WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(trzecia izba)

z dnia 12 lutego 2014 r.

Sprawa F‑83/12

Jean-Pierre Bodson i in.

przeciwko

Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu (EBI)

Służba publiczna – Personel EBI – Zobowiązaniowy charakter stosunku pracy – Wynagrodzenie – Reforma systemu premii w EBI

Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, w której skarżący żądają, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji zawartej w rozliczeniach ich wynagrodzenia za kwiecień 2012 r. dotyczących nagród w zakresie, w jakim dokonuje ona zastosowania decyzji Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego (zwanego dalej „EBI” lub „Bankiem”) z dnia 14 grudnia 2010 r. oraz decyzji Komitetu Zarządzającego EBI z dni 9 listopada 2010 r. i 16 listopada 2011 r. zmieniających system premii, a po drugie, zasądzenia od EBI zapłaty różnicy pomiędzy kwotami należnymi na podstawie ww. decyzji a na podstawie poprzedniego systemu oraz odszkodowania.

Orzeczenie:      Skarga zostaje oddalona. Jean-Pierre Bodson oraz siedmioro pozostałych skarżących pokrywają własne koszty i zostają obciążeni kosztami postępowania poniesionymi przez Europejski Bank Inwestycyjny.

Streszczenie

1.      Postępowanie sądowe – Środki organizacji postępowania – Żądanie wycofania z akt sprawy dokumentów sporządzonych przez adwokata jednej ze stron – Dokumenty sporządzone w ramach rokowań zbiorowych z pozwaną instytucją – Brak poufnego charakteru – Oddalenie

2.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Skarga – Termin – Wymóg dochowania rozsądnego terminu – Stosowanie w drodze analogii art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego – Niedopuszczalność – Ocena w zależności od okoliczności danego przypadku

(art. 270 TFUE; regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 3)

3.      Skargi urzędników – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Akt niekorzystny – Pojęcie – Coroczna premia przyznawana uznaniowo w zależności od wyników pracy beneficjenta – Zaliczenie

(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2; regulamin pracowniczy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, załącznik II)

4.      Skargi urzędników – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Interes prawny – Skarga na pierwsze rozliczenie wynagrodzenia po reformie systemu wynagradzania – Dopuszczalność

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91; regulamin pracowniczy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 20)

5.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Regulaminowy charakter stosunku pracy – Organizacja służb i ustalanie wynagrodzenia personelu – Uznanie administracyjne

(Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, art. 21; regulamin pracowniczy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 13, 20; regulamin wewnętrzny Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 31)

6.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Wynagrodzenie – Reforma systemu premii – Uznanie administracyjne – Zakres – Obowiązek utrzymania dawnego, korzystniejszego systemu – Brak

7.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Organizacja służb – Uznanie administracyjne – Kontrola sądowa – Granice

1.      Korespondencja pomiędzy klientem i adwokatem, który nie jest związany z klientem stosunkiem pracy, jest poufna, pod warunkiem że wymiana tej korespondencji była dokonywana w ramach i w celu ochrony prawa do obrony klienta.

Opinia prawna sporządzona w kontekście prowadzonych pomiędzy przedstawicielami personelu a dyrekcją instytucji rokowań zbiorowych, których cel w żadnym razie nie miał charakteru represyjnego lub spornego, nie stanowi wymiany korespondencji w ramach i w celu ochrony prawa do obrony klienta adwokata.

(zob. pkt 46, 47)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 155/79 AM & S przeciwko Komisji, 18 maja 1982 r., pkt 21; sprawa C‑550/07 P Akzo Nobel Chemicals i Akcros Chemicals przeciwko Komisji, 14 września 2010 r., pkt 41

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑30/89 Hilti przeciwko Komisji, 4 kwietnia 1990 r., pkt 13

2.      W sytuacji gdy żaden przepis prawa Unii nie przewiduje terminu, w którym powinna zostać wniesiona skarga, zainteresowani pracownicy mają prawo oczekiwać nie tego, że zostanie im narzucony wyznaczony z góry termin przedawnienia, lecz tego, że znajduje zastosowanie rozsądny termin, którego charakter należy ocenić w świetle wszystkich okoliczności danej sprawy, a w szczególności znaczenia sporu, złożoności sprawy i zachowania stron. Wynika z tego ogólnie, że pojęcie rozsądnego terminu nie może być rozumiane jako szczególny termin zawity, a w szczególności, że trzymiesięczny termin przewidziany w art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego nie może znajdować zastosowania poprzez analogię jako termin zawity do członków personelu Europejskiego Banku Inwestycyjnego, w sytuacji gdy wnoszą oni skargę o stwierdzenie nieważności aktu EBI, który jest dla nich niekorzystny.

Tym samym, jeśli chodzi o skargi o stwierdzenie nieważności decyzji zawartych w rozliczeniach wynagrodzenia pracowników Banku, to, biorąc pod uwagę, że termin do wniesienia skargi na decyzję dotyczącą sytuacji finansowej pracownika rozpoczyna bieg w chwili doręczenia rozliczenia wynagrodzenia, w którym zastosowano tę decyzję, i biorąc pod uwagę niepewność, która cechuje w rezultacie uwzględnienie jakiejkolwiek innej formy uprzedniej informacji oraz to, że decyzje ustalające wysokość nagród za wyniki pracy pracowników Banku stanowią pierwsze środki wdrażania nowego systemu premii ustalonego po długich dyskusjach z przedstawicielami personelu, nie można uznać, by okres 4 miesięcy i 10 dni nie był rozsądny.

(zob. pkt 64–66)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑334/12 RX-II Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI, 28 lutego 2013 r., pkt 28–44

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑234/11 P-RENV-RX Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI, 9 lipca 2013 r., pkt 31

3.      W odniesieniu do skargi o stwierdzenie nieważności zawartej w rozliczeniu wynagrodzenia decyzji dotyczącej nagradzania wyników pracy nie może zostać przyjęta argumentacja, zgodnie z którą system nagradzania za wyniki pracy jest systemem uznaniowym i niepewnym, na którego podstawie pracownicy nie korzystają z praw nabytych, ponieważ uznaniowy charakter kompetencji nie może w żadnym wypadku pozbawiać urzędników i pracowników tak podstawowej gwarancji jak prawo do skutecznej ochrony sądowej, lecz ogranicza jedynie intensywność kontroli sądowej dokonywanej przez sąd, który nie może zastąpić swoją oceną oceny administracji.

(zob. pkt 71, 72)

4.      Co się tyczy interesu prawnego urzędnika lub pracownika, to rozliczenie wynagrodzenia, które stanowi pierwszy przejaw wykonania nowego aktu o charakterze generalnym określającego prawa urzędnika czy pracownika o charakterze pieniężnym, przekłada się w sposób konieczny wobec jego adresata na wydanie decyzji administracyjnej mającej charakter indywidualny, która wywołuje wiążące skutki prawne mogące bezpośrednio i natychmiastowo wpłynąć na jego interesy.

(zob. pkt 77–79)

Odesłanie:

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑29/09 Lebedef i Jones przeciwko Komisji, 30 września 2010 r., pkt 34–36 i przytoczone tam orzecznictwo

5.      Kiedy umowy o pracę są zawierane z organem Unii, któremu zostało powierzone zadanie interesu publicznego i który jest uprawniony do ustanawiania – w drodze regulaminu – przepisów mających zastosowanie do swego personelu, to wola stron takiej umowy znajduje siłą rzeczy swoje granice w obowiązkach, niezależnie od ich charakteru, które wynikają z tego szczególnego zadania i które spoczywają zarówno na organach kierowniczych tego organu, jak i jego pracownikach. Na podstawie art. 31 swego regulaminu wewnętrznego Europejski Bank Inwestycyjny jest upoważniony do ustanowienia – w drodze regulaminu – przepisów mających zastosowanie do jego personelu. Z tego względu stosunki Banku z jego personelem kontraktowym mają zasadniczo charakter regulaminowy.

W tym względzie Bankowi przysługuje, w celu realizacji spoczywającego na nim zadania interesu publicznego, zakres uznania odnośnie do organizacji swych służb i jednostronnego ustalenia wynagrodzenia swego personelu, niezależnie od aktów prawnych o charakterze zobowiązaniowym, które leżą u podstaw wspomnianych stosunków pracy.

(zob. pkt 104, 105, 107)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑409/02 P Pflugradt przeciwko EBC, 14 października 2004 r., pkt 34–36

6.      Co się tyczy reformy systemu premii Europejskiego Banku Inwestycyjnego, okoliczność, że dawny system premii został ukształtowany jako uznaniowy i zmienny, ale praktyka nadała mu de facto znaczącą stabilność, nie oznacza, że zainteresowani nabyli prawo, na które mogą się powoływać względem reformy.

Okoliczność, że organ Unii przez długi okres stosował określoną politykę, nie tworzy bowiem po stronie zainteresowanych prawa do zachowania korzyści, jakie polityka ta mogła im przynosić. W rezultacie organ administracyjny może w każdej chwili dokonać na przyszłość zmian w systemie pracy personelu, które uważa za zgodne z interesem służby, nawet w kierunku niekorzystnym dla pracowników. Tym bardziej, jeśli chodzi o zwykłą praktykę.

Ponadto należy przypomnieć, że możliwości budżetowe stanowią jeden z czynników, które administracja ma na uwadze w polityce kadrowej. W rezultacie wola poczynienia oszczędności kosztem personelu nie jest sama w sobie nieprawidłowym powodem i nie narusza również sama z siebie obowiązku staranności. Dodatkowo zmiana systemu pracy personelu zależy jedynie od tego, czy znajduje ona uzasadnienie w interesie służby.

Ponadto, zakładając nawet, że pracownicy mogliby powoływać się na uzasadnione oczekiwania w utrzymaniu lub stabilności dawnego systemu premii, to reforma tego systemu została poprzedzona pięcioletnim okresem przejściowym, który jest wystarczający.

(zob. pkt 118–120, 134, 139)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 178/80 Bellardi-Ricci i in. przeciwko Komisji, 17 grudnia 1981 r., pkt 19; sprawy połączone od 197/80 do 200/80, 243/80, 245/80 i 247/80 Ludwigshafener Walzmühle Erling i in. przeciwko Radzie i Komisji, 17 grudnia 1981 r., pkt 40; sprawa 127/80 Grogan przeciwko Komisji, 11 marca 1982 r., pkt 34

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑135/05 Campoli przeciwko Komisji, 29 listopada 2006 r., pkt 10, 86, 87

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑85/06 Bellantone przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 9 października 2007 r., pkt 64; sprawa F‑145/07 Bosman przeciwko Radzie, 25 listopada 2008 r., pkt 41

7.      Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu przysługuje szeroki zakres uznania odnośnie do określania polityki zarządzania własnym personelem i do ustalania zasad tej polityki. Ponadto odpowiedź na troski budżetowe oznacza uwzględnienie rozwoju gospodarczego i zmiennych finansowych i w ramach tego to uwzględnienia również przysługuje Bankowi szeroki zakres uznania. W rezultacie kontrola sądowa, jaką sąd Unii wykonuje w tym obszarze, może być jedynie ograniczona. Musi on też ograniczyć się do zbadania, czy oceny Banku są obarczone oczywistym błędem lub czy Bank nie przekroczył w sposób oczywisty granic swego uznania.

(zob. pkt 161, 162)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑318/03 HLH Warenvertrieb i Orthica, 9 czerwca 2005 r., pkt 75

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑281/11 P Canga Fano przeciwko Radzie, 16 maja 2013 r., pkt 127

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑80/10 AJ przeciwko Komisji, 29 września 2011 r., pkt 35