji zadośćuczynienia i odszkodowania z jednej strony z tytułu przewlekłości postępowania zakończonego wydaniem decyzji z dnia 11 stycznia 2012 r., a z drugiej strony z tytułu choroby zawodowej.
Orzeczenie: Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie zamknięcia wszczętego na podstawie art. 73 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej postępowania dotyczącego choroby zawodowej A. Komisja Europejska wypłaci A kwotę 3500 EUR. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Komisja Europejska pokrywa własne koszty oraz zostaje obciążona kosztami poniesionymi przez A.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Opinia lekarska – Uznanie przysługujące komisji lekarskiej – Kontrola sądowa – Granice – Obowiązek uzasadnienia – Zakres
(regulamin pracowniczy, art. 73)
2. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Opinia lekarska – Obowiązek uzasadnienia ciążący na komisji lekarskiej – Zakres – Niewystarczające i wewnętrznie sprzeczne uzasadnienie – Skutki prawne – Stwierdzenie nieważności decyzji wydanej na podstawie opinii komisji lekarskiej
(regulamin pracowniczy, art. 73)
3. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Opinia lekarska – Możliwość odejścia przez organ powołujący od oceny komisji lekarskiej – Brak
(regulamin pracowniczy, art. 73)
4. Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Przedłużanie się sytuacji oczekiwania spowodowanej niezgodnością z prawem decyzji instytucji – Zadośćuczynienie w drodze stosownego naprawienia krzywdy
(art. 266 TFUE; regulamin pracowniczy, art. 73)
5. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Odszkodowanie ryczałtowe na podstawie regulaminu pracowniczego – Wniosek o dodatkowe odszkodowanie z tytułu zawinienia mogącego powodować powstanie odpowiedzialności instytucji – Ocena żądania dodatkowego odszkodowania wymagająca skorzystania z ekspertyzy medycznej – Niedopuszczalność podczas trwania postępowania prowadzonego na podstawie regulaminu pracowniczego
(regulamin pracowniczy, art. 73)
1. Jeśli chodzi o komisję lekarską, o której mowa w art. 22 wspólnych zasad ubezpieczenia urzędników Unii od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, to sporządzane przez nią opinie medyczne w ścisłym znaczeniu należy uznać za ostateczne, o ile wydane zostały zgodnie z prawem. Sąd jest uprawniony wyłącznie do sprawdzenia, czy po pierwsze, powołanie i działanie tej komisji przebiegały prawidłowo, i po drugie, czy jej opinia jest zgodna z prawem, a w szczególności czy zawiera uzasadnienie umożliwiające ocenę przesłanek, na podstawie których została wydana, a także czy istnieje w niej zrozumiały związek między medycznymi ustaleniami a wnioskami, jakie zawiera. W sytuacji gdy komisja lekarska bada złożone kwestie o charakterze medycznym dotyczące trudnej diagnozy lub związku przyczynowego między dolegliwościami, na jakie cierpi zainteresowany, a wykonywaną przez niego działalnością zawodową w instytucji, powinna ona między innymi wskazać w swej opinii informacje zawarte w dokumentacji, na których się opiera, a w przypadku znacznych rozbieżności – podać także powody, dla których jej orzeczenie odbiega od poprzednich, korzystniejszych dla zainteresowanego sprawozdań lekarskich.
(zob. pkt 62)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑79/09 AE przeciwko Komisji, 14 września 2010 r., pkt 64, 65 i przytoczone tam orzecznictwo
2. Sprawozdanie komisji lekarskiej, o której mowa w art. 22 wspólnych zasad ubezpieczenia urzędników Unii od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, powinno zawierać uzasadnienie umożliwiające ocenę przesłanek, na podstawie których zostało wydane, a także wykazywać zrozumiały związek między ustaleniami medycznymi, jakie zawiera, a wnioskami, jakie pprzedstawia.
W sytuacji gdy aby uzasadnić ustalenie daty ostatecznego powrotu do zdrowia komisja lekarska ogranicza się do uwag o charakterze administracyjnym oraz między innymi do wskazania daty, w której lekarze odbyli spotkanie i zapoznali się z dokumentacją medyczną, uzasadnienie należy uznać za niewystarczające.
Ponadto w sytuacji gdy komisja lekarska odchodzi w swym sprawozdaniu od wcześniejszych ocen medycznych w ścisłym znaczeniu, nie uściślając jednak powodów o charakterze medycznym, które doprowadziły ją do tych wniosków, uzasadnienie ma charakter wewnętrznie sprzeczny.
Sporządzając w ten sposób niewystarczające i sprzeczne w sobie uzasadnienie, komisja lekarska nie pozwoliła zainteresowanemu uchwycić zrozumiałego związku, jaki miała wykazać pomiędzy swymi ocenami medycznymi a wnioskami, do jakich doszła odnośnie do daty powrotu do zdrowia po powikłaniach.
Tymczasem prawa zainteresowanego do ustalenia stopnia trwałej częściowej niezdolności do pracy, a w rezultacie do przewidzianej w art. 73 ust. 2 regulaminu pracowniczego kwoty odszkodowania, jak również do przewidzianego w art. 13 zasad ubezpieczenia dodatkowego odszkodowania z tytułu trwałej częściowej niezdolności do pracy mogą zostać określone jedynie w zależności od daty powrotu do zdrowia po powikłaniach po jego chorobie zawodowej, biorąc pod uwagę w szczególności wejście w życie w dniu 1 stycznia 2006 r. skali, której zastosowanie wobec zainteresowanego wymaga, by powrót do zdrowia w wyniku urazów nastąpił po tej dacie wejścia w życie, czego uściślenie pozostaje w gestii komisji lekarskiej, z podaniem wystarczającego pod względem prawnym uzasadnienia jej oceny.
W rezultacie stwierdzenie, że uzasadnienie opinii komisji lekarskiej w odniesieniu do daty powrotu do zdrowia było niewystarczające, może prowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie ustalenia tej daty.
(zob. pkt 70–78)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa AE przeciwko Komisji, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa F‑31/10 Guittet przeciwko Komisji, 13 czerwca 2012 r., pkt 54, 68 i przytoczone tam orzecznictwo
3. Celem przepisów regulaminu pracowniczego dotyczących komisji lekarskiej, powoływanej w ramach art. 73, jest zlecenie ekspertom w dziedzinie medycyny przeprowadzenia ostatecznej oceny wszelkich kwestii natury medycznej, czego nie mógłby dokonać żaden organ powołujący z racji swego wewnętrznego składu administracyjnego. W rezultacie organ powołujący nie może nie dopuszczając się naruszenia prawa odejść od wydanych przez komisję lekarską ocen medycznych, chyba że wykaże, iż takie oceny są pozbawione znaczenia ze względu na to, że zostały wydane w sposób nieprawidłowy. W przypadku gdyby nawet wydana przez komisję lekarską ocena medyczna była błędna, organ powołujący nie może jednak nie przekraczając swych uprawnień zastąpić tej komisji poprzez samodzielne zajęcie stanowiska w przedmiocie kwestii natury medycznej.
Co się tyczy ustalenia daty powrotu do zdrowia, wystarczy przypomnieć, że powrót do zdrowia po urazach jest pojęciem natury medycznej, wchodzącym w zakres oceny komisji lekarskiej, a więc data ta nie może zostać ustalona na podstawie czasu trwania pokrywania kosztów leczenia zgodnie z wspólnymi zasadami ubezpieczenia urzędników Unii od ryzyka wypadku i choroby zawodowej.
W rezultacie ustalając datę powrotu do zdrowia po powikłaniach po chorobie na inną niż data sugerowana przez komisję lekarską, organ powołujący przekroczył swe uprawnienia i sprawił, że jego decyzja narusza w tym zakresie prawo.
(zob. pkt 81–85)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑86/11 McCoy przeciwko Komitetowi Regionów, 7 maja 2013 r., pkt 78
4. W wypadku wyroku stwierdzającego nieważność decyzji instytucji w sprawie ustalenia określonego stopnia częściowej trwałej niezdolności do pracy na instytucji tej spoczywa obowiązek, zgodnie z art. 266 TFUE, podjęcia odpowiednich środków w celu wykonania tego wyroku, a w szczególności wydania, z poszanowaniem zasady legalności, aktów mogących stanowić słuszną rekompensatę strat wynikłych dla skarżącego z unieważnionego aktu, bez naruszania przy tym możliwości wniesienia przez skarżącego skargi na przepisy wydane przez tę instytucję w wykonaniu wyroku stwierdzającego nieważność.
Jednakże ponieważ wskutek wyroku stwierdzającego nieważność data powrotu do zdrowia po urazach nie została jeszcze ustalona, na tym etapie nie można oceniać rozsądnego charakteru czasu trwania postępowania, ponieważ decyzja w sprawie ostatecznego ustalenia stopnia niezdolności do pracy skarżącego, która ma zamknąć to postępowanie, może zostać wydana dopiero po ustaleniu daty ostatecznego powrotu do zdrowia po urazach.
Niemniej jednak zważywszy na to, że wskutek niniejszego wyroku stwierdzającego nieważność skarżący ponownie znajdzie się w stanie oczekiwania na ostateczne rozstrzygnięcie postępowania wszczętego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego, to tak przedłużające się oczekiwanie i niepewność spowodowane niezgodnym z prawem charakterem zaskarżonej decyzji składają się na krzywdę, której zadośćuczynienie należy do instytucji w drodze stosownego odszkodowania, które może zostać oszacowane ex æquo i bono w ramach wyroku stwierdzającego nieważność.
(zob. pkt 90–92)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑132/03 Casini przeciwko Komisji, 15 września 2005 r., pkt 98
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑15/05 Andres i in. przeciwko EBC, 24 czerwca 2008 r., pkt 132; sprawa F‑63/10 BL przeciwko Komisji, 13 czerwca 2012 r., pkt 108
5. Urzędnik cierpiący na chorobę zawodową jest uprawniony do żądania dodatkowego odszkodowania na podstawie zasad ogólnych, wyłącznie jeśli system wprowadzony na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego nie zezwala na stosowne odszkodowanie. W rezultacie co do zasady żądanie urzędnika dotyczące zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w celu naprawienia szkody materialnej i krzywdy spowodowanej chorobą zawodową nie jest dopuszczalne do czasu zakończenia postępowania wszczętego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego.
Wprawdzie nie można automatycznie wyciągać wniosku o przedwczesności żądania wypłaty odszkodowania z tytułu zarzucanego instytucji działania niezgodnego z prawem ze względu na niezakończenie procedury medycznej, jednak w świetle ekonomii procesowej dopuszczalność skargi o odszkodowanie na zasadach ogólnych jest uzależniona od wyczerpania możliwości otrzymania odszkodowania przewidzianego regulaminie pracowniczym.
Jednakże w sytuacji gdy ustalenie związku przyczynowego między okolicznościami wykonywania obowiązków przez zainteresowanego a przywoływaną szkodą, a także ocena szkody wymagają ekspertyzy lekarskiej, w związku z czym nie można dokonać ustalenia takiego związku przyczynowego i takiej szkody przed zakończeniem postępowania wszczętego na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego, żądanie naprawienia szkody i krzywdy będących następstwem choroby zawodowej należy uznać za przedwczesne.
(zob. pkt 95–97)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑300/97 Latino przeciwko Komisji, 15 grudnia 1999 r., pkt 94; sprawa T‑57/99 Nardone przeciwko Komisji, 10 grudnia 2008 r., pkt 56
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑124/05 i F‑96/06 A i G przeciwko Komisji, 13 stycznia 2010 r., pkt 151, 152