WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(druga izba)
z dnia 8 lipca 2010 r.(*)
Służba publiczna – Konkurs otwarty – Nieumieszczenie nazwiska na liście rezerwy administratorów – Ocena z egzaminu ustnego – Ogłoszenie o konkursie EPSO/AD/60/06 – Uzasadnienie – Uprawnienia komisji konkursowej – Ocena kandydatów
W sprawie F‑17/08
mającej za przedmiot skargę wniesioną na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA,
Andrzej Wybranowski, zamieszkały w Warszawie (Polska), reprezentowany przez adwokata Z. Wybranowskiego,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez J. Curralla oraz K. Herrmann, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
SĄD DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba),
w składzie: H. Tagaras (sprawozdawca), prezes, H. Kreppel i S. Van Raepenbusch, sędziowie,
sekretarz: W. Hakenberg,
uwzględniając procedurę pisemną,
wydaje następujący
Wyrok
1 W skardze złożonej w sekretariacie Sądu w dniu 14 lutego 2008 r. A. Wybranowski domaga się zasadniczo stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 20 grudnia 2007 r. o nieumieszczeniu jego nazwiska na liście rezerwy administratorów konkursu otwartego EPSO/AD/60/06.
Ramy prawne
2 Artykuł 1 ust. 1 załącznika III do statutu urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „statutem urzędników”) stanowi:
„Ogłoszenia o konkursach sporządzane są przez organ powołujący po konsultacji ze Wspólnym Komitetem.
Muszą one określać:
[…]
e) w przypadku gdy konkurs jest przeprowadzony w oparciu o testy [egzaminy], należy określić rodzaj testów [egzaminów] i sposób ich oceniania;
[…]”.
3 Zgodnie z art. 5 załącznika III do statutu urzędników:
„Po zbadaniu […] akt [kandydatów] komisja konkursowa sporządza listę kandydatów, którzy spełniają wymogi określone w ogłoszeniu o konkursie.
W przypadku konkursu przeprowadzanego w oparciu o test [egzamin] wszyscy kandydaci wpisani na listę są dopuszczani do testów.
W przypadku konkursu przeprowadzanego w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji komisja konkursowa po określeniu, w jaki sposób mają być oceniane kwalifikacje kandydatów, bierze pod uwagę świadectwa posiadanych kwalifikacji kandydatów wpisanych na listę, o której mowa w akapicie pierwszym.
W przypadku gdy konkurs przeprowadzany jest zarówno w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji i testy [egzaminy], komisja konkursowa określa, którzy spośród kandydatów są dopuszczeni do testów [egzaminów].
Komisja konkursowa po zakończeniu prac sporządza listę odpowiednich kandydatów, przewidzianą w art. 30 statutu urzędników; lista, w każdym przypadku, gdy jest to możliwe, obejmuje przynajmniej dwa razy większą liczbę osób niż liczba podlegających obsadzeniu stanowisk.
Komisja konkursowa przesyła listę organowi powołującemu łącznie z uzasadnionym sprawozdaniem komisji konkursowej zawierającym ewentualne uwagi jej członków”.
4 Artykuł 6 załącznika III do statutu urzędników stanowi:
„Prace komisji konkursowej są tajne”.
5 W dniu 25 lipca 2006 r. Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) opublikował ogłoszenie o konkursie otwartym EPSO/AD/60/06 mające na celu utworzenie rezerwy administratorów obywatelstwa polskiego (Dz.U. C 172 A, s. 3, zwane dalej „ogłoszeniem o konkursie”).
6 Tytuł A ogłoszenia o konkursie, „Charakter zadań, warunki dopuszczenia do konkursu (wymagany profil)”, stanowi w pkt I, „Charakter zadań”:
„[…]
Dziedzina 2: prawo
- tworzenie, analizowanie i opracowywanie projektów aktów prawa wspólnotowego,
- doradztwo prawne,
- analizowanie prawa krajowego, prawa wspólnotowego i prawa międzynarodowego,
- uczestnictwo w negocjacjach związanych z umowami międzynarodowymi,
- analizowanie i przygotowywanie projektów decyzji, na przykład w dziedzinie prawa konkurencji,
- analizowanie i monitorowanie prawa krajowego w celu weryfikacji zgodności z prawem wspólnotowym,
- przygotowywanie dokumentów na etapie poprzedzającym wniesienie skargi (naruszenia prawa wspólnotowego, skargi do Komisji itd.),
- wykonywanie różnego rodzaju zadań związanych z postępowaniem sądowym; przygotowywanie stanowisk instytucji w ramach postępowań sądowych, przede wszystkim przed Trybunałem Sprawiedliwości [Wspólnot Europejskich] lub Sądem Pierwszej Instancji [Wspólnot Europejskich] lub Sądem ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej; wykonywanie zadań z zakresu prawa w sekretariatach Trybunału Sprawiedliwości, Sądu Pierwszej Instancji lub Sądu ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej,
- wykonywanie prac koncepcyjnych, przygotowawczych i wykonawczych w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
[…]”.
7 Tytuł A zawiera w pkt II.3, „Kompetencje językowe”, następujące postanowienia:
„a) Język główny
Kandydaci powinni władać biegle:
[…]
– językiem polskim w konkursie EPSO/AD/60/06,
[…]”.
8 Tytuł C ogłoszenia o konkursie, „Egzaminy”, stanowi:
„1. Egzamin pisemny – ocena
[…]
c) Sporządzenie krótkiej notatki w języku głównym kandydata […]. Ten egzamin ma na celu sprawdzenie stopnia znajomości przez kandydata języka głównego zarówno w aspekcie treści, jak i formy wypowiedzi pisemnej.
[…]
Ten egzamin jest oceniany w skali od 0 do 10 punktów (wymagane minimum: 8 punktów).
[…]
2. Egzamin ustny – ocena
[…]
d) Rozmowa z komisją konkursową, w drugim języku kandydata, (niemiecki, angielski lub francuski) zgodnie z wyborem dokonanym podczas elektronicznej rejestracji, umożliwiająca dokonanie oceny:
- zdatności do wykonywania zadań wymienionych w tytule A pkt I,
- specjalistycznej wiedzy związanej z dziedziną konkursu,
- wiedzy na temat Unii Europejskiej, jej instytucji i prowadzonych polityk,
- motywacji kandydatów i ich zdolności do przystosowania się do pracy w korpusie europejskiej służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku.
Sprawdzana będzie również znajomość języka głównego.
Egzamin jest oceniany w skali od 0 do 50 punktów (wymagane minimum: 25 punktów).
[…]”.
9 Tytuł E ogłoszenia o konkursie, „Informacje ogólne”, przewiduje w pkt 4, „Wnioski kandydatów o dostęp do dotyczących ich informacji”:
„W ramach postępowań rekrutacyjnych kandydatom przysługuje szczególne uprawnienie do dostępu do niektórych informacji dotyczących ich bezpośrednio i indywidualnie, na warunkach przedstawionych poniżej. Na podstawie tego uprawnienia EPSO może udzielić kandydatowi, na jego wniosek, dodatkowych informacji dotyczących jego udziału w konkursie. Wnioski o udzielenie informacji powinny być kierowane do EPSO na piśmie w terminie miesiąca od otrzymania wyników konkursu. EPSO udziela odpowiedzi w terminie miesiąca od dnia otrzymania wniosku. Wnioski są rozpatrywane z uwzględnieniem tajnego charakteru prac komisji konkursowej, o którym mowa w statucie urzędników (załącznik III, art. 6) oraz z poszanowaniem norm dotyczących ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych. […]”.
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
10 Skarżący zgłosił swoją kandydaturę w ww. konkursie otwartym EPSO/AD/60/06 i wybrał dziedzinę „Prawo”.
11 Po pomyślnym zaliczeniu testów preselekcyjnych i egzaminów pisemnych skarżący został w dniu 27 lipca 2007 r. dopuszczony do egzaminu ustnego, który miał miejsce w Brukseli w dniu 18 września 2007 r.
12 W dniu 15 listopada 2007 r. skarżący został poinformowany pocztą elektroniczną o decyzji komisji konkursowej, zgodnie z którą – w związku tym, że ocena uzyskana przez niego na egzaminie ustnym, mianowicie 20 punktów na 50 możliwych, była niższa od wymaganego minimum wynoszącego 25 punktów – jego nazwisko nie zostało umieszczone na liście rezerwy administratorów.
13 Listem poleconym, skierowanym do komisji konkursowej w dniu 29 listopada 2007 r., skarżący wniósł o ponowne zbadanie jego egzaminu ustnego z dnia 18 września 2007 r. Przy tej sposobności skierował również do komisji kilka pytań dotyczących zasad oceniania jego egzaminu ustnego.
14 W dniu 30 listopada 2007 r. skarżący zwrócił się do EPSO listem poleconym o przekazanie mu całej dokumentacji związanej z jego egzaminem ustnym, będącej w posiadaniu Urzędu. Pismo to wpłynęło do adresata w dniu 4 grudnia 2007 r.
15 Pismem z dnia 3 grudnia 2007 r. skarżący uzupełnił swój wniosek o ponowne zbadanie. Skierował również kolejne pytania do przewodniczącego komisji.
16 W dniu 20 grudnia 2007 r. skarżącego poinformowano o tym, że komisja podjęła decyzję na podstawie kryteriów oceny wskazanych w ogłoszeniu o konkursie oraz że komisja uważa, iż nie jest zobowiązana do udzielania innych informacji; wskazano również, że po ponownym zbadaniu egzaminu ustnego utrzymano uzyskaną przez skarżącego uprzednio ocenę 20/50. Ponadto wskazano, że komisja rozumie rozczarowanie skarżącego z powodu nieumieszczenia jego nazwiska na liście rezerwy administratorów, mimo iż na każdym etapie konkursu uzyskał ocenę wyższą niż eliminująca („The Selection Board fully understands your disappointment at not having been placed on the reserve list, despite having obtained a pass mark in each stage of the Competition”). Wreszcie w tym samym piśmie wspomniano także, iż skarżący nie spełnił wszystkich wymogów, by zdać egzamin ustny, w szczególności w zakresie znajomości prawa Unii Europejskiej oraz zdolności do przystosowania się do pracy w zróżnicowanym kulturowo środowisku („On this occasion, in the opinion of the Selection Board, you failed to meet all requirements to pass the oral exam, particularly in relation to your knowledge of EU law and your ability to adapt to working in a multi‑cultural environment”).
Żądania stron i przebieg postępowania
17 Skarżący wnosi zasadniczo do Sądu:
- o zmianę decyzji komisji konkursowej o nieumieszczeniu jego nazwiska na liście rezerwy administratorów, doręczonej mu w dniu 15 listopada 2007 r. oraz decyzji z dnia 20 grudnia 2007 r. wydanej po ponownym zbadaniu poprzez nakazanie umieszczenia nazwiska skarżącego na liście rezerwy administratorów albo o stwierdzenie nieważności tych decyzji i nakazanie wydania nowej decyzji zawierającej umieszczenie nazwiska skarżącego na liście rezerwy administratorów;
- w przypadku zmiany lub stwierdzenia nieważności tych decyzji – o wyznaczenie w odniesieniu do skarżącego okresu ważności listy rezerwy administratorów identycznego z tym, jaki został zastrzeżony dla innych kandydatów z tej samej listy;
- obciążenie Komisji Europejskiej kosztami postępowania.
18 W replice skarżący wskazał, że cofa żądania skierowane przeciwko decyzji komisji z dnia 15 listopada 2007 r. i że ostatecznie jego zamiarem jest zaskarżenie wyłącznie decyzji z dnia 20 grudnia 2007 r. (zwanej dalej„zaskarżoną decyzją”).
19 Komisja wnosi do Sądu o:
- oddalenie skargi jako niezasadnej;
- obciążenie skarżącego kosztami postępowania na podstawie art. 87 § 1 regulaminu postępowania.
20 W odpowiedzi na skargę Komisja wskazała, jaka była waga każdego z czterech kryteriów oceny egzaminu ustnego wymienionych w ogłoszeniu o konkursie.
21 Ponadto Komisja załączyła do dupliki dokument zatytułowany „Karta oceny z egzaminu ustnego”, zawierający elementy uwzględniane przez komisję przy ocenianiu każdego z kryteriów wymienionych w ogłoszeniu o konkursie oraz oceny uzyskane przez skarżącego dla każdego z tych kryteriów.
22 Pismem z dnia 13 września 2009 r. pełnomocnik skarżącego poinformował Sąd, że nie będzie uczestniczył w rozprawie wyznaczonej na 16. dzień tego miesiąca. W piśmie z dnia 14 września 2009 r. Komisja oświadczyła, że jeżeli Sąd nie ma pytań, rozprawa w tej sprawie nie jest konieczna. W związku z tym Sąd postanowił zamknąć procedurę ustną na podstawie art. 50 akapit drugi regulaminu postępowania.
23 W związku z nieobecnością członka składu orzekającego wykonującego obowiązki sędziego sprawozdawcy obowiązki te zostały ponownie przydzielone prezesowi drugiej izby H. Tagarasowi, a w celu uzupełnienia składu został wyznaczony H. Kreppel.
W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji
24 Na poparcie ww. żądań skarżący przytacza zasadniczo trzy zarzuty, dotyczące:
- oczywistego błędu popełnionego jego zdaniem przez komisję przy stosowaniu zasad oceny podczas egzaminu ustnego;
- przekroczenia granic uznania lub nadużycia władzy, jakiego miała dopuścić się komisja przy ocenie odpowiedzi kandydata na zadawane mu pytania;
- naruszenia obowiązku uzasadnienia.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego oczywistego błędu popełnionego przez komisję przy stosowaniu zasad oceny podczas egzaminu ustnego
25 Zarzut pierwszy dzieli się na pięć części, dotyczących odpowiednio:
- przekroczenia uprawnień przez komisję poprzez ustalenie wagi każdego kryterium oceny podczas egzaminu ustnego, poprzez nieprzyznanie ani jednego punktu za znajomość języka polskiego, a także poprzez błędne uznanie, że – aby uniknąć wyeliminowania – kandydaci powinni spełnić wszystkie poszczególne kryteria oceny podczas egzaminu ustnego wymienione w ogłoszeniu o konkursie;
- oceny kandydatów poprzez porównanie ich odpowiedzi, a nie po przeprowadzeniu indywidualnej oceny ich prawidłowości;
- uwzględnienia przez komisję doświadczenia zawodowego kandydatów i znajomości innych języków niż wskazane w ogłoszeniu o konkursie, w szczególności języka francuskiego;
- w zakresie oceny zdolności skarżącego do wykonywania zadań wskazanych w ogłoszeniu o konkursie – nieprzestrzegania przez komisję zasady, zgodnie z którą w razie braku pytania obejmującego wszystkie aspekty jednego z kryteriów oceny podczas egzaminu ustnego wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, należy przyznać kandydatowi maksymalną liczbę przewidzianych punktów za te aspekty, o które nie był pytany;
- nieuwzględnienia motywacji skarżącego do pracy w środowisku międzynarodowym, co było przewidziane w ogłoszeniu o konkursie.
Odnośnie do pierwszej części zarzutu pierwszego, dotyczącej przekroczenia uprawnień przez komisję poprzez ustalenie wagi każdego kryterium oceny podczas egzaminu ustnego, poprzez nieprzyznanie ani jednego punktu za znajomość języka polskiego, a także poprzez błędne uznanie, że aby uniknąć wyeliminowania, kandydaci powinni spełnić wszystkie poszczególne kryteria oceny podczas egzaminu ustnego wymienione w ogłoszeniu o konkursie
- Argumenty stron
26 Przede wszystkim skarżący twierdzi, że komisja konkursowa nie miała uprawnień do ustalenia wagi każdego kryterium wymienionego w ogłoszeniu o konkursie, gdyż uprawnienie to należy do organu powołującego; zatem z braku wskazówki organu powołującego w tej kwestii zawartej w ogłoszeniu o konkursie komisja powinna jego zdaniem wywnioskować, że każdemu kryterium oceny przewidzianemu w tym ogłoszeniu powinna być przypisana taka sama liczba punktów. Na poparcie swojego stanowiska skarżący zauważa, po pierwsze, że art. 1 ust. 1 lit. e) załącznika III do statutu urzędników nakłada na organ powołujący obowiązek wskazania w ogłoszeniu o konkursie, w jaki sposób egzaminy będą oceniane; po drugie, że art. 5 załącznika III, precyzujący rolę komisji konkursowej, nie przewiduje wyraźnie, że komisja może ustalać wagę każdego z kryteriów wymienionego w ogłoszeniu o konkursie; i po trzecie, że Sąd Pierwszej Instancji w wyroku z dnia 3 marca 1993 r. w sprawie T‑44/92 Delloye i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑221, wskazał, że to do organu powołującego należy ustalenie warunków konkursu.
27 Następnie skarżący zarzuca komisji przekroczenie uprawnień poprzez nieprzyznanie żadnego punktu za znajomość języka polskiego, podczas gdy z ogłoszenia o konkursie wynikało, że język ten będzie podlegał ocenie.
28 Wreszcie skarżący podnosi, że w decyzji podjętej po ponownym zbadaniu komisja wskazała, że skarżący nie spełnił wszystkich wymogów zaliczenia egzaminu (zob. pkt 16 niniejszego wyroku). Wywodzi stąd, że komisja błędnie uznała, iż kandydaci powinni spełnić każde z kryteriów oceny wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, aby ich nazwisko zostało umieszczone na liście rezerwy administratorów.
29 Komisja przypomina w swojej obronie, odnośnie do wagi kryteriów oceny, że komisji przysługuje – w granicach ogłoszenia o konkursie – szeroki zakres uznania w kwestii organizacji egzaminów ustnych. Mając na względzie ten zakres uznania, Komisja uważa, że pojęcie „ocenianie” figurujące w art. 1 ust. 1 lit. e) załącznika III do statutu urzędników oznacza jedynie, że organ powołujący powinien zamieścić w ogłoszeniu o konkursie liczbę punktów przyznawanych za każdy egzamin. Zdaniem Komisji organ powołujący może wskazać w ogłoszeniu o konkursie wagę poszczególnych kryteriów oceny przyjętych dla każdego z egzaminów, lecz jeżeli, jak w niniejszej sprawie, tego nie uczyniła, wówczas komisja ma swobodę rozkładu liczby punktów między poszczególne kryteria w granicach całkowitej liczby punktów przewidzianej w ogłoszeniu o konkursie.
30 Co się tyczy znajomości języka polskiego, Komisja twierdzi, że była ona oceniana przez komisję konkursową, lecz podkreśla, że to kryterium mogło być oceniane inaczej niż pozostałe, na przykład poprzez uwzględnienie go jako elementu negatywnego, powodującego wyeliminowanie kandydata niemówiącego po polsku, natomiast nie jako kryterium pozytywne, za które komisja powinna przyznać kandydatom dodatkowe punkty. Na poparcie tej tezy Komisja przytacza kilka elementów z ogłoszenia o konkursie. Przede wszystkim, inaczej niż wspomniane kryteria, poprzedzone tiret, znajomość języka polskiego została wyszczególniona w osobnym akapicie. Następnie celem konkursu było zatrudnienie obywateli polskich, władających biegle językiem ojczystym. Ponadto znajomość języka polskiego stanowiła w tym konkursie warunek konieczny, podlegający zresztą sprawdzeniu wcześniej, na etapie specjalnego egzaminu pisemnego. Wreszcie uwzględnienie rozumowania skarżącego doprowadziłoby do tego, że znajomość języka polskiego byłaby oceniana trzykrotnie, tj. jako warunek uczestnictwa w konkursie, podczas egzaminu pisemnego i wreszcie jako element podlegający ocenie podczas egzaminu ustnego.
31 Wreszcie Komisja uważa, że zawarta w zaskarżonej decyzji wzmianka o tym, że nazwisko skarżącego nie zostanie umieszczone na liście rezerwy administratorów z tego powodu, że nie spełnił on wszystkich wymogów z ogłoszenia o konkursie, powinna być odczytana w kontekście zdania, z którego została wyjęta, a którego dalszy ciąg brzmi następująco: „w szczególności w zakresie [jego] znajomości prawa Unii Europejskiej oraz [jego] zdolności do przystosowania się do pracy w zróżnicowanym kulturowo środowisku”. Wzmiankę tę należy zatem rozumieć nie w ten sposób, że zarzuca ona skarżącemu niespełnienie wszystkich kryteriów oceny podczas egzaminu ustnego wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, lecz że oznacza, iż skarżący całościowo nie spełnił wymogów ogłoszenia o konkursie, gdyż – w szczególności – uzyskał niewystarczające oceny w zakresie znajomości prawa Unii Europejskiej oraz zdolności do przystosowania się do pracy, w ramach europejskiej służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku.
- Ocena Sądu
32 Odnośnie do pierwszego zarzutu szczegółowego podniesionego przez skarżącego (zob. pkt 26 niniejszego wyroku) rozpocząć należy od przypomnienia, że komisji konkursowej przysługuje szeroki zakres uznania przy wykonywaniu swoich zadań. Tym samym może ona – jeżeli ogłoszenie o konkursie nie zawiera kryteriów oceny – ustalić te kryteria (zob. podobnie wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 14 lipca 1995 r. w sprawie T‑291/94 Pimley‑Smith przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑209, II‑637, pkt 48; a także, analogicznie w zakresie kryteriów dopuszczalności, wyrok Trybunału z dnia 26 lutego 1981 r. w sprawie 34/80 Authié przeciwko Komisji, Rec. s. 665, pkt 14; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 13 grudnia 1990 r. w sprawie T‑115/89 González Holguera przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑831, opublikowany we fragmentach, pkt 53), lub – jeżeli zawiera je, lecz nie wskazuje ich odpowiedniej wagi – ustalić ich wagę (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 11 września 2008 r. w sprawie F‑127/07 Coto Moreno przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑I‑295, II‑A‑I‑1563, pkt 47).
33 W niniejszej sprawie ogłoszenie o konkursie przewidywało, że za egzamin ustny można uzyskać 50 punktów, lecz nie precyzowało, w jaki sposób punkty te będą rozdzielone między cztery kryteria oceny podczas egzaminu ustnego wymienione w ogłoszeniu o konkursie. W świetle przytoczonego orzecznictwa, z braku takiego doprecyzowania w ogłoszeniu o konkursie można wnosić, że komisja konkursowa była uprawniona do ustalenia wagi każdego kryterium oceny.
34 Stwierdzenia tego nie podważają okoliczności, na które powołuje się skarżący.
35 Co się tyczy przede wszystkim art. 1 ust. 1 lit. e) załącznika III do statutu urzędników, należy zauważyć, że w większości wersji językowych artykuł ten przewiduje, że organ powołujący powinien wskazać w ogłoszeniu o konkursie jedynie „rodzaj [egzaminów] i sposób ich oceniania”; gdyby zatem, jak twierdzi skarżący, prawodawca chciał zobowiązać organ powołujący do zamieszczenia w ogłoszeniu o konkursie informacji o liczbie punktów przewidzianych dla oceny każdego z wymienionych kryteriów – w sytuacji gdy komisji przysługuje szeroki zakres uznania – posłużyłby się wyrażeniem bardziej precyzyjnym niż „sposób […] oceniania [egzaminów]”, na przykład „waga każdego ze stosowanych kryteriów”. Podobnie rzecz się przedstawia w wypadku polskiej wersji statutu urzędników, ponieważ – aby miał on znaczenie zgodne z twierdzeniami skarżącego – konieczne byłoby nie wskazanie przez prawodawcę, że organ powołujący powinien zamieścić w ogłoszeniu o konkursie, w jaki sposób „egzaminy” będą oceniane, lecz wskazanie, w jaki sposób „każdy egzamin” będzie oceniany. W każdym wypadku należy w tej kwestii przypomnieć, że konieczność jednolitego stosowania, a zatem również jednolitej wykładni prawa Unii, wyklucza jego rozpatrywanie w jednej, w oderwaniu od innych, wersji językowej, ale wymaga ustalenia wykładni w zależności od rzeczywistej woli autora tego aktu, a zwłaszcza w świetle wszystkich wersji językowych (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 7 lipca 1988 r. w sprawie 55/87 Moksel Import und Export, Rec. s. 3845, pkt 15).
36 Następnie, w kwestii art. 5 załącznika III do statutu urzędników należy stwierdzić, że okoliczność, iż nie ma w nim wzmianki o możliwości ustalenia przez komisję kryteriów oceny każdego egzaminu, nie stoi na przeszkodzie temu, by uprawnienie takie jednak komisji przysługiwało, gdyż przepis ten nie określa uprawnień komisji w sposób wyczerpujący.
37 Wreszcie, co się tyczy argumentu, jaki skarżący formułuje na podstawie ww. wyroku w sprawie Delloye i in. przeciwko Komisji, polegającego na tym, że ustalenie warunków konkursu należy do organu powołującego, należy stwierdzić, że w wyroku tym przypomniano jedynie, iż komisja jest związana treścią ogłoszenia o konkursie, co nie wyklucza, by w razie braku takich postanowień w ogłoszeniu komisja była uprawniona do ustalenia wagi kryteriów oceny każdego egzaminu.
38 Z powyższego wynika, że skoro komisja jest uprawniona do ustalenia wagi kryteriów oceny egzaminu ustnego, pierwszy zarzut szczegółowy przedstawiony w ramach pierwszej części zarzutu pierwszego należy oddalić.
39 Odnośnie do drugiego zarzutu szczegółowego, w którym podniesiono, że komisja przekroczyła swoje uprawnienia, decydując, że ani jeden punkt nie zostanie przyznany za znajomość języka polskiego (zob. pkt 27 niniejszego wyroku), należy stwierdzić, że o ile ogłoszenie o konkursie wyraźnie przewiduje, iż znajomość języka polskiego będzie oceniana przez komisję, to jednak informacja ta została przedstawiona w tym ogłoszeniu w odmienny sposób niż w przypadku czterech pozostałych kryteriów oceny podczas egzaminu ustnego. Z jednej strony znajomość języka polskiego jest wymieniona w odrębnym akapicie, który – inaczej niż w przypadku pozostałych kryteriów – nie jest poprzedzony tiret. Z drugiej strony, niezależnie od wersji językowej ogłoszenia o konkursie, posługuje się ono różnymi czasownikami w odniesieniu do, odpowiednio, oceny czterech pierwszych kryteriów oraz znajomości języka polskiego. I tak na przykład w języku angielskim dla pierwszych czterech kryteriów użyto czasownika „to assess”, podczas gdy przy znajomości języka polskiego posłużono się czasownikiem „to be tested”. W języku francuskim użyto czasowników „apprécier”, a następnie „examiner”, a w języku niemieckim „beurteilen”, a następnie „prüfen”. W konsekwencji z przytoczonych różnic formalnych i redakcyjnych można wywieść, że zamiarem organu powołującego było, by znajomość języka polskiego była oceniana według odrębnych zasad.
40 Ponadto Sąd wskazuje przede wszystkim, że celem konkursu było utworzenie rezerwy administratorów obywatelstwa polskiego (zob. pkt 5 niniejszego wyroku), następnie – że biegła znajomość języka polskiego jest warunkiem zapisania się na konkurs (zob. pkt 7 niniejszego wyroku) i wreszcie – że stopień władania przez kandydatów językiem polskim został już sprawdzony przy okazji egzaminu pisemnego przewidzianego w tytule C pkt 1 lit. c) ogłoszenia o konkursie, podczas którego kandydaci, aby zostać dopuszczonymi do egzaminu ustnego, powinni byli uzyskać co najmniej 8 na 10 punktów; kandydat spełnił zresztą ten warunek. W tym kontekście – i mając na względzie szeroki zakres uznania przysługującego komisji konkursowej – mogła ona skutecznie uznać, że z tytułu znajomości języka głównego nie należy podczas egzaminu ustnego przyznawać żadnych punktów, lecz że należy jedynie potwierdzić, iż kandydaci władają nim w wystarczającym stopniu, w szczególności w zakresie wypowiedzi ustnej. W świetle powyższych rozważań drugi zarzut szczegółowy podniesiony w ramach pierwszej części zarzutu pierwszego również należy oddalić.
41 Należy teraz zbadać trzeci zarzut szczegółowy, polegający na tym, że komisja wyeliminowała skarżącego z tego powodu, że nie spełnił wszystkich kryteriów oceny wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, podczas gdy zgodnie z ogłoszeniem dla zaliczenia egzaminu ustnego wystarczające było jedynie uzyskanie łącznej oceny 25 na 50 punktów (zob. pkt 28 niniejszego wyroku).
42 W tej kwestii należy zauważyć, podobnie jak czyni to Komisja, że zawartą w zaskarżonej decyzji informację, iż skarżący nie spełnił wszystkich kryteriów oceny wymaganych dla zaliczenia egzaminu ustnego należy odczytywać w kontekście zdania, z którego została wyjęta. W dalszej części tego zdania wskazano, że skarżący nie zdał egzaminu, w szczególności w zakresie znajomości prawa Unii Europejskiej oraz zdolności do przystosowania się do pracy, w ramach europejskiego korpusu służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku. Tym samym nazwisko skarżącego nie zostało umieszczone na liście rezerwy administratorów nie dlatego, że nie spełnił każdego z kryteriów wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, ale dlatego, że nie spełnił oczekiwań komisji w szczególności w zakresie dwóch kryteriów wymienionych w tym ogłoszeniu. W związku z tym trzeci zarzut szczegółowy podniesiony w ramach pierwszej części zarzutu pierwszego należy także oddalić.
43 Z uwagi na to, że żaden z trzech zarzutów szczegółowych nie jest uzasadniony, pierwsza część zarzutu pierwszego nie zasługuje na uwzględnienie.
W przedmiocie drugiej części zarzutu pierwszego, dotyczącej oceny kandydatów poprzez porównanie ich odpowiedzi, a nie po przeprowadzeniu indywidualnej oceny ich prawidłowości
- Argumenty stron
44 Zdaniem skarżącego, wobec braku ustaleń w tej mierze w ogłoszeniu o konkursie, odpowiedzi, jakich udzielił, powinny być oceniane po przeprowadzeniu indywidualnej oceny, a nie poprzez porównanie z wypowiedziami innych kandydatów. Jego zdaniem zgoda na to, by komisja mogła porównywać odpowiedzi kandydatów w celu dokonania ich oceny, byłaby sprzeczna z zasadą równości traktowania, gdyż uprzywilejowani zostaliby w ten sposób kandydaci odpowiadający jako ostatni.
45 Komisja w swojej obronie przypomina, że konkurs – w przeciwieństwie do klasycznego egzaminu – opiera się na analizie porównawczej prezentacji i dokonań kandydatów. Ponadto zdaniem Komisji ocena dokonań kandydatów w sposób porównawczy nie jest sprzeczna z zasadą niedyskryminacji, gdyż członkowie komisji konkursowej sporządzają notatki na temat każdego kandydata i na tej podstawie dokonują następnie analizy porównawczej.
- Ocena Sądu
46 Należy stwierdzić, że – mimo iż w ogłoszeniu o konkursie nie zaznaczono wyraźnie, iż ocena kandydatów ma charakter porównawczy – z utrwalonego orzecznictwa wynika, że taka metoda staje się konieczna, jeżeli celem konkursu, inaczej niż w przypadku egzaminu, jest wyłonienie ograniczonej liczby kandydatów (zob. w szczególności wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie T‑361/05 Vanlangendonck przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑377, II‑1709, pkt 48).
47 Stwierdzenia tego nie podważa ani zasada równości traktowania, ani argument skarżącego, zgodnie z którym porównawcza ocena kandydatów uprzywilejowuje w sposób nieunikniony tych, którzy egzaminowani są jako ostatni. Z jednej strony bowiem wszyscy kandydaci byli traktowani jednakowo, skoro ich dokonania były oceniane porównawczo. Z drugiej strony żadna znana lub wynikająca z akt informacja nie pozwala na przyjęcie poglądu, że kandydaci egzaminowani jako ostatni byli w nieunikniony sposób uprzywilejowani, zresztą skarżący nie przedstawia najmniejszego wyjaśnienia uzasadniającego to twierdzenie.
48 Z powyższego wynika, że komisja słusznie dokonała porównawczej oceny kandydatów, w związku z czym drugą część zarzutu pierwszego należy uznać za niezasadną.
W przedmiocie trzeciej części zarzutu pierwszego, dotyczącej uwzględnienia przez komisję doświadczenia zawodowego kandydatów, mimo iż ogłoszenie o konkursie tego nie przewidywało, oraz znajomości innych języków niż wskazane w ogłoszeniu o konkursie
- Argumenty stron
49 Skarżący zarzuca komisji uwzględnienie, po pierwsze, doświadczenia zawodowego kandydatów, mimo iż ogłoszenie o konkursie tego nie przewidywało, oraz, po drugie, znajomości innych języków niż wskazane w ogłoszeniu o konkursie. Jego zdaniem, nawet przy uznaniu tych elementów za atuty, komisja nie mogła ich uwzględnić, nie stwarzając przy tym sytuacji nierówności traktowania, gdyż kandydaci, którzy mieli możliwość wykazania się doświadczeniem zawodowym lub znajomością języków innych niż wymienione w ogłoszeniu o konkursie, uzyskaliby dodatkowe punkty, a zatem zostaliby uprzywilejowani.
50 Skarżący zauważa ponadto, że jeden z egzaminatorów zwrócił mu uwagę, iż jego słaba znajomość języka francuskiego może stanowić przeszkodę w znalezieniu pracy już po umieszczeniu jego nazwiska na liście rezerwy administratorów, gdyż język francuski jest istotny w przypadku prawników. Wywodzi stąd, że został przez komisję ukarany za nieznajomość języka francuskiego.
51 Wreszcie skarżący zarzuca komisji, że nie sprawdziła w praktyce, czy kandydaci powołujący się na znajomość innych języków niż wymienione w ogłoszeniu o konkursie rzeczywiście nimi władają, a zamiast tego zaufała kandydatom, opierając się jedynie na informacjach podanych przez nich w życiorysach.
52 Komisja broni się, zaprzeczając, by doświadczenie zawodowe zostało uwzględnione w ocenie kandydatów, i twierdzi, że choć znajomość języków innych niż wymagane w ogłoszeniu o konkursie mogła być u niektórych kandydatów atutem pozwalającym na wykazanie ich zdolności do przystosowania się do pracy w zróżnicowanym kulturowo środowisku, to jednak nie była uwzględniana jako kryterium, które należało spełnić, by znaleźć się na liście rezerwy administratorów.
- Ocena Sądu
53 Co się tyczy po pierwsze twierdzeń przytoczonych w pkt 49 niniejszego wyroku, należy wskazać, że nie znajdują one żadnego potwierdzenia w aktach sprawy. W szczególności z akt sprawy w żaden sposób nie wynika, by kandydaci wykazujący się doświadczeniem zawodowym i znajomością języków wykraczającą poza wymogi ogłoszenia o konkursie uzyskali na tej podstawie dodatkowe punkty.
54 W każdym razie ewentualna wyższa ocena kandydatów wykazujących się doświadczeniem zawodowym i znajomością języków wykraczającą poza wymogi ogłoszenia o konkursie mogłaby łatwo zostać wytłumaczona wyższą jakością ich wystąpienia przed komisją, właśnie dzięki doświadczeniu zawodowemu i kompetencjom językowym. Ponadto odnośnie do oceny cech subiektywnych kandydatów, jak „zdatność”, „motywacja” czy „zdolność”, komisja ma swobodę – mając na względzie jej uznany w utrwalonym orzecznictwie szeroki zakres uznania (zob. wyrok Trybunału z dnia 16 czerwca 1987 r. w sprawie 40/86 Kolivas przeciwko Komisji, Rec. s. 2643, pkt 11; wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 26 stycznia 2005 r. w sprawie T‑267/03 Roccato przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑1, II‑1, pkt 41; z dnia 5 kwietnia 2005 r. w sprawie T‑336/02 Christensen przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑75, II‑341, pkt 25) – uwzględnienia szczególnych okoliczności dotyczących każdego kandydata i może to być na przykład doświadczenie zawodowe lub znajomość konkretnych języków.
55 Rozważań tych nie podważa twierdzenie skarżącego, zgodnie z którym uwzględnienie doświadczenia oraz znajomości innych języków niż wymagane w ogłoszeniu o konkursie, nawet w charakterze atutu, jest dyskryminujące, ponieważ prowadzi do uprzywilejowania niektórych kandydatów.
56 Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem zasada równości traktowania zabrania traktowania porównywalnych sytuacji w sposób odmienny lub traktowania odmiennych sytuacji w jednakowy sposób, chyba że takie traktowanie – odmienne lub jednakowe w zależności od przypadku – jest obiektywnie uzasadnione (wyrok Sądu z dnia 28 kwietnia 2009 r. w sprawie F‑115/07 Balieu‑Steinmetz i Noworyta przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz.SP s. I‑A-1-97, II-A-1-541, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo). Podobnie rzecz się przedstawia w przypadku zasady niedyskryminacji, która jest jedynie szczególnym wyrazem ogólnej zasady równości traktowania i wraz z nią tworzy jedno z praw podstawowych Unii, których przestrzeganie zapewnia Trybunał (zob. wyrok Sądu z dnia 23 stycznia 2007 r. w sprawie F‑43/05 Chassagne przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I-A-1-27, II-A-1-139, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo). Tymczasem w niniejszej sprawie należy stwierdzić, że sytuacja faktyczna kandydatów posiadających doświadczenie zawodowe i kompetencje językowe wykraczające poza wymogi ogłoszenia o konkursie nie jest porównywalna z sytuacją pozostałych kandydatów; w związku z tym i w zakresie, w jakim sytuacja wynika nie z dodania przez komisję kryterium, które nie figurowało w ogłoszeniu o konkursie, lecz z uwzględnienia zdolności kandydata do spełnienia kryteriów w nim przewidzianych, wyższa ocena tych pierwszych nie tylko jest zgodna z zasadą równości traktowania, lecz nawet jest w jej świetle konieczna.
57 W świetle powyższych rozważań pierwszy zarzut szczegółowy podniesiony w ramach trzeciej części zarzutu pierwszego należy oddalić.
58 Po drugie, co się tyczy słów przypisywanych przez skarżącego jednemu z egzaminatorów (zob. pkt 50 niniejszego wyroku), należy zauważyć, że nawet gdyby uznać je za dowiedzione, słowa te miały na celu uprzedzenie skarżącego o trudnościach, na jakie mógłby napotkać przy szukaniu zatrudnienia, gdyby jego nazwisko zostało umieszczone na liście rezerwy administratorów, a nie poinformowanie go o tym, że jego słaba znajomość francuskiego stanowiła przeszkodę w umieszczeniu jego nazwiska na tej liście.
59 Wynika stąd, że skarżący nie wykazał, że jego słaba znajomość języka francuskiego wpłynęła negatywnie na jego ocenę; tym samym drugi zarzut szczegółowy podniesiony w ramach trzeciej części zarzutu pierwszego należy oddalić.
60 Po trzecie, o ile skarżący zarzuca komisji przyznanie dodatkowych punktów za języki wymienione w życiorysie kandydatów bez sprawdzenia prawidłowości tych informacji, należy jednak stwierdzić, że skarżący nie przytacza na poparcie swego twierdzenia żadnych faktów. W każdym razie, nawet gdyby komisja przyznawała ww. dodatkowe punkty i nie stawiała kandydatom pytań mających na celu sprawdzenie ich kompetencji językowych, mogła jednak sprawdzić prawdziwość informacji podanych w życiorysie poprzez porównanie ich z widniejącymi w nim informacjami dotyczącymi doświadczenia szkolnego i zawodowego tych kandydatów.
61 Z powyższego wynika, że trzeci zarzut szczegółowy przedstawiony w ramach trzeciej części zarzutu pierwszego należy również oddalić.
62 Z uwagi na to, że żaden z zarzutów szczegółowych nie jest uzasadniony, trzecia część zarzutu pierwszego nie zasługuje na uwzględnienie.
W przedmiocie czwartej części zarzutu pierwszego dotyczącej – w zakresie oceny zdolności skarżącego do wykonywania zadań wskazanych w ogłoszeniu o konkursie – nieprzestrzegania przez komisję zasady, zgodnie z którą, w razie braku pytania obejmującego wszystkie aspekty jednego z kryteriów oceny podczas egzaminu ustnego wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, należy przyznać kandydatowi maksymalną liczbę przewidzianych punktów za te aspekty, o które nie był pytany
- Argumenty stron
63 Skarżący podnosi, że w ogłoszeniu o konkursie przewidziano jako kryterium oceny zdatność kandydata do wykonywania zadań wskazanych w ogłoszeniu o konkursie. Zdaniem skarżącego komisja miała zatem obowiązek ocenić zdatność każdego z kandydatów wykonywania tych zadań. Z uwagi na to, że komisja zadała mu pytanie dotyczące jedynie dwóch z dziewięciu zadań wymienionych w ogłoszeniu, komisja nie miała zdaniem skarżącego innego wyboru, jak tylko przyznać mu maksymalną liczbę przewidzianych punktów odnośnie do siedmiu pozostałych zadań.
64 Komisja przypomina w swojej obronie, że komisja konkursowa dysponuje szerokim zakresem uznania w zakresie treści pytań zadawanych kandydatom w celu zbadania ich zdatności do wykonywania różnych zadań wskazanych w ogłoszeniu o konkursie. Zdaniem Komisji w ogłoszeniu o konkursie podano jedynie, że kandydaci powinni być zdatni do wykonywania wskazanych zadań, a nie zdatni do wykonywania „wszystkich” wymienionych zadań. Komisja konkursowa nie była zatem zobowiązana do stawiania kandydatom pytań w celu sprawdzenia ich zdatności do wykonywania każdego z branych pod uwagę zadań osobno, lecz jedynie w celu upewnienia się, że są zdatni do wykonywania przynajmniej jednego z tych zadań.
- Ocena Sądu
65 Należy wskazać, że na poparcie tej części zarzutu, która dotyczy tylko jednego kryterium oceny z ogłoszenia o konkursie, skarżący konstruuje swoje rozumowanie na założeniu, że aby ocenić ustanowione w ogłoszeniu o konkursie kryterium dotyczące zdatności kandydata do wykonywania dziewięciu zadań wymienionych w tytule A pkt I tego ogłoszenia (zob. pkt 6 niniejszego wyroku), komisja miała obowiązek zadania pytania dotyczącego każdego z tych zadań.
66 Tymczasem należy po pierwsze przypomnieć, że – co się tyczy kryterium oceny pewnej zdatności, a nie sprawdzania wiedzy – komisja może dokonać oceny kandydata, uwzględniając zarówno udzielone przez niego odpowiedzi na pytania związane z innymi kryteriami (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Vanlangendonck przeciwko Komisji, pkt 41), jak i jego osobowość, która powinna przejawiać się w jego zachowaniu podczas egzaminu ustnego.
67 Po drugie, o ile ogłoszenie o konkursie nakłada na komisję konkursową obowiązek oceny zdatności kandydata do wykonywania dziewięciu zadań wymienionych w jego tytule A pkt I, to jednak nie przewiduje, by ocena komisji dotyczyła zdatności kandydata do wykonywania każdego z wymienionych zadań. W konsekwencji komisja nie miała obowiązku zadawania kandydatom pytań dotyczących każdego z zadań wymienionych w tym ogłoszeniu (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Christensen przeciwko Komisji, pkt 93, 94).
68 Tym samym czwartą część zarzutu pierwszego należy oddalić jako niezasadną.
W przedmiocie piątej części zarzutu pierwszego, dotyczącej nieuwzględnienia motywacji skarżącego do pracy w środowisku międzynarodowym, co było przewidziane w ogłoszeniu o konkursie
- Argumenty stron
69 Odnośnie do czwartego kryterium skarżący podnosi, że w pismach Komisji mowa jest jedynie o jego zdolności do przystosowania się do pracy w korpusie europejskiej służby publicznej w zróżnicowanym kulturowo środowisku. Wywodzi stąd, że w ramach omawianego kryterium komisja konkursowa oceniła jedynie jego zdolność, a nie – co przewidywało ogłoszenie o konkursie – jego motywację do pracy w korpusie europejskiej służby publicznej.
70 Broniąc się, Komisja wskazuje, że komisja konkursowa oceniła nie tylko zdolność skarżącego do przystosowania się do pracy w korpusie europejskiej służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku, ale także jego motywację, o czym świadczy dokument zatytułowany „Karta oceny z egzaminu ustnego”, załączony przez Komisję do dupliki.
- Ocena Sądu
71 O ile istotnie odpowiedź Komisji na skargę zawiera – w zakresie czwartego kryterium – jedynie odniesienie do zdolności do przystosowania się do pracy w korpusie europejskiej służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku, to na podstawie karty oceny załączonej przez Komisję do dupliki należy jednak stwierdzić, że motywacja skarżącego wchodziła w skład okoliczności uwzględnianych przez komisję konkursową przy ocenie skarżącego.
72 Tym samym piątą część zarzutu pierwszego należy oddalić jako niezasadną.
73 Z powyższych rozważań wynika, że zarzut pierwszy należy oddalić w całości.
W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego przekroczenia granic uznania lub nadużycia władzy przez komisję konkursową
Argumenty stron
74 Skarżący twierdzi, że, mając na względzie odpowiedzi udzielone przez niego na zadane pytania, prawidłowe zachowanie podczas egzaminu oraz wiedzę, którą powinien bezwzględnie posiadać każdy kandydat biorący udział w konkursie, komisja powinna była mu przyznać 50% punktów za egzamin ustny i nie uczyniwszy tego, dopuściła się przekroczenia granic uznania lub nadużycia władzy.
75 Na poparcie tego zarzutu skarżący przytacza pięć argumentów.
76 Po pierwsze, podnosi, w odniesieniu do oceny jego znajomości prawa Unii, że komisja nie uwzględniła okoliczności, iż nie trzeba wykazać się doskonałą znajomością danego zagadnienia, by otrzymać więcej niż połowę punktów.
77 Po drugie, skarżący twierdzi zasadniczo, odnośnie do zdolności do przystosowania się do pracy, w korpusie europejskiej służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku, że komisja nieprawidłowo zinterpretowała to kryterium, które miało na celu ocenę nie natychmiastowej zdolności kandydatów do pracy w zróżnicowanym kulturowo środowisku, lecz do pracy w nim w przyszłości, co, jak można rozsądnie przyjąć, dotyczy każdego kandydata, a zatem skarżący powinien był otrzymać przynajmniej 70% punktów.
78 Po trzecie, skarżący uważa, w odniesieniu do jego znajomości języka polskiego, że komisja powinna była ocenić to kryterium. Gdyby tak się stało, skarżący powinien był otrzymać ocenę 9 na 10 punktów, ponieważ, podczas gdy streszczenie tekstu jest trudniejsze niż wypowiedź ustna, na egzaminie pisemnym uzyskał za znajomość języka polskiego ocenę 8,5 na 10 punktów.
79 Po czwarte, skarżący podnosi, odnośnie do swojej motywacji do pracy w korpusie europejskiej służby publicznej, że skoro komisja nie zadała mu pytania w tej kwestii, a on sam wskazał, że po pierwsze ma motywację do pracy w charakterze urzędnika europejskiego i po drugie praca ta jest bardziej interesująca niż aplikacja radcowska, którą odbywał w tym czasie w Polsce, komisja powinna była mu przyznać maksymalną liczbę punktów przewidzianą dla oceny tego kryterium.
80 Po piąte, skarżący twierdzi, odnośnie do oceny jego zdatności do wykonywania zadań wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, że z uwagi na brak pytań dotyczących siedmiu z dziewięciu zadań wymienionych w tym ogłoszeniu, komisja również powinna była przyznać mu maksymalną ocenę dla każdego z tych zadań.
81 Broniąc się, Komisja twierdzi, że Sąd jest właściwy wyłącznie do dokonania oceny, czy warunki ustanowione w ogłoszeniu o konkursie były przestrzegane oraz czy doszło do oczywistego błędu w ocenie. Tymczasem skarżący nie wykazał w niniejszej sprawie, by komisja konkursowa w sposób oczywisty przekroczyła swoje uprawnienia dyskrecjonalne, gdyż samo przekonanie kandydata o prawidłowości jego odpowiedzi nie jest wystarczającym dowodem, tym bardziej że skarżący sam przyznał we wniosku o ponowne zbadanie egzaminu ustnego, że niektóre z jego odpowiedzi były niepełne.
Ocena Sądu
82 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem komisja konkursowa dysponuje szerokim zakresem uznania w zakresie oceny wiedzy i zdatności kandydatów, podlegającej kontroli sądu wspólnotowego jedynie w razie oczywistego błędu, nadużycia władzy lub oczywistego naruszenia reguł, jakim podlegają prace komisji (zob. w szczególności ww. wyrok Trybunału w sprawie Kolivas przeciwko Komisji, pkt 11; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 11 lutego 1999 r. w sprawie T‑200/97 Jiménez przeciwko OHIM , RecFP s. I‑A‑19, II‑73, pkt 40).
83 W niniejszej sprawie Komisja dołączyła do dupliki kartę oceny, z której wynika, że – o ile ze znajomości Unii Europejskiej, jej instytucji i polityk skarżący uzyskał ocenę przeciętną, pozostałe uzyskane przez niego oceny znajdowały się poniżej przeciętnej. Skarżący zaś nie przedstawia żadnego dowodu mogącego wykazać, że komisja konkursowa popełniła oczywisty błąd w ocenie, przyznając mu te oceny cząstkowe, tym bardziej że – z uwagi na porównawczy charakter oceny kandydatów – nawet jeśli skarżący udzielił odpowiedzi zadowalających, ta jedyna okoliczność nie jest wystarczająca, by twierdzić, że powinien był otrzymać przynajmniej 50% punktów.
84 Wniosku tego nie niweczy żaden z pięciu argumentów przytoczonych przez skarżącego w celu wykazania, że ocena dokonana przez komisję konkursową była niezgodna z prawem.
85 Co się tyczy okoliczności, że komisja konkursowa miała być zbyt surowa w jego ocenie, gdyż w celu uzyskania 50% punktów nie była konieczna doskonała znajomość danego tematu, należy wskazać, że poza przekonaniem co do jakości odpowiedzi na zadane mu przez komisję pytania skarżący nie przytacza jakiegokolwiek dowodu na potwierdzenie poglądu, iż komisja konkursowa popełniła oczywisty błąd w ocenie. Tymczasem samo przekonanie kandydata o prawidłowości jego odpowiedzi nie może samo w sobie zastąpić niepodważalnego dowodu na zaistnienie oczywistego błędu w ocenie (zob. podobnie wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie T‑53/00 Angioli przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑13, II‑73, pkt 94).
86 W kwestii okoliczności, że komisja konkursowa nieprawidłowo zinterpretowała pojęcie zdolności do przystosowania się do pracy, w korpusie europejskiej służby publicznej, w zróżnicowanym kulturowo środowisku, należy zauważyć, że wbrew twierdzeniom skarżącego pojęcia tego nie można rozumieć w ten sposób, że oznacza ono wyłącznie zdolność, którą kandydaci powinni nabyć z upływem czasu i komisja nie powinna brać pod uwagę aktualnej zdolności kandydata – chyba że zakres tego pojęcia zostanie istotnie zawężony jako kryterium oceny osiągnięć kandydatów podczas egzaminu ustnego.
87 Wreszcie odnośnie do argumentów, zgodnie z którymi komisja konkursowa nie uwzględniła jako kryterium oceny znajomości języka polskiego oraz nie zadała kandydatowi pytania dotyczącego jego motywacji, jak również zdatności do wykonywania siedmiu z dziewięciu zadań wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, stosowne będzie odesłanie do punktów 39 i 40 niniejszego wyroku oraz punktów 66 i 67 niniejszego wyroku z drugiej strony. W tych punktach Sąd stwierdził, po pierwsze, że komisja nie miała obowiązku przyznawania podczas egzaminu ustnego oceny za znajomość języka polskiego przez kandydatów, a po drugie – że komisja może oceniać zdatność kandydata do wykonywania zadań wymienionych w ogłoszeniu o konkursie niekoniecznie poprzez zadawanie mu pytań dotyczących każdego z tych zadań; może to uczynić nawet poprzez stawianie pytań związanych z innymi kryteriami oceny lub wzięcie pod uwagę osobowości kandydata; to ostatnie stwierdzenie dotyczy także braku pytania dotyczącego motywacji kandydata.
88 Z powyższego wynika, że żaden z argumentów podniesionych przez skarżącego nie pozwala na wykazanie, że komisja błędnie przyznała mu ocenę niezadowalającą. Tym samym zarzut drugi należy oddalić w całości jako niezasadny.
W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego obowiązku uzasadnienia
Argumenty stron
89 Skarżący twierdzi po pierwsze, że zaskarżona decyzja jest niewystarczająco uzasadniona, gdyż nie uzyskał on ani jednej z informacji, o które się zwracał. W piśmie z dnia 29 listopada 2007 r., w którym wnosił o ponowną ocenę jego egzaminu ustnego, skarżący domagał się bowiem od EPSO udzielenia szczegółowej informacji o punktach przyznanych mu za każde z zastosowanych kryteriów, a na wypadek, gdyby za każdą odpowiedź była przyznana osobna ocena, poinformowania go o ocenach uzyskanych w ten sposób. Następnie, pismem z dnia 30 listopada 2007 r., skarżący zwrócił się do EPSO o przekazanie mu całej dokumentacji związanej z jego egzaminem ustnym, będącej w posiadaniu Urzędu, a dokładniej ogólnych zasad będących podstawą oceny oraz notatek członków komisji dotyczących jego egzaminu. Wreszcie pismem z dnia 3 grudnia 2007 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku o ponowne zbadanie skarżący wezwał komisję do jasnego przedstawienia w decyzji, jaką wyda po ponownym zbadaniu, rozumowania, jakie doprowadziło do uzyskania oceny 20 na 50 punktów.
90 Po przedstawieniu przez Komisję w odpowiedzi na skargę, w jaki sposób są ważone poszczególne kryteria oceny z egzaminu ustnego wymienione w ogłoszeniu o konkursie, skarżący oświadczył, że podtrzymuje swój zarzut, a to dlatego, że Komisja wskazała jedynie wagę kryteriów wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, a nie metodę wykorzystywaną przy ocenie prawidłowości odpowiedzi. Zdaniem skarżącego, skoro metoda ta nie jest objęta tajemnicą prac komisji, administracja powinna mu ją udostępnić.
91 Po drugie, skarżący zarzuca komisji konkursowej, że nie wskazała w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, jaką wiedzą z zakresu prawa wspólnotowego należało dysponować, by uzyskać po pierwsze połowę punktów przypisanych temu kryterium, a po drugie – maksymalną liczbę punktów.
92 Po trzecie, skarżący zarzuca komisji konkursowej, że początkowo przekazała mu błędne uzasadnienie, błędnie wskazując w decyzji wydanej po ponownym zbadaniu, że na każdym etapie konkursu uzyskał on ocenę wyższą niż eliminująca (zob. pkt 16 niniejszego wyroku).
93 Komisja twierdzi na swoją obronę, że decyzja o nieumieszczeniu nazwiska skarżącego na liście rezerwy administratorów po zakończeniu konkursu była wystarczająco uzasadniona.
Ocena Sądu
94 Tytułem wstępu należy przypomnieć, że obowiązek uzasadnienia decyzji niekorzystnej ma na celu z jednej strony dostarczenie zainteresowanemu wyjaśnień wystarczających dla oceny zasadności decyzji oraz celowości wniesienia sądowego środka zaskarżenia zmierzającego do zakwestionowania jej zgodności z prawem, a po drugie, umożliwienie sądowi przeprowadzenia kontroli (zob. w szczególności wyrok Trybunału z dnia 23 września 2004 r. w sprawie C‑150/03 P Hectors przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. I‑8691, pkt 39).
95 W odniesieniu do decyzji podejmowanych przez komisję konkursową obowiązek uzasadnienia musi pozostawać w zgodzie z zachowaniem tajemnicy prac komisji. Zasada ta, przewidziana w art. 6 załącznika III do statutu urzędników, pozwala na zagwarantowanie niezależności i obiektywizmu prac komisji, chroniąc ją przed jakąkolwiek ingerencją i presją z zewnątrz, niezależnie od tego, czy taka ingerencja lub presja miałaby pochodzić od samych instytucji, kandydatów czy osób trzecich (wyrok Trybunału z dnia 4 lipca 1996 r. w sprawie C‑254/95 P Parlament przeciwko Innamorati, Rec. s. I‑3423, pkt 24).
96 Dla oceny – w aspekcie tajemnicy prac komisji – zakresu obowiązku uzasadnienia należy dokonać rozróżnienia między decyzjami o niedopuszczeniu do egzaminów a decyzjami stwierdzającymi niepowodzenie kandydata na egzaminie.
97 Decyzja komisji o niedopuszczeniu kandydata do egzaminów jest konsekwencją zastosowania do jego zgłoszenia obiektywnych kryteriów oceny ustalonych w ogłoszeniu o konkursie lub sprecyzowanych przez samą komisję. W odniesieniu do takich decyzji z utrwalonego orzecznictwa wynika, że o ile w przypadku konkursów z dużą liczbą uczestników komisja może początkowo ograniczyć się do informowania kandydatów jedynie o kryteriach i wynikach selekcji, to następnie ma obowiązek udzielania indywidualnych informacji o powodach niedopuszczenia do konkursu tym kandydatom, którzy takiej informacji zażądali (wyrok Trybunału z dnia 26 listopada 1981 r. w sprawie 195/80 Michel przeciwko Parlamentowi, Rec. s. 2861, pkt 27; ww. wyrok w sprawie González Holguera przeciwko Parlamentowi, pkt 43; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie T‑55/91 Fascilla przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑1757, pkt 35).
98 Decyzja, którą komisja stwierdza niepowodzenie kandydata na egzaminie, jest natomiast wyrazem oceny o charakterze porównawczym dokonywanej przez komisję (ww. wyrok w sprawie Parlament przeciwko Innamorati, pkt 30). Mając na względzie konieczność zachowania w tajemnicy prac komisji, a także szeroki zakres uznania, jaki tej komisji przysługuje przy ocenie wyników egzaminów przeprowadzanych w ramach konkursu, nie może być ona zobowiązana – przy uzasadnianiu niepowodzenia kandydata na egzaminie – do precyzyjnego wskazywania, które z jego odpowiedzi zostały uznane za niezadowalające, lub wyjaśniania, dlaczego odpowiedzi te zostały uznane za niezadowalające (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Parlament przeciwko Innamorati, pkt 31; w sprawie Angioli przeciwko Komisji, pkt 82; wyrok Sądu z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie F‑73/06 Van Neyghem przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I-A-1-441, II-A-1-2515, pkt 78). Tym samym poinformowanie o tym, jakie oceny zostały uzyskane z poszczególnych egzaminów, stanowi co do zasady wystarczające uzasadnienie decyzji komisji.
99 Zachowanie w tajemnicy prac komisji i przysługujący jej szeroki zakres uznania nie stoją jednak na przeszkodzie ewentualnemu uzyskaniu przez tych kandydatów, którzy o to się zwrócą, informacji o ocenach uzyskanych dla każdego z kryteriów oceny egzaminu ustnego wymienionych w ogłoszeniu o konkursie (zob. podobnie wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie T‑72/01 Pyres przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑169, II‑861, pkt 70; z dnia 17 września 2003 r. w sprawie T‑233/02 Alexandratos i Panagiotou przeciwko Radzie, RecFP s. I‑A‑201, II‑989, pkt 30, 31).
100 W sytuacji gdy kandydat zwrócił się o udzielenie informacji, ich przekazanie – konieczne dla spełnienia obowiązku uzasadnienia – powinno nastąpić przed upływem terminu określonego w art. 90 i 91 statutu urzędników. Jednak, jeżeli początek uzasadnienia został doręczony kandydatowi przed wniesieniem przez niego skargi, komisja konkursowa może uzupełnić początkowo udzielone informacje w trakcie postępowania, co sprawia, że zarzut dotyczący braku uzasadnienia staje się bezprzedmiotowy (zob. podobnie, w szczególności, wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 6 listopada 1997 r. w sprawie T‑71/96 Berlingieri Vinzek przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑339, II‑921, pkt 79).
101 W niniejszej sprawie skarżący uważa przede wszystkim, że zaskarżona decyzja jest niewystarczająco uzasadniona, ponieważ administracja nie nadała biegu jego wnioskom o uzyskanie, zasadniczo, elementów, które posłużyły do oceny jakości jego odpowiedzi oraz notatek sporządzonych przez członków komisji podczas egzaminu, w związku z czym nie był w stanie zrozumieć, z jakich przyczyn jego nazwisko nie zostało umieszczone na liście rezerwy administratorów. Ponadto informacje dostarczone w trakcie postępowania przez Komisję, w szczególności w załączniku do dupliki, uważa za niewystarczające, ponieważ nie pozwalają mu zrozumieć, w jaki sposób oceniano jakość jego odpowiedzi.
102 Sąd stwierdza jednak, że w świetle ww. orzecznictwa komisja dostarczyła skarżącemu początek uzasadnienia przed upływem terminu przewidzianego w art. 90 i 91 statutu urzędników, uzupełniając to uzasadnienie w trakcie postępowania.
103 Przede wszystkim z zaskarżonej decyzji wynika, że skarżący został poinformowany o tym, jaka była końcowa ocena uzyskana przez niego na egzaminie ustnym, a także o tym, że nie spełnił wszystkich wymogów niezbędnych do pozytywnego przejścia egzaminu, w szczególności w zakresie znajomości prawa Unii Europejskiej oraz zdolności do przystosowania się do pracy w zróżnicowanym kulturowo środowisku.
104 Następnie Komisja wskazała w odpowiedzi na skargę, jaka była waga każdego z kryteriów oceny wymienionego w ogłoszeniu o konkursie.
105 Wreszcie w załączniku do dupliki Komisja przekazała „Kartę oceny z egzaminu ustnego”, zawierającą oceny cząstkowe przyznane skarżącemu dla każdego kryterium oceny wymienionego w ogłoszeniu o konkursie, a także elementy uwzględniane przez komisję konkursową przy ocenie każdego z tych kryteriów.
106 Wynika stąd, że informacje udzielone przez komisję konkursową i Komisję odzwierciedlają – na ile to możliwe bez naruszenia tajemnicy prac komisji konkursowej – sposób, w jaki była oceniana jakość odpowiedzi skarżącego; mógł on więc z nich wywnioskować, z jakich powodów komisja konkursowa przyznała mu ocenę 20 na 50 punktów.
107 W konsekwencji pierwszy zarzut szczegółowy w ramach zarzutu trzeciego należy oddalić.
108 Z tych samych powodów należy oddalić również drugi zarzut szczegółowy, dotyczący braku w uzasadnieniu komisji konkursowej informacji, jaką znajomością prawa Unii należało się wykazać, aby uzyskać połowę punktów, a jaką – by uzyskać maksymalną liczbę punktów. Ten zarzut szczegółowy w istocie zawiera bowiem jedynie powtórzenie argumentu dotyczącego niewystarczającego charakteru uzasadnienia.
109 W każdym razie, aby komisja miała możliwość wskazania w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, jaką wiedzą należy się wykazać, aby uzyskać określoną liczbę punktów, konieczne by było z jednej strony istnienie tylko jednej prawidłowej odpowiedzi, a z drugiej strony – by ocenianie kandydatów odbywało się wyłącznie na podstawie indywidualnej oceny prawidłowości udzielonych odpowiedzi. Tymczasem nie istnieje jedyna odpowiedź na każde pytanie, jakie może zostać postawione. Ponadto ocena dokonywana przez komisję ma charakter porównawczy.
110 Na koniec należy także oddalić trzeci zarzut szczegółowy, dotyczący udzielenia skarżącemu przez komisję konkursową błędnej informacji przed wniesieniem skargi, poprzez wskazanie w decyzji wydanej po ponownym zbadaniu, że na każdym etapie konkursu uzyskał ocenę wyższą niż eliminująca (zob. pkt 16 niniejszego wyroku). Należy bowiem zauważyć, że w decyzji tej wyraźnie zaznaczono, iż skarżący uzyskał ocenę 20 na 50 punktów z egzaminu ustnego. Tymczasem z ogłoszenia o konkursie, którego treść musiała być skarżącemu znana, wynika, że z egzaminu ustnego wymagana jest minimalna ocena 25 na 50 punktów. Skarżący mógł więc stąd wywnioskować, że fragment zaskarżonej decyzji, zgodnie z którym uzyskał wymagane minimum na każdym etapie konkursu, stanowił omyłkę pisarską komisji konkursowej.
111 Z uwagi na to, że żaden z podniesionych zarzutów nie okazał się zasadny, żądanie stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji należy oddalić.
W przedmiocie pozostałych żądań skarżącego
112 Oprócz stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji skarżący domaga się, by Sąd zmienił tę decyzję poprzez nakazanie administracji wydania nowej decyzji obejmującej umieszczenie jego nazwiska na liście rezerwy administratorów. Skarżący wnosi również o to, by w razie stwierdzenia nieważności lub zmiany zaskarżonej decyzji Sąd nakazał administracji ustalenie – w odniesieniu do skarżącego – okresu ważności listy rezerwy administratorów identycznego z tym, który dotyczy pozostałych kandydatów, których nazwiska są umieszczone na tej liście.
113 W tej kwestii należy zauważyć, że wszystkie te żądania opierają się na założeniu, że żądanie stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji zostanie przez Sąd uwzględnione. Z uwagi na to, że żądanie stwierdzenia nieważności zostało oddalone, należy również oddalić żądania wymienione w punkcie poprzedzającym.
W przedmiocie kosztów
114 Zgodnie z art. 87 § 1 regulaminu postępowania, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów rozdziału ósmego tytułu drugiego tego regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
115 Jednak na podstawie art. 88 regulaminu postępowania niezależnie od wyniku sprawy Sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów, które druga strona poniosła w rezultacie jej działania, niemającego uzasadnienia lub podjętego w złej wierze.
116 W niniejszej sprawie Sąd stwierdza po pierwsze, że komisja konkursowa, poprzestając na częściowej odpowiedzi, nie przedstawiła wyraźnie w decyzji wydanej po ponownym zbadaniu wszystkich powodów, dla których nazwisko skarżącego nie zostało umieszczone na liście, a po drugie, Komisja zwlekała z przedstawieniem tych powodów do wszczęcia postępowania, mimo iż skarżący złożył w dniu 30 listopada 2007 r. wniosek o przekazanie mu całej będącej w posiadaniu Komisji dokumentacji związanej z egzaminem ustnym. Dopiero przy składaniu odpowiedzi na skargę Komisja wskazała, jaka była waga każdego z poszczególnych kryteriów oceny podczas egzaminu ustnego i dopiero przy składaniu dupliki załączyła dokument zatytułowany „Karta oceny z egzaminu ustnego”, zawierający elementy uwzględniane przez komisję konkursową przy ocenie każdego z kryteriów wymienionych w ogłoszeniu o konkursie oraz oceny uzyskane przez kandydata dla tych kryteriów.
117 Tym samym możliwy do przyjęcia jest pogląd, że gdyby skarżący otrzymał we właściwym czasie dokumenty wymienione w punkcie poprzedzającym, wówczas zrezygnowałby – jeśli nie z wniesienia skargi – przynajmniej z części zarzutów. W konsekwencji można by było rozważyć obciążenie Komisji, na podstawie art. 88 regulaminu postępowania, częścią kosztów postępowania, mianowicie częścią kosztów zastępstwa związaną z tymi zarzutami, które w świetle rzeczonych dokumentów okazały się chybione.
118 Należy jednak zauważyć, że nawet po doręczeniu – na etapie odpowiedzi na skargę – informacji o wadze poszczególnych kryteriów oceny podczas egzaminu ustnego wymienionych w ogłoszeniu o konkursie czy – na etapie dupliki – dokumentu zatytułowanego „Karta oceny z egzaminu ustnego” zawierającego oceny cząstkowe przyznane skarżącemu dla każdego z kryteriów oceny wymienionych w ogłoszeniu o konkursie, a także elementy uwzględniane przez komisję konkursową przy ocenie każdego z tych kryteriów, skarżący nie zmienił swojej argumentacji i nie wycofał żadnego z zarzutów, nawet tych, które w świetle omawianych dokumentów okazały się pozbawione jakiegokolwiek uzasadnienia. Wynika stąd, że wyjątek przewidziany w art. 88 regulaminu postępowania nie może znaleźć zastosowania i w związku z tym należy obciążyć całością kosztów stronę skarżącą (wyrok Sądu z dnia 5 maja 2010 r. w sprawie F‑48/09 Schopphoven przeciwko Komisji, pkt 50).
Z powyższych względów
SĄD DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Andrzej Wybranowski zostaje obciążony kosztami postępowania.
Tagaras | Kreppel | Van Raepenbusch |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 8 lipca 2010 r.