WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(trzecia izba)
z dnia 14 września 2011 r.
Sprawa F‑12/09
A
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Choroba zawodowa – Postępowania przewidziane w art. 73 i 78 regulaminu pracowniczego – Świadczenie tymczasowe – Zwrot kosztów leczenia – Dostęp do akt osobowych
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której A żąda w istocie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 28 kwietnia 2008 r., w drodze której organ powołujący odmówił wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie „zastosowania” wobec niego art. 73 ust. 2 lit. b) regulaminu pracowniczego; stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 29 maja 2008 r., w drodze której organ powołujący odmówił przekazania mu niektórych dokumentów, które znajdowały się lub powinny się znajdować w jego dokumentacji medycznej; stwierdzenia nieważności odmownych decyzji z dni 29 maja 2008 r. i 14 lipca 2008 r. w sprawie zwrotu niektórych kosztów dojazdu; naprawienia szkody spowodowanej szeregiem zawinionych działań, które zarzuca Komisji w ramach prowadzenia postępowania w sprawie uznania zawodowego podłoża jego choroby.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżący zostaje obciążony całością kosztów postępowania.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Niepełnosprawność – Świadczenie – Prawo do wypłaty – Przesłanki – Utrwalenie wszystkich urazów
(regulamin pracowniczy, art. 73 ust. 2; zasady ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, art 19 ust. 3, 4)
2. Urzędnicy – Skarga – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zażalenia oparte na tych samych zarzutach, lecz mających prawnie odrębny przedmiot – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
3. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Niezdolność do pracy – Trwała niepełnosprawność w stopniu wynoszącym 100% – Odrębne pojęcia
(regulamin pracowniczy, art. 73, 78)
4. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Ustalenie zawodowego podłoża choroby – Postępowanie – Dostęp urzędnika do dokumentacji medycznej – Dostęp pośredni
(regulamin pracowniczy, art. 26, 73; zasady ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, art. 17)
5. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Ubezpieczenie z tytułu wypadków i chorób zawodowych – Zwrot kosztów
(regulamin pracowniczy, art. 72, art. 73 ust. 3; zasady ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, art. 9)
1. Zgodnie z art. 19 ust. 3 zasad ubezpieczenia urzędników od ryzyka wypadku i choroby zawodowej decyzja w sprawie określenia stopnia niepełnosprawności podejmowana jest po utrwaleniu się urazów ubezpieczonego. Tak więc prawo do wypłaty świadczeń przewidzianych na wypadek trwałej całkowitej niepełnosprawności oraz trwałej częściowej niepełnosprawności, o których odpowiednio mowa jest w art. 73 ust. 2 lit. b) i c) regulaminu pracowniczego, może zostać nabyte dopiero po utrwaleniu się urazów ubezpieczonego.
Niemniej art. 19 ust. 4 zasad ubezpieczenia stanowi, że w przypadku potwierdzenia choroby zawodowej organ powołujący przyznaje świadczenie tymczasowe odpowiadające niekwestionowanemu stopniowi trwałej niepełnosprawności, zaś świadczenie to podlega odliczeniu od świadczenia ostatecznego. Choć przepis art. 19 ust. 4 zasad ubezpieczenia nie precyzuje tego wyraźnie, z jego systemowej wykładni wynika, że należy uznać, iż znajduje on zastosowanie w sytuacjach, gdy choroba zawodowa zostanie uznana, lecz następstwa tej choroby jeszcze się nie utrwaliły. Przepis art. 19 ust. 4 zasad ubezpieczenia znajduje się bowiem bezpośrednio po przepisie art. 19 ust. 3 omawianych zasad, zgodnie z którym decyzja w sprawie określenia stopnia niepełnosprawności podejmowana jest po utrwaleniu się urazów ubezpieczonego.
Z przytoczonych przepisów wynika, że jeżeli organ administracji uznał zawodowe podłoże choroby ubezpieczonego, obowiązki tego organu są różne w zależności od tego, czy choroba się utrwaliła. Jeśli to nastąpiło, organ administracji ma obowiązek ustalić stopień uszczerbku na zdrowiu fizycznym i psychicznym ubezpieczonego. Obowiązek ten nie przesądza, jaką decyzję organ powinien wydać w tym przedmiocie, ponieważ istnieje możliwość, że ubezpieczony cierpi na chorobę zawodową, nie ponosząc tego rodzaju uszczerbku. Jeśli choroba się nie utrwaliła, organ administracji ma obowiązek zbadania, czy ubezpieczony dotknięty jest niekwestionowanym stopniem trwałej niepełnosprawności, uprawniającym go do wypłaty na jego rzecz świadczenia tymczasowego. I znów ciążący na administracji obowiązek nie przesądza o decyzji, jaką powinna wydać w tym przedmiocie, gdyż nie można wykluczyć, że takie badanie pozwoli stwierdzić, że nie istnieje stopień trwałej niepełnosprawności, który już jest ostateczny.
Tym samym, jeżeli organ administracji uznał zawodowe podłoże choroby ubezpieczonego, ma on obowiązek zająć stanowisko w przedmiocie praw do uposażenia określonych w art. 73 ust. 2 regulaminu pracowniczego i w art. 19 ust. 4 zasad ubezpieczenia. Organ administracji nie wyczerpałby zakresu odpowiedzialności nadanej mu przez art. 73 regulaminu pracowniczego i zasady ubezpieczenia, gdyby rozpatrując wniosek ubezpieczonego o uznanie zawodowego podłoża jego choroby poprzestał na takim uznaniu, nie wyciągając płynących z tego ewentualnych konsekwencji finansowych.
(zob. pkt 99–102)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑119/07 Strack przeciwko Komisji, 17 lutego 2011 r., pkt 89
2. Dopuszczalne jest, aby urzędnik powoływał się na ten sam zarzut, na ten sam argument lub na tę samą okoliczność faktyczną na poparcie kilku zażaleń, których przedmiot jest prawnie odrębny.
(zob. pkt 136)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑124/05 i F‑96/06 A i G przeciwko Komisji, 13 stycznia 2010 r., pkt 205
3. Istnieje zasadnicza różnica między trwałą niepełnosprawnością w rozumieniu art. 78 regulaminu pracowniczego, która oznacza niezdolność do pracy, przez co uzasadnione jest przyznanie dochodu zastępczego w formie renty inwalidzkiej, a trwałą niepełnosprawnością w rozumieniu art. 73 regulaminu pracowniczego, która oznacza uszczerbek na zdrowiu fizycznym i psychicznym, co nie musi wiązać się koniecznie z niezdolnością do pracy, czyli z wypłatą dochodu zastępczego. W związku z tym całkowicie czym innym jest być niezdolnym do pracy – gdy ta niezdolność stanowi przedmiot art. 78 regulaminu pracowniczego – a czym innym jest być dotkniętym trwałą niepełnosprawnością w stopniu wynoszącym 100% na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego. O ile bowiem całkowita niepełnosprawność w rozumieniu wspomnianego art. 73 zazwyczaj powoduje całkowitą niezdolność do pracy, o tyle nie musi tak być w odwrotnej sytuacji, ponieważ urzędnik może być całkowicie niezdolny do pracy w rozumieniu wspomnianego art. 78, a przy tym być dotkniętym jedynie częściową, w stopniu bardzo lekkim, trwałą niepełnosprawnością w rozumieniu wspomnianego art. 73.
(zob. pkt 149, 150)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑47/97 Plug przeciwko Komisji, 27 czerwca 2000 r., pkt 73, 74
4. Artykuł 26 regulaminu pracowniczego przewiduje, że dla każdego urzędnika prowadzi się akta osobowe zawierające wszelkie dokumenty dotyczące jego stosunku pracy oraz wszelkie oceny jego kwalifikacji, wydajności i zachowania, a także wszelkie uwagi urzędnika dotyczące powyższych dokumentów. Dokumenty mogą być wykorzystane lub użyte przez instytucję przeciwko urzędnikowi tylko w przypadku, gdy zostały mu one przedstawione przed ich włączeniem do akt. Celem tych przepisów jest zagwarantowanie urzędnikowi prawa do obrony.
Jeżeli chodzi o dostęp do dokumentów o charakterze medycznym w ramach postępowania dotyczącego uznania choroby zawodowej, w zasadach ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej wprowadzono szczególną procedurę przewidującą przekazanie pełnej opinii medycznej, na której opiera się zamierzona decyzja organu powołującego, lekarzowi wybranemu przez urzędnika, a także odwołanie się do komisji lekarskiej, w której skład wchodzi lekarz wyznaczony przez urzędnika. Poszanowanie praw urzędnika wymaga bowiem, aby zapewnić mu dostęp do dotyczących go dokumentów o charakterze medycznym. Przyznanie takiego prawa urzędnikowi należy jednak pogodzić z koniecznością zachowania tajemnicy lekarskiej, która pozostawia każdemu lekarzowi osąd co do możliwości powiadomienia osób przez niego leczonych lub badanych o charakterze ich dolegliwości. Ustanawiając pośredni dostęp do dokumentów o charakterze medycznym, poprzez zaangażowanie zaufanego lekarza wyznaczonego przez urzędnika, zasady ubezpieczenia godzą prawa urzędnika z koniecznością zachowania tajemnicy lekarskiej.
Poszanowanie praw urzędnika wymaga zapewnienia mu dostępu nie tylko do dokumentów o charakterze medycznym, lecz również do ustaleń dotyczących okoliczności faktycznych będących podstawą decyzji, które organ administracji zamierza wydać. Tym samym dokumenty dotyczące ustaleń faktycznych związanych ze zdarzeniem, które miało miejsce w pracy, mogących stanowić podstawę postępowania dotyczącego uznania wystąpienia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w rozumieniu zasad ubezpieczenia również muszą zostać uznane za dokumenty o charakterze medycznym.
Ponadto medyczny charakter niektórych dokumentów nie stanowi przeszkody, aby mogły one w określonych przypadkach dotyczyć również stosunku pracy urzędnika. W takiej sytuacji dokumenty te muszą znajdować się w aktach osobowych zainteresowanego.
Zatem po pierwsze akta, które są podstawą do oceny zawodowego podłoża choroby dla lekarza wyznaczonego przez instytucję lub dla komisji lekarskiej, mają charakter medyczny i z tego względu mogą być przeglądane wyłącznie pośrednio, za pośrednictwem lekarza wyznaczonego przez urzędnika, zaś po drugie, dokumenty o charakterze administracyjnym, które mogą znajdować się w tych aktach i mieć wpływ na stosunek pracy urzędnika, muszą również znajdować się w aktach osobowych, do których zgodnie z art. 26 regulaminu pracowniczego urzędnik może mieć wgląd bezpośrednio. Wszystkie dokumenty przekazane lekarzowi wyznaczonemu przez instytucję lub komisji lekarskiej podlegają zatem systemowi przewidzianemu w zasadach ubezpieczenia. Z tego względu włączenie do akt osobowych urzędnika niektórych z tych dokumentów, a także zapewnienie urzędnikowi możliwości zapoznania się z nimi są zatem konieczne tylko wtedy, gdy dokumenty te są wykorzystywane do oceny lub zmiany stosunku pracy urzędnika przez zatrudniający go organ administracji.
(zob. pkt 189–195)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 88/71 Brasseur przeciwko Parlamentowi, 28 czerwca 1972 r., pkt 11; sprawa 140/86 Strack przeciwko Komisji, 7 października 1987 r., pkt 7, 9–13; sprawa C‑283/90 P Vidrányi przeciwko Komisji, 1 października 1991 r., pkt 20–22, 24, 25
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑154/89 Vidrányi przeciwko Komisji, 12 lipca 1990 r., pkt 33, 36; sprawa T‑48/01 Vainker przeciwko Parlamentowi, 3 marca 2004 r., pkt 136, 137
5. O ile art. 73 ust. 3 akapit drugi regulaminu pracowniczego stanowi, że zwrotu kosztów poniesionych w związku z chorobą zawodową dokonuje się dopiero po skorzystaniu z prawa do zwrotu przewidzianego w art. 72 regulaminu pracowniczego i tylko w zakresie, w jakim kwota wypłacona urzędnikowi na tej podstawie nie pokrywa poniesionych kosztów, o tyle art. 9 ust. 1 akapit trzeci zasad ubezpieczenia urzędników od ryzyka wypadku i choroby zawodowej stanowi, że koszty poniesione w związku z wypadkiem są zwracane po otrzymaniu części zwrotu należnej z systemu ubezpieczenia na wypadek choroby przewidzianego w art. 72 regulaminu pracowniczego, zgodnie z zasadami określonymi w tym artykule.
W związku z tym zarówno art. 73 ust. 3 regulaminu pracowniczego, jak i art. 9 ust. 1 akapit trzeci zasad ubezpieczenia należy interpretować w ten sposób, że przewidują one jedynie uzupełnienie zwrotu kosztów poniesionych z tytułu świadczeń objętych zakresem art. 72 regulaminu pracowniczego po tym, jak nastąpi zwrot części kosztów należny z systemu ubezpieczenia chorobowego. System ubezpieczenia od wypadków stanowi uzupełnienie, a zatem nie przewiduje zwrotu żadnych kosztów poniesionych z tytułu świadczeń nieobjętych systemem ubezpieczenia chorobowego, które z tego względu nie zostały pokryte przez system ubezpieczenia chorobowego.
(zob. pkt 206, 207)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑89/09 Gagalis przeciwko Radzie, 1 grudnia 2010 r., pkt 42