Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως την οποία υπέβαλε το Cour constitutionnelle (Βέλγιο) στις 7 Ιουλίου 2017 – Inter-Environnement Wallonie ASBL, Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen ASBL κατά Conseil des ministres
(Υπόθεση C-411/17)
Γλώσσα διαδικασίας: η γαλλική
Αιτούν δικαστήριο
Cour constitutionnelle
Διάδικοι στην υπόθεση της κύριας δίκης
Προσφεύγουσες: Inter-Environnement Wallonie ASBL, Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen ASBL
Καθού: Conseil des ministres
Έτερος διάδικος: Electrabel SA
Προδικαστικά ερωτήματα
Πρέπει το άρθρο 2, παράγραφοι 1 έως 3, 6 και 7, το άρθρο 3, παράγραφος 8, το άρθρο 5 και το άρθρο 6, παράγραφος 1, και το σημείο 2 του παραρτήματος Ι της Συμβάσεως του Espoo «για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακό επίπεδο» να ερμηνευθούν σύμφωνα με τις διευκρινίσεις που περιλαμβάνονται στο Ενημερωτικό σημείωμα σχετικά με την εφαρμογή της Συμβάσεως σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια και στις Συστάσεις σχετικά με τις καλές πρακτικές εφαρμογής της Συμβάσεως σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια;
Μπορεί το άρθρο 1, στοιχείο θ΄, της Συμβάσεως του Espoo το οποίο ορίζει την «αρμόδια αρχή» να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω συμβάσεως νομοθετικές πράξεις όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015, «για την τροποποίηση του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 περί σταδιακής καταργήσεως της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για λόγους προστασίας της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού», λαμβανομένων, ιδίως, υπόψη των διαφόρων μελετών και ακροάσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της θεσπίσεως του εν λόγω νόμου;
α) Πρέπει τα άρθρα 2 έως 6 της Συμβάσεως του Espoo να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι εφαρμόζονται πριν από τη θέσπιση νομοθετικής πράξεως όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015, «για την τροποποίηση του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 περί σταδιακής καταργήσεως της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για λόγους προστασίας της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού», του οποίου το άρθρο 2 μεταθέτει την ημερομηνία απενεργοποιήσεως και οριστικής παύσεως της βιομηχανικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πυρηνικούς σταθμούς Doel 1 και Doel 2;
β) Είναι η απάντηση στο ερώτημα του σημείου α΄ διαφορετική για τον σταθμό Doel 1 σε σχέση με τον σταθμό Doel 2, αν ληφθεί υπόψη ότι στην περίπτωση του πρώτου σταθμού απαιτείται η έκδοση διοικητικών πράξεων για την εκτέλεση του προμνησθέντος νόμου της 28ης Ιουνίου 2015;
γ) Μπορεί η ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια να αποτελεί επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος που επιτρέπει παρέκκλιση από την εφαρμογή των άρθρων 2 έως 6 της Συμβάσεως του Espoo ή αναστολή της εφαρμογής αυτής;
4. Πρέπει το άρθρο 2, παράγραφος 2, της Συμβάσεως του Άαρχους «για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα» να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής της συμβάσεως αυτής νομοθετικές πράξεις όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015, «για την τροποποίηση του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 περί σταδιακής καταργήσεως της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ενέργειας, για λόγους προστασίας της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού», είτε ληφθούν υπόψη είτε όχι οι διάφορες μελέτες και ακροάσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της θεσπίσεως του νόμου αυτού;
5. α) Λαμβανομένων, ιδίως, υπόψη των «Συστάσεων του Μάαστριχτ για τους τρόπους προώθησης της αποτελεσματικής συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία λήψεως περιβαλλοντικών αποφάσεων» στην περίπτωση διαδικασίας λήψεως αποφάσεως με περισσότερα στάδια, πρέπει τα άρθρα 2 και 6, σε συνδυασμό με το παράρτημα I.I της Συμβάσεως του Άαρχους, να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι εφαρμόζονται πριν από τη θέσπιση νομοθετικής πράξεως όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015, «για την τροποποίηση του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 περί σταδιακής καταργήσεως της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ενέργειας, για λόγους προστασίας της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού», του οποίου το άρθρο 2 μεταθέτει την ημερομηνία απενεργοποιήσεως και οριστικής παύσεως της βιομηχανικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πυρηνικούς σταθμούς Doel 1 και Doel 2;
β) Είναι η απάντηση στο ερώτημα του σημείου α΄ διαφορετική για τον σταθμό Doel 1 σε σχέση με τον σταθμό Doel 2, αν ληφθεί υπόψη ότι στην περίπτωση του πρώτου σταθμού απαιτείται η έκδοση διοικητικών πράξεων για την εκτέλεση του προμνησθέντος νόμου της 28ης Ιουνίου 2015;
γ) Μπορεί η ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια να αποτελεί επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος που επιτρέπει παρέκκλιση από την εφαρμογή των άρθρων 2 έως 6 της Συμβάσεως του Άαρχους ή αναστολή της εφαρμογής αυτής;
6. α) Έχουν οι συνδυασμένες διατάξεις του άρθρου 1, παράγραφος 2, και του σημείου 13, περίπτωση α΄, του παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον1 , ενδεχομένως ερμηνευόμενες και υπό το πρίσμα των Συμβάσεων του Espoo και του Άαρχους, την έννοια ότι εφαρμόζονται στη μετάθεση της ημερομηνίας απενεργοποιήσεως και οριστικής παύσεως της βιομηχανικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικό σταθμό η οποία συνεπάγεται, όπως εν προκειμένω, σημαντικές επενδύσεις και προσαρμογές ασφαλείας για τους πυρηνικούς σταθμούς Doel 1 και 2;
β) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ερώτημα του σημείου α΄, πρέπει τα άρθρα 2 έως 8 και 11 και τα παραρτήματα I, II και III της οδηγίας 2011/92/ΕΕ να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι εφαρμόζονται πριν από τη θέσπιση νομοθετικής πράξεως όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015, «για την τροποποίηση του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 περί σταδιακής καταργήσεως της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ενέργειας, για λόγους προστασίας της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού», του οποίου το άρθρο 2 μεταθέτει την ημερομηνία απενεργοποιήσεως και οριστικής παύσεως της βιομηχανικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πυρηνικούς σταθμούς Doel 1 και Doel 2;
γ) Είναι η απάντηση στα ερωτήματα των σημείων β΄ και γ΄ διαφορετική για τον σταθμό Doel 1 σε σχέση με τον σταθμό Doel 2, αν ληφθεί υπόψη ότι στην περίπτωση του πρώτου σταθμού απαιτείται η έκδοση διοικητικών πράξεων για την εκτέλεση του προμνησθέντος νόμου της 28ης Ιουνίου 2015;
δ) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ερώτημα του σημείου α΄, πρέπει το άρθρο 2, παράγραφος 4, της οδηγίας 2011/92/ΕΕ να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι επιτρέπει να εξαιρεθεί η μετάθεση του χρόνου απενεργοποιήσεως πυρηνικού σταθμού από την εφαρμογή των άρθρων 2 έως 8 και 11 της οδηγίας 2011/92/ΕΕ, για επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος που συνδέονται με την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας;
7. Πρέπει η έννοια της «ειδικής νομοθετικής πράξης» του άρθρου 1, παράγραφος 4, της οδηγίας 2011/92/ΕΕ να ερμηνευθεί κατά τρόπον ο οποίος αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας αυτής νομοθετική πράξη όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015, «για την τροποποίηση του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 περί σταδιακής καταργήσεως της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ενέργειας, για λόγους προστασίας της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού», λαμβανομένων ιδίως υπόψη των διαφόρων μελετών και ακροάσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της θεσπίσεως του νόμου αυτού οι οποίες θα μπορούσαν να επιτύχουν τους σκοπούς της προμνησθείσας οδηγίας;
8. α) Έχουν οι συνδυασμένες διατάξεις του άρθρου 6 της οδηγίας 92/43/EOK, του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας 2 , και των άρθρων 3 και 4 της οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών 3 , ενδεχομένως ερμηνευόμενες και υπό το πρίσμα της οδηγίας 2011/92/ΕΕ και των Συμβάσεων του Espoo και του Άαρχους, την έννοια ότι εφαρμόζονται στη μετάθεση της ημερομηνίας απενεργοποιήσεως και οριστικής παύσεως της βιομηχανικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικό σταθμό η οποία συνεπάγεται, όπως εν προκειμένω, σημαντικές επενδύσεις και προσαρμογές ασφαλείας για τους πυρηνικούς σταθμούς Doel 1 και 2;
β) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ερώτημα του σημείου α΄, πρέπει το άρθρο 6, παράγραφος 3 της οδηγίας 92/43/EOK να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι εφαρμόζεται πριν από τη θέσπιση νομοθετικής πράξεως όπως ο νόμος της 28ης Ιουνίου 2015 «περί τροποποιήσεως του νόμου της 31ης Ιανουαρίου 2003 για τη σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας στη βιομηχανική παραγωγή ενέργειας για να εξυπηρετηθεί η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού», του οποίου το άρθρο 2 μεταθέτει την ημερομηνία απενεργοποιήσεως και οριστικής παύσεως της βιομηχανικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πυρηνικούς σταθμούς Doel 1 και Doel 2;
γ) Είναι η απάντηση στα ερωτήματα των σημείων β΄ και γ΄ διαφορετική για τον σταθμό Doel 1 σε σχέση με τον σταθμό Doel 2, αν ληφθεί υπόψη ότι στην περίπτωση του πρώτου σταθμού απαιτείται η έκδοση διοικητικών πράξεων για την εκτέλεση του προμνησθέντος νόμου της 28ης Ιουνίου 2015;
δ) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ερώτημα του σημείου α΄, πρέπει το άρθρο 6, παράγραφος 4, της οδηγίας 92/43/EOK να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι επιτρέπει να θεωρηθεί επιτακτικός λόγος σημαντικού δημοσίου συμφέροντος η ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια, λαμβανομένων ιδίως υπόψη των διαφόρων μελετών και ακροάσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της θεσπίσεως του προμνησθέντος νόμου της 28ης Ιουνίου 2015 οι οποίες θα μπορούσαν να επιτύχουν τους σκοπούς της προμνησθείσας οδηγίας;
9. Αν, βάσει των απαντήσεων στα προηγούμενα προδικαστικά ερωτήματα, ο εθνικός δικαστής καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο προσβαλλόμενος νόμος αντιβαίνει σε κάποια από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις συμβάσεις ή τις οδηγίες που μνημονεύθηκαν ανωτέρω, χωρίς η ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια να συνιστά επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος που επιτρέπει παρέκκλιση από τις υποχρεώσεις αυτές, θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε ισχύ τα αποτελέσματα του νόμου της 28ης Ιουνίου 2015, προκειμένου να μην υπάρξει ανασφάλεια δικαίου και να δοθεί η δυνατότητα να τηρηθούν οι υποχρεώσεις της εκτιμήσεως των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της συμμετοχής του κοινού, οι οποίες απορρέουν από τις προμνησθείσες συμβάσεις και οδηγίες;
____________
1 ΕΕ L 26, σ. 1.
2 ΕΕ L 206, σ. 7.
3 ΕΕ L 20, σ. 7.