Language of document : ECLI:EU:F:2012:49

WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
UNII EUROPEJSKIEJ (trzecia izba)

z dnia 28 marca 2012 r.

Sprawa F‑36/11

BD

przeciwko

Komisji Europejskiej

Służba publiczna – Personel kontraktowy – Nieprzedłużenie umowy – Artykuł 11a regulaminu pracowniczego – Konflikt interesów – Więzi zaufania – Artykuł 12b regulaminu pracowniczego – Działalność poza instytucją – Domniemanie niewinności

Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której BD żąda w szczególności stwierdzenia nieważności decyzji zawartej w piśmie organu upoważnionego do zawierania umów Komisji z dnia 30 sierpnia 2010 r. z informacją, że nie zostanie przedłużona z nim umowa. W tej samej skardze BD żąda również zasądzenia od Komisji zadośćuczynienia z tytułu doznanej krzywdy.

Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżący pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez Komisję.

Streszczenie

1.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Zatrudnienie – Przedłużenie umowy zawartej na czas określony – Uznanie administracyjne – Przyjęcie wewnętrznych wytycznych ustanawiających zasadę przedłużania umów pod określonymi warunkami – Samoograniczenie uznania administracji w danej dziedzinie

[warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. b), art. 85, art. 119 akapit pierwszy]

2.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Zwolnienie – Uznanie przysługujące administracji przy wyborze dyscyplinarnej lub umownej podstawy zwolnienia

[warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 ust. 1 lit. b) ppkt (i), art. 49 ust. 1, art. 119 akapit pierwszy]

3.      Urzędnicy – Skarga – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Decyzja o oddaleniu – Zastąpienie uzasadnienia kwestionowanego aktu – Nadużycie władzy – Brak

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)

4.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Zatrudnienie – Przedłużenie umowy zawartej na czas określony – Przesłanki – Interes służby i utrzymanie zaufania

(warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 88)

5.      Urzędnicy – Zasady – Prawo do domniemania niewinności – Zakres – Zakaz wywodzenia z informacji zgromadzonych w dochodzeniu Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), że nastąpiła utrata zaufania stanowiąca przeszkodę dla przedłużenia umowy z członkiem personelu kontraktowego – Brak

6.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Prawa i obowiązki – Obowiązek niezależności i nieskazitelności – Obowiązek uprzedniego informowania administracji o każdym ewentualnym konflikcie interesów – Zakres

(regulamin pracowniczy, art. 11a; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 3a, 11, 81)

7.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Prawa i obowiązki – Działalność poza instytucją – Obowiązek wystąpienia o zgodę organu powołującego lub organu upoważnionego do zawierania umów – Kontynuowanie działalności wykonywanej przed zatrudnieniem – Włączenie

(regulamin pracowniczy, art. 12b; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 3a, 11, 81)

8.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Błąd dotyczący okoliczności faktycznych zawarty w skądinąd wystarczającym uzasadnieniu decyzji – Brak wpływu na zgodność decyzji z prawem

(art. 296 TFUE)

1.      Członkowi personelu kontraktowego mającemu umowę na czas określony co do zasady nie przysługuje roszczenie o przedłużenie umowy, które stanowi jedynie możliwość uzależnioną od warunku, że takie przedłużenie będzie zgodne z interesem służby.

W przeciwieństwie bowiem do urzędników, których stabilność zatrudnienia jest gwarantowana regulaminem pracowniczym, z art. 47 ust. 1 lit. b) warunków zatrudnienia innych pracowników (WZIP), mających zastosowanie do personelu kontraktowego na mocy art. 119 akapit pierwszy WZIP, wynika, że czas trwania stosunku pracy zawartego między instytucją a członkiem personelu kontraktowego zatrudnionym na czas określony podlega warunkom ustanowionym w umowie zawartej między stronami w granicach określonych w art. 85 WZIP. Ponadto administracji przysługuje znaczny zakres uznania w kwestii przedłużania umów członków personelu kontraktowego zawartych na czas określony.

Jednakże z chwilą gdy administracja wprowadzi w drodze wewnętrznych wytycznych specjalny system, mający gwarantować przejrzystość procedur przedłużania umów, przyjęcie tego systemu należy rozumieć jako samoograniczenie uznania przysługującego instytucji. Tego rodzaju systemu nie stanowią postanowienia umowy z członkiem personelu kontraktowego, zgodnie z którymi odnowienie umowy zależy od przejścia egzaminu selekcyjnego, a także wyrażenia zgody przez dyrekcję.

(zob. pkt 31–33, 35, 36)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑330/00 i T‑114/01 Cocchi i Hainz przeciwko Komisji, 17 października 2002 r., pkt 82; sprawa T‑7/01 Pyres przeciwko Komisji, 6 lutego 2003 r., pkt 64

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑54/08 Bernard przeciwko Europolowi, 7 lipca 2009 r., pkt 44, 47; sprawa F‑8/10 Gheysens przeciwko Radzie, 23 listopada 2010 r., pkt 75

2.      Z faktu, że członek personelu kontraktowego nie ma stabilności zatrudnienia, a organowi upoważnionemu do zawierania umów przysługuje szeroki zakres uznania w kwestii przedłużenia z nim umowy zawartej na czas określony, a także z brzmienia art. 47 lit. b) ppkt (i) WZIP wynika, że właściwy organ nie jest zobowiązany do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec członka personelu kontraktowego, którego zachowanie mogłoby dawać podstawy do zwolnienia go z powodów dyscyplinarnych, i że organ ten może w takiej sytuacji wykorzystać możliwości, które daje umowny charakter wiążącej ich relacji. Z kolei art. 49 ust. 1 WZIP, mających zastosowanie do personelu kontraktowego na mocy art. 119 akapit pierwszy WZIP, zawiera możliwość skorzystania z drogi dyscyplinarnej jedynie w celu rozwiązania umowy o pracę „bez wypowiedzenia”. Decyzja, by zaczekać na zakończenie umowy członka personelu kontraktowego zawartej na czas określony i jej nie przedłużać, nie stanowi sama w sobie nadużycia władzy.

(zob. pkt 45)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑223/99 Dejaiffe przeciwko OHIM, 12 grudnia 2000 r., pkt 38

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑74/06 Longinidis przeciwko Cedefopowi, 24 kwietnia 2008 r., pkt 116; sprawy połączone F‑116/07, F‑13/08 i F‑3l/08 Tomas przeciwko Parlamentowi, 7 lipca 2010 r., pkt 158

3.      Z uwagi na sam cel postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, polegający na umożliwieniu administracji zmiany decyzji, postępowanie to ma rozwojowy charakter, co oznacza, że w systemie środków prawnych przewidzianych w art. 90, 91 regulaminu pracowniczego administracja, mimo oddalenia zażalenia, może zmienić uzasadnienie, na którego podstawie wydała zakwestionowany akt. Zatem w okoliczności, że administracja przyjęła inne uzasadnienie decyzji oddalającej zażalenie niż to, które podała w zaskarżonej decyzji, nie można upatrywać dowodu na nadużycie władzy i nadużycie proceduralne z jej strony.

(zob. pkt 47)

Odesłanie:

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑377/08 P Komisja przeciwko Birkhoff, 9 grudnia 2009 r., pkt 55–60

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑45/07 Mandt przeciwko Parlamentowi, 1 lipca 2010 r., pkt 110; sprawa F‑67/09 Angulo Sánchez przeciwko Radzie, 15 grudnia 2010 r., pkt 70; sprawa F‑26/10 AZ przeciwko Komisji, 28 września 2011 r., pkt 38

4.      Interes służby i utrzymanie zaufania, które organ upoważniony do zawierania umów powinien brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, czy przedłużyć umowę o pracę, należy oceniać nie tylko na szczeblu zatrudniającej jednostki organizacyjnej, której interesu nie można pominąć, lecz również na szczeblu dyrekcji generalnej, do której należy zatrudniająca zainteresowanego jednostka, a nawet na szczeblu całej instytucji. Ponadto całościowa ocena interesu służby przez właściwy organ jest konieczna w szczególności, gdy chodzi o zachowanie pracownika odpowiedzialnego za sprawy finansowe.

W tym względzie okoliczność, że członek personelu kontraktowego odbył podobno wzorowo okres próbny, nie może podważać oceny organu upoważnionego do zawierania umów w kwestii, czy należy przedłużyć z nim umowę, zważywszy na okoliczności, które wyszły na jaw po sporządzeniu sprawozdania na zakończenie tego okresu próbnego.

(zob. pkt 48, 80)

5.      Prawo do domniemania niewinności ma zastosowanie, nawet w braku wszczęcia postępowania karnego, do urzędnika oskarżonego o uchybienie obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego na tyle poważne, że uzasadnia wszczęcie przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) dochodzenia, w świetle którego administracja będzie mogła podjąć wszelkie niezbędne – w razie potrzeby surowe – środki. Celem tego prawa, ani też jego skutkiem nie jest jednak zabronienie organowi upoważnionemu do zawierania umów wywnioskowania na podstawie informacji zgromadzonych w dochodzeniu OLAF‑u, że nastąpiła utrata zaufania stanowiąca przeszkodę dla przedłużenia umowy z członkiem personelu kontraktowego.

(zob. pkt 51, 54)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑235/92 P Montecatini przeciwko Komisji, 8 lipca 1999 r., pkt 175

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑62/98 Volkswagen przeciwko Komisji, 6 lipca 2000 r., pkt 281; sprawy połączone T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00 JFE Engineering przeciwko Komisji, 8 lipca 2004 r., pkt 178; sprawa T‑193/04 Tillack przeciwko Komisji, 4 października 2006 r., pkt 121; sprawy połączone T‑44/02 OP, T‑54/05 OP, T‑56/02 OP, T‑60/02 OP i T‑61/02 OP Dresdner Bank i in. przeciwko Komisji, 27 września 2006 r., pkt 61; sprawa T‑48/05 Franchet i Byk przeciwko Komisji, 8 lipca 2008 r., pkt 214

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑49/07 Fahas przeciwko Radzie, 7 grudnia 2010 r., pkt 63; sprawa T‑11/06 Romana Tabacchi przeciwko Komisji, 5 października 2011 r., pkt 129

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑75/09 Wenig przeciwko Komisji, 23 listopada 2010 r., pkt 58

6.      Artykuł 11a regulaminu pracowniczego, znajdujący zastosowanie do personelu kontraktowego z art. 3a WZIP na mocy art. 11, 81 WZIP, ma na celu zagwarantowanie niezależności, nieskazitelności i bezstronności urzędników i pracowników oraz, co za tym idzie, instytucji, w których pełnią oni służbę, poprzez nałożenie na danego urzędnika lub pracownika obowiązku zapobiegawczego poinformowania organu powołującego lub organu upoważnionego do zawierania umów, aby umożliwić im w razie potrzeby podjęcie odpowiednich środków. Z uwagi na podstawowy charakter określonych w tym przepisie celów niezależności i nieskazitelności oraz generalny charakter nałożonego na urzędników i pracowników obowiązku, należy przyjąć, że art. 11a regulaminu pracowniczego ma szeroki zakres stosowania i dotyczy każdej sytuacji, którą urzędnik winien w rozsądny sposób postrzegać, zważywszy na sprawowane przez siebie obowiązki i okoliczności danej sprawy, jako mogącą wywoływać u osób trzecich wrażenie, że może ona wpłynąć na zachowanie przez niego niezależności. W tym względzie niezależności urzędników i pracowników wobec osób trzecich nie należy oceniać jedynie z subiektywnego punktu widzenia. Wymaga ona także unikania, zwłaszcza przy zarządzaniu funduszami publicznymi, jakiegokolwiek zachowania mogącego obiektywnie naruszyć wizerunek instytucji i podważyć zaufanie, które powinny one publicznie wzbudzać.

Nie jest ponadto istotne, że dana instytucja hipotetycznie nie dozna żadnej szkody finansowej z powodu omawianych uchybień, ponieważ ciążące na urzędnikach i pracownikach na mocy art. 11a i 12b regulaminu pracowniczego obowiązki zmierzają również do ochrony niezależności i wizerunku instytucji.

(zob. pkt 68, 70, 80)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑89/01 Willeme przeciwko Komisji, 11 września 2002 r., pkt 47; sprawa T‑137/03 Mancini przeciwko Komisji, 3 lutego 2005 r., pkt 31

7.      Artykuł 12b regulaminu pracowniczego, znajdujący zastosowanie do personelu kontraktowego z art. 3a WZIP na mocy art. 11, 81 WZIP, nakłada na urzędników i pracowników obowiązek wystąpienia o zgodę, jeśli zamierzają wykonywać działalność poza instytucją, czy to za wynagrodzeniem, czy bez wynagrodzenia. Obowiązek ten ma charakter generalny, bez potrzeby dokonywania rozróżnienia charakteru lub wagi tej działalności.

Ponadto obowiązek wystąpienia o zgodę na działalność poza instytucją odnosi się nie tylko do urzędników i pracowników, którzy w trakcie swojej kariery zamierzają podjąć tego rodzaju działalność, lecz także do osób nowo zatrudnionych, które pragną kontynuować działalność, którą wykonywały przed zatrudnieniem i która staje się działalnością „poza instytucją” z chwilą rozpoczęcia przez nie służby.

(zob. pkt 72)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑74/96 Tzoanos przeciwko Komisji, 19 marca 1998 r., pkt 66; sprawa T‑75/00 Fichtner przeciwko Komisji, 16 stycznia 2003 r., pkt 31

8.      W razie gdy uzasadnienie oparte jest na kilku różnych podstawach, nawet gdy jedna z podstaw uzasadnienia spornego aktu jest błędna pod względem faktycznym, wada ta nie powoduje stwierdzenia nieważności tego aktu, jeżeli pozostałe podstawy stanowią samodzielnie wystarczające uzasadnienie.

W szczególności w kwestii zarzutu oczywistego błędu w ocenie, to strona skarżąca powinna dostarczyć dowodów wystarczających, by zaprzeczyć wiarygodności oceny dokonanej przez administrację, a więc zarzut ten należy odrzucić, jeżeli mimo przedłożonych dowodów poddaną krytyce ocenę administracji wciąż można uznać za prawdopodobną. Dokładniej, w razie gdy uzasadnienie zaskarżonej decyzji oparte jest na kilku różnych podstawach, zarzut taki należy odrzucić, jeżeli kwestionowana decyzja jest hipotetycznie obarczona wadą co do jednej ze swych podstaw uzasadnienia, lecz podstawa ta nie mogła samodzielnie być decydująca dla administracji.

(zob. pkt 83)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑228/99 i T‑233/99 Westdeutsche Landesbank Girozentrale przeciwko Komisji, 6 marca 2003 r., pkt 162; sprawa T‑277/03 Vlachaki przeciwko Komisji, 8 marca 2005 r., pkt 85

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑29/08 Y przeciwko Komisji, 7 października 2009 r., pkt 90; sprawa F‑74/10 Kimman przeciwko Komisji, 29 września 2011 r., pkt 92, 93