WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ (druga izba)
z dnia 11 września 2008 r.(*)
Służba publiczna – Urzędnicy – Zatrudnienie – Zaszeregowanie do grupy i na stopień – Nieprawidłowe zaszeregowanie – Cofnięcie aktu niezgodnego z prawem – Uzasadnione oczekiwania – Rozsądny termin – Prawo do obrony – Prawo do dobrej administracji
W sprawie F‑51/07
mającej za przedmiot skargę wniesioną na podstawie art. 236 WE i art. 152 EA,
Philippe Bui Van, urzędnik Komisji Wspólnot Europejskich, zamieszkały w Hettange-Grande (Francja), reprezentowany przez adwokatów S. Rodriguesa oraz R. Albelice’a,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez J. Curralla oraz G. Berscheida, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
SĄD (druga izba),
w składzie: S. Van Raepenbusch (sprawozdawca), prezes, I. Boruta i H. Kanninen, sędziowie,
sekretarz: R. Schiano, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 5 czerwca 2008 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W skardze, która wpłynęła do sekretariatu Sądu w dniu 30 maja 2007 r. faksem (oryginał złożono w dniu 4 czerwca tego samego roku), P. Bui Van żąda stwierdzenia przez Sąd nieważności decyzji dyrektora generalnego Wspólnego Centrum Badawczego (zwanego dalej „WCB”) Komisji Wspólnot Europejskich, z dnia 4 października 2006 r., w zakresie, w jakim dokonuje zaszeregowania skarżącego do grupy AST 3, stopień 2, chociaż był on początkowo zaszeregowany do grupy AST 4, stopień 2 (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”), oraz decyzji organu powołującego z dnia 5 marca 2007 r. oddalającej zażalenie skarżącego, jak również zasądzenia na rzecz skarżącego symbolicznego jednego euro tytułem zadośćuczynienia za doznaną w jego przekonaniu krzywdę.
Ramy prawne
2 Artykuł 85 Regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) stanowi:
„Każda kwota wypłacona bez podstawy prawnej podlega zwrotowi, jeśli osoba, która ją otrzymała, była świadoma braku podstawy prawnej wypłaty lub jeśli jej brak był na tyle oczywisty, że osoba ta musiała być go świadoma.
Żądanie zwrotu musi być przedłożone nie później niż pięć lat od dnia, w którym kwota została wypłacona. W przypadkach, w których [organ powołujący] jest w stanie ustalić, że odbiorca umyślnie wprowadził w błąd administrację w celu uzyskania danej kwoty, żądanie zwrotu jest możliwe także po upływie tego okresu”.
3 Zgodnie z art. 13 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu, zatytułowanego „Środki przejściowe mające zastosowanie do urzędników wspólnotowych”, dodanego rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 723/2004, zmieniającym Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich i Warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 124, s. 1), które weszło w życie w dniu 1 maja 2004 r., urzędnicy, których wpisano na listę właściwych kandydatów przed 1 maja 2006 r., oraz z naboru przeprowadzonego po tej dacie są zaszeregowani, w przypadku laureatów konkursów otwartych na grupy B 5 i B 6, do grupy AST 3.
4 Ogłoszenie o konkursie otwartym EPSO/B/23/04 mającym na celu utworzenie rezerwy pracowników służb technicznych (B 5/B 4) w dziedzinie nauki i techniki (Dz.U. C 81 A z 31.3.2004, s. 17, zwane dalej „ogłoszeniem o konkursie”) zawiera przypis o następującym brzmieniu:
„Niniejszy konkurs zgodnie z przepisami obecnie obowiązującego regulaminu pracowniczego ogłaszany jest na grupy B 5/B 4. Jednakże Komisja przesłała do Rady oficjalną propozycję zmiany regulaminu pracowniczego. Propozycja ta zawiera w szczególności nowy system ścieżki kariery. Laureaci niniejszego konkursu mogą otrzymać propozycję zatrudnienia na podstawie przepisów regulaminu pracowniczego z uwzględnieniem zmian, po ich przyjęciu przez Radę. Zgodnie z procedurami wprowadzonymi do załącznika XIII, w sekcji 2 art. 11 i 12 do zmienionego regulaminu pracowniczego, grupy B 5 i B 4, w okresie przejściowym pomiędzy 1 maja 2004 r. a 30 kwietnia 2006 r., są zastąpione grupą B*3, a po tej dacie grupą AST 3”.
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
5 Skarżący jest laureatem konkursu EPSO/B/23/04.
6 Po wpisaniu na listę rezerwową sporządzoną w grudniu 2005 r. przez jury konkursu EPSO/B/23/04 skarżący został decyzją organu powołującego z dnia 28 czerwca 2006 r. powołany na urzędnika w okresie próbnym w grupie funkcyjnej AST, grupie zaszeregowania 4, stopniu 2, ze skutkiem od dnia 16 września 2006 r. oraz przydzielony do WCB w ramach Instytutu Pierwiastków Transuranowych w Karlsruhe (Niemcy). W dniu 18 lipca 2006 r. skarżący potwierdził odbiór decyzji, którą doręczono mu drogą elektroniczną w dniu 6 lipca 2006 r.
7 Skarżący nie objął swojego stanowiska w dniu 16 września 2006 r., lecz w dniu 1 października 2006 r.
8 Zaskarżoną decyzją, cofającą i zastępującą decyzję z dnia 28 czerwca 2006 r., skarżący został zaszeregowany do grupy funkcyjnej AST, w grupie zaszeregowania 3, stopniu 2, począwszy od dnia 1 października 2006 r. Decyzja ta została mu doręczona do rąk własnych w dniu 19 października 2006 r.
9 Pismem z dnia 7 listopada 2006 r., zarejestrowanym tego samego dnia w dziale „Skargi” w DG ds. Personelu i Administracji, skarżący wniósł, na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego zażalenie na zaskarżoną decyzję. W zażaleniu tym skarżący zasadniczo podniósł, że zmiana jego zaszeregowania, która miała miejsce trzy dni po objęciu przez niego stanowiska, postawiła go „przed faktem dokonanym”, oraz że zrezygnował z poprzedniego stanowiska ze względu na powołanie do grupy AST 4, stopień 2.
10 W dniu 15 grudnia 2006 r. trzech innych urzędników, B., H. i L., zatrudnionych w Instytucie Pierwiastków Transuranowych, których zaszeregowanie również uległo zmianie z grupy AST 4 na grupę AST 3, także wniosło zażalenie na decyzje o zmianie ich zaszeregowania.
11 Decyzją z dnia 5 marca 2007 r. organ powołujący oddalił zażalenie skarżącego, natomiast uwzględnił zażalenia trzech innych wyżej wspomnianych urzędników.
Żądania stron
12 Skarżący wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie dopuszczalności skargi;
– stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 5 marca 2007 r. oddalającej złożone przez niego zażalenie;
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– wskazanie organowi powołującemu skutków, jakie wywołuje stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, w szczególności skutków dotyczących zaszeregowania, mocy wstecznej powołania od dnia objęcia przez niego stanowiska, różnicy w wynagrodzeniu, odsetek za zwłokę oraz awansu;
– zasądzenie na rzecz skarżącego jednego euro tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez niego krzywdę;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
13 Komisja wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– orzeczenie w sprawie kosztów postępowania zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Co do prawa
A – W przedmiocie żądań zmierzających po pierwsze do stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 5 marca 2007 r., a po drugie, do wskazania przez Sąd skutków stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji
14 Pomimo że żądania skarżącego dotyczą w szczególności stwierdzenia nieważności decyzji organu powołującego z dnia 5 marca 2007 r., oddalającej zażalenie wniesione w dniu 7 listopada 2006 r. na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, niniejsza skarga, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, skutkuje zaskarżeniem do Sądu aktu, na który złożono zażalenie (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 17 stycznia 1989 r. w sprawie 293/87 Vainker przeciwko Parlamentowi, Rec. s. 23, pkt 8; wyrok Sądu z dnia 14 listopada 2006 r. w sprawie F‑100/05 Chatziioannidou przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 24). Wynika z tego, że niniejsza skarga ma na celu stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, wydanej w dniu 4 października 2006 r., na mocy której skarżący został zaszeregowany do grupy AST 3, stopień 2, podczas gdy początkowo był on zaszeregowany do grupy AST 4, stopień 2.
15 W rezultacie należy uznać, że żądanie formalnie dotyczące decyzji oddalającej zażalenie, skierowane jest również przeciwko zaskarżonej decyzji i pokrywa się z żądaniem głównym o stwierdzenie jej nieważności.
16 Po drugie skarżący wnosi o to, by Sąd wskazał skutki, jakie pociągnie za sobą ewentualne stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji.
17 W tym zakresie wystarczy przypomnieć, że nie leży w gestii Sądu wydawanie nakazów względem instytucji wspólnotowej (zob. w szczególności wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 27 czerwca 1991 r. w sprawie T‑156/89 Valverde Mordt przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, Rec. s. II‑407, pkt 150; wyrok Sądu z dnia 13 grudnia 2006 r. w sprawie F‑17/05 De Brito Sequeira Carvalho przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 134), niezależnie od ogólnego obowiązku, zawartego w art. 233 WE, polegającego na tym, że instytucja, od której pochodzi akt, którego nieważność została stwierdzona, powinna podjąć niezbędne środki, związane z wykonaniem wyroku stwierdzającego nieważność.
18 W związku z powyższym zawarte w skardze żądanie dotyczące nakazu należy odrzucić jako niedopuszczalne.
1. W przedmiocie dopuszczalności skargi o stwierdzenie nieważności
a) Argumenty stron
19 Komisja zauważa, że główny argument przedstawiony w zażaleniu skarżącego odnosi się do zaakceptowania przez skarżącego oferty powołania do grupy AST 4. W zażaleniu nie pojawiło się wyrażenie „uzasadnione oczekiwania”, lecz Komisja jest skłonna przyznać, że zamiarem skarżącego było powołanie się na nie.
20 Zdaniem Komisji w zażaleniu nie podnoszono także, by doszło do naruszenia zasady równego traktowania. Komisja przyznaje jednak, że aspekt ten mógł zostać poruszony przez skarżącego dopiero po uzyskaniu przez niego odpowiedzi na zażalenie i porównaniu jej z odpowiedziami udzielonymi trzem innym osobom, które wniosły podobne zażalenia. W tych okolicznościach Komisja uważa, że skarżący mógłby w sposób zasadny zostać zwolniony z obowiązku ścisłego przestrzegania zasady zgodności pomiędzy zażaleniem a skargą.
21 Według skarżącego z orzecznictwa wynika, że celem art. 91 ust. 2 regulaminu pracowniczego nie jest rygorystyczne i ostateczne zakreślenie ewentualnego etapu spornego, o ile skarga nie zmienia ani podstawy, ani przedmiotu zażalenia (wyrok Trybunału z dnia 7 maja 1986 r. w sprawie 52/85 Rihoux i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1555, pkt 12). Sporne kwestie mogą być zatem rozbudowywane przed sądem wspólnotowym, poprzez przedstawianie zarzutów i argumentów, które niekoniecznie były podnoszone w zażaleniu, lecz ściśle się z nim wiążą (ww. wyrok w sprawie Rihoux i in. przeciwko Komisji, pkt 13).
22 Skarżący przypomina również, że w wyroku z dnia 14 marca 1989 r. w sprawie 133/88 Del Amo Martinez przeciwko Parlamentowi, Rec. s. 689, pkt 11, Trybunał podkreślił, że skoro postępowanie poprzedzające wniesienie skargi ma charakter nieformalny, a zainteresowani działają na tym etapie, co do zasady, bez pomocy adwokata, organ administracji nie powinien rozpatrywać zażaleń w sposób restrykcyjny, lecz przeciwnie, badać je w duchu otwartości.
23 Otóż, w niniejszym przypadku skarżący zwraca uwagę, że wniósł zażalenie bez pomocy adwokata, a na jego poparcie powołał się na błąd w ponownym zaszeregowaniu, jako że został postawiony przed faktem dokonanym i nie został zaszeregowany do grupy, która była motywacją do rezygnacji z poprzednio zajmowanego stanowiska. Zarzuty podniesione na poparcie skargi powinny zostać zatem uznane za dopuszczalne, jako że ściśle wiążą się z tym motywem zaskarżenia.
b) Ocena Sądu
24 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem żądania skargi wniesionej przez urzędników nie tylko powinny mieć ten sam przedmiot co żądania zawarte we wcześniejszym zażaleniu administracyjnym, lecz zawierać także motywy zaskarżenia oparte na tej samej podstawie co zażalenie (zob. podobnie wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 16 września 1998 r. w sprawie T‑193/96 Rasmussen przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑495 i II‑1495, pkt 47; wyrok Sądu z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie F‑31/07 Putterie-De-Beukelaer przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, będący obecnie przedmiotem postępowania odwoławczego przed Sądem Pierwszej Instancji, sprawa T‑160/08 P, pkt 43). Jednakże te motywy zaskarżenia mogą być rozbudowywane poprzez przedstawienie zarzutów i argumentów niekoniecznie zawartych w zażaleniu, jednak ściśle z nim związanych (wyrok Trybunału z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie C‑62/01 P Campogrande przeciwko Komisji, Rec. s. I‑3793, pkt 34; wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 3 marca 1993 r. w sprawie T‑58/91 Booss i Fischer przeciwko Komisji, Rec. s. II‑147, pkt 83; z dnia 8 czerwca 1995 r. w sprawie T‑496/93 Allo przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑127 i II‑405, pkt 26; postanowienie Sądu Pierwszej Instancji z dnia 9 września 2003 r. w sprawie T‑293/02 Vranckx przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑187 i II‑947, pkt 41; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 13 lipca 2006 r. w sprawie T‑165/04 Vounakis przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. II‑A‑2‑735, pkt 27).
25 W niniejszej sprawie bezsporne jest, że zażalenie i skarga mają za przedmiot decyzję o zmianie zaszeregowania skarżącego, z mocą wsteczną, do grupy AST 3, stopień 2, podczas gdy w chwili jego zatrudnienia zainteresowany był zaszeregowany do grupy AST 4, stopień 2. Co więcej, sporne kwestie zawarte w skardze opierają się na tych samych przyczynach co te, na których opiera się zażalenie, to znaczy na fakcie pozbawienia skarżącego grupy zaszeregowania, dla której – jak twierdzi – zrezygnował z poprzednio zajmowanego stanowiska i postawienia go przed faktem dokonanym. Zatem zarzut oparty na naruszeniu zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań ściśle wiąże się z tymi motywami zaskarżenia.
26 Co więcej, tak jak uznała Komisja, to właśnie odpowiedź organu powołującego na zażalenie skarżącego, w porównaniu z odpowiedzią udzieloną na zażalenia złożone przez B., H. i L., doprowadziła do podniesienia przez skarżącego w skardze zarzutu naruszenia zasady równego traktowania i zasady niedyskryminacji.
27 Z powyższego wynika, że zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Komisję w stosunku do żądania stwierdzenia nieważności lub, co najmniej, wyrażone przez nią wątpliwości w tym względzie, należy oddalić.
2. Co do istoty skargi o stwierdzenie nieważności
28 Na poparcie skargi skarżący podnosi dwa zarzuty oparte po pierwsze na naruszeniu zasady równego traktowania i niedyskryminacji, a po drugie, na oczywistym błędzie w ocenie, jak również naruszeniu zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań.
29 W pierwszej kolejności należy zbadać drugi z zarzutów.
a) W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na oczywistym błędzie w ocenie, jak również naruszeniu zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań
Argumenty stron
30 W ramach zarzutu drugiego skarżący przypomina na wstępie, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem cofnięcie niezgodnego z prawem aktu jest dozwolone, jeśli następuje w rozsądnym terminie i jeśli instytucja, która go wydała, w wystarczającym stopniu uwzględni zakres, w jakim adresat aktu mógł ewentualnie oczekiwać jego zgodności z prawem. Jeśli te przesłanki nie są spełnione, cofnięcie narusza zasady pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań, i należy stwierdzić nieważność tego aktu (wyrok Trybunału z dnia 26 lutego 1987 r. w sprawie 15/85 Consorzio Cooperative d’Abruzzo przeciwko Komisji, Rec. s. 1005, pkt 12, 17).
31 W niniejszej sprawie organ powołujący po pierwsze popełnił błąd w ocenie, przyjmując jako punkt wyjścia do obliczenia rozsądnego terminu datę doręczenia decyzji o powołaniu, to znaczy 6 lipca 2006 r., a nie datę wydania pierwotnej decyzji o powołaniu, to znaczy 28 czerwca 2006 r.
32 Jeśli przyjąć, że rzeczywiście momentem, który należy brać pod uwagę przy ocenie powstania uzasadnionych oczekiwań, jest moment doręczenia lub powzięcia wiadomości o akcie, to według skarżącego nie powinno tak być przy ocenie terminu, którym dysponuje organ administracji na cofnięcie niezgodnego z prawem aktu. W istocie termin na cofnięcie niezgodnego z prawem aktu biegnie niezależnie od jego doręczenia zainteresowanemu i rozciąga się pomiędzy wydaniem a cofnięciem tego aktu, a doręczenie jest formalnością względem adresata aktu.
33 W rezultacie, okresem, który należy brać pod uwagę przy obliczaniu rozsądnego terminu, powinien być w niniejszym przypadku okres pomiędzy wydaniem pierwotnej decyzji o powołaniu (tzn. dniem 28 czerwca 2006 r.) a datą cofnięcia tej decyzji (tzn. dniem 4 października tego samego roku), co daje okres 3 miesięcy i 7 dni.
34 Po drugie skarżący zarzuca organowi powołującemu, że uznał za rozsądny w rozumieniu orzecznictwa termin, dłuższy od trzech miesięcy, w którym nastąpiło cofnięcie decyzji z dnia 28 czerwca 2006 r.
35 W istocie, zgodnie z orzecznictwem, ocena, czy termin jest rozsądny, powinna następować w kontekście okoliczności właściwych dla każdej sprawy, a w szczególności znaczenia sporu dla zainteresowanego, zawiłości sprawy oraz zachowania stron (wyrok Trybunału z dnia 15 października 2002 r. w sprawach połączonych C‑238/99 P, C‑244/99 P, C‑245/99 P, C‑247/99 P, od C‑250/99 P do C‑252/99 P oraz C‑254/99 P Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8375, pkt 187; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 5 października 2004 r. w sprawie T‑144/02 Eagle i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3381, pkt 66).
36 W niniejszej sprawie na długo przed powołaniem skarżącego w dniu 28 czerwca 2006 r. organ administracji wydał trzy decyzje o powołaniu względem B., H. i L., odpowiednio w dniach 7 kwietnia, 2 maja i 12 maja 2006 r., które zawierały ten sam błąd co do zaszeregowania, tak że dłuższy niż trzy miesiące okres pomiędzy decyzją o powołaniu skarżącego z dnia 28 czerwca 2006 r. a jej cofnięciem w dniu 4 października tego samego roku nie jest w sposób oczywisty nierozsądny, biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy, a w szczególności znaczenie, jakie miało dla zainteresowanego zaszeregowanie do niższej grupy.
37 Skarżący domaga się również, aby Komisja wyjaśniła, dlaczego cofnęła decyzję o zmianie zaszeregowania L., skoro uważa, że w niniejszej sprawie rozsądny termin wynosił 4 miesiące. W istocie, gdyby przyjąć rozumowanie Komisji, zgodnie z którym rozsądny termin na cofnięcie niezgodnego z prawem aktu rozciąga się od doręczenia decyzji do jej cofnięcia, organ powołujący zachowałby rozsądny termin 4 miesięcy na cofnięcie pierwotnego aktu powołującego L., ponieważ pomiędzy wydaniem a cofnięciem ww. aktu upłynęły 3 miesiące i 23 dni. Wynikałoby z tego, że administracja odmiennie potraktowała skarżącego i jego kolegę L.
38 Wreszcie skarżący podnosi zarzut naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań w zakresie, w jakim po powzięciu przez niego wiadomości o decyzji powołującej z dnia 28 czerwca 2006 r. mógł w sposób zasadny zaufać pozorowi zgodności z prawem tego aktu i domagać się jego utrzymania. Jeśli prawdą jest, że ogłoszenie o konkursie informuje w przypisie o „propozycji [Komisji] zmiany regulaminu pracowniczego” wprowadzającej „nowy system ścieżki kariery”, użyte słowa (to znaczy „laureaci niniejszego konkursu mogą otrzymać propozycję zatrudnienia na podstawie przepisów regulaminu pracowniczego z uwzględnieniem zmian […]”) mogą, zdaniem skarżącego, być interpretowane w ten sposób, że istnieje po prostu możliwość zatrudniania na podstawie przepisów zmienionego regulaminu pracowniczego.
39 Komisja zauważa na wstępie, że w ogłoszeniu o konkursie szczególnie zwracano uwagę kandydatów zgłaszających się do spornego konkursu na fakt, że w przypadku powołania zostaliby zaszeregowani do grupy B*3 lub, w danym przypadku, do grupy AST 3. Pierwotna decyzja o powołaniu do grupy AST 4 została podjęta wskutek błędu Instytutu Pierwiastków Transuranowych, odkrytego pod koniec września 2006 r. przez wydział ds. zasobów ludzkich WCB. Błąd ten był oczywisty. Po jego stwierdzeniu, niezwłocznie, w dniu 4 października 2006 r., została wydana przez dyrektora generalnego WCB decyzja z mocą wsteczną, a skarżący został o niej powiadomiony 19 października tego samego roku, w rozmowie, podczas której skarżący został również powiadomiony o skutkach finansowych, jak również o możliwościach odwołania.
40 Komisja przypomina, że zgodnie z orzecznictwem, kiedy akt jest wadliwy z powodu nieważności, instytucja, od której ten akt pochodzi, ma prawo cofnięcia go w rozsądnym terminie, z mocą wsteczną (wyrok Trybunału z dnia 3 marca 1982 r. w sprawie 14/81 Alpha Steel przeciwko Komisji, Rec. s. 749, pkt 10; ww. wyrok w sprawie Consorzio Cooperative d’Abruzzo przeciwko Komisji, pkt 12; wyrok z dnia 20 czerwca 1991 r. w sprawie C‑248/89 Cargill przeciwko Komisji, Rec. s. I‑2987, pkt 20; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie T‑197/99 Gooch przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑271 i II‑1247, pkt 53).
41 Otóż w niniejszej sprawie nieważność, której skarżący zdaje się nie kwestionować, jest oczywista, co wynika z samej lektury art. 13 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego.
42 Jeśli chodzi o rozsądny termin, Komisja podnosi, że zgodnie z orzecznictwem decydującą chwilą w sprawie oceny powstania uzasadnionych oczekiwań u adresata aktu administracyjnego jest dzień doręczenia go, a nie wydania (wyrok Trybunału z dnia 17 kwietnia 1997 r. w sprawie C‑90/95 P De Compte przeciwko Parlamentowi, Rec. s. I‑1999, pkt 35; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 27 listopada 1997 r. w sprawie T‑20/96 Pascall przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑361 i II‑977, pkt 79). Z tego powodu oczekiwania takie nie mogą wystąpić, skoro sam skarżący nie wie o istnieniu aktu, który miałby je uzasadniać. Idąc tym samym tokiem rozumowania, początkowym momentem powstania oczekiwań powinno być doręczenie drugiej decyzji, cofającej pierwszą.
43 Komisja uważa również, że termin do cofnięcia pierwotnej decyzji o powołaniu rozpoczął swój bieg, w każdym razie, w dniu 18 lipca 2006 r., czyli w dniu potwierdzenia odbioru przez skarżącego pierwszej decyzji o powołaniu (lub w dniu 6 lipca 2006 r., czyli w dacie przesłania decyzji drogą elektroniczną). Okres, w którym mogło dojść do cofnięcia decyzji, upłynął jej zdaniem w dniu 19 października tego samego roku, wraz z doręczeniem decyzji cofającej pierwszy, wadliwy akt.
44 Stanowisko to uważa ona za zgodne z rozwiązaniem przyjętym w art. 90 ust. 2 tiret drugie regulaminu pracowniczego odnośnie do określenia początkowego momentu biegu terminu na wniesienie zażalenia na akty indywidualne, który to bieg rozpoczyna się „w dniu powiadomienia zainteresowanej osoby o decyzji, lecz nie później niż w dniu, w którym osoba ta dowiedziała się o decyzji, jeżeli jest to akt o charakterze indywidualnym”.
45 Ponadto Komisja uważa, że termin trzech miesięcy i jednego dnia jest rozsądny. Komisja podnosi, że ocena, czy termin jest rozsądny, powinna następować z uwzględnieniem okoliczności danej sprawy, oraz że termin na wniesienie zażalenia lub skargi w ramach sporów z tytułu pełnienia służby publicznej mógłby w tym zakresie skutecznie służyć jako odniesienie przy ocenie, czy termin jest rozsądny, czy też nie, w przypadku cofnięcia aktu tworzącego uprawnienia.
46 Mimo że niektóre wyroki dotyczące innych dziedzin wspólnotowych postępowań sądowych przyjmują raczej termin dwóch miesięcy, to według Komisji jest tak dlatego, że wzorują się one na dwumiesięcznym terminie na wniesienie skargi przewidzianym w art. 230 WE. Komisja wywodzi z tego orzecznictwa, że rozsądny termin do cofnięcia powinien być nieco dłuższy od terminu mającego zastosowanie przy wniesieniu skargi.
47 Jej zdaniem w dziedzinie służby publicznej występuje inny, bardziej stosowny termin, to znaczy termin przewidziany na odpowiedź organu powołującego na zażalenie, który ustalony został w art. 90 ust. 2 in fine regulaminu pracowniczego na cztery miesiące. Termin ten, dłuższy dla organu powołującego niż dla urzędnika, uwzględnia fakt, że w przeciwieństwie do każdego urzędnika indywidualnie, instytucja musi stawiać czoła dużej ilości spraw, które należy rozpatrzyć w tym samym czasie, co wymaga licznych konsultacji wewnętrznych (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Alpha Steel przeciwko Komisji, pkt 12).
48 Komisja wnioskuje, po pierwsze, że należy wziąć pod uwagę termin biegnący od dnia 18 lipca 2006 r. (lub nawet od dnia 6 lipca 2006 r.) do dnia 19 października tego samego roku i że jest to termin rozsądny w świetle orzecznictwa. Komisja dodaje, że terminem przyjętym w sprawie L. nie jest w żadnym razie termin 3 miesięcy i 23 dni (licząc od potwierdzenia odbioru pierwotnej decyzji), ale termin 4 miesięcy i 5 dni (licząc od dnia jej doręczenia), a zatem jest on dłuższy od czteromiesięcznego terminu odniesienia. Tymczasem według samego skarżącego termin ten wynosił w stosunku do niego 3 miesiące i 13 dni. Argument nie ma zatem poparcia w faktach.
49 Tytułem ewentualnym Komisja stwierdza, że nawet jeśli termin nieco dłuższy od 3 miesięcy miałby zostać uznany za zbyt długi, należałoby uwzględnić fakt, że zwykle decyzja o powołaniu wydawana jest w danym dniu, ale staje się skuteczna w innym, co wynika z art. 3 regulaminu pracowniczego.
50 Komisja wywodzi stąd, że jako odstępstwo od wskazanej reguły ogólnej, zgodnie z którą bierze się pod uwagę datę doręczenia decyzji, powstanie uzasadnionych oczekiwań następuje dopiero w chwili, gdy decyzja staje się skuteczna, jako że uzasadnione oczekiwania mogą występować dopiero wtedy, gdy zainteresowany rzeczywiście znajdzie się w sytuacji prawnej stworzonej decyzją o powołaniu. W niniejszej sprawie sytuacja taka powstała dopiero w dniu 1 października 2006 r., dacie rzeczywistego objęcia stanowiska przez skarżącego. Zgodnie z tym rozumowaniem, termin pomiędzy powstaniem uzasadnionych oczekiwań a dniem doręczenia decyzji o cofnięciu wynosił jedynie dwa tygodnie i pięć dni (od dnia 1 do dnia 19 października 2006 r.). Taki termin jest znacznie krótszy od tego, który uznawany jest za rozsądny.
Ocena Sądu
51 Po pierwsze należy przypomnieć, że ogólnie rzecz ujmując, cofnięcie z mocą wsteczną aktu administracyjnego poddane jest bardzo ścisłym przesłankom (zob. wyrok Trybunału z dnia 9 marca 1978 r. w sprawie 54/77 Herpels przeciwko Komisji, Rec. s. 585, pkt 38: ww. wyrok w sprawie De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 35). Tym samym, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeśli należy uznać prawo każdej instytucji wspólnotowej, która stwierdzi, że wydany przez nią akt jest niezgodny z prawem, do jego cofnięcia w rozsądnym terminie z mocą wsteczną, to prawo to może zostać ograniczone koniecznością przestrzegania zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań adresata aktu, który może polegać na jego zgodności z prawem (ww. wyroki: w sprawie Alpha Steel przeciwko Komisji, pkt 10–12; w sprawie Consorzio Cooperative d’Abruzzo przeciwko Komisji, pkt 12–17; w sprawie Cargill przeciwko Komisji, pkt 20; wyrok Trybunału z dnia 20 czerwca 1991 r. w sprawie C‑365/89 Cargill, Rec. s. I‑3045, pkt 18; ww. wyrok w sprawie De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 35; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 27 września 2006 r. w sprawie T‑416/04 Kontouli przeciwko Radzie, Zb.Orz.SP s. II‑A‑2‑897, pkt 161).
52 Orzecznictwo to zawiera następujące uściślenia.
– W przedmiocie ochrony uzasadnionych oczekiwań
53 Po pierwsze, jeśli chodzi o ochronę uzasadnionych oczekiwań, z orzecznictwa wynika, że decydującym momentem dla oceny nabycia takich oczekiwań u adresata aktu administracyjnego jest doręczenie aktu, a nie data jego wydania lub cofnięcia (ww. wyroki: w sprawie De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 36; w sprawie Kontouli przeciwko Radzie, pkt 162).
54 Ponadto adresat nie może powoływać się na ochronę uzasadnionych oczekiwań, jeśli sprowokował wydanie aktu przez udzielenie fałszywych lub niekompletnych wskazówek (wyroki Trybunału: z dnia 22 marca 1961 r. w sprawach połączonych 42/59 i 49/59 Snupat przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. s. 99, 160; z dnia 12 lipca 1962 r. w sprawie 14/61 Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. s. 485, 516; ww. wyroki: w sprawie De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 37; w sprawie Kontouli przeciwko Radzie, pkt 163).
55 Odnośnie w szczególności do cofnięcia z mocą wsteczną aktu przyznającego urzędnikowi prawa podmiotowe lub podobne korzyści należy dodać, że przesłankę wystąpienia uzasadnionych oczekiwań u adresata wspomnianego aktu należy uznać za niespełnioną, jeśli nieprawidłowość uzasadniająca cofnięcie nie mogłaby umknąć uwadze urzędnika działającego ze zwykłą starannością, i to mając na względzie zdolność urzędnika do dokonania niezbędnych weryfikacji, tak że nie może on w ten sposób zwolnić się od wszelkiego namysłu lub kontroli.
56 W tym względzie należy odwołać się do orzecznictwa dotyczącego przesłanek zwrotu kwot nadpłaconych przez administrację, o których mowa w art. 85 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, w szczególności przesłanki oczywistej nieprawidłowości wypłaty, której dana osoba musiała być świadoma (wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 24 lutego 1994 r. w sprawie T‑38/93 Stahlschmidt przeciwko Parlamentowi, RecFP s. I‑A‑65 i II‑227, pkt 19; z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie T‑205/01 Ronsse przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑211 i II‑1065, pkt 47; z dnia 15 lipca 2004 r. w sprawach połączonych T‑180/02 i T‑113/03 Gouvras przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑225 i II‑987, pkt 110; z dnia 16 maja 2007 r. w sprawie T‑324/04 F przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 142). W istocie przesłanki te wyjaśniają dokładnie konieczność przestrzegania zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań adresata aktu, w zakresie w jakim mógł polegać na jego zgodności z prawem.
57 W niniejszej sprawie ogłoszenie o konkursie zawierało przypis przytoczony w pkt 4 niniejszego wyroku.
58 Sama lektura tego przypisu powinna u każdego urzędnika działającego ze zwykłą starannością, laureata konkursu EPSO/B/23/04, zrodzić pytanie co do zgodności z prawem jego zaszeregowania po zatrudnieniu w sytuacji, gdy zaszeregowanie to nie odpowiadałoby grupie B*3 lub grupie AST 3. Jest tak tym bardziej, że Rada Unii Europejskiej zatwierdziła zmieniony regulamin pracowniczy w dniu 22 marca 2004 r., a został on opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 27 kwietnia tego samego roku, podczas gdy ogłoszenie o konkursie, opublikowane w dniu 31 marca 2004 r., przewidywało, że kandydatury powinny być złożone do dnia 30 kwietnia 2004 r. Oznacza to, że w tym dniu nie mógł występować żaden stan niepewności co do obowiązywania zmienionego regulaminu pracowniczego, a w szczególności jego załącznika XIII, w czasie zatrudniania laureatów wspomnianego konkursu.
59 W tych okolicznościach, nawet zakładając, że nie można było dokładnie ustalić zakresu błędu popełnionego przez administrację, skarżący powinien był powziąć wątpliwości co do zasadności przedmiotowej decyzji, w takim zakresie, że powinien był przynajmniej stawić się przed organem administracji w celu dokonania niezbędnych weryfikacji (zob. analogicznie wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 17 stycznia 2001 r. w sprawie T‑14/99 Kraus przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑7 i II‑39, pkt 41; ww. wyrok w sprawie F przeciwko Komisji, pkt 157).
60 Co więcej, jeśli chodzi o argument skarżącego, zgodnie z którym sama administracja czterokrotnie przeoczyła nieprawidłowość, gdyż dotyczyła ona również B., H. i L., należy podkreślić, że w niniejszej sprawie nie chodzi o to, czy administracja mogła przeoczyć błąd, ale o sprawdzenie, czy zainteresowany mógł polegać na zgodności z prawem swojego pierwotnego zaszeregowania. Ponadto sytuacji, w której znajduje się administracja, na której spoczywa obowiązek wydawania tysięcy wszelkiego rodzaju decyzji administracyjnych, nie można porównywać z sytuacją urzędnika posiadającego prywatny interes w sprawdzeniu zaszeregowania do grupy i stopnia przy jego zatrudnieniu (zob. analogicznie wyrok Trybunału z dnia 11 lipca 1979 r. w sprawie 252/78 Broe przeciwko Komisji, Rec. s. 2393, pkt 11).
61 Z powyższego wynika, że w dniu 6 lipca 2006 r., po powzięciu wiadomości o decyzji z dnia 28 czerwca 2006 r., skarżący nie mógł polegać na pozornej zgodności z prawem tego aktu. W konsekwencji nie może on na tym jednym fakcie opierać istnienia uzasadnionych oczekiwań co do takiej zgodności z prawem.
– W przedmiocie wyważenia interesów
62 Po drugie, nawet jeśli u adresata niezgodnego z prawem aktu występują uzasadnione oczekiwania, z orzecznictwa wynika, że nienaruszalne zasady interesu publicznego, w szczególności zasada należytego zarządzania i ochrony zasobów finansowych instytucji, mogą przeważać nad interesem adresata, polegającym na utrzymaniu sytuacji, którą mógł uważać za stabilną (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Snupat przeciwko Wysokiej Władzy, s. 159; w sprawie Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken przeciwko Wysokiej Władzy, s. 518; w sprawie De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 39; wyrok Trybunału z dnia 17 lipca 1997 r. w sprawie C‑183/95 Affish, Rec. s. I‑4315, pkt 57, i przytoczone tam orzecznictwo; ww. wyrok w sprawie Kontouli przeciwko Radzie, pkt 167). To wyważenie interesów należy mieć również na względzie w ramach oceny rozsądnego charakteru terminu do cofnięcia, jak to wynika z pkt 67 niniejszego wyroku.
– W przedmiocie rozsądnego terminu
63 Po trzecie, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że cofnięcie niezgodnego z prawem aktu administracyjnego powinno nastąpić w rozsądnym terminie (ww. wyroki: w sprawie De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 35; w sprawie Pascall przeciwko Komisji, pkt 72 i 77; w sprawie Gooch przeciwko Komisji, pkt 53; w sprawie Kontouli przeciwko Radzie, pkt 161).
64 Na wstępie należy podkreślić, że w wyniku zmiany regulaminu pracowniczego jego art. 85 akapit drugi przewiduje, że „[ż]ądanie zwrotu musi być przedłożone nie później niż pięć lat od dnia, w którym kwota została wypłacona”, chyba że organ powołujący jest w stanie ustalić, że odbiorca umyślnie wprowadził w błąd administrację.
65 Niemniej jednak art. 85 akapit drugi regulaminu pracowniczego nie powinien być interpretowany w ten sposób, że organ administracji, przy wystąpieniu pewnych przesłanek, mógłby cofnąć każdy niezgodny z prawem akt będący podstawą nienależnej wypłaty, a którego wydanie nastąpiłoby nawet pięć lat wcześniej.
66 W istocie art. 85 regulaminu pracowniczego dotyczy jedynie przesłanek, po spełnieniu których kwota nadpłacona urzędnikowi przez organ administracji może być odzyskana niezależnie od powodów nieprawidłowej wypłaty, a nie ma na celu uregulowania cofnięcia w ścisłym tego słowa znaczeniu niezgodnych z prawem aktów, które w sposób konieczny powinno poprzedzać każdy ewentualny zwrot nadpłaconej kwoty.
67 Jeśli chodzi o cofnięcie aktu administracyjnego, to z orzecznictwa wynika, że ocena, czy termin jest rozsądny, powinna następować z uwzględnieniem okoliczności właściwych dla każdej sprawy, a w szczególności znaczenia sporu dla zainteresowanego, złożoności sprawy i zachowania stron (ww. wyroki: w sprawie Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 187; w sprawie Eagle i in. przeciwko Komisji, pkt 66). Należy również mieć na względzie fakt, czy przedmiotowy akt przyznaje prawa podmiotowe, jak również wyważenie interesów (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Snupat przeciwko Wysokiej Władzy, s. 159; w sprawie Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken przeciwko Wysokiej Władzy, s. 520), czyli w niniejszej sprawie interes adresata, polegający na utrzymaniu sytuacji, którą może uważać za stabilną, i interes administracji, polegający na stawianiu na pierwszym miejscu zgodności z prawem aktów indywidualnych, jak również na ochronie zasobów finansowych instytucji.
68 Mając na uwadze powyższe rozważania, należy stwierdzić, że co do zasady rozsądnym terminem do cofnięcia jest termin, który odpowiada terminowi 3 miesięcy na wniesienie skargi, o którym mowa w art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego.
69 Jeśli chodzi o sposób obliczenia rozsądnego terminu do cofnięcia, w celu oceny, czy jest on rozsądny, to – jako że termin ten wiąże samą administrację – jako punkt wyjścia należy wziąć pod uwagę datę wydania aktu, który administracja zamierza cofnąć.
70 W niniejszej sprawie pomiędzy dniem 28 czerwca 2006 r., datą wydania pierwotnej decyzji o zaszeregowaniu, a dniem 19 października 2006 r., datą w której skarżący został powiadomiony, że organ powołujący uznał wspomnianą decyzję za niezgodną z prawem, upłynęły 3 miesiące i 21 dni. Należy wziąć pod uwagę wiele okoliczności:
– po pierwsze, jak wynika z pkt 57–61 niniejszego wyroku, skarżący nie wykazał się szczególnie starannym działaniem, nie zwracając się do administracji o przeprowadzenie niezbędnych weryfikacji, mając na względzie treść przypisu zamieszczonego w ogłoszeniu o konkursie;
– po drugie, decyzja o zaszeregowaniu na etapie zatrudniania stanowi podstawową decyzję dla całego przebiegu kariery zainteresowanego, co powoduje wzmocnienie konieczności przestrzegania zasady zgodności z prawem w porównaniu z zasadą pewności prawa, której nie należy stosować w sposób bezwzględny;
– po trzecie, art. 13 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, który stanowi podstawę zaskarżonej decyzji, jest szczególnie jasny i jednoznaczny;
– po czwarte, w rzeczywistości pierwotna decyzja o zaszeregowaniu weszła w życie dopiero w dniu 1 października 2006 r., tak że obowiązywała jedynie przez krótki okres 19 dni.
71 W tych okolicznościach termin, w którym Komisja podjęła działania, by cofnąć decyzję, licząc od dnia jej wydania w dniu 28 czerwca 2006 r., należy uznać za rozsądny, mimo że wspomniany termin jest nieco dłuższy od terminu na wniesienie skargi, o którym mowa w art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego.
– W przedmiocie prawa do obrony
72 Wreszcie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, poszanowanie prawa do obrony w każdym postępowaniu wszczętym w stosunku do danej osoby i mogącym zakończyć się wydaniem aktu dla niej niekorzystnego stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego i należy je zapewnić nawet wtedy, gdy brak jest jakichkolwiek uregulowań dotyczących danego postępowania (zob. w szczególności wyroki Trybunału: z dnia 10 lipca 1986 r. w sprawie 234/84 Belgia przeciwko Komisji, Rec. s. 2263, pkt 27; z dnia 5 października 2000 r. w sprawie C‑288/96 Niemcy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8237, pkt 99; z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie C‑344/05 P Komisja przeciwko De Bry, Zb.Orz. s. I‑10915, pkt 37; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 8 marca 2005 r. w sprawie T‑277/03 Vlachaki przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑57 i II‑243, pkt 64).
73 Zgodnie z tą zasadą, odpowiadającą wymogom dobrej administracji, zainteresowana osoba musi być w stanie w użyteczny sposób przedstawić swoje stanowisko na temat okoliczności, które mogą być wykorzystane na jej niekorzyść w przygotowywanym akcie (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Komisji, pkt 27; wyrok Trybunału z dnia 3 października 2000 r. w sprawie C‑458/98 P Industrie des poudres sphériques przeciwko Radzie, Rec. s. I‑8147, pkt 99; ww. wyrok w sprawie De Bry, pkt 38; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie T‑372/00 Campolargo przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑49 i II‑223, pkt 31; ww. wyrok w sprawie Vlachaki przeciwko Komisji, pkt 64).
74 W tym względzie art. 41 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, ogłoszonej w Nicei w dniu 7 grudnia 2000 r. (Dz.U. C 364, s. 1), stanowi, że prawo do dobrej administracji „obejmuje:
– prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację,
[…]”.
75 Otóż, jak wynika z preambuły do wspomnianej karty, jej podstawowym celem jest potwierdzenie „praw wynikając[ych] zwłaszcza z tradycji konstytucyjnych i zobowiązań międzynarodowych wspólnych państwom członkowskim, europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Kart Społecznych przyjętych przez Unię i Radę Europy oraz z orzecznictwa Trybunału [...] i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka” (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie C‑540/03 Parlament przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I‑5769, pkt 38).
76 Co więcej, Parlament Europejski, Rada oraz Komisja, proklamując uroczyście Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, zamierzały niewątpliwie nadać jej szczególne znaczenie, które należy mieć na uwadze w niniejszej sprawie przy dokonywaniu wykładni przepisów regulaminu pracowniczego i warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot (wyrok Sądu z dnia 26 października 2006 r. w sprawie F‑1/05 Landgren przeciwko ETF, Zb.Orz.SP s. II‑A‑1459, pkt 72, będący obecnie przedmiotem postępowania odwoławczego przed Sądem Pierwszej Instancji, sprawa T‑404/06 P).
77 Należy również podkreślić, że poszanowanie prawa do obrony oraz konkretniej prawa do bycia wysłuchanym w przedmiocie okoliczności, które mogą być wykorzystane przeciwko urzędnikowi dla uzasadnienia niekorzystnej dla niego decyzji, stanowi naruszenie istotnych wymogów proceduralnych, które może być podniesione z urzędu (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 7 maja 1991 r. w sprawie C‑291/89 Interhotel przeciwko Komisji, Rec. s. I‑2257, pkt 14; z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie C‑367/95 P Komisja przeciwko Sytraval i Brink’s France, Rec. s. I‑1719, pkt 67; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 10 maja 2001 r. w sprawach połączonych T‑186/97, T‑187/97, od T‑190/97 do T‑192/97, T‑210/97, T‑211/97, od T‑216/97 do T‑218/97, T‑279/97, T‑280/97, T‑293/97 i T‑147/99 Kaufring i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1337, pkt 134; zob. także wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 15 marca 2000 r. w sprawach połączonych T‑25/95, T‑26/95, od T‑30/95 do T‑32/95, od T‑34/95 do T‑39/95, od T‑42/95 do T‑46/95, T‑48/95, od T‑50/95 do T‑65/95, od T‑68/95 do T‑71/95, T‑87/95, T‑88/95, T‑103/95 i T‑104/95 Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑491, pkt 487).
78 Sąd może zatem z urzędu zbadać, czy w niniejszej sprawie Komisja w ramach postępowania administracyjnego, w wyniku którego wydana została zaskarżona decyzja, przestrzegała prawa skarżącego do obrony.
79 Otóż, należy z całą mocą stwierdzić, jak to Komisja przyznała podczas rozprawy, że skarżący nie miał możliwości przedstawienia uwag ani udzielenia wyjaśnień przed wydaniem zaskarżonej decyzji.
80 W rezultacie należy stwierdzić, że Komisja naruszyła prawo skarżącego do obrony.
81 Jednakże, jak to również wynika z orzecznictwa, nie każde naruszenie prawa do obrony skutkuje stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu. Prawo do obrony nie skutkuje stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu w przypadku, gdy niezgodność z prawem nie mogła mieć wpływu na treść tegoż aktu (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 14 lutego 1990 r. w sprawie C‑301/87 Francja przeciwko Komisji, Rec. s. I‑307, pkt 31; z dnia 21 marca 1990 r. w sprawie C‑142/87 Belgia przeciwko Komisji, Rec. s. I‑959, pkt 48; ww. wyroki: w sprawie Niemcy przeciwko Komisji, pkt 101; w sprawie Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 318 i 324).
82 Otóż w niniejszej sprawie oczywiste jest, że uwagi przedłożone przed Sądem przez skarżącego nie zawierają żadnych dodatkowych informacji w stosunku do tych, którymi dysponowała Komisja, a które skarżący znał. W tym kontekście okoliczność, że skarżący nie był w stanie przedstawić swoich uwag przed wydaniem zaskarżonej decyzji, nie mogła wpłynąć na jej treść, która skądinąd, jak to wynika z przedstawionych wyżej rozważań, nie mogła być inna.
83 W rezultacie należy stwierdzić, że naruszenie prawa skarżącego do bycia wysłuchanym przed wydaniem zaskarżonej decyzji nie może, samo w sobie, uzasadniać stwierdzenia jej nieważności.
84 Nie zmienia to faktu, że organ administracji z tego samego powodu dopuścił się działania niezgodnego z prawem stanowiącego przewinienie służbowe, które może uzasadniać żądania odszkodowawcze. Kwestia ta zostanie zbadana w pkt 92–94 niniejszego wyroku.
85 Mając na uwadze powyższe stwierdzenia, należy oddalić zarzut drugi.
b) W przedmiocie zarzutu pierwszego, opartego na naruszeniu zasad równego traktowania i niedyskryminacji
86 Skarżący zauważa, że jego sytuacja oraz sytuacje, w jakich znajdowali się, odpowiednio, B., H. i L., nie różnią się znacząco:
– wszyscy są laureatami konkursu EPSO/B/23/04 (jeśli chodzi o skarżącego oraz H. i L.) i EPSO/B/21/04 (jeśli chodzi o B.), ogłoszonych dla grupy B 5/B 4;
– wszyscy zostali błędnie zaszeregowani do nowej grupy AST 4 (jeśli chodzi o skarżącego oraz L.) lub do grupy pośredniej B*4, która stała się grupą AST 4 (jeśli chodzi o B. i H.), i przydzieleni do Instytutu Pierwiastków Transuranowych;
– stwierdzono nieważność odpowiednich decyzji o ich powołaniu i zastąpiono je decyzją dyrektora generalnego WCB z dnia 4 października 2006 r., która każdego z nich zaszeregowała do grupy AST 3, stopień 2.
87 W tych okolicznościach, zdaniem skarżącego, B., H., L. i skarżący znajdują się w porównywalnej sytuacji. Zatem jeśli porównać sytuację skarżącego z sytuacją trzech pozostałych urzędników, stał się on obiektem dyskryminacji, ponieważ decyzja o zmianie jego zaszeregowania do grupy AST 3 została utrzymana, podczas gdy decyzje o zmianie zaszeregowania B., H. i L. do tej samej grupy zostały cofnięte i zastąpione trzema decyzjami o ich zaszeregowaniu do grupy AST 4. Różnica w traktowaniu jest szczególnie widoczna pomiędzy skarżącym a L., ponieważ, mając na względzie rozważania Komisji odnoszące się do zarzutu drugiego, organ powołujący uznał, w odpowiedzi na zażalenie L., że okres 3 miesięcy i 23 dni pomiędzy doręczeniem pierwotnej decyzji o zaszeregowaniu a zaskarżonej decyzji o cofnięciu przekroczył rozsądny termin.
88 W tym względzie, jak słusznie zauważa Komisja, zakładając nawet, że jeden z urzędników, na których powołuje się skarżący, znalazł się w sytuacji zasadniczo identycznej z jego sytuacją, oraz że organ powołujący, nie wycofując pierwotnej decyzji o zaszeregowaniu skarżącego, uchybił wynikającym z orzecznictwa przesłankom, którym poddana jest możliwość cofnięcia niezgodnego z prawem aktu administracyjnego z mocą wsteczną, okoliczność ta sama w sobie nie powinna uzasadniać identycznego traktowania na korzyść skarżącego, ponieważ nikt nie może powoływać się na swoją korzyść na niezgodne z prawem działanie na rzecz innej osoby (zob. wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie T‑82/92 Cortes Jimenez i in. przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑69 i II‑237, pkt 43; z dnia 22 lutego 2000 r. w sprawie T‑22/99 Rose przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑27 i II‑115, pkt 39; z dnia 13 września 2005 r. w sprawie T‑290/03 Pantoulis przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑241 i II‑1123, pkt 56; wyrok Sądu z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie F‑101/05 Grünheid przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑55 i II‑A‑1‑199, pkt 140).
89 W konsekwencji zarzut drugi należy oddalić.
B – W przedmiocie skargi o zadośćuczynienie
90 Skarżący domaga się zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej miał doznać ze względu na zmianę zaszeregowania do grupy AST 3, po początkowym zaszeregowaniu do grupy AST 4, wyrządzoną w wyniku błędu popełnionego przez administrację. Ponadto podnosi on, że to zaszeregowanie do niższej grupy zostało utrzymane, pomimo że decyzje o zmianie zaszeregowania trzech innych kolegów znajdujących się w podobnej sytuacji zostały cofnięte.
91 Skarżący wycenia zadośćuczynienie za doznaną krzywdę na symboliczne jedno euro.
92 W tym względzie, z pkt 84 niniejszego wyroku wynika, że Komisja dopuściła się przewinienia służbowego, nie wysłuchując skarżącego przed wydaniem zaskarżonej decyzji, jednak żądania skarżącego dotyczące stwierdzenia jej nieważności zostały oddalone.
93 Bezsporne jest, że skarżący doznał krzywdy wynikającej z poczucia, że – zgodnie z jego słowami zawartymi w zażaleniu z dnia 7 listopada 2006 r. – został postawiony przed faktem dokonanym. Słowa te dokładnie wyjaśniają konsekwencje naruszenia prawa każdej osoby do bycia wysłuchaną, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jej sytuację.
94 Mając na względzie okoliczności niniejszej sprawy, Sąd, oceniając krzywdę ex aequo et bono, stwierdza, że wypłata kwoty 1500 EUR stanowi odpowiednie zadośćuczynienie dla skarżącego.
95 Należy natomiast oddalić żądanie zasądzenia zadośćuczynienia wycenionego na symboliczne jedno euro, ponieważ odnosi się ono do podnoszonych niezgodności z prawem, które nie zostały potwierdzone niniejszym wyrokiem.
W przedmiocie kosztów
96 Zgodnie z art. 122 regulaminu, przepisy rozdziału ósmego tytułu drugiego dotyczącego kosztów postępowania przed Sądem stosują się tylko do spraw wniesionych do Sądu po dniu wejścia w życie tego regulaminu, tj. 1 listopada 2007 r. Istotne w tym zakresie przepisy regulaminu Sądu Pierwszej Instancji znajdują nadal zastosowanie odpowiednio do spraw zawisłych przed Sądem przed tą datą.
97 Zgodnie z art. 87 §§ 2 i 3 akapit pierwszy regulaminu Sądu Pierwszej Instancji, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Jeżeli więcej stron przegrało sprawę, Sąd rozstrzyga o rozdziale kosztów. W razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron oraz w wypadkach szczególnych Sąd może postanowić, że koszty zostaną rozdzielone, albo że każda ze stron poniesie własne koszty. Jednakże na mocy art. 88 regulaminu, w sporach między Wspólnotami a ich pracownikami instytucje pokrywają poniesione przez nie koszty.
98 Jako że żądania skarżącego zostały uwzględnione częściowo, Komisja pokryje własne koszty oraz jedną trzecią kosztów poniesionych przez skarżącego.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Komisja Wspólnot Europejskich wypłaci na rzecz Phillipe’a Bui Vana kwotę 1500 EUR tytułem zadośćuczynienia.
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
3) Phillipe Bui Van pokryje dwie trzecie własnych kosztów.
4) Komisja Wspólnot Europejskich pokryje własne koszty oraz jedną trzecią kosztów poniesionych przez Phillipe’a Bui Vana.
Van Raepenbusch | Boruta | Kanninen |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 11 września 2008 r.
W. Hakenberg | | S. Van Raepenbusch |
Treść niniejszego orzeczenia, jak również cytowanych w nim, a dotychczas nieopublikowanych orzeczeń sądów wspólnotowych, jest dostępna na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości www.curia.europa.eu