Language of document : ECLI:EU:C:2015:597

Υπόθεση C‑67/14

Jobcenter Berlin Neukölln

κατά

Nazifa Alimanovic κ.λπ.

(αίτηση του Bundessozialgericht

για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ιθαγένεια της Ένωσης — Ίση μεταχείριση — Οδηγία 2004/38/ΕΚ — Άρθρο 24, παράγραφος 2 — Κοινωνικές παροχές — Κανονισμός (ΕΚ) 883/2004 — Άρθρα 4 και 70 — Ειδικές μη ανταποδοτικού τύπου παροχές σε χρήμα — Υπήκοοι κράτους μέλους που αναζητούν εργασία και διαμένουν στο έδαφος άλλου κράτους μέλους — Αποκλείονται — Διατήρηση της ιδιότητας του εργαζομένου»

Περίληψη ‑ Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)
της 15ης Σεπτεμβρίου 2015

1.        Κοινωνική ασφάλιση — Διακινούμενοι εργαζόμενοι — Οδηγία 2004/38 — Κοινωνικές παροχές — Έννοια — Ειδικές μη ανταποδοτικού τύπου παροχές σε χρήμα κατά το άρθρο 70, παράγραφος 2, του κανονισμού 883/2004 — Εμπίπτουν

(Κανονισμός 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 70 § 2· οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 24 § 2)

2.        Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Αρχή της ίσης μεταχειρίσεως — Υποχρέωση του κράτους μέλους υποδοχής να αναγνωρίζει δικαίωμα λήψεως κοινωνικών παροχών στους υπηκόους άλλων κρατών μελών που δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα — Προϋποθέσεις — Διαμονή στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής η οποία πληροί τις προϋποθέσεις της οδηγίας

(Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 10 και άρθρο 24 § 1)

3.        Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Αρχή της ίσης μεταχειρίσεως — Εθνική κανονιστική ρύθμιση η οποία εξαιρεί από ορισμένες ειδικές μη ανταποδοτικού τύπου παροχές σε χρήμα τους υπηκόους άλλων κρατών μελών που έχουν την ιδιότητα του προσώπου που αναζητεί εργασία — Παροχές οι οποίες χορηγούνται στους υπηκόους του κράτους μέλους υποδοχής που τελούν στην ίδια κατάσταση — Επιτρέπεται

(Κανονισμός 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 4 και 70 § 2· οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 14 §§ 1 και 4, στοιχείο βʹ, και 24]

1.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 43, 44)

2.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 49, 50)

3.        Το άρθρο 24 της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, και το άρθρο 4 του κανονισμού 883/2004, για το συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 1244/2010, έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους δυνάμει της οποίας οι πολίτες που τελούν στην κατάσταση που προβλέπει το άρθρο 14, παράγραφος 4, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 2004/38 αποκλείονται από τη χορήγηση ορισμένων ειδικών μη ανταποδοτικού τύπου παροχών σε χρήμα κατά την έννοια του άρθρου 70, παράγραφος 2, του κανονισμού 883/2004 οι οποίες αποτελούν επίσης κοινωνική παροχή κατά την έννοια του άρθρου 24, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας, μολονότι οι παροχές αυτές χορηγούνται στους πολίτες του ως άνω κράτους μέλους οι οποίοι τελούν στην ίδια κατάσταση.

Ειδικότερα, προκύπτει ρητώς από την παραπομπή που γίνεται από το άρθρο 24, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38 στο άρθρο 14, παράγραφος 4, στοιχείο βʹ, της ίδιας οδηγίας ότι το κράτος μέλος υποδοχής μπορεί να αρνηθεί επί τη βάσει της δεύτερης διατάξεως και μόνο τη χορήγηση οποιασδήποτε κοινωνικής παροχής σε πολίτη της Ένωσης που έχει δικαίωμα διαμονής.

Μολονότι η οδηγία 2004/38 επιτάσσει την εκ μέρους του κράτους μέλους συνεκτίμηση της ατομικής καταστάσεως του ενδιαφερομένου όταν πρόκειται να εκδώσει μέτρο απελάσεως ή να διαπιστώσει αν το πρόσωπο αυτό αποτελεί υπέρμετρο βάρος για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας του κράτους μέλους υποδοχής στο πλαίσιο της διαμονής του, εντούτοις η εξατομικευμένη αυτή εξέταση δεν επιβάλλεται σε περίπτωση πολίτη που εισήλθε στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής προκειμένου να αναζητήσει εργασία, δεδομένου ότι η οδηγία 2004/38, που προβλέπει σύστημα με πλείονες βαθμίδες για τη διατήρηση της ιδιότητας του εργαζομένου, το οποίο σκοπό έχει να διασφαλίσει το δικαίωμα διαμονής και την πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές, λαμβάνει η ίδια υπόψη διάφορα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ατομική κατάσταση κάθε προσώπου που ζητεί τη χορήγηση κοινωνικής παροχής και, ιδίως, τη διάρκεια της ασκήσεως οικονομικής δραστηριότητας.

Επιπλέον, στο πλαίσιο της εξατομικευμένης εξετάσεως με σκοπό τη συνολική εκτίμηση της επιβαρύνσεως που θα αντιπροσώπευε συγκεκριμένα η χορήγηση της παροχής για ολόκληρο το εθνικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, η παροχή που χορηγείται σε έναν και μόνο αιτούντα δυσχερώς μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπέρμετρο βάρος για ένα κράτος μέλος, κατά την έννοια του άρθρου 14, παράγραφος 1, της οδηγίας 2004/38, το οποίο θα μπορούσε να επιβαρύνει το συγκεκριμένο κράτος μέλος όχι κατόπιν της υποβολής μεμονωμένης αιτήσεως, αλλά κατ’ ανάγκην μετά από τη σώρευση όλων των μεμονωμένων αιτήσεων που θα του υποβληθούν.

(βλ. σκέψεις 58-60, 62, 63 και διατακτ.)