WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(pierwsza izba)
z dnia 12 maja 2011 r.
Sprawa F-50/09
Livio Missir Mamachi di Lusignano
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Skarga o odszkodowanie – Zasada zgodności pomiędzy wnioskiem, zażaleniem i skargą w sprawach odszkodowawczych – Postępowanie kontradyktoryjne – Wykorzystanie przed sądem poufnego dokumentu oznaczonego klauzulą „Zastrzeżone UE” – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Odpowiedzialność za niezgodne z prawem działanie – Związek przyczynowy – Wielość przyczyn powstania szkody – Spowodowanie przez osobę trzecią – Odpowiedzialność niezależna od winy – Obowiązek wspomagania – Ciążący na instytucji obowiązek zapewnienia ochrony personelowi – Zabójstwo urzędnika i jego małżonki przez osobę trzecią – Utrata szansy na przeżycie
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której L. Missir Mamachi di Lusignano żąda w szczególności, po pierwsze, stwierdzenia nieważności odmownej decyzji Komisji Wspólnot Europejskich z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie wniosku o naprawienie szkody materialnej i zadośćuczynienie za krzywdę w związku z zabójstwem jego syna i synowej, do którego doszło w dniu 18 września 2006 r. w Rabacie (Maroko), oraz po drugie, zasądzenia od Komisji na swoją rzecz oraz na rzecz następców prawnych syna określonych należności tytułem naprawienia poniesionych szkód materialnych i niematerialnych wynikających z tych zabójstw.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Fragmenty dokumentu z 2006 r. w sprawie norm i kryteriów bezpieczeństwa, które zostały przekazane przez Komisję Sądowi w toku postępowania, zostają niezwłocznie zwrócone Komisji Europejskiej poufną przesyłką oznaczoną klauzulą „zastrzeżone UE”. Komisja Europejska pokrywa całość kosztów.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie wniesiona bez postępowania poprzedzającego wniesienie skargi zgodnego z regulaminem pracowniczym – Niedopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
2. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Dostosowanie kwoty wartości szkody w stosunku do kwoty zawartej we wniosku poprzedzającym wniesienie skargi – Dopuszczalność – Przesłanki
3. Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Wypadek przy pracy – Ryczałtowe odszkodowanie w oparciu o regulamin pracowniczy – Wniosek o dodatkowe odszkodowanie w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy prawa – Dopuszczalność – Przesłanki
(regulamin pracowniczy, art. 73)
4. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Podłoże – Stosunek pracy
(art. 236 WE; regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
5. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki –Bezprawność
(art. 236 WE)
6. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki – Naprawienie szkody wyrządzonej urzędnikowi lub pracownikowi – Obowiązek staranności ciążący na administracji – Zakres
(art. 236 WE; regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
7. Urzędnicy – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia – Obowiązki instytucji – Zakres – Dyrektywa 89/391 w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 31 ust. 1; regulamin pracowniczy, art. 1e ust. 2; dyrektywa Rady 89/391)
8. Postępowanie – Środki organizacji postępowania – Żądanie przedstawienia dokumentu – Weryfikacja tajnego lub poufnego charakteru
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 44 §§ 1, 2)
9. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Brak wdrożenia minimalnych środków bezpieczeństwa w miejscach zakwaterowania personelu zatrudnionego w państwach trzecich – Niezgodne z prawem działanie administracji
10. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki –Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy
11. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki –Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy
12. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Odpowiedzialność z tytułu działania zgodnego z prawem – Zasada nieuznana w prawie Unii
(art. 288 WE)
13. Urzędnicy – Obowiązek wspomagania ciążący na administracji – Zakres
(regulamin pracowniczy, art. 24)
14. Postępowanie – Koszty – Koszty nieuzasadnione lub wynikające ze złej wiary
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 87 § 2, art. 88)
1. W ramach skargi urzędnika zmierzającej wyłącznie do naprawienia różnych elementów szkody rzekomo spowodowanych szeregiem błędów lub zaniechań, które z braku jakiegokolwiek skutku prawnego nie mogą być zakwalifikowane jako akty niekorzystne, żądania odszkodowawcze są dopuszczalne przed Sądem tylko wówczas, gdy zostały poprzedzone: najpierw skierowanym do administracji wnioskiem mającym ten sam przedmiot i opartym na tych samych elementach szkody, a następnie zażaleniem wniesionym na decyzję administracji rozstrzygającej, w sposób wyraźny lub dorozumiany, w sprawie wspomnianego wniosku. W przewidzianym w art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego systemie środków odwoławczych, w przypadku gdy skarga jest ściśle odszkodowawcza, postępowanie administracyjne musi obowiązkowo rozpocząć się, pod rygorem uznania późniejszej skargi za niedopuszczalną, złożeniem wniosku przez zainteresowanego, wzywającego organ powołujący do naprawienia zarzucanej szkody, po którym następuje, w razie potrzeby, zażalenie na decyzję oddalającą ten wniosek.
Ponadto przedmiot żądań przed sądem Unii musi być taki sam jak przedmiot zażalenia, a żądania mogą zawierać wyłącznie zarzuty odnoszące się do tej samej podstawy co zarzuty podniesione w zażaleniu. Wysunięte żądania mogą zostać rozwinięte na etapie postępowania sądowego poprzez przedstawienie zarzutów i argumentów niekoniecznie zawartych w zażaleniu, jednak ściśle z nim związanych. W dziedzinie skarg odszkodowawczych pojęcie „podstawy”, które należy interpretować szeroko, jest określone w odniesieniu do elementów szkody przywołanych przez zainteresowanego urzędnika we wniosku o odszkodowanie. Te właśnie elementy szkody określają wnioskowany przez urzędnika przedmiot naprawienia, a w konsekwencji przedmiot wniosku, co do którego administracja musi wydać decyzję.
(zob. pkt 82–85)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑62/01 P Campogrande przeciwko Komisji, 23 kwietnia 2002 r., pkt 34
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑44/93 Saby przeciwko Komisji, 13 lipca 1995 r., pkt 31
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑45/07 Mandt przeciwko Parlamentowi, 1 lipca 2010 r., pkt 119
2. W ramach sprawy o odszkodowanie urzędnik może dostosować w swojej skardze wysokość roszczeń zawartych w jego wniosku do administracji, w szczególności gdy poniesiona przez niego szkoda powiększa się w późniejszym czasie lub gdy zakres jego szkody nie jest znany lub może zostać oceniony dopiero po wniesieniu skargi, jednak pod warunkiem, że elementy szkody, na podstawie których wnosi o odszkodowanie, znalazły się we wspomnianym wniosku.
(zob. pkt 86)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑150/03 P Hectors przeciwko Parlamentowi, 23 września 2004 r., pkt 62
3. Ze względu na ryczałtowy charakter świadczeń określonych w regulaminie pracowniczym na rzecz spadkobierców zmarłego urzędnika osoby te są uprawnione do żądania dodatkowego odszkodowania od instytucji, w przypadku gdy można ją uznać za odpowiedzialną za śmierć urzędnika oraz gdy świadczenia wypłacone na podstawie regulaminu pracowniczego nie wystarczają do całkowitego naprawienia poniesionej szkody.
(zob. pkt 106)
Odesłanie:
Trybunał: sprawy połączone 169/83 i 136/84 Leussink przeciwko Komisji, 8 października 1986 r., pkt 13; sprawa C‑257/98 P Lucaccioni przeciwko Komisji, 9 września 1999 r., pkt 22, 23
4. Spór pomiędzy urzędnikiem a instytucją, w której ten urzędnik jest lub był zatrudniony, o naprawienie szkody mieści się, jeśli u podstaw tego sporu leży stosunek pracy łączący zainteresowanego z instytucją, w zakresie stosowania art. 236 WE oraz art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego, natomiast znajduje się poza zakresem stosowania art. 235 WE i 288 WE. To samo odnosi się do sporu toczącego się pomiędzy spadkobiercami zmarłego urzędnika lub ich przedstawicielem prawnym a instytucją, w której ów urzędnik był zatrudniony, ponieważ u podstaw takiego sporu legł stosunek pracy, łączący go ze wspomnianą instytucją.
(zob. pkt 116)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 9/75 Meyer-Burckhardt przeciwko Komisji, 22 października 1975 r., pkt 7; sprawa 48/76 Reinarz przeciwko Komisji i Radzie, 17 lutego 1977 r., pkt 10; sprawa 317/85 Pomar przeciwko Komisji, 10 czerwca 1987 r., pkt 7; sprawa 401/85 Schina przeciwko Komisji, 7 października 1987 r., pkt 9
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑114/08 P Marcuccio przeciwko Komisji, 26 czerwca 2009 r., pkt 12, 13, 24
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑30/08 Nanopoulos przeciwko Komisji, 11 maja 2010 r., pkt 130–133, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑308/10 P
5. Odpowiedzialność instytucji w ramach art. 236 WE wymaga łącznego spełnienia szeregu przesłanek, to jest istnienia: niezgodnego z prawem działania lub bezprawności zachowania zarzucanych instytucjom, rzeczywistego wystąpienia pewnej i możliwej do oszacowania szkody oraz istnienia związku przyczynowego między zarzucanym zachowaniem a podnoszoną szkodą.
W odniesieniu do pierwszej z tych przesłanek, pośród wszystkich istotnych okoliczności danego przypadku przedstawionego do rozstrzygnięcia, sąd Unii powinien uwzględnić zakres swobodnego uznania przysługujący administracji w chwili powstania sporu.
W przypadku gdy instytucja korzysta z szerokiego zakresu uznania, a w szczególności gdy nie jest zobowiązana do działania w określonym kierunku na podstawie mających zastosowanie przepisów prawnych, decydujące kryterium pozwalające na uznanie pierwszej przesłanki za spełnioną stanowi oczywiste i poważne naruszenie przez tę instytucję granic przysługującego jej uznania. Jeżeli administracja nie popełniła żadnego oczywistego błędu, nie można jej zarzucić naruszenia prawa, a jej odpowiedzialność jest w konsekwencji wyłączona.
Jeżeli natomiast uznanie administracji jest znacznie ograniczone, czy wręcz nieistniejące, zwykłe naruszenie prawa Unii może wystarczyć do wykazania, iż nastąpiło wystarczająco istotne naruszenie prawa, powodujące powstanie odpowiedzialności instytucji. Jeśli bowiem administracja musi zachować się w określony sposób, podyktowany obowiązującymi przepisami, poszanowaniem zasad ogólnych i praw podstawowych lub też zasad, które zobowiązała się stosować, zwykłe uchybienie temu obowiązkowi może prowadzić do powstania odpowiedzialności zainteresowanej instytucji.
(zob. pkt 117–120)
Odesłanie:
Trybunał: ww. sprawa Lucaccioni przeciwko Komisji, pkt 14; sprawa C‑352/98 P Bergaderm i Goupil przeciwko Komisji, 4 lipca 2000 r., pkt 44
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑20/89 Moritz przeciwko Komisji, 13 grudnia 1990 r., pkt 19; sprawa T‑82/91 Latham przeciwko Komisji, 9 lutego 1994 r., pkt 72; sprawa T‑506/93 Moat przeciwko Komisji, 21 lutego 1995 r., pkt 46
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑23/05 Giraudy przeciwko Komisji, 2 maja 2007 r., pkt 104, 105, 167
6. Spory w zakresie służby publicznej na podstawie art. 236 WE oraz art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego, w tym dotyczące naprawienia szkody wyrządzonej urzędnikowi lub pracownikowi, podlegają konkretnym szczególnym unormowaniom w stosunku do wynikających z zasad ogólnych regulujących odpowiedzialność pozaumowną Unii w ramach art. 235 WE i art. 288 akapit drugi WE. Jak to w szczególności wynika z regulaminu pracowniczego, urzędnik lub pracownik Unii jest bowiem związany z instytucją, która go zatrudnia, prawnym stosunkiem pracy odznaczającym się równowagą wzajemnych konkretnych praw i obowiązków, odzwierciedloną w obowiązku staranności instytucji wobec zainteresowanego. Głównym celem tej równowagi jest ochrona stosunku opartego na zaufaniu, jaki powinien istnieć pomiędzy instytucjami a ich urzędnikami w celu zapewnienia obywatelom właściwego wykonywania zadań interesu ogólnego powierzonych tym instytucjom. Z powyższego wynika, że w sytuacji, gdy Unia działa jako pracodawca, ponosi większą odpowiedzialność, przy czym odpowiedzialność ta znajduje swój wyraz w obowiązku naprawienia szkód wyrządzonych swoim pracownikom przez każde niezgodne z prawem działanie, którego dopuściła się jako pracodawca.
(zob. pkt 123)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑298/93 P Klinke przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 29 czerwca 1994 r., pkt 38; sprawa C‑274/99 P Connolly przeciwko Komisji, 6 marca 2001 r., pkt 44–47
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑187/01 Mellone przeciwko Komisji, 12 czerwca 2002 r., pkt 74; sprawa T‑1/02 Polinsky przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 14 października 2004 r., pkt 47
7. W odniesieniu do bezpieczeństwa warunków pracy swojego personelu instytucja ma obowiązek działania, tak jak każdy prywatny lub publiczny pracodawca. Personel może więc powoływać się na prawo do warunków pracy zapewniających poszanowanie zdrowia, bezpieczeństwa i godności, jak na to między innymi wskazuje art. 31 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
Podobnie z art. 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego oraz z kilku dyrektyw UE, w szczególności z dyrektywy 89/391 w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy wynika, że pracodawca ponosi odpowiedzialność w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy. W tej dziedzinie spoczywający na instytucji jako pracodawcy obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa swoim pracownikom znajduje zastosowanie ze szczególnym rygorem, a jakkolwiek administracji przysługuje uznanie, to jest ono ograniczone.
Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom, jakkolwiek szeroki by nie był, nie może jednak sięgać tak daleko, aby obciążać daną instytucję bezwzględnym obowiązkiem rezultatu. W szczególności nie pozostają bez znaczenia ograniczenia budżetowe, administracyjne czy techniczne, przed którymi stoi administracja, a które powodują, że wdrożenie w krótkim terminie środków, choć są one pilne i niezbędne, jest niekiedy trudne bądź niemożliwe, i to pomimo należytej staranności ze strony właściwych organów. Ponadto ten obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa jest problematyczny w sytuacji, gdy od zainteresowanego urzędnika, w odróżnieniu od pracownika zajmującego stałe stanowisko pracy w określonym miejscu, wymaga się wykonywania obowiązków zawodowych w państwie trzecim oraz wypełniania zadań, porównywalnych z funkcją dyplomatyczną, z narażeniem na zróżnicowane zagrożenia, trudniejsze do określenia i kontrolowania.
W tym względzie miejsce zakwaterowania takiego urzędnika, nawet jeżeli mu się je udostępnia ze względu na jego obowiązki zawodowe oraz jeśli podlega szczególnym środkom ochrony w niektórych przedstawicielstwach w państwach trzecich, nie może być całkowicie utożsamiane ze stanowiskiem pracy lub miejscem pracy w rozumieniu dyrektywy 89/391. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa po stronie instytucji w takim kontekście oznacza przede wszystkim, że instytucja dokonuje oceny ryzyka, na jakie narażeni są jej pracownicy, oraz podejmuje zintegrowane działania zapobiegawcze na wszystkich poziomach służby, następnie, że informuje zainteresowanych pracowników o rozpoznanym ryzyku oraz upewnia się, że pracownicy otrzymali właściwe instrukcje dotyczące zagrożeń dla ich bezpieczeństwa, i wreszcie, że przyjmuje odpowiednie środki ochrony oraz wdraża organizację i przepisy, które uznała za niezbędne.
(zob. pkt 126, 127, 130–132)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑127/05 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 14 czerwca 2007 r.
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑65/07 Aayhan i in. przeciwko Parlamentowi, 30 kwietnia 2009 r., pkt 116
8. W razie gdy Sądowi do spraw Służby Publicznej zostaje przekazany przez jedną ze stron dokument po to, by Sąd mógł zweryfikować jego poufny charakter w rozumieniu art. 44 § 2 regulaminu postępowania, ochrona poufnego charakteru tego dokumentu może wymagać, by druga strona nie miała innego dostępu do tego dokumentu niż tylko w postaci zwięzłego streszczenia sporządzonego przez Sąd, a w rezultacie, że proces nie będzie w pełni kontradyktoryjny. Jednakże w takiej sytuacji prawo skarżącego do skutecznej ochrony sądowej może być zagwarantowane jedynie wówczas, jeśli Sąd, odstępując od zastosowania art. 44 § 1 regulaminu postępowania, oprze się na istotnych fragmentach tego dokumentu, aby być w stanie orzekać z pełną znajomością sprawy, mimo iż te fragmenty zostały przekazane Sądowi wyłącznie w celu sprawdzenia przez Sąd poufnego charakteru dokumentu.
(zob. pkt 156)
9. Nieprzestrzegając minimalnych wymogów bezpieczeństwa miejsc zakwaterowania swojego personelu zatrudnionego w państwach trzecich instytucja dopuszcza się niezgodnego z prawem działania mogącego prowadzić do powstania jej odpowiedzialności. Choć bowiem w szczególnych okolicznościach, między innymi pilnej potrzeby, czasowo można wziąć pod uwagę zamieszkanie w tymczasowym miejscu zakwaterowania nieposiadającym takich samych środków bezpieczeństwa jak stałe miejsce zakwaterowania, to jednak administracja nie może zwolnić się z obowiązku ustanowienia minimalnych wymogów umożliwiających reagowanie na najważniejsze zagrożenia dla bezpieczeństwa osób zajmujących tymczasowe miejsce zakwaterowania lub zmniejszenie ich prawdopodobieństwa, zgodnie z warunkami dopuszczalnymi na poziomie budżetowym i administracyjnym, tym bardziej że instytucja została poinformowana o szczególnych okolicznościach.
(zob. pkt 173, 174, 176)
10. Wyłącznie uchybienie powodujące szkodę pozostającą z nim w bezpośrednim związku przyczynowym prowadzi do powstania odpowiedzialności instytucji. Unia może ponosić odpowiedzialność jedynie za szkody wynikające w sposób wystarczająco bezpośredni z nieprawidłowego zachowania danej instytucji. Do strony skarżącej należy wykazanie, że bez popełnienia naruszenia szkoda nie zostałaby wyrządzona oraz że niezgodne z prawem działanie jest decydującą przyczyną powstania u niej szkody. Jeżeli szkoda jest nieuniknioną i bezpośrednią konsekwencją popełnionego naruszenia, związek przyczynowy jest wykazany. Ponadto szkoda nie musi w sposób bezpośredni i niewątpliwy wynikać z jednej przyczyny, ale może być spowodowana kilkoma różnymi przyczynami, które w decydujący sposób przyczyniają się do jej powstania.
Jeśli chodzi o niezgodne z prawem działanie polegające na uchybieniu przez administrację obowiązkowi przestrzegania minimalnych wymogów bezpieczeństwa miejsc zakwaterowania urzędnika zatrudnionego w państwie trzecim, związek przyczynowy między niezgodnym z prawem działaniem a zabójstwem urzędnika jest wykazany, gdy w wystarczającym stopniu wykazane zostanie, że gdyby instytucja zastosowała się do obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa swojego urzędnika, nie doszłoby do zabójstwa. To samo odnosi się do związku przyczynowego między niezgodnym z prawem działaniem a utratą szansy na przeżycie urzędnika.
(zob. pkt 179–181, 183, 190)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 229/84 Sommerlatte przeciwko Komisji, 12 czerwca 1986 r., pkt 24–27; sprawa C‑308/87 Grifoni przeciwko EWEA, 27 marca 1990 r., pkt 17, 18
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑149/96 Coldiretti i in. przeciwko Radzie i Komisji, 30 września 1998 r., pkt 116, 122; sprawa T‑231/97 New Europe Consulting i Brown przeciwko Komisji, 9 lipca 1999 r., pkt 57–60; sprawa T‑178/98 Fresh Marine przeciwko Komisji, 24 października 2000 r., pkt 118 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑42/06 Gollnisch przeciwko Parlamentowi, 19 marca 2010 r., pkt 110 i przytoczone tam orzecznictwo
11. Szkoda nie musi w sposób bezpośredni i niewątpliwy wynikać z jednej przyczyny, ale może być spowodowana kilkoma różnymi przyczynami, które w decydujący sposób przyczyniają się do jej powstania. Do powstania odpowiedzialności administracji orzecznictwo nie wymaga, aby instytucja ponosiła wyłączną odpowiedzialność za szkodę. W razie gdy niezgodne z prawem działanie obciąża wspólnie instytucję i osobę trzecią, instytucja jest zobowiązana do naprawienia jedynie części szkody poniesionej przez poszkodowaną osobę.
Jest tak w przypadku, gdy instytucja stworzyła warunki dla powstania szkody, nie przyjmując wystarczających środków bezpieczeństwa w celu uniemożliwienia napastnikowi wejścia do prywatnej kwatery urzędnika delegatury. Jednak ponieważ zabójstwo nie było nieuniknioną i bezpośrednią konsekwencją tego rodzaju uchybienia, a instytucja nie ponosi głównej odpowiedzialności za szkodę, jej udział w odpowiedzialności ogranicza się do 30% poniesionej szkody.
(zob. pkt 181, 192–194)
Odesłanie:
Trybunał: ww. sprawa Sommerlatte przeciwko Komisji, pkt 24–27; ww. sprawa Grifoni przeciwko EWEA, pkt 17, 18
12. Na obecnym etapie prawa Unii art. 288 WE, który odsyła do zasad ogólnych wspólnych dla praw państw członkowskich, nie może być interpretowany w taki sposób, że umożliwia powstanie niezależnej od winy odpowiedzialności Unii ze względu na zgodne z prawem działanie lub zaniechanie.
W związku z tym sąd Unii nie wyróżnia powodów uzasadniających, by w stosunkach z personelem odpowiedzialność instytucji Unii mogła powstać na podstawie przesłanek całkowicie odmiennych od przesłanek rządzących w ramach art. 288 WE, odchodząc tym samym od zasad ogólnych wspólnych dla praw państw członkowskich.
(zob. pkt 209, 212)
13. Celem art. 24 regulaminu pracowniczego jest zapewnienie czynnym zawodowo urzędnikom i pracownikom bezpieczeństwa obecnie i w przyszłości, aby w ogólnym interesie służby umożliwić im lepsze wykonywanie ich obowiązków. Ze wspomnianego przepisu oraz ze związanego z nim orzecznictwa wynika, że na mocy tego przepisu instytucje Unii są zobowiązane do wspomagania swoich urzędników wyłącznie w związku z działaniami osób trzecich, których celem są urzędnicy ze względu na zajmowane przez nich stanowisko i obowiązki.
W związku z tym, skoro urzędnik nie został zamordowany ze względu na jego stanowisko i obowiązki, jego spadkobierca nie może skutecznie powoływać się na przepisy art. 24 regulaminu pracowniczego.
(zob. pkt 220, 221, 224, 225)
Odesłanie:
Trybunał: ww. sprawa Sommerlatte przeciwko Komisji, pkt 19; sprawa 180/87 Hamill przeciwko Komisji, 5 października 1988 r., pkt 15
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑67/99 K przeciwko Komisji, 27 czerwca 2000 r., pkt 32
14. Na podstawie art. 87 § 2 regulaminu postępowania, jeżeli wymagają tego względy słuszności, Sąd do spraw Służby Publicznej może zdecydować, że strona przegrywająca sprawę zostanie obciążona tylko częścią kosztów, a nawet że nie zostanie nimi obciążona w ogóle. Ponadto zgodnie z art. 88 regulaminu postępowania niezależnie od wyniku sprawy Sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu części, a nawet całości kosztów, jeżeli jest to uzasadnione jej postawą, również przed wniesieniem skargi; odnosi się to w szczególności do kosztów, które w rezultacie jej działania, niemającego uzasadnionego powodu lub podjętego w złej wierze, poniosła druga strona.
W tym względzie, jeżeli instytucja w znaczący sposób opóźniła przebieg postępowania, odmawiając początkowo przekazania Sądowi niektórych dokumentów i informacji oraz zmuszając Sąd do przeprowadzenia drugiej rozprawy, a także udzielając Sądowi nieprecyzyjnych odpowiedzi, w świetle oceny okoliczności sprawy słuszne jest obciążenie instytucji własnymi kosztami oraz rozsądnymi i właściwie umotywowanymi kosztami skarżącego.
(zob. pkt 229, 230, 232)