WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ (druga izba)
z dnia 11 września 2008 r.
Sprawa F-51/07
Philippe Bui Van
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Służba publiczna – Urzędnicy – Zatrudnienie – Zaszeregowanie do grupy i na stopień – Nieprawidłowe zaszeregowanie – Cofnięcie aktu niezgodnego z prawem – Uzasadnione oczekiwania – Rozsądny termin – Prawo do obrony – Prawo do dobrej administracji
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie 236 WE i 152 EWEA, w której P. Bui Van żąda stwierdzenia nieważności decyzji dyrektora generalnego Wspólnego Centrum Badawczego Komisji z dnia 4 października 2006 r. w sprawie jego zaszeregowania do grupy AST 3, stopień 2, chociaż był on początkowo zaszeregowany do grupy AST 4, stopień 2, oraz decyzji organu powołującego z dnia 5 marca 2007 r. oddalającej zażalenie skarżącego, jak również zasądzenia na rzecz skarżącego symbolicznego jednego euro tytułem zadośćuczynienia za doznaną w jego przekonaniu krzywdę.
Orzeczenie: Komisja wypłaci na rzecz skarżącego kwotę 1500 EUR tytułem zadośćuczynienia. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Skarżący pokrywa dwie trzecie własnych kosztów. Komisja pokrywa własne koszty oraz jedną trzecią kosztów poniesionych przez skarżącego.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Zasady – Ochrona uzasadnionych oczekiwań – Przesłanki
(regulamin pracowniczy, art. 85 akapit pierwszy)
2. Akty instytucji – Cofnięcie – Akty niezgodne z prawem – Przesłanki – Rozsądny termin – Obliczanie
(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 3)
3. Urzędnicy – Zasady – Prawo do obrony
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2)
1. Jeśli należy uznać prawo każdej instytucji wspólnotowej, która stwierdzi, że wydany przez nią akt jest niezgodny z prawem, do jego cofnięcia w rozsądnym terminie z mocą wsteczną, która wiąże się z takim cofnięciem, to prawo to może zostać ograniczone koniecznością przestrzegania zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań adresata aktu, który może polegać na jego zgodności z prawem, jeśli adresat ten nie sprowokował wydania aktu przez udzielenie fałszywych lub niekompletnych wskazówek. W tym względzie, decydującym momentem dla oceny nabycia uzasadnionych oczekiwań u adresata aktu administracyjnego jest doręczenie aktu, a nie data jego wydania lub cofnięcia.
W tym względzie należy odwołać się do orzecznictwa dotyczącego przesłanek zwrotu kwot nadpłaconych przez administrację, o których mowa w art. 85 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, w szczególności przesłanki oczywistej nieprawidłowości wypłaty.
Ponadto, nawet jeśli u adresata niezgodnego z prawem aktu występują uzasadnione oczekiwania, nienaruszalne zasady interesu publicznego, w szczególności zasada należytego zarządzania i ochrony zasobów finansowych instytucji, mogą przeważać nad interesem adresata, polegającym na utrzymaniu sytuacji, którą mógł uważać za stabilną.
(zob. pkt 51, 53, 54, 56, 62)
Odesłanie:
Trybunał: sprawy połączone 42/59 i 49/59 Snupat przeciwko Wysokiej Władzy, 22 marca 1961 r., Rec. s. 99, 159, 160; sprawa 14/61 Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken przeciwko Wysokiej Władzy, 12 lipca 1962 r., Rec. s. 485, 516, 518; sprawa 14/81 Alpha Steel przeciwko Komisji, 3 marca 1982 r., Rec. s. 749, pkt 10–12; sprawa 15/85 Consorzio Cooperative d’Abruzzo przeciwko Komisji, 26 lutego 1987 r., Rec. s. 1005, pkt 12–17; sprawa C‑248/89 Cargill przeciwko Komisji, 20 czerwca 1991 r., Rec. s. I‑2987, pkt 20; sprawa C‑365/89 Cargill, 20 czerwca 1991 r., Rec. s. I‑3045, pkt 18; sprawa C‑90/95 P De Compte przeciwko Parlamentowi, 17 kwietnia 1997 r., Rec. s. I‑1999, pkt 35–37, 39; sprawa C‑183/95 Affish, 17 lipca 1997 r., Rec. s. I‑4315, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑38/93 Stahlschmidt przeciwko Parlamentowi, 24 lutego 1994 r., RecFP s. I‑A‑65, II‑227, pkt 19; sprawa T‑205/01 Ronsse przeciwko Komisji, 5 listopada 2002 r., RecFP s. I‑A‑211, II‑1065, pkt 47; sprawy połączone T‑180/02 i T‑113/03 Gouvras przeciwko Komisji, 15 lipca 2004 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑225, II‑987, pkt 110; sprawa T‑416/04 Kontouli przeciwko Radzie, 27 września 2006 r., Zb.Orz.SP s. II‑A‑2‑897, pkt 161, 162, 167; sprawa T‑324/04 F przeciwko Komisji, 16 maja 2007 r., dotychczas nieopublikowana w Zbiorze, pkt 142
2. Cofnięcie niezgodnego z prawem aktu administracyjnego powinno nastąpić w rozsądnym terminie, który należy oceniać z uwzględnieniem okoliczności właściwych dla każdej sprawy, takich jak znaczenie sporu dla zainteresowanego, złożoność sprawy i zachowanie stron, czy przedmiotowy akt przyznaje prawa podmiotowe, jak również wyważenie interesów. Należy stwierdzić, że co do zasady rozsądnym terminem do cofnięcia jest termin, który odpowiada terminowi 3 miesięcy na wniesienie skargi, określonemu w art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego. Jako że termin ten wiąże samą administrację, jako punkt wyjścia należy wziąć pod uwagę datę wydania aktu, który administracja zamierza cofnąć.
(zob. pkt 63, 67–69)
Odesłanie:
Trybunał: ww. sprawa Snupat przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. s. 159; ww. sprawa Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. s. 520; ww. sprawa De Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 35; sprawy połączone C‑238/99 P, C‑244/99 P, C‑245/99 P, C‑247/99 P, od C‑250/99 P do C‑252/99 P i C‑254/99 P, 15 października 2002 r., Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8375, pkt 187
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑20/96 Pascall przeciwko Komisji, 27 listopada 1997 r., RecFP s. I‑A‑361, II‑977, pkt 72, 77; sprawa T‑197/99 Gooch przeciwko Komisji, 5 grudnia 2000 r., RecFP s. I‑A‑271, II‑1247, pkt 53; sprawa T‑144/02 Eagle i in. przeciwko Komisji, 5 października 2004 r., Zb.Orz. s. II‑3381, pkt 66; ww. sprawa Kontouli przeciwko Radzie, pkt 161
3. Poszanowanie prawa do obrony w każdym postępowaniu wszczętym w stosunku do danej osoby i mogącym zakończyć się wydaniem aktu dla niej niekorzystnego stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego i należy je zapewnić nawet wtedy, gdy brak jest jakichkolwiek uregulowań dotyczących danego postępowania. Zgodnie z tą zasadą, odpowiadającą wymogom dobrej administracji, zainteresowana osoba musi być w stanie w użyteczny sposób przedstawić swoje stanowisko na temat okoliczności, które mogą być wykorzystane na jej niekorzyść w przygotowywanym akcie. W tym względzie art. 41 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, ogłoszonej w Nicei w dniu 7 grudnia 2000 r., stanowi, że prawo do dobrej administracji „obejmuje […] prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację […]”.
Jednakże, nie każde naruszenie prawa do obrony skutkuje stwierdzeniem nieważności aktu niekorzystnego. Prawo do obrony nie skutkuje stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu w przypadku, gdy niezgodność z prawem nie mogła mieć wpływu na treść tegoż aktu. Niezgodność z prawem stanowiąca przewinienie służbowe może jednak uzasadniać żądania odszkodowawcze.
Tym samym, urzędnik, którego organ administracyjny nie wysłuchał przed wydaniem decyzji dla niego niekorzystnej, doznał krzywdy wynikającej z poczucia, że został postawiony przed faktem dokonanym, a w efekcie należy przyznać mu odpowiednie zadośćuczynienie.
(zob. pkt 72–74, 81, 84, 92–94)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 234/84 Belgia przeciwko Komisji, 10 lipca 1986 r., Rec. s. 2263, pkt 27; sprawa C‑301/87 Francja przeciwko Komisji, 14 lutego 1990 r., Rec. s. I‑307, pkt 31; sprawa C‑142/87 Belgia przeciwko Komisji, 21 marca 1990 r., Rec. s. I‑959, pkt 48; sprawa C‑458/98 P Industrie des poudres sphériques przeciwko Radzie, 3 października 2000 r., Rec. s. I‑8147, pkt 99; sprawa C‑288/96 Niemcy przeciwko Komisji, 5 października 2000 r., Rec. s. I‑8237, pkt 99, 101; ww. sprawa Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 318, 324; sprawa C‑344/05 P Komisja przeciwko De Bry, 9 listopada 2006 r., Zb.Orz. s. I‑10915, pkt 37, 38
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑372/00 Campolargo przeciwko Komisji, 23 kwietnia 2002 r., RecFP s. I‑A‑49, II‑223, pkt 31; sprawa T‑277/03 Vlachaki przeciwko Komisji, 8 marca 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑57, II‑243, pkt 64