WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(trzecia izba)
z dnia 8 maja 2008 r.
Sprawa F-6/07
Risto Suvikas
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Służba publiczna – Członkowie personelu tymczasowego – Kwestie incydentalne – Dokumenty poufne – Dokumenty uzyskane niezgodnie z prawem – Usunięcie dokumentów – Zatrudnienie – Wakat – Niezgodne z prawem odrzucenie kandydatury – Stwierdzenie nieważności – Skarga o odszkodowanie – Utrata szansy na zatrudnienie – Ocena ex aequo et bono
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i 152 EWEA, w której R. Suvikas żąda w szczególności, po pierwsze, stwierdzenia nieważności odmownej decyzji organu uprawnionego do zawierania umów Rady z dnia 20 lutego 2006 r. w sprawie wpisania go na listę najlepszych kandydatów po przeprowadzeniu postępowania w sprawie naboru członków personelu tymczasowego Rada/B/024, a po drugie, odszkodowania za rzekomo poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za rzekomo doznaną krzywdę.
Orzeczenie: Dokumenty przedłożone przez skarżącego w załącznikach A 14–A 16 do skargi zostają usunięte z akt sprawy. Stwierdza się nieważność decyzji organu upoważnionego do zawierania umów z dnia 20 lutego 2006 r. o niewpisaniu skarżącego na listę najlepszych kandydatów po przeprowadzeniu postępowania w sprawie naboru członków personelu tymczasowego Rada/B/024. Zasądza się od Rady na rzecz skarżącego kwotę 20 000 EUR tytułem odszkodowania. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Rada zostaje obciążona kosztami postępowania.
Streszczenie
1. Postępowanie – Dopuszczalność pism procesowych – Ocena w chwili złożenia pisma – Wniosek o rozstrzygnięcie w przedmiocie kwestii incydentalnej – Dopuszczalność na dowolnym etapie postępowania
(regulamin Sądu Pierwszej Instancji, art. 114; regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 78)
2. Urzędnicy – Konkurs – Komisja konkursowa – Tajność prac – Zakres
(regulamin pracowniczy, załącznik III, art. 6)
3. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Zatrudnienie – Postępowanie – Uznanie przysługujące komitetowi doradczemu ds. naboru – Granice – Przestrzeganie warunków postawionych w ogłoszeniu o naborze
4. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Zatrudnienie – Postępowanie – Ocena osiągnięć
5. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Zatrudnienie – Postępowanie – Uznanie przysługujące organowi upoważnionemu do zawierania umów – Granice – Przestrzeganie warunków postawionych w ogłoszeniu o naborze oraz wymogów proceduralnych przyjętych w zakresie korzystania z uznania
6. Urzędnicy – Skarga – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki
(regulamin pracowniczy, art. 91)
7. Urzędnicy – Skarga – Nieograniczone prawo orzekania – Możliwość zasądzenia z urzędu odszkodowania od pozwanej instytucji
(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 1)
8. Urzędnicy – Skarga – Nieograniczone prawo orzekania – Naprawienie wynikłej na skutek bezprawnego odrzucenia kandydatury szkody materialnej związanej z utratą szansy
(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 1; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. b) ppkt ii)
9. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie – Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem zaskarżonego aktu – Stosowne zadośćuczynienie za krzywdę
(regulamin pracowniczy, art. 91)
1. O ile norma zawarta w art. 78 regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, zgodnie z którą Sąd może rozpatrzyć wniosek o rozstrzygnięcie kwestii incydentalnej w drodze postanowienia z uzasadnieniem lub pozostawić tę sprawę do rozstrzygnięcia w wyroku, jest normą proceduralną znajdującą zastosowanie od dnia swego wejścia w życie do wszystkich sporów zawisłych przed Sądem, o tyle nie jest tak w przypadku norm, na których podstawie Sąd może, stosując ten przepis, orzec o dopuszczalności kwestii incydentalnej i którymi – w zakresie, w jakim rozstrzygają o dopuszczalności tego wniosku – mogą być jedynie normy, które znajdowały zastosowanie w dniu jego złożenia.
W przypadku wniosku o rozstrzygnięcie kwestii incydentalnej złożonego przed datą wejścia w życie regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, obowiązującymi normami określającymi przesłanki dopuszczalności kwestii incydentalnej są normy, do których odesłanie zawierał art. 114 regulaminu Sądu Pierwszej Instancji, mający odpowiednio zastosowanie do Sądu. Wspomniany przepis art. 114 w regulaminie Sądu Pierwszej Instancji jest bowiem odpowiednikiem przepisu art. 78 regulaminu postępowania. Dlatego też w takiej sytuacji należy stosować, po pierwsze, normę proceduralną zawartą w art. 78 regulaminu postępowania, a po drugie, normy dotyczące dopuszczalności, do których odesłanie znajdowało się w art. 114 regulaminu Sądu Pierwszej Instancji.
Ponieważ kwestia incydentalna, której nie należy mylić z zarzutem niedopuszczalności skargi, może zostać podniesiona na dowolnym etapie postępowania, wniosek o rozstrzygnięcie w przedmiocie takiej kwestii incydentalnej powinien móc zostać przedstawiony na każdym etapie tegoż postępowania.
(zob. pkt 49–51, 54)
2. Zasada tajności prac komisji konkursowych została wprowadzona w celu zagwarantowania niezależności komisji konkursowych oraz obiektywizmu ich prac, jak również ochrony uzasadnionych interesów kandydatów w nieujawnianiu ocen dotyczących ich umiejętności i przymiotów. Poszanowanie tej zasady stoi więc na przeszkodzie zarówno ujawnieniu stanowisk poszczególnych członków komisji konkursowej, jak i informacji związanych z ocenami kandydatów o charakterze osobistym lub porównawczym, wyrażanymi przez komisję.
Jednakże choć oceny o charakterze porównawczym komitetu ds. naboru lub niektórych jego członków objęte są zasadniczo tajnością prac komitetu, nie odnosi się to do dokumentów powstałych poza ramami postępowania w sprawie naboru, które ściśle rzecz ujmując, nie są częścią prac komitetu doradczego ds. naboru w ogólności, lecz wynikiem inicjatywy własnej jednego z członków komitetu. Dokumenty takie niekoniecznie muszą być objęte tym samym stopniem tajności, jak oceny o charakterze porównawczym komitetu ds. naboru, która to tajność nie pozwala na ich przedłożenie Sądowi. Fakt, czy tego rodzaju dokumenty zostały uzyskane zgodnie z prawem, jest więc elementem, który należy wziąć pod uwagę.
W odniesieniu do powyższego należy usunąć z akt sprawy dokumenty sporządzone przez jednego z członków komitetu poza ramami postępowania w sprawie naboru, które jedna ze stron otrzymała od osoby trzeciej, a ta z kolei uzyskała je bez pozwolenia.
(zob. pkt 57, 58, 60, 61, 64–66, 71)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑118/99 Bonaiti Brighina przeciwko Komisji, 7 lutego 2001 r., RecFP s. I‑A‑25, II‑97, pkt 46; sprawa T‑336/0 Christensen przeciwko Komisji, 25 kwietnia 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑75, II‑341, pkt 23, 24, 26
3. Komitet doradczy ds. naboru członków personelu tymczasowego ustanowiony przez organ upoważniony do zawierania umów ma pewien zakres uznania w zakresie organizacji swojej pracy, pod warunkiem jednakże, że działa w ramach określonych w ogłoszeniu o naborze. W tym względzie nic nie stoi na przeszkodzie temu, by komitet prowadził swe prace etapami, stopniowo odrzucając kandydatów na podstawie kryteriów określonych w ogłoszeniu o naborze. Tym samym sama okoliczność, że komitet ds. naboru badał zaprezentowane przez kandydatów na rozmowach umiejętności pod kątem określonych w ogłoszeniu o naborze kryteriów w dwóch kolejnych etapach, nie może jako taka przesądzać o tym, że postępowanie obarczone było błędami.
(zob. pkt 88–90)
4. W ramach postępowania konkursowego komisja konkursowa powinna oceniać kwestie znane kandydatom, takie jak przedstawione przez nich dokumenty potwierdzające kwalifikacje, egzaminy, do których przystąpili, czy sprawozdania z oceny, z którymi mogli się zapoznać i zgłosić do nich uwagi. Gwarantuje to prawidłowość postępowania konkursowego i ochronę przed jakimkolwiek arbitralnym zachowaniem, ponieważ kandydatom znane są wszystkie czynniki, na podstawie których komisja konkursowa wydała swoją opinię, co pozwala im na zakwestionowanie tej opinii, jeśli uznają, że nie jest trafna. Natomiast jeżeli komisja opiera się przynajmniej częściowo na takich czynnikach, jak informacje i opinie uzyskane od przełożonych, które nie są znane zainteresowanym kandydatom, nie daje im to żadnej możliwości obrony przed twierdzeniami pochodzącymi od osoby trzeciej, które, jakkolwiek mogą być całkowicie trafne, równie dobrze mogą być z jakiegoś powodu niesłuszne. Brak możliwości zajęcia przez kandydatów stanowiska w przedmiocie wydanych przez ich przełożonych na ich temat opinii, które komisja konkursowa brała pod uwagę, stanowi naruszenie jednej z zasad postępowania konkursowego, uzasadniające stwierdzenie nieważności decyzji o nieprzyjęciu kandydatów.
Podobnie jak komisja konkursowa i z tych samych względów komitet doradczy ds. naboru ustanowiony przez organ upoważniony do zawierania umów nie może opierać swych ocen, choćby w części, na tego rodzaju czynnikach, jak informacje i opinie uzyskane od przełożonych, które nie są znane zainteresowanym kandydatom i co do których nie mogli oni zająć stanowiska. Zasięgnięcie opinii u przełożonych nawet przez jednego tylko członka komitetu działającego we własnym imieniu może przesądzić o niezgodności z prawem działań komitetu jako całości.
(zob. pkt 93, 94, 97)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 293/84 Sorani i in. przeciwko Komisji, 11 marca 1986 r., Rec. s. 967, pkt 17–20; sprawa 294/84 Adams i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 977, pkt 22–25
5. Wykonywanie uprawnień dyskrecjonalnych przysługujących organowi upoważnionemu do zawierania umów wymaga przynajmniej jak najpełniejszego poszanowania wszystkich właściwych unormowań, tj. nie tylko ogłoszenia o naborze, lecz również uregulowań proceduralnych, które ten organ ewentualnie przyjął sam dla siebie w celu korzystania z przysługującego mu uznania.
Ponadto fakt, że wspomnianemu organowi przysługuje szeroki zakres uznania, nie może skutkować tolerowaniem niezgodnego z prawem zachowania w procesie przygotowawczym decyzji. Zatem organ ten, wydając swoją własną decyzję po przeprowadzeniu niezgodnej z prawem procedury przygotowawczej, sprawia, że decyzja ta jest niezgodna z prawem, jeżeli zaniecha podjęcia działań mogących zaradzić brakowi zgodności z prawem, stwierdzonemu w trakcie procesu przygotowawczego.
(zob. pkt 101–103)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑73/01 Pappas przeciwko Komitetowi Regionów, 18 września 2003 r., RecFP s. I‑A‑207, II‑1011, pkt 53
6. W razie stwierdzenia nieważności decyzji organu upoważnionego do zawierania umów o niewpisaniu danego kandydata na listę najlepszych kandydatów w przeprowadzonym niezgodnie z prawem postępowaniu w sprawie naboru członków personelu tymczasowego, stwierdzenie w konsekwencji nieważności samej listy kandydatów, jak również decyzji w sprawie zatrudnienia na danych stanowiskach znajdujących się na niej kandydatów, stanowiłoby nadmierną sankcję za niezgodne z prawem zachowanie, którego dopuściła się dana instytucja. Odebranie wybranym kandydatom, którzy zostali członkami personelu tymczasowego, nadanego im powołania wyłącznie z tego powodu, że postępowanie w sprawie naboru przebiegało niezgodnie z prawem, byłoby bowiem działaniem niezgodnym z zasadami proporcjonalności i ochrony uzasadnionych interesów, jak również wbrew interesowi służby.
(zob. pkt 109, 111, 122)
7. Gdy przy zestawieniu interesów stron okazuje się, że interes służby i interes osób trzecich stoją na przeszkodzie stwierdzeniu w konsekwencji nieważności decyzji, których wydanie nastąpiło po przyjęciu unieważnionej decyzji, sąd wspólnotowy może w celu zapewnienia skuteczności wyroku stwierdzającego nieważność skorzystać w interesie skarżącego z nieograniczonego prawa orzekania, które przysługuje mu w sporach o charakterze majątkowym, i zasądzić, nawet z urzędu, odszkodowanie od pozwanej instytucji. Może również wezwać wspomnianą instytucję do zapewnienia odpowiedniej ochrony praw skarżącego poprzez znalezienie w jego sprawie sprawiedliwego rozwiązania.
(zob. pkt 127)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 24/79 Oberthür przeciwko Komisji, 5 czerwca 1980 r., Rec. s. 1743, pkt 14; sprawa C‑242/90 P Komisja przeciwko Albani i in., 6 lipca 1993 r., Rec. s. I‑3839, pkt 13
Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑18/92 i T‑68/92 Coussios przeciwko Komisji, 23 lutego1994 r., RecFP s. I‑A‑47, II‑171, pkt 107
8. Rozpoznając spór o charakterze majątkowym w rozumieniu art. 91 ust. 1 zdanie drugie regulaminu pracowniczego, Sąd do spraw Służby Publicznej ma nieograniczone prawo orzekania, w ramach którego może zasądzić – w danym przypadku z urzędu – odszkodowanie od strony pozwanej z tytułu szkody spowodowanej w zawiniony sposób, i w takim przypadku oszacować poniesioną szkodę ex aequo et bono, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności danej sprawy. Ponadto gdy Sąd stwierdzi wystąpienie szkody, tylko on jest właściwy do określenia, w granicach żądania, sposobu i zakresu odszkodowania, z zastrzeżeniem, że aby sąd rozpoznający odwołanie miał możliwość kontroli orzeczeń Sądu, muszą one posiadać wystarczające uzasadnienie, a w odniesieniu do oszacowania szkody, wskazywać kryteria przyjęte do celów ustalenia wyznaczonej kwoty odszkodowania.
W tym zakresie w celu określenia wysokości sprawiedliwego odszkodowania, które należy przyznać kandydatowi uczestniczącemu w przeprowadzonym niezgodnie z prawem postępowaniu w sprawie naboru, który utracił szansę na zatrudnienie, należy przede wszystkim określić wysokość utraconego przez kandydata wynagrodzenia, poprzez ustalenie różnicy pomiędzy wynagrodzeniem, które by otrzymał, gdyby został zatrudniony, a wynagrodzeniem rzeczywiście uzyskiwanym po tym, jak dopuszczono się niezgodnego z prawem działania, a następnie ocenić w procentach szansę, jaką ów członek personelu miał na zatrudnienie, w celu określenia utraty obliczonego w ten sposób wynagrodzenia.
Gdy jednakże z racji szczególnych okoliczności, takich jak stopień niepewności związany z wpływem stwierdzonego niezgodnego z prawem działania na odrzucenie omawianej kandydatury, Sąd nie jest w stanie ustalić matematycznego współczynnika odzwierciedlającego utratę szansy, należy przyznać zainteresowanemu sumę ustaloną ryczałtem, tytułem naprawienia utraty szansy.
Przy ocenie wysokości omawianego odszkodowania nie można przyjąć za pewnik, że gdyby skarżący został laureatem postępowania w sprawie naboru, otrzymałby sześcioletnią umowę w charakterze członka personelu tymczasowego. Zgodnie z art. 47 lit. b) ppkt ii) warunków zatrudnienia innych pracowników instytucja może bowiem rozwiązać umowę z członkiem personelu tymczasowego na czas określony za wypowiedzeniem, którego warunki określa przytoczony przepis. Ponadto gdyby skarżący został zatrudniony, nie miałby jakiegokolwiek roszczenia o przedłużenie umowy o kolejne dwa lata po upływie początkowego okresu czterech lat.
(zob. pkt 133–135, 142–145)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑348/06 P Komisja przeciwko Girardotowi, 21 lutego 2008 r., dotychczas nieopublikowana w Zbiorze, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑10/02 Girardot przeciwko Komisji, 6 czerwca 2006 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑129, II‑A‑2‑609
9. Stwierdzenie nieważności aktu administracji zaskarżonego przez urzędnika stanowi samo w sobie stosowne i co do zasady wystarczające zadośćuczynienie wszelkiej krzywdy, jakiej skarżący mógł doznać z powodu unieważnionego aktu, zwłaszcza w sytuacji, gdy w takim akcie brak jest jakiejkolwiek wyraźnie negatywnej oceny umiejętności skarżącego, która mogłaby wyrządzić mu krzywdę.
(zob. pkt 151)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑60/94 Pierrat przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 26 stycznia 1995 r., RecFP s. I‑A‑23, II‑77, pkt 62; sprawa T‑21/96 Giannini przeciwko Komisji, 19 marca 1997 r., RecFP s. I‑A‑69, II‑211, pkt 35