OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO
MANUELA CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY
przedstawiona w dniu 26 listopada 2019 r.(1)
Sprawa C‑625/19 PPU
Openbaar Ministerie
przeciwko
XD
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy)]
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Europejski nakaz aresztowania – Wydający nakaz organ sądowy – Europejski nakaz aresztowania wydany przez szwedzkiego prokuratora – Warunek istnienia skutecznego środka prawnego wobec decyzji o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania
1. Trybunał ponownie zajmuje się odesłaniami prejudycjalnymi, w następstwie których będzie musiał rozstrzygnąć, czy prokuratura (w niniejszym przypadku w Szwecji) może zostać uznana za „wydający [europejski] nakaz [aresztowania (ENA)] organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584/WSiSW(2).
2. Wątpliwości sądu odsyłającego w tej sprawie oraz w sprawach C‑626/19 PPU i C‑627/19 PPU łączą się z wątpliwościami przedstawionymi przez sąd w Luksemburgu (sprawa C‑566/19 PPU) i dotyczą w szczególności wykładni wyroku Trybunału OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau)(3).
3. Te same wątpliwości zostały podniesione w odniesieniu do prokuratur w Belgii (sprawa C‑627/19 PPU) i we Francji (sprawy C‑566/19 PPU i C‑626/19 PPU), w odniesieniu do których przedstawiam opinię w tym samym dniu.
4. W szczególności pytanie będące przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym pokrywa się z jednym z pytań podniesionych w sprawie C‑626/19 PPU, połączonej ze sprawą C‑566/19 PPU, i dotyczy ENA wydanego przez prokuraturę w celu przeprowadzenia postępowania karnego.
5. Mimo że zasadniczo opowiadam się za tym samym stanowiskiem, jakie przyjąłem w sprawach OG (prokuratura w Lubece) i PI (prokuratura w Zwickau)(4) oraz w sprawie PF (prokurator generalny Litwy)(5), to w dalszej części ogłoszonej dziś opinii zajmę się wykładnią wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), a także wyroku wydanego w dniu 9 października 2019 r.(6) w innej podobnej sprawie.
I. Ramy prawne
A. Prawo Unii
6. Powołuję się na treść motywów 5, 6, 8, 10 i 12, a także art. 1 i 9 decyzji ramowej, które przytoczyłem w opinii w sprawach OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau).
B. Prawo krajowe
7. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez rząd szwedzki § 2 Förordning (2003:1178) om överlämnade till Sverige enligt en europeisk arresteringsorder (rozporządzenia nr 1178 z 2003 r. w sprawie wydawania osób w Szwecji na podstawie [ENA], zwanego dalej „rozporządzeniem OED”) stanowi, że ENA jest wydawany przez prokuratora w celu zarówno przeprowadzenia postępowania karnego, jak i wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności.
8. Zgodnie z § 3 rozporządzenia OED ENA może zostać wydany w celu przeprowadzenia postępowania karnego, jeżeli wydano nakaz tymczasowego aresztowania osoby, której dotyczy wniosek, podejrzanej o popełnienie przestępstwa podlegającego karze pozbawienia wolności na okres co najmniej jednego roku.
9. Rząd szwedzki uważa, że tymczasowe zatrzymanie jest zarządzane przez sąd na wniosek prokuratora. Po zarządzeniu przez sąd tymczasowego zatrzymania prokurator podejmuje całkowicie niezależną decyzję, czy wydać ENA, oceniając w szczególności jego proporcjonalny charakter.
II. Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
10. W dniu 27 maja 2019 r. szwedzka prokuratora wydała ENA w celu przeprowadzenia postępowania karnego wszczętego przeciwko XD(7).
11. Po zatrzymaniu XD w Niderlandach w dniu 28 maja 2019 r. ENA przekazano do Rechtbank Amsterdam (sądu rejonowego w Amsterdamie, Niderlandy), który postanowił skierować do Trybunału następujące pytanie prejudycjalne:
„Czy prokurator uczestniczący w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości wydającego nakaz państwa członkowskiego, który w ramach wykonywania swoich obowiązków nierozerwalnie związanych z wydawaniem europejskiego nakazu aresztowania (ENA) działa niezależnie i który wydał ENA, może być uznawany za wydający nakaz organ sądowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584/WSiSW, jeżeli organ sądowy wydającego nakaz państwa członkowskiego zbadał przesłanki wydania ENA, a w szczególności proporcjonalny charakter decyzji w przedmiocie jego wydania przed faktycznym podjęciem przez prokuratora decyzji o wydaniu ENA?”.
III. Postępowanie przed Trybunałem
12. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do Trybunału w dniu 22 sierpnia 2019 r. Ze względu na pozbawienie wolności XD sąd odsyłający wniósł o rozpoznanie sprawy w pilnym trybie prejudycjalnym, do czego Trybunał przychylił się.
13. Uwagi na piśmie przedstawili XD, rządy niderlandzki i szwedzki, niderlandzka prokuratura i Komisja.
14. Rozprawa odbyła się w dniu 24 października 2019 r. i została przeprowadzona łącznie w sprawach C‑566/19 PPU, C‑626/19 PPU i C‑627/19 PPU. Uczestniczyli w niej JR, YC, XD, ZB, prokuratura Luksemburga, prokuratura Niderlandów, rządy niderlandzki, francuski, szwedzki, belgijski, irlandzki, hiszpański, włoski i fiński, a także Komisja.
IV. Analiza
A. Uwagi wstępne
15. Pytanie sformułowane w tej sprawie pokrywa się z pierwszym z pytań sformułowanych w sprawie C‑626/19 PPU, w przedmiocie którego przedstawiam stanowisko w opinii z tego samego dnia.
16. Mogę zatem jedynie odnieść się do tej opinii w całości. Badam w niej nie tylko kontrolę sądową ENA wydanych przez prokuratora (czego dotyczy niniejsze odesłanie), lecz również kwestię, czy członkowie tej instytucji mogą zostać uznani za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu decyzji ramowej.
17. W tym postępowaniu Rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) uznaje, że szwedzki prokurator może wydać ENA, ponieważ posiada on cechy niezależności określające „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej.
18. Ponieważ niezależność szwedzkiej prokuratury nie była przedmiotem dyskusji w niniejszej sprawie, nie przedstawiono informacji niezbędnych dla oceny, czy zgodnie ze swoim statusem konstytucyjnym i strukturą organizacyjną i funkcjonalną członkowie tej instytucji oferują profil wymagany przez Trybunał w wyroku z dnia 27 maja 2019 r., PF (prokurator generalny Litwy)(8). Nie mogę zatem wypowiedzieć się w tym względzie.
B. W przedmiocie kontroli sądowej ENA wydanego przez prokuratora
19. Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez sąd odsyłający ENA został w tym przypadku wydany przez prokuratora po wydaniu krajowego nakazu aresztowania (KNA) zarządzonego przez organ sądowy, który zbadał już wymogi wydania ENA, a w szczególności jego proporcjonalny charakter.
20. Sytuacja ta jest zatem analogiczna do sytuacji w sprawie C‑626/19 PPU, której zbadanie doprowadziło mnie do wniosku, że kontrola sądowa dokonana w momencie wydania KNA nie może odpowiadać, ze względu na swój charakter, „wymogom wynikającym ze skutecznej ochrony sądowej”, do których odnosi się pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), której zawsze domaga się zainteresowana osoba i która jest zapewniana w drodze postępowania, w którym osoba ta mogła uczestniczyć, korzystając z przysługującego jej prawa do obrony(9).
21. W związku z powyższym analiza spełnienia wymogów wydania ENA wydanego przez prokuratora, którego należy uznać za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, może nastąpić przed wydaniem ENA, lecz dokonanie analizy nie wyklucza przysługującego osobie, której dotyczy wniosek o przekazanie, prawa do zaskarżenia wspomnianego ENA po wydaniu (chyba że poważnie utrudniałoby to przebieg postępowania karnego) lub po doręczeniu ENA tej osobie.
V. Wnioski
22. W świetle powyższych rozważań proponuję Trybunałowi, by udzielił Rechtbank Amsterdam (sądowi rejonowemu w Amsterdamie, Niderlandy) następującej odpowiedzi:
Osoba, której dotyczy wniosek o przekazanie na podstawie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez prokuraturę państwa członkowskiego, która uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i ma zagwarantowany status niezależności, powinna mieć możliwość zaskarżenia europejskiego nakazu aresztowania przed sędzią lub sądem tego państwa, bez potrzeby oczekiwania na to, aż zostanie przekazana niezwłocznie po wydaniu wspomnianego nakazu (chyba że poważnie utrudniałoby to przebieg postępowania karnego) lub po doręczeniu go tej osobie.