Sprawy połączone C‑92/09 i C‑93/09
Volker und Markus Schecke GbR
i
Hartmut Eifert
przeciwko
Land Hessen
(wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Verwaltungsgericht Wiesbaden)
Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Publikacja informacji na temat beneficjentów dopłat rolnych – Ważność przepisów prawa Unii przewidujących taką publikację i jej formę – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły 7 i 8 – Dyrektywa 95/46/WE – Wykładnia art. 18 i 20
Streszczenie wyroku
1. Prawa podstawowe – Poszanowanie życia prywatnego – Ochrona danych osobowych – Artykuły 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Zakres stosowania
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 8)
2. Prawa podstawowe – Poszanowanie życia prywatnego – Ochrona danych osobowych – Ograniczenia – Przesłanki
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 8, art. 52 ust. 1)
3. Rolnictwo – Wspólna polityka rolna – Finansowanie przez EFRG i EFRROW – Rozporządzenia nr 1290/2005, nr 259/2008 – Obowiązkowa publikacja danych osobowych dotyczących osób fizycznych będących beneficjentami pomocy z EFRG i EFRROW
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 8; rozporządzenia: Rady nr 1290/2005, art. 42 pkt 8b, art. 44a; Komisji nr 259/2008)
4. Pytania prejudycjalne – Ocena ważności – Stwierdzenie nieważności rozporządzeń wprowadzających obowiązek publikacji danych osobowych dotyczących beneficjentów pomocy z EFRG i EFRROW – Skutki – Ograniczenie w czasie
(art. 264 akapit drugi TFUE, art. 267 TFUE)
5. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46 – Obowiązek zawiadomienia organu kontrolnego – Odstępstwo
(dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 18 ust. 2 tiret drugie)
6. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46 – Kontrole wstępne
(dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 20)
1. Poszanowanie życia prywatnego w kontekście przetwarzania danych osobowych, uznane w art. 7 i 8 karty praw podstawowych Unii Europejskiej, odnosi się do wszelkich informacji dotyczących zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osoby prawne mogą się zatem powoływać na ochronę art. 7 i 8 karty tylko wtedy, gdy nazwa oficjalna osoby prawnej identyfikuje jedną lub więcej osób fizycznych. Ma to miejsce gdy nazwa oficjalna spółki identyfikuje bezpośrednio osoby fizyczne, które są jej wspólnikami.
(por. pkt 52-54)
2. Artykuł 52 ust. 1 karty praw podstawowych Unii Europejskiej dopuszcza wprowadzenie ograniczeń w wykonywaniu praw takich jak ustanowione w art. 7 i 8 karty, o ile przewidziane są one ustawą, szanują istotę tych praw i wolności oraz z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób. Owe ograniczenia prawa do ochrony danych osobowych mogą być uzasadnione, jeżeli odpowiadają tym, które są tolerowane w ramach art. 8 europejskiej konwencji praw człowieka.
(por. pkt 52, 65)
3. Stwierdza się nieważność art. 42 pkt 8b i art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zmienionego rozporządzeniem nr 1437/2007, oraz rozporządzenia nr 259/2008 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1290/2005 w zakresie publikowania informacji na temat beneficjentów środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w zakresie, w jakim w odniesieniu do osób fizycznych będących beneficjentami pomocy z EFRG i EFRROW przepisy te wymagają publikacji danych osobowych dotyczących każdego beneficjenta, bez wprowadzenia rozróżnienia według odpowiednich kryteriów, takich jak okresy, w których otrzymali tę pomoc, jej częstość czy też rodzaj i wysokość.
W istocie kwoty, które beneficjenci otrzymują z EFRG i EFRROW, stanowią – często znaczną – część ich przychodów a publikacja na stronie internetowej imiennych danych dotyczących zainteresowanych beneficjentów i dokładnych kwot przez nich otrzymanych stanowi z tego względu, że dane te stają się dostępne osobom trzecim, ingerencję w ich życie prywatne w rozumieniu art. 7 karty praw podstawowych Unii Europejskiej. W tym względzie nie ma znaczenia, że publikowane dane są związane z działalnością zawodową. Ponadto publikacja wymagana w art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 i rozporządzeniu nr 259/2008 stanowi przetwarzanie danych osobowych objęte art. 8 ust. 2 wspomnianej karty. Ponadto okoliczność, że beneficjenci zostali poinformowani o obowiązku publikacji danych ich dotyczących nie wpływa na kwestionowanie samego wystąpienia ingerencji w ich życie prywatne ponieważ art. 42 pkt 8b rozporządzenia nr 1290/2005 i art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 259/2008, które ograniczają się do ustanowienia, że beneficjenci pomocy będą wcześniej informowani o publikacji dotyczących ich danych, nie zmierzają do oparcia wprowadzonego przez nie przetwarzania danych osobowych na zgodzie wspomnianych beneficjentów.
Takie naruszenie nie jest uzasadnione w świetle art. 52 ust. 1 karty praw podstawowych Unii Europejskiej. W istocie wprawdzie w demokratycznym społeczeństwie podatnicy mają prawo do informacji o wykorzystaniu wydatków publicznych, niemniej odpowiednie wyważenie różnych podlegających uwzględnieniu interesów wymagało przed przyjęciem omawianych przepisów, zweryfikowania przez odpowiednie instytucje, czy publikacja poprzez stronę internetową, jedną na każde państwo członkowskie i swobodnie dostępną, imiennych danych dotyczących wszystkich zainteresowanych beneficjentów i dokładnych kwot pochodzących z EFRG i EFRROW otrzymanych przez każdego z nich – bez rozróżnienia w zależności od okresu, częstości lub rodzaju i wysokości otrzymanej pomocy – nie wykraczała poza to, co było konieczne dla realizacji zasadnie zamierzonych celów, mając na względzie w szczególności powodowane przez taką publikację naruszenie praw przyznanych w art. 7 i 8 karty. W tym względzie celowi przejrzystości nie można przyznać automatycznego pierwszeństwa przed prawem do ochrony danych osobowych, nawet jeżeli w grę wchodzą istotne interesy ekonomiczne. Ponieważ nie okazuje się by instytucje dokonały takiego odpowiedniego wyważenia celów art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 i rozporządzenia nr 259/2008 i praw przyznanych osobom fizycznym w art. 7 i 8 karty, z uwagi na to, że ograniczenia ochrony danych osobowych powinny ograniczać się do tego, co absolutnie konieczne i że możliwe są środki, które słabiej ingerują w to prawo podstawowe osób fizycznych, a jednocześnie w skuteczny sposób przyczyniają się do realizacji celów rozpatrywanego uregulowania Unii, nakazując publikację nazwisk wszystkich osób fizycznych będących beneficjentami pomocy z EFRG i EFRROW oraz dokładnych kwot otrzymywanych przez nie, Rada i Komisja przekroczyły granice, które wyznacza poszanowanie zasady proporcjonalności.
Natomiast jeżeli chodzi o osoby prawne będące beneficjentami pomocy z EFRG i EFRROW, w zakresie, w jakim mogą one powoływać się na prawa przyznane w art. 7 i 8 karty, należy uznać, że obowiązek publikacji wynikający z art. 42 pkt 8b i art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005, oraz z rozporządzenia nr 259/2008, nie przekracza granic, które wyznacza poszanowanie zasady proporcjonalności. Waga naruszenia prawa do ochrony danych osobowych jest bowiem inna w przypadku osób prawnych i w przypadku osób fizycznych. W tym względzie osoby prawne podlegają już szerszemu obowiązkowi publikacji danych ich dotyczących. Poza tym obowiązek zbadania przez organy krajowe przed publikacją omawianych danych w odniesieniu do każdej osoby prawnej będącej beneficjentem pomocy z EFRG lub EFRROW, czy jej nazwa wskazuje osoby fizyczne, nakładałby na właściwe organy krajowe nadmierne obciążenie administracyjne.
(por. pkt 58-61, 63, 65, 79, 85-87, 89, 92; pkt 1 sentencji)
4. Jeśli jest to uzasadnione nadrzędnymi względami pewności prawa, Trybunał Sprawiedliwości dysponuje na podstawie art. 264 akapit drugi TFUE, który przez analogię ma zastosowanie również w ramach odesłania prejudycjalnego dotyczącego oceny ważności aktów Unii na podstawie art. 267 TFUE, uprawnieniem do wskazania w każdym konkretnym przypadku skutków danego aktu, które powinny być uważane za ostateczne.
W wypadku wyroku stwierdzającego nieważność art. 42 pkt 8b i art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zmienionego rozporządzeniem nr 1437/2007, oraz rozporządzenia nr 259/2008 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1290/2005 w zakresie publikowania informacji na temat beneficjentów środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), i biorąc pod uwagę wysoką uznanej za ważną liczbę publikacji, których dokonano w państwach członkowskich na podstawie uregulowania, stwierdzona nieważność danych przepisów nie pozwala na kwestionowanie skutków publikacji wykazów beneficjentów pomocy z EFRG i EFRROW dokonanej przez organy krajowe na podstawie tych przepisów w okresie przed dniem wydania wyroku.
(por. pkt 93, 94; pkt 2 sentencji)
5. Artykuł 18 ust. 2 tiret drugie dyrektywy 95/46 w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych należy interpretować w ten sposób, że nie nakłada on na urzędnika do spraw ochrony danych osobowych obowiązku prowadzenia rejestru przewidzianego w tym przepisie przed rozpoczęciem przetwarzania danych osobowych w rozumieniu art. 42 pkt 8b i art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zmienionego rozporządzeniem nr 1437/2007, oraz rozporządzenia nr 259/2008 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1290/2005 w zakresie publikowania informacji na temat beneficjentów środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
(por. pkt 101; pkt 3 sentencji)
6. Artykuł 20 dyrektywy 95/46 w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, należy interpretować w ten sposób, iż nie zobowiązuje on państw członkowskich do tego, by poddawały przewidzianej w tym przepisie kontroli wstępnej publikację informacji wynikającą z art. 42 pkt 8b i art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zmienionego rozporządzeniem nr 1437/2007, oraz rozporządzenia nr 259/2008 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1290/2005 w zakresie publikowania informacji na temat beneficjentów środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
(por. pkt 108; pkt 4 sentencji)