Sprawa C‑152/11

Johann Odar

przeciwko

Baxter Deutschland GmbH

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Arbeitsgericht München)

Równe traktowanie w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78/WE – Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek i niepełnosprawność – Odprawa pieniężna z tytułu rozwiązania stosunku pracy – Program socjalny przewidujący obniżenie wysokości odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy przysługującej pracownikom niepełnosprawnym

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 6 grudnia 2012 r.

1.        Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice – Pytania ogólne lub hipotetyczne – Pytanie mające charakter abstrakcyjny i całkowicie hipotetyczny w odniesieniu do przedmiotu sporu postępowania głównego – Niedopuszczalność

(art. 267 TFUE)

2.        Polityka społeczna – Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78 – Zakres stosowania

(dyrektywa Rady 2000/78, art. 1, art. 3 ust. 1 lit. c))

3.        Polityka społeczna – Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78 – Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek – Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn ekonomicznych – Odmienne traktowanie uzasadnione obiektywnie – Uregulowanie wchodzące w skład systemu ochrony socjalnej danego przedsiębiorstwa, zgodnie z którym wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom, którzy ukończyli 54. rok życia i których stosunek pracy ulega rozwiązaniu z przyczyn ekonomicznych, jest wyliczana odmiennie niż w przypadku podstawowej metody wyliczania, skutkiem czego kwota wypłaconej im odprawy jest niższa – Dopuszczalność – Przesłanki

(dyrektywa Rady 2000/78, art. 2 ust. 2, art. 6 ust. 1)

4.        Polityka społeczna – Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78 – Zakaz dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność – Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn ekonomicznych – Uregulowanie wchodzące w skład systemu ochrony socjalnej danego przedsiębiorstwa, zgodnie z którym wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom, którzy ukończyli 54. rok życia i których stosunek pracy ulega rozwiązaniu z przyczyn ekonomicznych, jest wyliczana odmiennie niż w przypadku podstawowej metody wyliczania, skutkiem czego kwota wypłaconej im odprawy jest niższa – Dyskryminacja pośrednia ze względu na niepełnosprawność – Nieuwzględnienie zagrożeń, na wystąpienie których narażone są osoby niepełnosprawne – Wykroczenie poza działania, które są konieczne do zrealizowania celu polityki socjalnej – Niedopuszczalność

(dyrektywa Rady 2000/78, art. 2 ust. 2)

1.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 24, 26, 28)

2.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 31–34)

3.        Artkuł 2 ust. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że przepisy te nie stoją na przeszkodzie istnieniu uregulowania wchodzącego w skład systemu ochrony socjalnej danego przedsiębiorstwa, zgodnie z którym wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom, którzy ukończyli 54. rok życia i których stosunek pracy ulega rozwiązaniu z przyczyn ekonomicznych, jest wyliczana na podstawie pierwszego możliwego terminu przejścia na emeryturę, odmiennie niż w przypadku podstawowej metody wyliczania, zgodnie z którą podstawą wysokości odprawy jest między innymi staż pracy w przedsiębiorstwie, skutkiem czego kwota wypłaconej w ten sposób odprawy jest niższa w porównaniu z kwotą odprawy wyliczonej przy zastosowaniu owej metody podstawowej, przy tym co najmniej równa połowie tej kwoty.

W istocie ponieważ celem takiego uregulowania jest zapewnienie zabezpieczenia finansowego na przyszłość, ochrona najmłodszych pracowników i wsparcie ich reintegracji zawodowej, przy uwzględnieniu konieczności sprawiedliwego podziału ograniczonych środków finansowych tworzących program socjalny możliwe jest uzasadnienie takiego odmiennego traktowania, tytułem odstępstwa od zasady zakazu dyskryminacji ze względu na wiek, pod warunkiem, że środki służące osiągnięciu tych celów są właściwe i konieczne i nie wykraczają poza działania, które są konieczne do ich realizacji.

(por. pkt 42, 43, 46, 54; pkt 1 sentencji)

4.        Artkuł 2 ust. 2 dyrektywy 2000/78 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że przepis ten stoi na przeszkodzie istnieniu uregulowania wchodzącego w skład systemu ochrony socjalnej danego przedsiębiorstwa, zgodnie z którym wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom, którzy ukończyli 54. rok życia i których stosunek pracy ulega rozwiązaniu z przyczyn ekonomicznych, jest wyliczana na podstawie pierwszego możliwego terminu przejścia na emeryturę, odmiennie niż w przypadku podstawowej metody wyliczania, zgodnie z którą podstawą wysokości odprawy jest między innymi staż pracy w przedsiębiorstwie, skutkiem czego kwota wypłaconej w ten sposób odprawy jest niższa w porównaniu z kwotą odprawy wyliczonej przy zastosowaniu owej metody podstawowej, przy tym co najmniej równa połowie tej kwoty, i zakłada, w przypadku zastosowania alternatywnej metody wyliczania, możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę ze względu na niepełnosprawność.

W istocie okazuje się, że omawiane uregulowanie, zmierzając do realizacji uzasadnionych celów nie uwzględniło ani zagrożeń, na wystąpienie których narażone są osoby poważnie niepełnosprawne, ani okoliczności, że zagrożenia te zwiększają się wraz ze zbliżaniem się przez nich do wieku emerytalnego. Tymczasem osoby te mają specyficzne potrzeby wynikające zarówno z ochrony, jakiej wymaga ich obecny stan, jak i z konieczności założenia, że ich stan może się w przyszłości pogorszyć. Należy zatem uwzględnić, że osoby poważnie niepełnosprawne mogą mieć zwiększone wymagania finansowe wynikające z ich niepełnosprawności, których nie sposób przewidzieć, a które wraz z upływem lat mogą wzrastać. Przy nieuwzględnieniu tych okoliczności omawiane uregulowanie, skutkując tym, że odprawy pieniężne z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn ekonomicznych wypłacane pracownikom poważnie niepełnosprawnym są niższe niż odprawy wypłacane pracownikom w pełni sprawnym, prowadzi do nadmiernego naruszenia uzasadnionych interesów pracowników poważnie niepełnosprawnych i tym samym wykracza poza działania, które są konieczne do zrealizowania zamierzonego celu polityki socjalnej.

(por. pkt 67–70, 72; pkt 2 sentencji)