WYROK SĄDU (trzecia izba)

z dnia 30 listopada 2011 r.(*)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek metakrylanów – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE i art. 53 porozumienia EOG – Pojęcie jednolitego naruszenia – Czas trwania naruszenia – Grzywny – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące

W sprawie T‑208/06

Quinn Barlo Ltd z siedzibą w Cavan (Irlandia),

Quinn Plastics NV z siedzibą w Geel (Belgia),

Quinn Plastics GmbH z siedzibą w Moguncji (Niemcy),

reprezentowane przez W. Blaua, F. Wijckmansa oraz F. Tuytschaevera, adwokatów,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez V. Bottkę oraz S. Noëgo, a następnie przez V. Bottkę oraz N. Khana, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot żądanie stwierdzenia nieważności art. 1 i 2 decyzji Komisji C (2006) 2098 wersja ostateczna z dnia 31 maja 2006 r. odnoszącej się do postępowania na podstawie art. 81 WE oraz art. 53 porozumienia EOG (sprawa nr COMP/F/38.645 – Metakrylany) w zakresie, w jakim dotyczą skarżących, a także, tytułem ewentualnym, żądanie stwierdzenia nieważności art. 2 tej decyzji w zakresie, w jakim nakłada na skarżące grzywnę lub, w dalszej kolejności tytułem ewentualnym, żądanie obniżenia wysokości tej grzywny,

SĄD (trzecia izba),

w składzie: O. Czúcz, prezes, I. Labucka (sprawozdawca) i D. Gratsias, sędziowie,

sekretarz: J. Plingers, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 10 maja 2011 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        W decyzji Komisji C (2006) 2098 wersja ostateczna z dnia 31 maja 2006 r. odnoszącej się do postępowania na podstawie art. 81 WE oraz art. 53 porozumienia EOG (sprawa nr COMP/F/38.645 – Metakrylany) (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”) Komisja Wspólnot Europejskich stwierdziła między innymi, iż pewna grupa przedsiębiorstw naruszyła art. 81 WE oraz art. 53 porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), uczestnicząc w różnych okresach pomiędzy dniem 23 stycznia 1997 r. a dniem 12 września 2002 r. w szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk antykonkurencyjnych w sektorze metakrylanów, obejmujących całe terytorium EOG (art. 1 zaskarżonej decyzji).

2        Według zaskarżonej decyzji mamy do czynienia z jednolitym i ciągłym naruszeniem związanym z trzema następującymi produktami z polimetylometakrylanu (zwanymi dalej „PMMA”): mieszanki do formowania, twarde płyty oraz wyroby sanitarne. Z zaskarżonej decyzji wynika, iż te trzy produkty z PMMA różnią się od siebie właściwościami fizycznymi i chemicznymi, mają różne zastosowania, lecz można je traktować jako grupę jednorodnych produktów z uwagi na wspólny surowiec stosowany do ich produkcji, to jest metakrylan metylu (zwany dalej „MMA”) (motywy 4–8 zaskarżonej decyzji).

3        Według zaskarżonej decyzji, przedmiotowe naruszenie polegało na omawianiu cen oraz na zawieraniu, wprowadzaniu w życie i nadzorowaniu porozumień cenowych w formie wprowadzania podwyżek cen albo przynajmniej stabilizowania istniejącego poziomu cen, analizie możliwości przeniesienia kosztów usług dodatkowych na nabywców, wymianie ważnych informacji handlowych oraz informacji poufnych na temat rynków lub przedsiębiorstw, a także na uczestniczeniu w regularnych spotkaniach i utrzymywaniu innych kontaktów mających ułatwiać naruszenie (art. 1 oraz motywy 1–3 zaskarżonej decyzji).

4        Zaskarżona decyzja była skierowana do spółek: Degussa AG, Röhm GmbH & Co. KG i Para‑Chemie GmbH (łącznie zwanych dalej „Degussa”), Total SA, Elf Aquitaine SA, Arkema SA (dawniej Atofina SA), Altuglas International SA i Altumax Europe SAS (łącznie zwanych dalej „Atofina”), Lucite International Ltd i Lucite International UK Ltd (łącznie zwanych dalej „Lucite”) oraz ICI plc, a także do skarżących: Quinn Barlo Ltd, Quinn Plastics NV i Quinn Plastics GmbH.

5        Skarżące należą do irlandzkiego koncernu Quinn Group Ltd, który w dniu 7 maja 2004 r., to jest po ustaniu naruszenia, nabył cały kapitał zakładowy spółki dominującej Grupy Barlo (Barlo Group plc przemianowanej następnie na Barlo Group Ltd) (motyw 299 zaskarżonej decyzji). Skarżące powstały w wyniku zintegrowania zorganizowanych części przedsiębiorstwa trzech dawnych spółek grupy Barlo (łącznie zwanych dalej „Barlo”) w grupę Quinn w styczniu 2005 r.:

–        Quinn Plastics GmbH jest następcą prawnym Barlo Plastics GmbH. Według zaskarżonej decyzji Barlo Plastics GmbH uczestniczyła w potajemnych zachowaniach noszących znamiona zmowy, stwierdzonych w sektorze metakrylanów (motyw 297 zaskarżonej decyzji);

–        Quinn Plastics NV jest następcą prawnym Barlo Plastics NV. Ta ostatnia była spółką dominującą względem Barlo Plastics GmbH i posiadała pośrednio 100% jej kapitału (motywy 38, 43 i 301 zaskarżonej decyzji);

–        Quinn Barlo jest następcą prawnym Barlo Group Ltd, czyli spółki dominującej względem dawnej Grupy Barlo, posiadającej bezpośrednio lub pośrednio 100% kapitału dawnych spółek Barlo (motywy 300 i 301 zaskarżonej decyzji).

6        Wszystkie trzy skarżące są adresatami zaskarżonej decyzji, ponieważ Komisja uznała, iż Quinn Barlo i Quinn Plastics NV ponoszą odpowiedzialność za zachowania Quinn Plastics GmbH (dawniej Barlo Plastics GmbH) w czasie trwania naruszenia (motywy 301 i 304 oraz art. 1 zaskarżonej decyzji).

7        Dochodzenie, które doprowadziło do wydania zaskarżonej decyzji, zostało wszczęte w następstwie złożenia przez Degussa w dniu 20 grudnia 2002 r. wniosku o zwolnienie z grzywny na podstawie komunikatu Komisji z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w przypadkach karteli (Dz.U. C 45, s. 3, zwanego dalej „komunikatem w sprawie współpracy”).

8        W dniach 25 i 26 marca 2003 r. Komisja przeprowadziła kontrole w pomieszczeniach Atofiny, Barlo, Degussy i Lucite (motyw 59 zaskarżonej decyzji). W następstwie tych kontroli Atofina i Lucite złożyły kolejno w dniu 3 kwietnia i w dniu 11 lipca 2003 r. wnioski o zwolnienie lub obniżenie grzywny na podstawie komunikatu w sprawie współpracy (motywy 60 i 66 zaskarżonej decyzji). W dniu 18 października 2004 r. ICI złożyła wniosek o obniżenie wymiaru grzywny na podstawie komunikatu w sprawie współpracy (motyw 83 zaskarżonej decyzji). Barlo nie złożyła wniosku na podstawie ww. komunikatu.

9        W okresie od dnia 9 kwietnia 2003 r. do dnia 29 lipca 2004 r. Komisja skierowała do Barlo kilka żądań udzielenia informacji na podstawie art. 11 rozporządzenia Rady EWG nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. [81 WE] i [82 WE] (Dz.U. 1962, 13, s. 204), a następnie na podstawie art. 18 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1) (motywy 62–79 zaskarżonej decyzji).

10      W dniu 17 sierpnia 2005 r. Komisja sporządziła pismo w sprawie przedstawienia zarzutów dotyczące jednolitego i ciągłego naruszenia związanego z MMA, a także z mieszankami do formowania z PMMA, płytami twardymi z PMMA oraz wyrobami sanitarnymi z PMMA i skierowała je między innymi do skarżących i do Quinn Plastics SA (motyw 85 zaskarżonej decyzji).

11      Przesłuchanie stron miało miejsce w dniach 15 i 16 grudnia 2005 r.

12      W świetle informacji przekazanych przez przedsiębiorstwa w odpowiedziach na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów oraz w trakcie przesłuchania Komisja postanowiła odstąpić od niektórych zarzutów, a w szczególności:

–        od zarzutów postawionych wszystkim spółkom będącym adresatami pisma w sprawie przedstawienia zarzutów w zakresie dotyczącym części naruszenia związanej z MMA;

–        od zarzutów przedstawionych skarżącym oraz Quinn Plastics SA w zakresie dotyczącym mieszanek do formowania z PMMA;

–        od zarzutów przedstawionych Quinn Plastics SA w zakresie dotyczącym płyt twardych z PMMA (motyw 93 zaskarżonej decyzji).

13      W dniu 31 maja 2006 r. Komisja wydała zaskarżoną decyzję. W odniesieniu do skarżących Komisja stwierdziła, że uczestniczyły w antykonkurencyjnych porozumieniach i uzgodnionych praktykach, o których mowa w pkt 1–3 powyżej, w okresie od dnia 30 kwietnia 1998 r. do dnia 21 sierpnia 2000 r. [art. 1 lit. l)–n) zaskarżonej decyzji], i nałożyła na nie grzywnę w wysokości 9 mln EUR oraz uznała je za odpowiedzialne solidarnie z tytułu zapłaty tej kwoty [art. 2 lit. e) zaskarżonej decyzji].

14      Jeśli chodzi o wyliczenie wysokości grzywny, Komisja zbadała po pierwsze wagę naruszenia i stwierdziła przede wszystkim, że ze względu na charakter naruszenia oraz okoliczność, iż obejmowało ono całe terytorium EOG, miało ono charakter bardzo poważnego naruszenia w rozumieniu wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (Dz.U. 1998, C 9, s. 3, zwanych dalej „wytycznymi”) (motywy 319–331 zaskarżonej decyzji).

15      Następnie uznała, iż w kategorii bardzo poważnych naruszeń można zastosować wobec przedsiębiorstw zróżnicowane traktowanie w celu uwzględnienia rzeczywistych ekonomicznych możliwości spowodowania przez sprawców naruszenia znacznych szkód w zakresie konkurencji. W konsekwencji Komisja stwierdziła, że w tym przypadku przedsiębiorstwa związane z kartelem „można podzielić na [trzy] kategorie w zależności od ich względnej wagi z punktu widzenia wielkości obrotów osiąganych ze sprzedaży produktów z PMMA, z uwagi na które uczestniczyły w kartelu”. Komisja stwierdziła, że Barlo przy wysokości obrotów z terytorium EOG osiągniętych w roku 2000 ze sprzedaży płyt twardych z PMMA na poziomie 66,37 mln EUR należy zaklasyfikować do trzeciej kategorii.

16      Ponadto jeśli chodzi w dalszym ciągu o zróżnicowane traktowanie, Komisja zastosowała obniżenie o 25% wyjściowej kwoty grzywny wyliczonej dla skarżących, uzasadniając to w następujący sposób (motyw 335 zaskarżonej decyzji):

„Komisja bierze pod uwagę okoliczność, iż nie jest pewne, czy Barlo uczestniczyła w potajemnych kontaktach związanych z PMMA w postaci mieszanki do formowania albo PMMA w postaci wyrobów sanitarnych. W konsekwencji, jak się wydaje, Barlo nie znała lub przynajmniej mogła nie znać ogólnego projektu antykonkurencyjnych uzgodnień […]”.

17      Te względy skłoniły Komisję do ustalenia wyjściowej kwoty grzywny, jaką miała nałożyć na skarżące, w wysokości 15 mln EUR (motyw 336 zaskarżonej decyzji).

18      W drugiej kolejności Komisja zbadała czas trwania naruszenia i stwierdziła, iż wziąwszy pod uwagę, że skarżące brały udział w naruszeniu przez dwa lata i trzy miesiące, należy podwyższyć kwotę wyjściową grzywny o 20% (10% za pełny rok uczestnictwa) (motywy 351–353 zaskarżonej decyzji). W ten sposób kwota podstawowa grzywny dla skarżących została ustalona na 18 mln EUR (motyw 354 zaskarżonej decyzji).

19      W trzeciej kolejności Komisja zbadała okoliczności obciążające i łagodzące. W stosunku do skarżących nie stwierdziła żadnych okoliczności obciążających. Co się zaś tyczy okoliczności łagodzących, Komisja uznała argument skarżących, że odgrywały one jedynie bierną i podrzędną rolę w naruszeniu, i w związku z tym zgodziła się zmniejszyć im wysokość grzywny o 50% (motywy 372–374 zaskarżonej decyzji).

20      Komisja nie uznała pozostałych okoliczności łagodzących zgłaszanych przez skarżące (motywy 375–396 zaskarżonej decyzji) i ustaliła wysokość grzywny na 9 mln EUR (motyw 397 zaskarżonej decyzji). Ponieważ skarżące nie skorzystały z zastosowania komunikatu w sprawie współpracy, była to ostateczna kwota grzywny, jaką na nie nałożono.

 Przebieg postępowania i żądania stron

21      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 8 sierpnia 2006 r. skarżące wniosły niniejszą skargę.

22      Ponieważ zmianie uległ skład izb Sądu, sędzia sprawozdawca został przydzielony do izby trzeciej, której w związku z tym została przydzielona niniejsza sprawa.

23      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (trzecia izba) postanowił o otwarciu procedury ustnej i w ramach środków organizacji postępowania Komisja została wezwana do udzielenia odpowiedzi na określone pytania i do przedłożenia dokumentów. Komisja zastosowała się do wezwania w wyznaczonym terminie.

24      Na rozprawie w dniu 10 maja 2011 r. wysłuchano wystąpień stron oraz ich odpowiedzi na pytania zadane ustnie przez Sąd. Ponadto Komisja w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w punkcie poprzedzającym, przekazała dodatkowe dokumenty, które włączono do akt sprawy. Ponieważ skarżące oświadczyły, że są w stanie zająć stanowisko w kwestii tych dokumentów w trakcie rozprawy, procedurę ustną zamknięto po jej zakończeniu.

25      Skarżące wnoszą do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności art. 1 i 2 zaskarżonej decyzji w zakresie dotyczącym skarżących;

–        tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności art. 2 zaskarżonej decyzji w zakresie dotyczącym skarżących;

–        tytułem dalszego żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności art. 2 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim nakłada na skarżące grzywnę w wysokości 9 mln EUR, i obniżenie kwoty grzywny w świetle argumentów przedstawionych na poparcie niniejszej skargi;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

26      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżących kosztami postępowania.

 Co do prawa

27      Na poparcie skargi skarżące podnoszą dwa zarzuty. Pierwszy zarzut opiera się na naruszeniu art. 81 WE. Drugi zarzut opiera się na naruszeniu art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003, wytycznych oraz zasady proporcjonalności.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego, opartego na naruszeniu art. 81 WE

28      W ramach zarzutu pierwszego skarżące zasadniczo twierdzą, iż Komisja nie wykazała odpowiednio, w jaki sposób zachowanie Barlo naruszało art. 81 WE. Ten zarzut składa się w istocie z trzech części. W pierwszej części zarzutu pierwszego skarżące kwestionują ocenę Komisji dotyczącą pięciu spotkań, na których opiera się zaskarżona decyzja, w zakresie dotyczącym skarżących i zarzucają Komisji, że nie wzięła pod uwagę braku innych kontaktów lub wymiany informacji z ich udziałem. W ramach części drugiej zarzutu pierwszego skarżące utrzymują, iż Komisja nie wykazała, że Barlo uczestniczyła w „jednolitym, wspólnym projekcie antykonkurencyjnym”. W ramach części trzeciej zarzutu pierwszego skarżące utrzymują, iż Komisja nie wykazała, że Barlo uczestniczyła w naruszeniu ciągłym.

 W przedmiocie pierwszej części zarzutu pierwszego, opartej na błędnej ocenie spotkań oraz innych kontaktów lub wymiany informacji z udziałem Barlo

29      Ta część zarzutu pierwszego opiera się na trzech elementach.

30      Przede wszystkim nie kwestionując wcale obecności Barlo na czterech z pięciu spotkań (a mianowicie na spotkaniach, które odbyły się w Dernbach w kwietniu 1998 r., w Darmstadt w dniu 29 czerwca 1998 r., w Heidelbergu w dniu 24 lutego 2000 r. oraz w Deidesheim w dniu 21 sierpnia 2000 r.), skarżące twierdzą, iż Komisja nie wykazała, że ich obecność na tych spotkaniach stanowiła znaczące ograniczenie konkurencji i naruszenie art. 81 WE. Następnie skarżące zaprzeczają obecności Barlo na piątym spotkaniu, to jest na spotkaniu w Barcelonie w maju–czerwcu 1999 r., i uważają, że Komisja nie wykazała, iż takie spotkanie miało miejsce. Na koniec skarżące twierdzą, że Komisja nie uwzględniła okoliczności, iż poza obecnością przedstawiciela Barlo na czterech ww. spotkaniach nie wykazała żadnych innych antykonkurencyjnych kontaktów lub wymiany informacji z udziałem skarżących.

–       W przedmiocie czterech spotkań, w odniesieniu do których przyznano obecność Barlo

31      Skarżące zaprzeczają, że naruszyły art. 81 WE przez to, że przedstawiciel Barlo brał udział w czterech spotkaniach. Po pierwsze, kwestionują opis tych spotkań przedstawiony w zaskarżonej decyzji na takiej podstawie, że nie został on wystarczająco poparty dowodami. Po drugie, skarżące utrzymują, że istnieje „uzasadnione wyjaśnienie” zachowania Barlo. Zwracają uwagę, iż interesy uczestników kartelu wcale nie były zbieżne z interesami Barlo, gdyż nie działała ona ani w sektorze MMA, ani w sektorze wszystkich wyrobów z PMMA. Według skarżących, ze względu na okoliczność, iż polityka cenowa Barlo była niezgodna z celami kartelu, a jej udział w rynku wzrósł, uczestnicy kartelu prawdopodobnie chcieli sprawdzić, czy można włączyć Barlo do kartelu, zapraszając ją na spotkania, których porządek obrad był „niewinny”, lub na imprezy, na których nie planowano żadnych zebrań. Dowody znajdujące się w aktach Komisji wykazują, iż usiłowania się nie powiodły, a Barlo kontynuowała realizowanie własnej polityki handlowej mającej na celu wzrost jej udziału w rynku.

32      W tym względzie należy przypomnieć tytułem wstępu, iż zgodnie z art. 1 zaskarżonej decyzji, skarżące naruszyły art. 81 WE i art. 53 porozumienia o EOG „[…] uczestnicząc […] w szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk antykonkurencyjnych w sektorze metakrylanów, obejmujących całe terytorium EOG i polegających na omawianiu cen oraz na zawieraniu, wprowadzaniu w życie i nadzorowaniu porozumień cenowych w formie wprowadzania podwyżek cen albo przynajmniej stabilizowania cen na aktualnym poziomie, rozważaniu możliwości przeniesienia kosztów usług dodatkowych na nabywców, wymianie informacji ważnych z handlowego punktu widzenia oraz informacji poufnych na temat rynków lub przedsiębiorstw, a także na uczestniczeniu w regularnych spotkaniach i utrzymywaniu innych kontaktów mających ułatwiać naruszenie, włącznie z monitorowaniem realizacji”.

33      Zgodnie z art. 81 ust. 1 WE, niezgodne ze wspólnym rynkiem i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między państwami członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz wspólnego rynku.

34      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcia porozumienia i uzgodnionej praktyki w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE obejmują formy zmowy, które mają taki sam charakter, a różnią się od siebie jedynie intensywnością i postaciami, w jakich się ujawniają (wyroki Trybunału: z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑49/92 P Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, Rec. s. I‑4125, pkt 131, 132; z dnia 4 czerwca 2009 r. w sprawie C‑8/08 T‑Mobile Netherlands i in., Zb.Orz. s. I‑4529, pkt 23).

35      Dla istnienia porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE wystarczy, aby dane przedsiębiorstwa wyraziły wspólną wolę postępowania na rynku w określony sposób (wyroki Sądu: z dnia 17 grudnia 1991 r. w sprawie T‑7/89 Hercules Chemicals przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1711, pkt 256; z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T‑9/99 HFB i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1487, pkt 199).

36      Pojęcie uzgodnionej praktyki oznacza pewien rodzaj koordynacji pomiędzy przedsiębiorstwami, która wprawdzie nie prowadzi jeszcze do zawarcia umowy we właściwym tego słowa znaczeniu, lecz pozwala świadomie na zastąpienie konkurencji wraz z jej zagrożeniami praktyczną współpracą przedsiębiorstw (wyroki Trybunału: ww. w pkt 34 w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 115; z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑199/92 P Hüls przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4287, pkt 158).

37      W tym względzie art. 81 ust. 1 WE stanowczo sprzeciwia się nawiązywaniu jakichkolwiek kontaktów pomiędzy takimi podmiotami gospodarczymi, tak bezpośrednich jak i pośrednich, które mogłyby wywrzeć wpływ na zachowanie na rynku aktualnego lub potencjalnego konkurenta bądź ujawnić temu konkurentowi sposób działania, które ten podmiot sam postanowił lub planuje realizować na rynku, jeżeli celem lub skutkiem tych kontaktów jest doprowadzenie do warunków konkurencji, które nie odpowiadają normalnym warunkom konkurencji na danym rynku (zob. podobnie ww. w pkt 34 wyroki: w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 115–117; w sprawie T‑Mobile Netherlands i in., pkt 33).

38      Wynika stąd w szczególności, że wymiana informacji między konkurentami może być niezgodna z regułami konkurencji, jeżeli zmniejsza lub znosi poziom niepewności co do funkcjonowania danego rynku i w konsekwencji ogranicza konkurencję między przedsiębiorstwami (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie T‑Mobile Netherlands i in., pkt 35).

39      Ponadto należy podkreślić, że do dokonania oceny, czy uzgodniona praktyka jest zakazana na mocy art. 81 ust. 1 WE, uwzględnienie jej konkretnych skutków jest zbędne, jeśli okazuje się, że ma ona na celu zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz wspólnego rynku. W konsekwencji nie jest konieczne badanie skutków uzgodnionej praktyki, jeżeli został stwierdzony jej antykonkurencyjny cel (zob. podobnie ww. w pkt 34 wyrok w sprawie T‑Mobile Netherlands i in., pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

40      Ponadto nawet jeśli pojęcie uzgodnionej praktyki obejmuje – poza uzgodnieniami pomiędzy przedsiębiorstwami – zachowanie na rynku będące wynikiem tych uzgodnień oraz związek przyczynowo‑skutkowy pomiędzy tymi dwoma elementami, należy jednak domniemywać – z zastrzeżeniem dowodu przeciwnego, który muszą przedstawić zainteresowane podmioty – że przedsiębiorstwa uczestniczące w uzgodnieniach i działające na rynku biorą pod uwagę informacje uzyskane od swoich konkurentów w celu określania swojego zachowania na tym rynku (zob. podobnie ww. w pkt 34 wyrok w sprawie T‑Mobile Netherlands i in., pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

41      W wypadku złożonego naruszenia, w którym uczestniczyło przez szereg lat kilku producentów mających na celu wspólną regulację rynku, nie można wymagać od Komisji, by precyzyjnie zakwalifikowała naruszenie – w odniesieniu do każdego przedsiębiorstwa i na każdym konkretnym etapie – jako porozumienie lub uzgodnioną praktykę, ponieważ i tak obie te formy naruszenia są przewidziane w art. 81 WE (zob. podobnie ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 111–114; wyrok Sądu z dnia 20 kwietnia 1999 r. w sprawach połączonych od T‑305/94 do T‑307/94, od T‑313/94 do T‑316/94, T‑318/94, T‑325/94, T‑328/94, T‑329/94 i T‑335/94 Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑931, pkt 696).

42      W tym kontekście podwójną kwalifikację naruszenia jednolitego jako „porozumienia i uzgodnionej praktyki” należy rozumieć jako odnoszącą się do całego zespołu elementów stanu faktycznego, z których jedne zostały zakwalifikowane jako porozumienia, inne zaś jako uzgodnione praktyki w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, który nie przewiduje odrębnej kwalifikacji prawnej dla tego typu złożonych naruszeń (ww. w pkt 35 wyroki: w sprawie Hercules Chemicals przeciwko Komisji, pkt 264; w sprawie HFB i in. przeciwko Komisji, pkt 187).

43      Jeśli chodzi o przeprowadzenie dowodu naruszenia, należy przypomnieć, że na Komisji spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów pozwalających wykazać w sposób wymagany prawem występowanie okoliczności stanowiących naruszenie art. 81 ust. 1 WE (wyrok Trybunału z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie C‑185/95 P Baustahlgewebe przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8417, pkt 58). W tym względzie Komisja powinna przedstawić precyzyjne i spójne dowody w celu uzasadnienia swojego stanowczego przekonania, że doszło do naruszenia (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 6 lipca 2000 r. w sprawie T‑62/98 Volkswagen przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2707, pkt 43 oraz przytoczone tam orzecznictwo; wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie T‑54/03 Lafarge przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 55).

44      Jednakże nie każdy z dowodów dostarczonych przez Komisję musi koniecznie odpowiadać tym kryteriom w odniesieniu do każdego z elementów naruszenia. Wystarczy, żeby temu wymogowi odpowiadał oceniany całościowo zbiór poszlak przywołanych przez tę instytucję (zob. wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawach połączonych T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00 JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2501, pkt 180 oraz przytoczone tam orzecznictwo).

45      Poszlaki wskazane przez Komisję w decyzji w celu dowiedzenia dopuszczenia się przez przedsiębiorstwo naruszenia art. 81 ust. 1 WE winny być oceniane nie odrębnie, ale jako całość (zob. wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie T‑53/03 BPB przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1333, pkt 185 oraz przytoczone tam orzecznictwo).

46      Należy również uwzględnić okoliczność, iż działania antykonkurencyjne prowadzone są potajemnie i w związku z tym w większości przypadków istnienie antykonkurencyjnej praktyki lub porozumienia musi zostać wywiedzione na podstawie wielu zbiegów okoliczności oraz poszlak, które rozpatrywane łącznie – przy braku innego spójnego wyjaśnienia – mogą stanowić dowód naruszenia reguł konkurencji (wyrok Trybunału z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C‑204/00 P, C‑205/00 P, C‑211/00 P, C‑213/00 P, C‑217/00 P i C‑219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑123, pkt 55–57).

47      Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, aby w dostatecznym stopniu udowodnić udział przedsiębiorstwa w kartelu, wystarczy, że Komisja wykaże, iż dane przedsiębiorstwo uczestniczyło w spotkaniach, w trakcie których zawarto porozumienia o antykonkurencyjnym charakterze i wyraźnie się temu nie sprzeciwiło. Jeśli uczestnictwo w takich spotkaniach zostało ustalone, to na tym przedsiębiorstwie spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów, które mogą świadczyć, że jego udziałowi w tych spotkaniach w najmniejszym stopniu nie przyświecał cel antykonkurencyjny, poprzez wykazanie, że poinformowało ono swoich konkurentów o tym, że uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu (wyroki: ww. w pkt 36 w sprawie Hüls przeciwko Komisji, pkt 155; ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 96; ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji pkt 81).

48      Tę zasadę uzasadnia to, że wskutek uczestnictwa we wspomnianym spotkaniu bez otwartego zdystansowania się od jego treści przedsiębiorstwo wywołało u innych uczestników wrażenie, że podpisuje się pod wynikiem spotkania i odpowiednio się do niego zastosuje (ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 82).

49      Co więcej, okoliczność, iż przedsiębiorstwo nie wprowadza w życie ustaleń ze spotkania, które miało antykonkurencyjny cel, nie może uwolnić go od odpowiedzialności za udział w kartelu, chyba że zdystansowało się ono otwarcie od jego treści (ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 85).

50      Ponadto orzeczono, iż pojęcie otwartego zdystansowania się jako podstawy wyłączenia odpowiedzialności należy interpretować zawężająco. W szczególności milczenie przedsiębiorstwa na spotkaniu, w trakcie którego doszło do niezgodnych z prawem uzgodnień w konkretnej kwestii związanej z polityką cenową, nie może być przyrównane do wyrażenia stanowczej i wyraźnej dezaprobaty (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 5 grudnia 2006 r. w sprawie T‑303/02 Westfalen Gassen Nederland przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4567, pkt 103, 124).

51      Jednakże należy podkreślić również, iż przytoczone powyżej orzecznictwo dotyczące milczącej zgody opiera się na założeniu, że dane przedsiębiorstwo uczestniczyło w spotkaniach, w trakcie których zostały zawarte porozumienia o charakterze antykonkurencyjnym (ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 81) lub o charakterze jawnie antykonkurencyjnym (ww. w pkt 36 wyrok w sprawie Hüls przeciwko Komisji, pkt 155). W związku z czym w sytuacji, gdy antykonkurencyjny charakter spotkania nie został wykazany w sposób niebudzący wątpliwości, orzecznictwo to nie może mieć zastosowania (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T‑36/05 Coats Holdings i Coats przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 91).

52      Jeśli chodzi o argumenty skarżących dotyczące wartości oświadczeń złożonych w ramach wniosków na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem żaden przepis ani żadna zasada ogólna prawa Unii Europejskiej nie zakazuje Komisji wykorzystywania przeciwko przedsiębiorstwu oświadczeń innych oskarżonych przedsiębiorstw (ww. w pkt 41 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji pkt 512). Nie można zatem uważać oświadczeń złożonych w ramach komunikatu w sprawie współpracy za pozbawione mocy dowodowej tylko z tego jednego powodu (ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 57, 58).

53      Pewna podejrzliwość wobec dobrowolnych zeznań głównych uczestników niedozwolonego porozumienia jest zrozumiała, ponieważ uczestnicy ci mogą umniejszać znaczenie swojego udziału w naruszeniu i wyolbrzymiać udział innych. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę logikę właściwą postępowaniu przewidzianemu w komunikacie w sprawie współpracy, należy stwierdzić, że okoliczność wystąpienia o zastosowanie tego komunikatu w celu uzyskania zmniejszenia wysokości grzywny nie musi koniecznie tworzyć zachęty do przedstawienia nieprawdziwych dowodów dotyczących pozostałych uczestników inkryminowanego kartelu. W istocie jakakolwiek próba wprowadzenia Komisji w błąd mogłaby podać w wątpliwość rzetelny i pełny charakter współpracy przedsiębiorstwa, a tym samym zagrażać szansom skorzystania przez nie w pełni z komunikatu w sprawie współpracy (wyroki Sądu: z dnia 16 listopada 2006 r. w sprawie T‑120/04 Peróxidos Orgánicos przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4441, pkt 70; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 58).

54      W szczególności należy uznać, że okoliczność, iż jakaś osoba przyznała się do popełnienia naruszenia i potwierdziła w ten sposób zaistnienie faktów wykraczających poza te fakty, których istnienie można było wywieść bezpośrednio z danych dokumentów, implikuje a priori – o ile nie występują okoliczności szczególne wskazujące, iż jest inaczej – że osoba ta postanowiła mówić prawdę. Tak więc oświadczenia sprzeczne z interesem oświadczającego należy z zasady postrzegać jako dowody szczególnie wiarygodne (ww. w pkt 44 wyrok w sprawie JFE Engineering przeciwko Komisji, pkt 211, 212; wyrok z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawach połączonych T‑109/02, T‑118/02, T‑122/02, T‑125/02, T‑126/02, T‑128/02, T‑129/02, T‑132/02 i T‑136/02 Bolloré i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑947, pkt 166; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 59).

55      Natomiast według utrwalonego orzecznictwa oświadczenie przedsiębiorstwa, któremu zarzuca się udział w kartelu, którego prawdziwość jest podważana przez kilka przedsiębiorstw, którym zarzuca się naruszenie, nie może być uważane za wystarczający dowód popełnienia przez nie naruszenia, jeśli nie jest ono poparte innymi dowodami (wyroki Sądu: ww. w pkt 44 w sprawie JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 219; z dnia 25 października 2005 r. w sprawie T‑38/02 Groupe Danone przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4407, pkt 285; ww. w pkt 43 w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 293).

56      W celu zbadania mocy dowodowej oświadczeń przedsiębiorstw, które złożyły wniosek na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, Sąd bierze w szczególności pod uwagę wagę spójnych poszlak potwierdzających znaczenie tych oświadczeń dla sprawy (zob. podobnie wyroki: ww. w pkt 44 w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 220; ww. w pkt 53 w sprawie Peróxidos Orgánicos przeciwko Komisji, pkt 70) oraz brak poszlak, że przedsiębiorstwa te wykazywały skłonność do umniejszania znaczenia swojego udziału w naruszeniu i wyolbrzymiania udziału innych przedsiębiorstw (zob. podobnie ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 62, 295).

57      Wreszcie, jeśli chodzi o zakres kontroli sądowej w rozpoznawanej sprawie, należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, w przypadku gdy do Sądu wpływa skarga o stwierdzenie nieważności decyzji wydanej na podstawie art. 81 ust. 1 WE, powinien on zasadniczo dokonać całościowej kontroli tego, czy spełnione są przesłanki zastosowania art. 81 ust. 1 WE (zob. wyrok Sądu z dnia 26 października 2000 r. w sprawie T‑41/96 Bayer przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3383, pkt 62 oraz przytoczone tam orzecznictwo).

58      Ponadto jeżeli sąd ma wątpliwości, to należy je rozstrzygać na korzyść przedsiębiorstwa będącego adresatem decyzji stwierdzającej naruszenie, zgodnie z zasadą domniemania niewinności, która – jako zasada ogólna prawa Unii – ma zastosowanie w szczególności do postępowań w sprawie naruszenia obowiązujących przedsiębiorstwa reguł konkurencji, które to postępowania mogą zakończyć się orzeczeniem grzywien lub okresowych kar pieniężnych (ww. w pkt 36 wyrok w sprawie Hüls przeciwko Komisji, pkt 149, 150).

59      Właśnie w świetle powyższych rozważań ogólnych należy zbadać argumenty skarżących, w których twierdzą co do istoty, iż Komisja nie wykazała, że udział Barlo w czterech przedmiotowych spotkaniach stanowił naruszenie art. 81 WE.

60      W pierwszej kolejności, jeśli chodzi o spotkanie z kwietnia 1998 r. w Dernbach, to w motywie 151 zaskarżonej decyzji zostało ono opisane w następujący sposób:

„W kwietniu 1998 r. odbyło się drugie ze spotkań wymienionych powyżej w motywie 144, w hotelu […] w Dernbach. Według Atofiny jego przedmiotem również było wprowadzenie nowych struktur cenowych w Niemczech, a uczestnicy podjęli działania w celu zagwarantowania prawidłowego funkcjonowania oraz przestrzegania tych struktur, w szczególności w zakresie stosowania wyższych cen dla małych ilości towaru i obniżania kosztów przenoszonych na klientów […]. Barlo potwierdza, że to spotkanie miało miejsce i że był na nim pan [B.], twierdzi, że pierwotnie miało ono służyć omówieniu kwestii związanych z rozwojem rynku, ale faktycznie porządek obrad został poszerzony o prezentację nowych struktur cenowych obejmujących zastosowanie wyższych kosztów usług dla klientów. Ponieważ uczestnicy nie zdołali dojść do porozumienia w kwestii obciążania klientów kosztami usług, po spotkaniu Barlo nie podjęła żadnej próby podwyższenia średniej ceny PMMA w postaci twardych płyt […]. Wprawdzie Degussa uważa za możliwe, iż właściwie chodzi o spotkanie z dnia 16 marca 1998 r., o którym mowa powyżej w motywie 148 […], Komisja doszła jednak do wniosku na podstawie oświadczeń Atofiny i Barlo, że spotkanie wymienione w tym motywie w rzeczywistości miało miejsce w kwietniu 1998 r.”.

61      Z akt sprawy jak i z samego brzmienia motywu 151 zaskarżonej decyzji wynika, iż w celu ustalenia treści przedmiotowego spotkania Komisja oparła się na dwóch dowodach, a mianowicie na oświadczeniu Atofiny złożonym w ramach wniosku na podstawie komunikatu w sprawie współpracy oraz na odpowiedzi skarżących na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

62      W świetle tych dowodów, po pierwsze, należy bowiem stwierdzić, iż zostało wykazane w sposób zgodny z wymogami prawa, że przedmiotowe spotkanie miało jawnie antykonkurencyjny cel.

63      Z jednej strony skarżące niesłusznie sugerują, iż opis podany przez pana B. stanowi jedyny środek dowodowy związany z antykonkurencyjnym charakterem tego spotkania. Z oświadczenia Atofiny wynika bowiem, że to spotkanie miało na celu zapewnienie funkcjonowania i przestrzegania nowych struktur cenowych, który to cel należy uznać za jawnie antykonkurencyjny. Sam fakt, iż jest to opis ogólny dotyczący kilku spotkań, nie jest w stanie zmienić tego wniosku.

64      Z drugiej strony należy podkreślić, że skarżące nie kwestionują zgodności z prawdą opisu podanego przez ich własnego przedstawiciela, pana B. Otóż – wbrew temu, co utrzymują – ten opis również pozwala na stwierdzenie, iż mamy do czynienia ze spotkaniem kartelu. Wynika z niego bowiem, iż miała miejsce prezentacja nowych struktur cenowych oraz że te nowe struktury cen były omawiane, aczkolwiek według pana B. uczestnicy nie doszli w tym zakresie do porozumienia. Okoliczność, iż – według pana B. – dyskusja nie doprowadziła do osiągnięcia porozumienia, nie pozbawia tego spotkania jawnie antykonkurencyjnego charakteru, ponieważ stanowiła ona przynajmniej wymianę wrażliwych informacji handlowych.

65      Ponadto należy podkreślić, że te dwa elementy potwierdzają się nawzajem w zakresie dotyczącym dyskusji na temat „nowych struktur cenowych” i obecności Barlo podczas tej dyskusji. W tych okolicznościach fakt, iż Atofina poinformowała o obecności na tym spotkaniu innych przedsiębiorstw, których obecność nie została uwzględniona w zaskarżonej decyzji, nie pozwala podważyć ustalenia Komisji w odniesieniu do skarżących.

66      Ponadto twierdzenia Degussy zawarte w jej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów nie pozwalają na podważenie opisu przedstawionego przez Atofinę i przez pana B. Degussa stwierdziła bowiem po prostu, iż nie może potwierdzić konkretnie, że jakieś spotkanie odbyło się akurat w kwietniu 1998 r., równocześnie mocno podkreślając, że nie może tego wykluczyć. Zaznaczyła, iż jest możliwe, że chodzi tu o spotkanie z dnia 16 marca 1998 r. Otóż należy podkreślić, że – jak to wynika z przypisu 92 zaskarżonej decyzji – Degussa również wspominała o obecności przedstawiciela Barlo na tym ostatnim spotkaniu.

67      Zresztą we wcześniejszym oświadczeniu, w odpowiedzi na żądanie Komisji udzielenia informacji, Atofina również umieszczała przedmiotowe spotkanie nie w kwietniu, lecz w dniu 16 marca 1998 r., potwierdzając równocześnie jego opis. Jednakże niepewność co do dokładnej daty tego spotkania nie może oczyścić skarżących, wziąwszy pod uwagę ich własne oświadczenia oraz okoliczność, iż przyjęta data, a mianowicie kwiecień 1998 r. zamiast 16 marca 1998 r., jest dla nich korzystniejsza, ponieważ to właśnie ta data (ostatni dzień kwietnia) została uznana przez Komisję za początek ich udziału w naruszeniu.

68      Po drugie, jeśli chodzi o ocenę zachowania Barlo w trakcie spotkania w Dernbach, należy przypomnieć, iż skarżące nie zaprzeczają, że Barlo była obecna na przedmiotowym spotkaniu, ani nie twierdzą, że się otwarcie zdystansowała od jego treści (zob. pkt 47 powyżej).

69      W tych okolicznościach sama obecność Barlo na spotkaniu wystarcza do stwierdzenia, że jej zachowanie było niezgodne z art. 81 WE, ponieważ – jak wynika z powyższego – spotkanie to obejmowało co najmniej dyskusję na temat cen, a zatem należy je uznać za jawnie antykonkurencyjne (zob. pkt 37 i 38 powyżej). W tej sytuacji – wbrew temu, co utrzymują skarżące – pan B. powinien był zdawać sobie sprawę, iż jest to spotkanie kartelu, i otwarcie się od niego zdystansować (zob. pkt 47, 48 i 51 powyżej).

70      Co się tyczy okoliczności, iż Barlo nie podniosła swoich cen w wyniku tego spotkania – nawet jeśli założyć, że została ona wykazana – nie wystarcza jednak do podważenia winy skarżących (zob. pkt 49 powyżej). W każdym bądź razie skarżące nie wykazały, że Barlo nie wzięła pod uwagę w swoich działaniach na rynku informacji wymienianych podczas spotkania (zob. pkt 40 powyżej).

71      W drugiej kolejności, jeśli chodzi o spotkanie z dnia 29 czerwca 1998 r. w Darmstadt, o którym mowa w motywie 155 zaskarżonej decyzji, skarżące nie kwestionują jego antykonkurencyjnego charakteru. Twierdzą natomiast, iż nie zostało wykazane, że Barlo miała zamiar przyczynić się swoim własnym zachowaniem do osiągnięcia wspólnych celów pozostałych uczestników, tak że obecności Barlo na tym spotkaniu nie można zakwalifikować jako naruszenia art. 81 WE.

72      Nie można jednak zgodzić się z tą argumentacją.

73      Wystarczy stwierdzić, iż w świetle opisu tego spotkania zawartego w motywie 155 zaskarżonej decyzji, niezakwestionowanego przez skarżące, było to spotkanie jawnie antykonkurencyjne. W tych okolicznościach, zgodnie z orzecznictwem, o którym mowa powyżej w pkt 47, Barlo powinna była otwarcie zdystansować się od jego treści.

74      Zwłaszcza okoliczność, iż Barlo nie dała do zrozumienia, że zmieni swoją politykę cenową (motyw 155 in fine zaskarżonej decyzji), nie może zostać uznana za otwarte zdystansowanie się (zob. pkt 50 powyżej).

75      Podobnie nie można uwzględnić argumentu, że uczestnicy kartelu zaprosili Barlo na to spotkanie w celu uwikłania jej w kartel i że te usiłowania się nie powiodły. Przy braku bowiem otwartego zdystansowania się nie zostało wykazane, iż Barlo nie pozwoliła wierzyć pozostałym uczestnikom, że podpisuje się pod tym, co zdecydowano, lub że się temu podporządkuje, jak to utrzymują skarżące.

76      W tych okolicznościach argumenty skarżących, że po pierwsze, było to pierwsze spotkanie poświęcone negocjacjom w sprawie cen w obecności przedstawiciela Barlo, który nie spodziewał się takich antykonkurencyjnych treści, po drugie Barlo zaprzeczyła jakiemukolwiek aktywnemu udziałowi w spotkaniu, a nie wykazano, żeby Barlo zmieniła swoją politykę cenową po tym spotkaniu, i wreszcie że zaskarżona decyzja nie wymienia przedstawiciela Barlo przy okazji każdego z kolejnych zebrań, nie mają znaczenia dla sprawy. Ponadto – jak wynika z powyższego – nie było to pierwsze spotkanie, w którym uczestniczył przedstawiciel Barlo. Oświadczenia Lucite w tym zakresie są sprzeczne z oświadczeniami Atofiny, Degussy i samych skarżących, jak zostało powiedziane powyżej.

77      W trzeciej kolejności, w odniesieniu do spotkania z dnia 24 lutego 2000 r. w Heidelbergu, skarżące utrzymują, iż opis przedstawiony przez Komisję w motywie 167 zaskarżonej decyzji jest błędny i że nie było to spotkanie kartelu, lecz „niespodziewane” „usiłowanie” wprowadzenia porozumienia cenowego i wciągnięcia w nie Barlo, co się nie powiodło.

78      W tym względzie należy zaznaczyć z jednej strony, iż w motywie 167 zaskarżonej decyzji poprawnie przytoczono treść oświadczenia złożonego przez skarżące w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, a jego zgodności z prawdą nie kwestionowano w ramach niniejszej skargi. Wbrew bowiem temu, co sugerują skarżące – już samo to oświadczenie wystarcza do wykazania, że przedmiotowe spotkanie miało charakter jawnie antykonkurencyjny. Wynika z niego bowiem całkowicie jednoznacznie, że Degussa i Atofina przedstawiły swoje nowe struktury cenowe, aby zachęcić pozostałych uczestników do pójścia za ich przykładem, i że odbyła się „dyskusja” na ten temat pomiędzy uczestnikami. Nawet jeśli założyć, że została wykazana okoliczność podnoszona przez skarżące, iż ta „dyskusja” zakończyła się bez żadnych konkretnych rezultatów, to nie wystarczy ona, aby ująć temu spotkaniu antykonkurencyjnego charakteru, ponieważ obejmowało ono co najmniej dyskusję na temat cen oraz wymianę informacji ważnych z handlowego punktu widzenia. Otóż wziąwszy pod uwagę, że Barlo nie zdystansowała się otwarcie od takiej treści spotkania, należy stwierdzić, że udział skarżących w kartelu został udowodniony przez sam fakt obecności Barlo na tym spotkaniu (zob. pkt 37 i 47–51 powyżej).

79      Z drugiej strony stwierdzenia Komisji, że przedsiębiorstwa „spotkały się w celu skontrolowania realizacji porozumień w sprawie podwyżki cen”, że „stwierdzono, iż w ciągu poprzednich miesięcy ceny na niektórych rynkach krajowych nie wzrosły lub wzrosły tylko częściowo” oraz że „uczestnicy wymienili także informacje dotyczące rynku”, są potwierdzone przez treść oświadczeń złożonych przez Degussę, przekazanych przez Komisję na żądanie Sądu (zob. pkt 23 powyżej). Ponadto co się tyczy twierdzenia Komisji, sformułowanego poprzez odesłanie do motywu 117 zaskarżonej decyzji, że wymiana informacji dotyczyła między innymi cen rynkowych, to informację tę potwierdza oświadczenie skarżących, o którym mowa w punkcie poprzedzającym, wspominające okoliczność, iż Degussa i Atofina przedstawiły swoje nowe struktury cenowe.

80      W tych okolicznościach, wziąwszy pod uwagę w szczególności własne – niezakwestionowane – oświadczenie skarżących dotyczące treści przedmiotowego spotkania, nie można uwzględnić ich pozostałych argumentów. Zwłaszcza nie ma znaczenia dla sprawy, że Repsol nie została wymieniona w zaskarżonej decyzji wśród uczestników spotkania, chociaż o jej obecności wspomniała Degussa, albo że Lucite nie przypomina sobie żadnego spotkania w tym terminie. Podobnie wygląda sytuacja, jeśli chodzi o argumenty oparte na okoliczności, iż w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Degussa skorygowała w niektórych aspektach swoje wcześniejsze oświadczenia. W dodatku ta ostatnia nie kwestionowała antykonkurencyjnego charakteru dyskusji pomiędzy uczestniczącymi w nich przedsiębiorstwami. Wreszcie co się tyczy argumentu skarżących, że twierdzenie Komisji, iż wymiana dotyczyła informacji „wskazanych […] w motywie 117”, jest niczym niepoparte, należy przypomnieć, iż skarżące same przyznały, że Degussa i Atofina zaprezentowały swoje nowe struktury cenowe. W związku z czym, nawet jeśli założyć, że nie wykazano, iż wymiana dotyczyła wszystkich rodzajów informacji wymienionych w motywie 117 zaskarżonej decyzji, nie wpłynęłoby to na ustalenie, że wymiana informacji ważnych z handlowego punktu widzenia miała miejsce w trakcie omawianego właśnie spotkania.

81      W czwartej kolejności, jeśli chodzi o spotkanie z dnia 21 sierpnia 2000 r. w Deidesheim, należy stwierdzić, iż motyw 168 zaskarżonej decyzji zawiera szczegółowy opis tego spotkania sporządzony w oparciu głównie o odręczne notatki robione w trakcie spotkania przez przedstawiciela Lucite, znalezione podczas kontroli w pomieszczeniach Lucite, w których to notatkach jest mowa między innymi o podwyżce cen przewidywanej przez Barlo. Spotkanie to, włącznie z jego antykonkurencyjnym charakterem, zostało następnie potwierdzone przez Lucite w kontekście jej wniosku złożonego na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, a także przez Degussę i Atofinę. Co się tyczy Barlo, to potwierdziła ona swoją obecność na przedmiotowym spotkaniu, a także jego jawnie antykonkurencyjny charakter w następującym oświadczeniu:

„W dniu 21 sierpnia 2000 r. w Deidesheim odbyło się czwarte spotkanie […], porządek obrad obejmował »handel elektroniczny«, temat, który obecnie jest również przedmiotem licznych dyskusji na posiedzeniach CEFIC. Zaproszenie na spotkanie otrzymaliśmy ponownie od Degussy. Zamiast mówić o handlu elektronicznym, Degussa i Atofina zmieniły porządek obrad spotkania, aby zaproponować podwyższenie cen w listopadzie 2000 r. Degussa i Atofina, po przekazaniu szczegółowych informacji na temat swoich cen, powiadomiły o swoich zamiarach podwyższenia cen w listopadzie 2000 r. Według informacji, jakimi dysponują [skarżące], pan Bernard nie zgodził się na żadną podwyżkę cen. […]”.

[oryginał w języku angielskim: „On 21 August 2000, a fourth meeting took place in Deidesheim (…) under the agenda of »E‑Commerce« which was at that time also much discussed at CEFIC‑meetings. The invitation to the meeting came again from Degussa. Instead of talking about E‑Commerce, Degussa and Atofina made a change to the agenda of the meeting in order to propose a price increase for November 2000. Degussa and Atofina, after exchanging details of their prices, announced their plan to raise prices in November 2000. (The applicants) understand (…) that Mr. (B.) did not agree on any increase of prices. (…)]”.

82      W świetle powyższych informacji należy stwierdzić, że jawnie antykonkurencyjny charakter spotkania, a także obecność na nim przedstawiciela Barlo zostały wykazane zgodnie z wymogami prawa.

83      Ponadto w ramach niniejszej skargi skarżące nie podważają opisu przedstawionego w motywie 168 zaskarżonej decyzji, lecz tylko utrzymują, iż Komisja nie udowodniła, że obecność na nim Barlo była niezgodna z art. 81 WE, na takiej podstawie, że Barlo nie wyraziła zgody na propozycje Atofiny i Degussy. Według skarżących, spotkanie to było „niespodziewanym” dla Barlo „usiłowaniem” wciągnięcia jej do kartelu. Podkreślają również, iż nie ma dowodu na to, że Barlo wprowadziła podwyżkę ustaloną podczas tego spotkania, z czym Komisja musiała się zgadzać, skoro data tego spotkania odpowiada zakończeniu jej udziału w naruszeniu.

84      Jednakże ta argumentacja nie pozwala podważyć ustalenia Komisji dotyczącego naruszenia art. 81 WE.

85      Po pierwsze, argumentowi, że Barlo nie wyraziła zgody na podwyżki cen, przeczy treść notatek sporządzonych odręcznie przez przedstawiciela Lucite, potwierdzona później przez Lucite, Degussę i Atofinę.

86      Po drugie, nawet przy założeniu, że Barlo nie zgodziła się w sposób wyraźny na podwyżki cen, to jednak uczestniczyła w spotkaniu jawnie antykonkurencyjnym, w tracie którego podwyżki cen były omawiane i ustalane oraz wymieniano wrażliwe informacje handlowe, a nie zdystansowała się otwarcie od jego treści. W tych okolicznościach naruszenie reguł konkurencji zostało wykazane zgodnie z zasadami sformułowanymi przez orzecznictwo wymienione powyżej w pkt 49. Zwłaszcza nieistotna dla sprawy jest okoliczność, iż treść spotkania była „niespodziewana” dla Barlo i że nie wprowadziła ona w życie ustaleń ze spotkania.

87      Zresztą oświadczenie Atofiny, że „spotkanie miało być próbą przywrócenia zaufania między Degussą, Ato[finą], Lucite i Barlo, aby można było podwyższyć ceny”, wcale nie świadczy o tym, że spotkanie nie zostało zaplanowane jako spotkanie kartelu – jak to utrzymują skarżące – a raczej potwierdza jawnie antykonkurencyjny charakter spotkania, obecność na nim Barlo, a także okoliczność, iż Barlo uczestniczyła w kartelu przed tym spotkaniem.

88      W świetle powyższego należy stwierdzić, iż Komisja słusznie uznała, że udział Barlo w czterech ww. spotkaniach stanowił naruszenie art. 81 WE.

89      Powyższego wniosku nie podważają argumenty skarżących, według których w rozpoznawanej sprawie należy zwrócić „szczególną uwagę” na ciężar dowodu, który Komisja jakoby usiłowała odwrócić, ze względu na nabycie Barlo przez skarżące cztery lata po ustaniu naruszenia i wynikający stąd brak możliwości skarżących przedstawienia własnych dowodów. Z powyższego wynika bowiem, iż naruszenie art. 81 WE zostało wykazane zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w zakresie dowodów.

90      Podobnie zważywszy, iż wniosek sformułowany powyżej w pkt 88 opiera się na jednoznacznych dowodach zgromadzonych przez Komisję, nie można uwzględnić argumentów skarżących mających na celu co do istotny przedstawienie „wiarygodnego wyjaśnienia” okoliczności faktycznych innego niż przyjęte przez Komisję (zob. podobnie ww. w pkt 51 wyrok w sprawie Coats Holdings i Coats przeciwko Komisji, pkt 72, 74).

91      W związku z powyższym należy oddalić niniejszy element zarzutu.

–       W przedmiocie spornego spotkania w Barcelonie z maja–czerwca 1999 r. (motyw 164 zaskarżonej decyzji)

92      W odróżnieniu od czterech spotkań analizowanych powyżej skarżące zaprzeczają udziałowi Barlo w jakimkolwiek spotkaniu w maju lub czerwcu 1999 r. i w dodatku utrzymują, że Komisja nie wykazała nawet, iż takie spotkanie w ogóle się odbyło. Otóż to spotkanie w przypadku skarżących ma „kluczowe znaczenie”, ponieważ stanowi łącznik pomiędzy dwoma spotkaniami z 1998 r. oraz dwoma spotkaniami z 2000 r., na których Barlo była obecna.

93      W tym względzie należy przypomnieć, iż w motywie 164 zaskarżonej decyzji zostało powiedziane, że:

„W maju lub czerwcu 1999 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Atofiny, ICI, Degussy, Barlo oraz Irpenu (lokalnego producenta) w jednym z hoteli w Barcelonie. Celem tego spotkania było poinformowanie Irpenu o porozumieniach cenowych i włączenie ich [go] do tych porozumień. Rozmowy dotyczyły również ustalenia cen minimalnych, w tym ceny minimalnej za paletę. Ceny omawiano dla każdego kraju z osobna oraz oddzielnie dla poszczególnych klientów i ustalono dokładny kalendarz podwyżek cen dla każdego kraju”.

94      Jak podkreślają skarżące, jest pewne, iż Komisja nie dysponowała żadnym dowodem z dokumentu związanym z tym spotkaniem, nie tylko w odniesieniu do jego antykonkurencyjnego charakteru, lecz także samego jego odbycia oraz osób w nim uczestniczących. Istotnie, na poparcie opisu tego spotkania Komisja przytoczyła w zaskarżonej decyzji jedynie oświadczenie Atofiny złożone w ramach jej wniosku na podstawie komunikatu w sprawie współpracy oraz potwierdzenie ze strony Degussy zawarte w jej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

95      Należy zatem sprawdzić, czy te oświadczenia umożliwiają wykazanie w sposób wymagany prawem udziału Barlo w domniemanym spotkaniu.

96      W tym względzie należy przypomnieć, iż jak wynika z orzecznictwa, o którym mowa w pkt 52–54 powyżej, oświadczenia złożone w ramach polityki łagodzenia sankcji odgrywają istotną rolę. Te oświadczenia składane w imieniu przedsiębiorstw mają dużą moc dowodową, ponieważ pociągają za sobą znaczne ryzyko prawne i ekonomiczne (zob. także wyrok Sądu z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie T‑385/06 Aalberts Industries i in. przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 47). Natomiast z orzecznictwa, o którym mowa w pkt 53 i 55 powyżej, wynika także, iż oświadczenia składane przez oskarżone przedsiębiorstwa w ramach wniosków złożonych na podstawie komunikatu w sprawie współpracy powinny być oceniane z zachowaniem ostrożności i jeżeli są kwestionowane, na ogół nie można ich uwzględnić bez potwierdzenia.

97      Ponadto w celu zbadania mocy dowodowej oświadczeń przedsiębiorstw, które złożyły wniosek na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, Sąd bierze pod uwagę w szczególności wagę spójnych wskazówek świadczących o znaczeniu dla sprawy tych oświadczeń (ww. w pkt 44 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 220; ww. w pkt 53 wyrok w sprawie Peróxidos Orgánicos przeciwko Komisji, pkt 70). Podobnie znaczenie oświadczenia dla sprawy wpływa w niektórych przypadkach na wymagany stopień potwierdzenia (zob. podobnie ww. w pkt 44 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 220).

98      W rozpoznawanej sprawie, jeśli chodzi o oświadczenie Atofiny zawarte we wniosku złożonym na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, skarżące utrzymują, iż nie ma ono mocy dowodowej, ponieważ według nich nie jest wystarczająco precyzyjne.

99      W tym względzie należy zaznaczyć, że Atofina umieszcza omawiane spotkanie w kontekście serii spotkań, które odbyły się w okresie od lata 1997 do roku 1999, opisanej na stronie pochodzącej z jej wniosku złożonego na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, załączonej do odpowiedzi na skargę. U góry tej strony, pod nagłówkiem „Uczestnicy”, Atofina wymienia przedsiębiorstwa, których to dotyczy, a mianowicie Atoglas, Röhm, Degussa, Lucite (ICI), Repsol i Barlo, a także nazwiska ich przedstawicieli, w szczególności „W. [B.] + E. [S.] od 99 r.” w odniesieniu do Barlo. Dalej Atofina opisała kilka spotkań w Niemczech, w tym dwa spotkania w Darmstadt latem i jesienią 1998 r., we Francji i we Włoszech. Na koniec, u dołu tej strony Atofina pisze, co następuje:

„Maj/czerwiec 99

Spotkanie w hotelu w centrum Barcelony: ci sami plus Irpen (miejscowy producent), obecni przedstawiciele lokalnych sieci.

Treść rozmów w Darmstadt i na szczeblu lokalnym:

Poziom cen u dystrybutorów (70% rynku), określenie celów w zakresie cen mini dla przetwórców, ustalenie cen mini za paletę”.

100    Należy stwierdzić, iż wbrew temu, co utrzymują skarżące, to oświadczenie pozwoliło ustalić zarówno tożsamość uczestników spotkania, jak i jego antykonkurencyjną treść. W istocie wzmiankę „ci sami plus Irpen” należy odczytywać w świetle informacji o uczestnikach innych spotkań, która znajduje się u góry strony zawierającej oświadczenie Atofiny, gdzie ta ostatnia stwierdziła między innymi „Barlo[:] W. [B.] + E. [S.] od 99 r.”. Podobnie informację „treść rozmów […] na szczeblu lokalnym” w kontekście tej strony trzeba rozumieć jako odnoszącą się między innymi do przedmiotowego spotkania w Barcelonie. Zatem według Atofiny treść tego spotkania obejmowała ustalenie „poziom[u] cen u dystrybutorów”, „określenie celów w zakresie cen mini dla przetwórców” oraz „ustalenie cen mini za paletę”. Ponadto nawet jeśli dokument ten nie został przytoczony w motywie 164 zaskarżonej decyzji, z akt sprawy wynika jednak, iż w późniejszym czasie, w odpowiedzi na żądanie Komisji udzielenia informacji, Atofina przedstawiła dodatkowe wyjaśnienia na temat spornego spotkania, w których to wyraźnie wspomniała o obecności przedstawiciela Barlo. Atofina podała też dalsze szczegóły na temat antykonkurencyjnej treści spotkania, stwierdzając, że jego „celem […] było rozszerzenie struktury cenowej na Hiszpanię i Portugalię oraz przekonanie miejscowych producentów, żeby się przyłączyli”.

101    Wynika stąd jednoznacznie, iż według Atofiny przedstawiciel Barlo znajdował się w gronie uczestników przedmiotowego spotkania i że miało ono charakter antykonkurencyjny.

102    Jednakże należy również zaznaczyć, iż skarżące słusznie twierdzą, że oświadczenie Atofiny nie zawiera dużo informacji na temat domniemanego spotkania w Barcelonie. Nie pozwala ono na przykład na ustalenie ani daty, ani dokładnego miejsca spotkania, ani tematów, które były na nim konkretnie omawiane. Dalsze szczegóły w tej ostatniej kwestii zostały dodane dopiero później (zob. pkt 100 powyżej). Opis ten kontrastuje z opisem pozostałych spotkań wymienionych na omawianej stronie, zwierającym nazwy hoteli, w których odbywały się spotkania, konkretne tematy, które były poruszane, a czasami także inne szczegóły, takie jak informacja, które przedsiębiorstwo zapłaciło za hotel. Podobnie, z wyjątkiem wzmianki o przedstawicielu Barlo w gronie uczestników spotkania, oświadczenie Atofiny nie zawiera żadnej konkretnej informacji na jego temat.

103    Ponadto należy stwierdzić, iż znaczenie oświadczenia Atofiny dla sprawy można rozważyć w świetle przeprowadzonej przez Komisję oceny pozostałych spotkań, które zostały w nim wymienione. Należy bowiem zaznaczyć, iż jeśli chodzi o pozostałych osiem spotkań składających się na całą serię, o której mowa w oświadczeniu Atofiny (spotkanie z września 1997 r. w Dernbach, z kwietnia 1998 r. w Dernbach, z czerwca 1998 r. w Idstein, spotkanie wiosną 1998 r. w Paryżu, latem 1998 r. w Darmstadt, jesienią 1998 r. w Darmstadt oraz dwa spotkania w Mediolanie lub koło Mediolanu w 1999 r.), tylko dwa spotkania, w przypadku których Barlo przyznała się do udziału, a mianowicie spotkania w Dernbach w kwietniu 1998 r. i w Darmstadt w czerwcu 1998 r., zostały uwzględnione w zarzutach postawionych skarżącym w zaskarżonej decyzji. Tymczasem należy pamiętać, że według Atofiny „uczestnicy”, w tym Barlo, wymienieni w górnej części strony jej oświadczenia brali udział we wszystkich spotkaniach z tej serii.

104    W tych okolicznościach wobec braku jakichkolwiek dowodów z dokumentu dotyczących spornego spotkania należy ze szczególną uwagą zbadać potwierdzenie Degussy w odniesieniu do obecności Barlo na spornym spotkaniu.

105    Otóż należy od razu stwierdzić, iż znaczenie potwierdzenia Degussy dla sprawy jest ograniczone ze względu z jednej strony na jego treść, z drugiej zaś ze względu na okoliczności, w jakich zostało przedstawione.

106    Po pierwsze, Degussa potwierdziła bowiem w sposób bardzo ogólny „fakt odbycia się, treść i uczestników” spotkania i nie podała żadnej konkretnej informacji dotyczącej Barlo. Jedyna szczegółowa informacja zawarta w tym oświadczeniu dotyczy celu spotkania (wciągnięcie Irpen do porozumień) i nie odnosi się konkretnie do Barlo. Zresztą Degussa stwierdziła wyraźnie, że nie pamięta już więcej szczegółów, zwłaszcza zaś nie może podać daty spotkania, ponieważ nie ma rozliczenia kosztów podróży pana F. z tego okresu.

107    Należy zatem stwierdzić, iż stopień potwierdzenia tego oświadczenia w zakresie dotyczącym obecności Barlo na spornym spotkaniu jest stosunkowo niski.

108    Po drugie, jeśli chodzi o argumenty skarżących oparte na okoliczności, że potwierdzenie to pojawiło się na bardzo późnym etapie postępowania, a mianowicie w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, należy zaznaczyć, iż okoliczność ta sama w sobie nie pozwala odmówić wszelkiej mocy dowodowej oświadczeniu Degussy, które trzeba zbadać w świetle wszystkich okoliczności istotnych dla rozpoznawanej sprawy.

109    W każdym razie takie oświadczenie ma mniejszą moc dowodową, niż gdyby zostało złożone z własnej inicjatywy, niezależnie od oświadczenia Atofiny. Zwłaszcza w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo składające wniosek o zwolnienie z grzywny wie, jakie informacje zebrała Komisja w toku swojego dochodzenia, logika właściwa postępowaniu przewidzianemu w komunikacie w sprawie współpracy, według której jakakolwiek próba wprowadzenia Komisji w błąd mogłaby podać w wątpliwość rzetelny i pełny charakter współpracy przedsiębiorstwa (zob. pkt 53 powyżej), nie działa w taki sam sposób jak w przypadku oświadczenia złożonego spontanicznie, bez znajomości zarzutów uwzględnionych przez Komisję. Podobnie argumenty, że oświadczenia złożone na podstawie komunikatu w sprawie współpracy są sprzeczne z interesem oświadczającego i co do zasady należy je postrzegać jako dowody szczególnie wiarygodne (zob. pkt 54 powyżej), mogą nie dotyczyć w pełni odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów ze strony przedsiębiorstwa, które składa wniosek o zwolnienie z grzywny, jak Degussa.

110    Ponadto nie można wykluczyć, że zakres takiego potwierdzenia pozostaje pod wpływem treści pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, w przypadku gdy jak w rozpoznawanej sprawie chodzi o potwierdzenie w sposób bardzo ogólny „faktu odbycia się”, „treści” i „uczestników” spotkania. Problem ten ilustruje przypadek dwóch spotkań w Mediolanie lub koło Mediolanu, które według oświadczenia Atofiny odbyły się w 1999 r. W odpowiedzi na pytanie Sądu Komisja wyjaśniła, iż „nie uwzględniła [tych] dwóch spotkań wspomnianych przez Atofinę [w jej oświadczeniu] w zarzutach postawionych [skarżącym], ponieważ drugi wniosek o złagodzenie sankcji, to jest wniosek Degussy, nie potwierdził wyraźnie obecności Barlo na tych spotkaniach”. Dodała jeszcze, że „[w] pkt 160 swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Degussa wspomniała jedynie o obecności Atofiny, Degussy, Lucite, Madreperla i Plastiditu, zgodnie z pkt 240 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów”. Tymczasem Komisja nie wyjaśniła, dlaczego w pkt 240 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów zdecydowała się nie wymieniać Barlo wśród uczestników dwóch spotkań w Mediolanie lub koło Mediolanu, chociaż zrobiła to w przypadku spornego spotkania w Barcelonie, i to w sytuacji gdy w obydwu przypadkach o obecności Barlo Atofina mówi w identyczny sposób („ci sami plus […]”). Nie można zatem wykluczyć, iż jeśli chodzi o tożsamość uczestników antykonkurencyjnych spotkań, Degussa zasugerowała się w pewnym stopniu treścią pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, zamiast przeprowadzić obiektywną rekonstrukcję zdarzeń.

111    Na koniec należy przypomnieć, iż z jednej strony skarżące stanowczo zaprzeczają obecności Barlo na spornym spotkaniu, i to w sytuacji gdy wyraźnie przyznają, że była ona obecna na wszystkich pozostałych spotkaniach uwzględnionych w zarzutach postawionych skarżącym w zaskarżonej decyzji, i z drugiej strony, że zaskarżona decyzja nie przedstawia żadnego innego potwierdzenia tego spotkania, w którym według Atofiny uczestniczyli także ICI (obecnie Lucite), Repsol oraz Irpen, a przecież ICI i Lucite również złożyły wnioski na podstawie komunikatu w sprawie współpracy.

112    Wziąwszy pod uwagę wszystkie aspekty przeanalizowane powyżej, a zwłaszcza niezdolność Komisji do uzyskania dowodów z dokumentów dotyczących spornego spotkania lub bardziej szczegółowych oświadczeń w odniesieniu do obecności na nim Barlo oraz uwzględniając zasadę, że wątpliwości sądu powinny być rozstrzygane na korzyść przedsiębiorstwa będącego adresatem decyzji (zob. powyżej pkt 58), należy stwierdzić, iż spotkanie w Barcelonie, o którym mowa w motywie 164 zaskarżonej decyzji, nie mogło być uwzględnione w zarzutach postawionych skarżącym.

113    W tym względzie należy oczywiście zaznaczyć, iż Komisja ma rację, twierdząc, że wprawdzie powinna przedstawić precyzyjne i spójne dowody w celu uzasadnienia swojego stanowczego przekonania, że doszło do naruszenia (zob. podobnie ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Volkswagen przeciwko Komisji, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 55), nie każdy jednak z dowodów dostarczonych przez Komisję musi koniecznie odpowiadać tym kryteriom w odniesieniu do każdego elementu naruszenia, lecz wystarczy, żeby zbiór poszlak przywołanych przez tę instytucję oceniany globalnie odpowiadał temu wymogowi (zob. podobnie ww. w pkt 44 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 180 i przytoczone tam orzecznictwo). Równie słusznie Komisja podkreśla okoliczność, iż dowody należy oceniać w całości, uwzględniając wszystkie istotne okoliczności faktyczne (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie T‑141/94 Thyssen Stahl przeciwko Komisji, Rec. s. II‑347 pkt 175).

114    Jednakże ponieważ Komisja twierdzi, że spotkanie w Barcelonie z maja–czerwca 1999 r. powinno być oceniane w świetle długotrwałej współpracy pomiędzy członkami kartelu, która według Degussy rozpoczęła się w latach 1984–1985, należy przypomnieć, iż Komisja przyznała w zaskarżonej decyzji, że „udział Barlo w kartelu nie może być porównywany z udziałem większości pozostałych przedsiębiorstw”, w szczególności dlatego że „stwierdzone kontakty antykonkurencyjne wskazują raczej, iż Barlo sporadycznie uczestniczyła w spotkaniach, które ograniczały się do informowania jej o antykonkurencyjnych porozumieniach lub praktykach uzgodnionych w zakresie PMMA w postaci twardych płyt” (motyw 373 zaskarżonej decyzji). Ponadto Komisja przyznała również, iż Barlo uczestniczyła w naruszeniu przez okres krótszy niż pozostałe przedsiębiorstwa, a mianowicie od dnia 30 kwietnia 1998 r. do dnia 21 sierpnia 2000 r., podczas gdy całe naruszenie trwało – jak wykazano – przez okres od dnia 23 stycznia 1997 r. do dnia 12 września 2002 r. W świetle tych okoliczności jest zupełnie prawdopodobne, iż udział Barlo w kartelu ograniczył się tylko do czterech spotkań, co do których skarżące przyznają, że były na nich obecne. W związku z czym ani globalna ocena zbioru poszlak zebranych przez Komisję przeciwko skarżącym, ani kontekst sprawy nie dają podstaw do zmiany wniosku sformułowanego powyżej w pkt 112.

115    Wynika stąd, iż niniejszy element zarzut należy uwzględnić.

–       W przedmiocie braku innych kontaktów lub wymiany informacji, w których miała uczestniczyć Barlo

116    Skarżące kwestionują prawdziwość twierdzeń zawartych w motywie 227 zaskarżonej decyzji. Po pierwsze, zwracają uwagę, iż szczegółowy opis spotkań, w których Barlo uczestniczyła, wykazuje, że spotkania te nie służyły poinformowaniu jej o treści spotkań, na których była nieobecna. Po drugie, skarżące podkreślają, iż zaskarżona decyzja nie wskazuje wcale, że były jakieś inne kontakty lub wymiany informacji, w których Barlo brała udział, ani nie przedstawiła żadnych dowodów na istnienie takich kontaktów lub wymiany informacji.

117    W tym względzie należy przypomnieć, iż motyw 227 zaskarżonej decyzji stanowi, co następuje:

„[…] okoliczność, iż Barlo być może nie uczestniczyła we wszystkich spotkaniach poświęconych produktowi, w którym to przedsiębiorstwo się specjalizuje (a mianowicie PMMA w postaci twardych płyt), nie ma żadnego wpływu na ocenę jej udziału w kartelu, ponieważ uczestniczyła w spotkaniach, które miały miejsce przed i po spotkaniach, na których była nieobecna i miała możliwości, żeby być informowana i uwzględniać informacje wymieniane ze swoimi konkurentami w celu ustalenia swoich działań handlowych na rynku […]”.

118    Należy stwierdzić, iż argumentacja skarżących opiera się na błędnym odczytaniu tego motywu. W istocie Komisja ograniczyła się w nim do odrzucenia tezy, że skarżące nie mogą być uznane za winne jednolitego i ciągłego naruszenia z racji niewielkiej liczby spotkań, w których uczestniczyła Barlo. Natomiast Komisja wcale nie twierdziła, ani że Barlo była faktycznie informowana o treści spotkań, na których była nieobecna, ani że były inne kontakty lub wymiany informacji z udziałem Barlo. Komisja ograniczyła się do powołania się na możliwości Barlo uzyskiwania informacji („miała możliwości”), których skądinąd nie kwestionowano w skardze.

119    Argumentacja skarżących jest więc chybiona.

120    Ponadto bezsporne jest między stronami, że elementy zarzutu postawione skarżącym przez Komisję opierają się na udziale Barlo w pięciu antykonkurencyjnych spotkaniach dotyczących płyt twardych z PMMA, które to spotkania były badane powyżej.

121    Natomiast w zakresie, w jakim skarżące kwestionują swoją odpowiedzialność za jednolite naruszenie, odsyła się do przeprowadzonego poniżej badania drugiej części zarzutu pierwszego.

122    W związku z powyższym należy oddalić niniejszy element zarzutu.

–       Wnioski w przedmiocie pierwszej części zarzutu pierwszego

123    W świetle powyższego część pierwsza zarzutu pierwszego, oparta na błędnej ocenie spotkań oraz innych kontaktów lub wymiany informacji z udziałem Barlo, powinna zostać uwzględniona w zakresie, w jakim dotyczy oceny udziału Barlo w spotkaniu z maja lub czerwca 1999 r. w Barcelonie, a w pozostałym zakresie należy ją oddalić. Ewentualny wpływ tego wniosku na legalność zaskarżonej decyzji i ustalenie wysokości grzywny zostanie zbadany poniżej.

 W przedmiocie drugiej części zarzutu pierwszego, opartej na błędnej ocenie udziału Barlo w „jednolitym, wspólnym projekcie antykonkurencyjnym”, obejmującym trzy produkty z PMMA

124    Skarżące twierdzą, iż Komisja niesłusznie uznała w zaskarżonej decyzji, że naruszyły art. 81 WE przez swoje przystąpienie lub swój wkład w „jednolity, wspólny projekt antykonkurencyjny”, obejmujący trzy grupy produktów, a mianowicie mieszanki do formowania z PMMA, twarde płyty z PMMA oraz wyroby sanitarne z PMMA.

125    W tym względzie należy przypomnieć tytułem wstępu, iż ze względu na naturę naruszeń reguł konkurencji oraz z uwagi na charakter i stopień surowości wiążących się z nimi sankcji odpowiedzialność z tytułu popełnienia tych naruszeń ma charakter indywidualny (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 78).

126    Następnie należy zaznaczyć, że porozumienia i uzgodnione praktyki, o których mowa w art. 81 ust. 1 WE, muszą wynikać ze współdziałania kilku przedsiębiorstw, które wszystkie są współsprawcami naruszenia, lecz ich uczestnictwo może przybrać różne formy w zależności między innymi od cech szczególnych danego rynku, od pozycji każdego przedsiębiorstwa na tym rynku, od zamierzonych celów oraz wybranych lub rozważanych warunków realizacji. Jednak sama okoliczność, że każde przedsiębiorstwo uczestniczy w naruszeniu we właściwej dla niego formie, nie wystarczy do wyłączenia jego odpowiedzialności za całość naruszenia, włącznie z działaniami, które fizycznie zostały wprowadzone w czyn przez inne przedsiębiorstwa uczestniczące w naruszeniu, ale którym przyświeca ten sam cel lub które pociągają za sobą ten sam antykonkurencyjny skutek (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 79, 80).

127    Naruszenie art. 81 ust. 1 WE może wynikać nie tylko z pojedynczego czynu, lecz także z serii czynów albo z zachowania o charakterze ciągłym. Powyższej wykładni nie można podważyć na takiej podstawie, że jeden lub kilka z elementów serii czynów albo ciągłego zachowania może również – sam w sobie, rozpatrywany z osobna – stanowić naruszenie wspomnianego postanowienia (zob. podobnie ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 81). Kiedy poszczególne działania wpisują się w pewien „całościowy plan” z uwagi na identyczny cel polegający na zakłóceniu konkurencji na wspólnym rynku, Komisja ma prawo przypisać odpowiedzialność za te działania na podstawie udziału w naruszeniu traktowanym jako całość (zob. ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 258 i przytoczone tam orzecznictwo), nawet gdy zostało wykazane, że dane przedsiębiorstwo uczestniczyło bezpośrednio tylko w jednym lub kilku elementach składających się na naruszenie (zob. wyrok Sądu z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawach połączonych T‑101/05 i T‑111/05 BASF i UCB przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4949, pkt 161 i przytoczone tam orzecznictwo).

128    Według orzecznictwa Trybunału, aby ustalić udział przedsiębiorstwa w takim jednolitym porozumieniu, Komisja musi udowodnić, że dane przedsiębiorstwo miało zamiar przyczynić się poprzez swoje zachowanie do realizacji wspólnych celów, do których dążyli wszyscy uczestnicy, oraz że wiedziało ono o faktycznych działaniach planowanych albo wykonanych przez inne przedsiębiorstwa w dążeniu do tych samych celów lub też że mogło je ono rozsądnie przewidzieć i było gotowe zaakceptować związane z nimi ryzyko (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 87; ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji pkt 83).

129    Na koniec należy podkreślić, że okoliczność, iż przedsiębiorstwo nie uczestniczyło we wszystkich elementach składających się na kartel lub że w zakresie, w jakim uczestniczyło, odgrywało w podrzędną rolę, powinna być brana pod uwagę przy ocenie wagi naruszenia, a w odpowiednich przypadkach przy ustalaniu wysokości grzywny (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 90; ww. w pkt 46 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji pkt 86).

130    W rozpoznawanej sprawie w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, iż sentencja zaskarżonej decyzji nie precyzuje dokładnego zakresu naruszenia, za które jej adresaci ponoszą odpowiedzialność, ponieważ art. 1 ogranicza się do powołania „szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk antykonkurencyjnych w sektorze metakrylanów”, nie wymieniając konkretnych produktów, których dotyczyły.

131    Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, sentencja zawarta w akcie jest nierozdzielnie związana z jego uzasadnieniem i w razie potrzeby powinna być interpretowana przy uwzględnieniu motywów, które doprowadziły do jej przyjęcia (zob. wyrok Sądu z dnia 17 września 2007 r. w sprawie T‑201/04 Microsoft przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3601, pkt 1258 i przytoczone tam orzecznictwo).

132    Otóż w motywie 2 zaskarżonej decyzji jest jasno powiedziane, że jednolite i ciągłe naruszenie dotyczy trzech produktów z PMMA, a mianowicie:

„Adresaci niniejszej decyzji brali udział w jednolitym i ciągłym naruszeniu art. 81 [WE] oraz art. 53 porozumienia o EOG w sektorze metakrylanów, w zakresie obejmującym trzy następujące produkty:

–        PMMA w postaci mieszanki do formowania;

–        PMMA w postaci twardych płyt oraz

–        PMMA w postaci wyrobów sanitarnych”.

133    Ponadto w motywach 222–226 zaskarżonej decyzji Komisja przedstawiła powody, dla których uznała, że przedmiotowy kartel można zakwalifikować jako jednolite i ciągłe naruszenie dotyczące trzech ww. produktów. W tym kontekście szczególny przypadek skarżących został opisany w następujących słowach:

„Okoliczność, iż dane przedsiębiorstwa nie uczestniczyły we wszystkich elementach składających się na cały kartel, nie może uwolnić ich od odpowiedzialności za naruszenie art. 81 [WE]. W rozpoznawanej sprawie okoliczność, że Barlo nie wytwarza wszystkich trzech produktów z PMMA w odróżnieniu od innych stron antykonkurencyjnych porozumień, nie zmienia ani charakteru, ani celu naruszenia polegającego na zakłóceniu normalnego procesu zmian cen tych wszystkich produktów. Z okoliczności faktycznych przedstawionych w części 3 [zaskarżonej decyzji] wynika jasno, że wszystkie strony antykonkurencyjnych porozumień przystąpiły i wnosiły wkład, w miarę swoich możliwości (to znaczy w zależności od tego, czy specjalizowały się w jednym, czy w kilku produktach objętych tymi porozumieniami), we wspólny antykonkurencyjny projekt” (motyw 226 zaskarżonej decyzji).

134    Należy zatem stwierdzić w świetle uzasadnienia zaskarżonej decyzji, że jej art. 1 uznaje skarżące za winne udziału w jednolitym i ciągłym naruszeniu w zakresie obejmującym mieszanki do formowania z PMMA, twarde płyty z PMMA oraz wyroby sanitarne z PMMA.

135    W drugiej kolejności należy zaznaczyć, że kwestią, którą Sąd ma oceniać, nie jest istnienie jednolitego naruszenia obejmującego trzy przedmiotowe produkty, lecz odpowiedzialność skarżących za całość takiego naruszenia. Dopiero bowiem w replice skarżące sformułowały argumentację mającą na celu podważenie samego istnienia jednolitego naruszenia. Tę argumentację należy uznać za nowy zarzut i odrzucić jako niedopuszczalną na podstawie art. 48 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem. Ponadto po uwzględnieniu wywodów przedstawionych poniżej nie będzie w żadnym razie potrzeby jej badania.

136    Należy zatem zbadać, czy udział skarżących w naruszeniu mógł pociągać za sobą, ze względu na ich własne zachowanie, powstanie ich odpowiedzialności za całość naruszenia popełnionego w okresie, gdy w nim uczestniczyły.

137    W tym względzie należy, po pierwsze, odrzucić argument wyprowadzony z okoliczności, iż Barlo nie działała w sektorze jednej grupy produktów, a mianowicie wyrobów sanitarnych z PMMA. W tym zakresie wystarczy stwierdzić, że – jak już orzekł Sąd – przedsiębiorstwo może naruszyć zakaz przewidziany w art. 81 ust. 1 WE, jeżeli jego zachowanie, skoordynowane z działaniami innych przedsiębiorstw, ma na celu ograniczenie konkurencji na określonym rynku właściwym wewnątrz wspólnego rynku, co wcale nie musi oznaczać, że przedsiębiorstwo to samo jest aktywne na tym samym rynku właściwym (wyroki Sądu: z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie T‑99/04 AC‑Treuhand przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1501; z dnia 8 września 2010 r. w sprawie T‑29/05 Deltafina przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑II-4077, pkt 48). W konsekwencji sama okoliczność, iż Barlo nie działała w sektorze wyrobów sanitarnych z PMMA, nie musi koniecznie oznaczać, że skarżące nie mogły być pociągnięte do odpowiedzialności z tytułu naruszenia popełnionego w odniesieniu do tego produktu.

138    Po drugie okoliczność, iż w zaskarżonej decyzji Komisja „odst[ąpiła] od zarzutów postawionych [skarżącym] w zakresie PMMA w postaci mieszanki do formowania” (motyw 93 zaskarżonej decyzji), również nie oznacza, że skarżące nie mogą ponosić odpowiedzialności za jednolite naruszenie obejmujące między innymi ten produkt.

139    Niewątpliwie sformułowanie użyte przez Komisję w motywie 93 zaskarżonej decyzji jest niefortunne i może się wydawać sprzeczne z uznaniem winy skarżących za takie jednolite naruszenie w art. 1 zaskarżonej decyzji interpretowanym w świetle jej motywów 2 i 226 (zob. pkt 130–134 powyżej). Jednakże w świetle całego uzasadnienia zaskarżonej decyzji motyw 93 zaskarżonej decyzji należy rozumieć w ten sposób, że według Komisji bezpośredni udział Barlo w części kartelu związanej z mieszankami do formowania z PMMA nie został wykazany. Otóż ta jedna okoliczność sama przez się nie wyłącza odpowiedzialności skarżących za jednolite naruszenie obejmujące wszystkie trzy produkty (zob. pkt 126 powyżej).

140    Po trzecie, okoliczność, iż w odniesieniu do skarżących Komisja wymieniła w zaskarżonej decyzji tylko pięć spotkań, które rozłożyły się w czasie na okres ponad dwóch lat, przy czym żadne z nich nie stanowiło tak zwanego „spotkania na szczycie”, na których zawierano „bazowe porozumienia o współpracy” (motyw 105 zaskarżonej decyzji), również nie wystarcza do wyłączenia ich odpowiedzialności za jednolite naruszenie.

141    Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, iż fakt, że poszczególne przedsiębiorstwa odgrywały różne role w realizacji wspólnego celu, nie eliminuje identyczności antykonkurencyjnego celu, a w konsekwencji tożsamości naruszenia, o ile każde przedsiębiorstwo przyczyniło się – w swoim zakresie – do osiągnięcia wspólnego celu (zob. wyrok Sądu z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie T‑452/05 BST przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-1373, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo). Ponadto jak już orzeczono, w ramach całościowego porozumienia rozciągającego się na kilka lat wynoszące kilka miesięcy przesunięcie między poszczególnymi przejawami kartelu nie jest [kilkumiesięczne odstępy pomiędzy poszczególnymi działaniami kartelu nie są] istotne. Natomiast okoliczność, że poszczególne działania wpisują się w całościowy plan z uwagi na przyświecający im identyczny cel, jest rozstrzygająca (wyroki: ww. w pkt 46 w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 260; ww. w pkt 43 w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 483).

142    Po czwarte, pozostaje więc do zbadania w świetle argumentów podniesionych przez skarżące, czy zostały spełnione przesłanki sformułowane w orzecznictwie, o którym mowa w pkt 128 powyżej.

143    W tym względzie Sąd uściślił, iż przedsiębiorstwo może być pociągnięte do odpowiedzialności za cały kartel, nawet jeśli zostało udowodnione, że brało ono bezpośredni udział jedynie w jednym lub kilku elementach składowych kartelu, jeżeli, po pierwsze, przedsiębiorstwo to wiedziało lub powinno było wiedzieć, że zmowa, w której uczestniczyło w szczególności poprzez udział w regularnych spotkaniach odbywających się przez kilka lat, była częścią pewnego ogólnego układu mającego na celu zakłócenie normalnej konkurencji, i po drugie, że układ ten obejmował wszystkie elementy składowe kartelu (wyroki Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie T‑48/00 Corus UK przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2325, pkt 176; ww. w pkt 141 wyrok w sprawie BST przeciwko Komisji, pkt 32).

144    Zatem sama tożsamość istniejąca pomiędzy celem porozumienia, w którym uczestniczyło przedsiębiorstwo, a celem całego kartelu nie wystarczy, by przypisać temu przedsiębiorstwu uczestnictwo w całości kartelu. Dopiero bowiem z chwilą, gdy przedsiębiorstwo uczestniczące w tym porozumieniu dowiedziało się lub powinno było się dowiedzieć, że w ten sposób przystępuje do kartelu, jego uczestnictwo w tym porozumieniu może stanowić wyraz jego przystąpienia do rzeczonego kartelu (wyroki Sądu: z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T‑28/99 Sigma Tecnologie przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1845, pkt 45; ww. w pkt 54 w sprawach połączonych Bolloré i in. przeciwko Komisji, pkt 209).

145    W tym względzie należy od razu zaznaczyć, iż Komisja nie wykazała ani nawet nie twierdziła, że Barlo wiedziała lub powinna była wiedzieć, że uczestnicząc w porozumieniu dotyczącym twardych płyt z PMMA, przystępuje do całego kartelu obejmującego trzy produkty z PMMA.

146    Wręcz przeciwnie – jak słusznie podkreślają skarżące – sama Komisja przyznała w zaskarżonej decyzji, że „Barlo nie znała lub przynajmniej mogła nie znać ogólnego projektu antykonkurencyjnych uzgodnień” (motyw 335 zaskarżonej decyzji).

147    Podobnie Komisja nie utrzymywała, że Barlo wiedziała o faktycznych działaniach planowanych albo wykonanych przez inne przedsiębiorstwa w dążeniu do tych samych celów lub też że mogła je rozsądnie przewidzieć i była gotowa zaakceptować związane z nimi ryzyko. Wręcz przeciwnie, w odpowiedzi na skargę Komisja stwierdza, że Barlo była poinformowana o działaniach swoich konkurentów służących realizacji tego jednolitego celu „przynajmniej w zakresie dotyczącym PMMA w postaci twardych płyt”.

148    Teza, której broni Komisja, w istocie opiera się jedynie na twierdzeniu, iż naruszenie, które Barlo mogła „subiektywnie postrzegać” jako obejmujące tylko twarde płyty z PMMA, w rzeczywistości stanowiło integralną część szerszego jednolitego naruszenia obejmującego trzy produkty z PMMA. Tymczasem z orzecznictwa, o którym mowa w pkt 128, 143 i 144 powyżej, wynika jasno, iż subiektywne postrzeganie naruszenia stanowi istotne kryterium w odniesieniu do art. 81 ust. 1 WE. W tym kontekście należy bowiem przypomnieć, że postanowienie to nie znajduje zastosowania, jeżeli brak jest zgodnego oświadczenia woli zainteresowanych stron (zob. wyrok Sądu z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie T‑18/05 IMI i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1769, pkt 88 i przytoczone tam orzecznictwo).

149    Ponadto należy podkreślić, że sama okoliczność, iż Barlo znała i realizowała antykonkurencyjne cele w dziedzinie twardych płyt z PMMA, nie daje podstaw do wniosku, że posiadała taką wiedzę w zakresie jednolitego celu realizowanego przez jednolity kartel w sektorze metakrylanów. Jak już bowiem orzeczono, pojęcie jednolitego celu nie może zostać zdefiniowane za pomocą ogólnego odniesienia do zakłócenia konkurencji w danym sektorze, ponieważ wpływ na konkurencję jako cel lub skutek jest nierozłącznym elementem każdego zachowania wchodzącego w zakres stosowania art. 81 ust. 1 WE. Taka definicja pojęcia jednolitego celu mogłaby pozbawić pojęcie jednolitego i ciągłego naruszenia części jego znaczenia, ponieważ pociągałaby za sobą konieczność systematycznej kwalifikacji kilku zachowań dotyczących jednego sektora gospodarki, które są zakazane przez art. 81 ust. 1, jako elementów stanowiących jednolite naruszenie (wyroki Sądu: ww. w pkt 127 w sprawach połączonych BASF i UCB przeciwko Komisji, pkt 180; z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie T‑446/05 Amann & Söhne i Cousin Filterie przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1255, pkt 92).

150    W istocie teza Komisji pozwalałaby na przypisanie przedsiębiorstwu jednolitego naruszenia na podstawie samego stwierdzenia obiektywnych związków między przedmiotowym naruszeniem a porozumieniem, w którym takie przedsiębiorstwo uczestniczyło, jak na przykład przynależność do tego samego sektora gospodarki, i to bez wykazania choćby, że było ono świadome istnienia takiego jednolitego naruszenia lub że mogło rozsądnie je przewidzieć i było gotowe zaakceptować związane z nim ryzyko.

151    Należy zatem stwierdzić, iż Komisja nie wykazała, że udział Barlo w naruszeniu dotyczącym twardych płyt z PMMA pociągał za sobą, ze względu na jej własne zachowanie, powstanie odpowiedzialności skarżących za całość jednolitego naruszenia, a zatem część druga zarzutu pierwszego jest zasadna.

152    W konsekwencji należy stwierdzić nieważność art. 1 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim stwierdza, że skarżące naruszyły art. 81 ust. 1 WE i art. 53 porozumienia o EOG, uczestnicząc w szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk antykonkurencyjnych związanych nie tylko z twardymi płytami z PMMA, lecz także z mieszankami do formowania z PMMA oraz z wyrobami sanitarnymi z PMMA.

153    Jeśli chodzi o ewentualny wpływ tego ustalenia na wysokość grzywny nałożonej na skarżące, zostanie on zbadany poniżej w ramach analizy drugiej części zarzutu drugiego, opartej na błędnej ocenie wagi naruszenia.

 W przedmiocie trzeciej części zarzutu pierwszego, opartej na błędnej ocenie udziału Barlo w naruszeniu ciągłym

154    Skarżące utrzymują, iż Komisja nie wykazała w sposób zgodny z wymogami prawa, że popełniły naruszenie ciągłe. Podkreślają, że zaskarżona decyzja opiera się na obecności Barlo na pięciu spotkaniach, które rozłożyły się w czasie na okres ponad dwóch lat, co z praktycznego punktu widzenia wyklucza wszelkie formy ciągłego udziału w kartelu. Ponadto skarżące zwracają uwagę, iż jeśli się pominie rzekome spotkanie w Barcelonie w maju lub w czerwcu 1999 r., co do którego zaprzeczają, że się w ogóle odbyło, zaskarżona decyzja opiera się na czterech spotkaniach, z których dwa pierwsze miały się odbyć w pierwszym półroczu 1998 r., natomiast dwa pozostałe miały miejsce w 2000 r., czyli przerwa pomiędzy tymi spotkaniami wynosi 20 miesięcy.

155    W tym zakresie należy przypomnieć, że czas trwania naruszenia jest elementem składowym pojęcia naruszenia określonego w art. 81 ust. 1 WE, przy czym ciężar dowodu w tym względzie spoczywa głównie na Komisji. Orzecznictwo wymaga, aby w przypadku braku dowodów pozwalających na bezpośrednie ustalenie czasu trwania naruszenia Komisja oparła się przynajmniej na dowodach odnoszących się do faktów wystarczająco zbliżonych w czasie, tak by można było rozsądnie przyjąć, że naruszenie to trwało nieprzerwanie między dwiema określonymi datami (zob. wyrok Sądu z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie T‑450/05 Peugeot i Peugeot Nederland przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2533, pkt 220 i przytoczone tam orzecznictwo).

156    Ponadto orzeczono, iż fakt, że działalność samego kartelu została przerwana, nie pozwala wyłączyć możliwości, że jeden lub kilku z uczestników kartelu zaprzestało uczestnictwa na pewien czas (ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 83).

157    Ponadto jeśli chodzi o twierdzenie Komisji, że charakter ciągły naruszenia należy analizować, biorąc pod uwagę, czy miało miejsce zdystansowanie się od kartelu oraz powrót do prawdziwie niezależnej polityki, a nie zwykłe zaniechanie na krótki okres uczestniczenia w działalności kartelu, to może ono mieć znaczenie dla sprawy tylko w sytuacji, gdy Komisja spełniła obowiązki wynikające ze spoczywającego na niej ciężaru dowodu, a mianowicie przedstawiła dowody na poparcie faktów, które są wystarczająco bliskie w czasie, aby pozwalały racjonalnie przyjąć, że naruszenie to trwało nieprzerwanie pomiędzy dwiema konkretnymi datami (zob. ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 86 i przytoczone tam orzecznictwo). W istocie zaakceptowanie stanowiska Komisji przy braku takich dowodów prowadziłoby do przerzucenia ciężaru dowodu w zakresie czasu trwania naruszenia na skarżące, wbrew zasadom przypomnianym w pkt 43 i 155 powyżej.

158    W związku z powyższym należy zbadać, czy w rozpoznawanej sprawie Komisja przedstawiła – jak utrzymuje – dowody na poparcie faktów wystarczająco bliskich w czasie.

159    W tym względzie należy jeszcze zaznaczyć, że chociaż okres dzielący dwa przejawy zachowania noszącego znamiona naruszenia jest znaczącym kryterium dla ustalenia ciągłego charakteru naruszenia, kwestia, czy okres ten jest, czy nie jest wystarczająco długi, aby stanowić przerwanie naruszenia, nie może być jednak analizowana w sposób abstrakcyjny. Przeciwnie, należy ocenić ją w kontekście funkcjonowania danego kartelu (ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 89), włącznie – w razie potrzeby – ze specyficznymi warunkami uczestniczenia w nim danego przedsiębiorstwa.

160    Wziąwszy pod uwagę ocenę pierwszej części pierwszej podstawy skargi, należy stwierdzić, iż zarzuty Komisji sformułowane wobec skarżących opierają się na obecności Barlo na czterech następujących spotkaniach: spotkanie z kwietnia 1998 r. w Dernbach (motyw 151 zaskarżonej decyzji), spotkanie z dnia 29 czerwca 1998 r. w Darmstadt (motyw 155 zaskarżonej decyzji), spotkanie z dnia 24 lutego 2000 r. w Heidelbergu (motyw 167 zaskarżonej decyzji) oraz spotkanie z dnia 21 sierpnia 2000 r. w Deidesheim (motyw 168 zaskarżonej decyzji).

161    W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż zaledwie kilka miesięcy dzieli spotkanie w Dernbach od spotkania w Darmstadt, a potem spotkanie w Heidelbergu od spotkania w Deidesheim. Odstępy te, rozpatrywane w kontekście funkcjonowania kartelu, nie są wystarczająco długie, aby stwierdzić przerwanie udziału Barlo w kartelu. Zresztą skarżące nie utrzymują, że jest inaczej.

162    W drugiej kolejności należy zatem ustalić, czy Komisja wykazała ciągły udział Barlo w kartelu pomiędzy spotkaniem z dnia 29 czerwca 1998 r. w Darmstadt (motyw 155 zaskarżonej decyzji) a spotkaniem z dnia 24 lutego 2000 r. w Heidelbergu (motyw 167 zaskarżonej decyzji).

163    W tym względzie należy zaznaczyć, że z jednej strony z motywu 155 zaskarżonej decyzji wynika, iż podczas spotkania w dniu 29 czerwca 1998 r. w Darmstadt uczestnicy doszli do porozumienia w kwestii podwyższenia cen w październiku 1998 r. Nawet jeśli w motywie tym zostało powiedziane, że Barlo nie dała do zrozumienia, że zmieni swoją politykę cenową, i chociaż Barlo nie jest wymieniona w motywie 157 zaskarżonej decyzji wśród przedsiębiorstw, które faktycznie zawarły porozumienie w trakcie spotkania z dnia 29 czerwca 1998 r. w Darmstadt, niemniej jednak mogła wykorzystać informacje dotyczące podwyżki cen przewidzianej na październik 1998 r. i w konsekwencji dostosować odpowiednio swoje działania handlowe. Należy zatem stwierdzić, iż Barlo uczestniczyła w kartelu w sposób ciągły do końca października 1998 r.

164    Z drugiej strony należy stwierdzić, iż w zaskarżonej decyzji jest mowa o dziesięciu spotkaniach w tym okresie dotyczących twardych płyt z PMMA, które miały miejsce po spotkaniu w Darmstadt i odbywały się dość regularnie co najmniej do połowy roku 1999 (a mianowicie spotkania z 18 sierpnia, 11 września oraz z 10 grudnia 1998 r., spotkania z 20 stycznia, 4 i 19 marca oraz z 5 maja 1999 r., spotkania z maja lub czerwca 1999 r., a także dwa dodatkowe spotkania we Włoszech z 1999 r. bez dokładnej daty; motyw 157 i następne zaskarżonej decyzji). Według zaskarżonej decyzji, w trakcie tych spotkań uczestnicy uzgadniali podwyżki cen i przerzucanie na klientów kosztów usług oraz wymieniali informacje na temat rynku. Ponadto w motywie 166 zaskarżonej decyzji jest mowa o podwyżce cen zapowiedzianej w dniu 1 listopada 1999 r. i wprowadzonej w styczniu 2000 r. (motyw 166 zaskarżonej decyzji).

165    Z motywów tych wynika po pierwsze, że okres, w którym nie stwierdzono kontaktów lub przejawów potajemnej działalności ze strony Barlo, wynosił prawie 16 miesięcy (od końca października 1998 r. do dnia 24 lutego 2000 r.), a po drugie, że był dużo dłuższy od odstępów, w jakich przedsiębiorstwa uczestniczące w kartelu przejawiały wolę ograniczenia konkurencji. Należy zatem stwierdzić, że ciągły udział Barlo w kartelu w tym okresie nie został wykazany.

166    Ponadto nawet jeśli według zaskarżonej decyzji udział Barlo w kartelu ograniczał się w każdym razie do uczestniczenia „sporadycznie w spotkaniach” jedynie w celu uzyskania „aktualnych informacji o porozumieniach i antykonkurencyjnych praktykach uzgodnionych w zakresie PMMA w postaci twardych płyt” (motyw 373 zaskarżonej decyzji), to stwierdzenie nie pozwala podważyć ustalenia dotyczącego przerwania jej udziału w naruszeniu w ww. okresie. W istocie przy braku jakichkolwiek wykazanych kontaktów antykonkurencyjnych nie można uważać, że Barlo mogła być poinformowana na bieżąco o porozumieniach uzgodnionych w tym okresie.

167    Należy zatem stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim stwierdza odpowiedzialność skarżących za udział w kartelu w okresie od dnia 1 listopada 1998 r. do dnia 23 lutego 2000 r. Ewentualny wpływ tego wniosku na ustalenie wysokości grzywny zostanie zbadany poniżej.

 W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003, wytycznych oraz zasady proporcjonalności

168    Skarżące utrzymują, iż nawet przy założeniu, że zostały uznane winnymi naruszenia art. 81 WE, nałożona na nie grzywna jest niezgodna z regułami określonymi w art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003 i w wytycznych oraz narusza zasadę proporcjonalności.

 W przedmiocie pierwszej części zarzutu drugiego, opartej na błędnej ocenie czasu trwania zarzucanego naruszenia

169    Skarżące utrzymują, iż czas trwania ich udziału w naruszeniu ustalony w zaskarżonej decyzji na dwa lata i trzy miesiące jest błędny, ponieważ Komisja niesłusznie przyjęła daty 30 kwietnia 1998 r. i 21 sierpnia 2000 r. odpowiednio za datę rozpoczęcia i datę zaprzestania uczestniczenia przez nie w naruszeniu, a przede wszystkim dlatego, że zaskarżona decyzja nie zawiera wystarczających dowodów na poparcie twierdzenia, że naruszenie w tym okresie było ciągłe i nieprzerwane.

170    W tym względzie w pierwszej kolejności należy oddalić jako bezzasadną krytykę ze strony skarżących w kwestii dat przyjętych przez Komisję w odniesieniu do początku i końca ich udziału w naruszeniu.

171    Po pierwsze – jak wynika z powyższego – udział Barlo w antykonkurencyjnym spotkaniu z 1998 r. w Dernbach został wykazany w sposób zgodny z wymogami prawa. Ponadto okoliczność, iż Komisja nie zdołała ustalić dokładnej daty tego spotkania, nie ma wpływu na wysokość grzywny nałożonej na skarżące, gdyż została przyjęta data dla nich najkorzystniejsza (to jest 30 kwietnia 1998 r.).

172    Po drugie, jeśli chodzi o datę zaprzestania przez skarżące uczestniczenia w naruszeniu (to jest 21 sierpnia 2000 r.), z powyższego wynika, iż w tym dniu Barlo uczestniczyła w antykonkurencyjnym spotkaniu, od którego się nie zdystansowała. W tych okolicznościach argument, że Barlo nie wyraziła zgody na podwyżki cen – nawet przy założeniu, że fakt ten udowodniono – nie ma znaczenia dla sprawy. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku argumentu, że Komisja nie wykazała niezgodnego z prawem zachowania Barlo po tym zebraniu.

173    W drugiej kolejności należy przypomnieć, iż – jak już zostało ustalone w ramach badania części trzeciej pierwszej podstawy skargi – udział skarżących w kartelu w okresie od dnia 1 listopada 1998 r. do dnia 23 lutego 2000 r. nie został wykazany i należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim Komisja uznała ich odpowiedzialność za ten okres. W związku z czym należy również stwierdzić, iż Komisja niesłusznie uwzględniła ten okres do celów ustalenia czasu ich udziału w naruszeniu w ramach wyliczenia wysokości grzywny.

174    Co do argumentu Komisji, że przerwa w udziale w kartelu spowodowałaby nałożenie dwóch grzywien, których łączna kwota byłaby nawet wyższa, to należy go odrzucić. Jak wynika bowiem z powyższego, skarżące uczestniczyły w jednym i tym samym naruszeniu, nawet jeśli w tym udziale wystąpiła przerwa. Właśnie między innymi ze względu na wagę tego naruszenia, a nie dwóch odrębnych naruszeń należy ustalić wysokość grzywny. Zresztą waga naruszenia oceniana w szczególności w zależności od charakteru naruszenia i jego zasięgu geograficznego pozostaje niezmieniona, pomimo przerwania udziału skarżących w naruszeniu.

175    Zatem w ramach nieograniczonego prawa orzekania Sądu należy ponownie wyliczyć wysokość grzywny nałożonej na skarżące z uwzględnieniem rzeczywistego czasu trwania ich udziału w naruszeniu (zob. podobnie ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 96, 97, 190).

176    Po uwzględnieniu powyższego czas trwania tego udziału w naruszeniu wynosi 11 miesięcy i 28 dni. W konsekwencji, zgodnie z metodą obliczania wysokości grzywny przedstawioną w wytycznych i zastosowaną przez Komisję w zaskarżonej decyzji, taki udział stanowi naruszenie krótkotrwałe, w przypadku którego nie przewiduje się co do zasady żadnego podwyższenia (pkt 1B wytycznych). Jednakże ten punkt nie zawiera przepisu bezwzględnie obowiązującego, a w każdym razie nie może wiązać Sądu w ramach nieograniczonego prawa orzekania.

177    W świetle okoliczności rozpoznawanej sprawy, a w szczególności przybliżonego – z konieczności – określenia czasu trwania ustalonego w punkcie poprzedzającym, ponieważ przyjmuje się datę 30 października 1998 r. jako koniec pierwszego okresu udziału skarżących w kartelu, a także faktu, iż w późniejszym czasie to uczestnictwo rozpoczęło się na nowo, Sąd uważa, że podwyższenie o 10% wyjściowej kwoty grzywny w adekwatny sposób odzwierciedla czas trwania tego udziału w naruszeniu.

178    W konsekwencji należy obniżyć wysokość grzywny, stosując zamiast podwyższenia kwoty wyjściowej o 20%, przyjętego przez Komisję w motywie 353 zaskarżonej decyzji, podwyższenie o 10%, a w pozostałym zakresie oddalić część pierwszą drugiej podstawy skargi.

 W przedmiocie drugiej części zarzutu drugiego, opartego na błędnej ocenie wagi zarzucanego naruszenia

179    Skarżące utrzymują, iż według utrwalonego orzecznictwa przy ustalaniu wagi naruszenia trzeba ustalić zakres indywidualnej odpowiedzialności poszczególnych przedsiębiorstw oraz wagę względną udziału każdego z nich. Ich zdaniem, w zaskarżonej decyzji albo Komisja w ogóle nie przeprowadziła takiego indywidualnego badania, albo przeprowadziła je nieprawidłowo. W konsekwencji wysokość kwoty wyjściowej grzywny (15 mln EUR) nie ma uzasadnienia.

180    W tym względzie należy przypomnieć na wstępie, iż w wypadku gdy naruszenie zostało popełnione przez kilka przedsiębiorstw, trzeba zbadać względną wagę udziału w naruszeniu każdego z nich (zob. ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 153 i przytoczone tam orzecznictwo) celem ustalenia, czy występują w odniesieniu do nich okoliczności obciążające lub łagodzące (wyrok Sądu z dnia 8 października 2008 r. w sprawie T‑73/04 Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2661, pkt 190).

181    Wniosek ten stanowi logiczną konsekwencję zasady indywidualizacji kar i sankcji, zgodnie z którą przedsiębiorstwo powinno być karane wyłącznie za zarzucane mu indywidualnie czyny. Jest to zasada, która obowiązuje we wszelkich postępowaniach administracyjnych, które mogą doprowadzić do nałożenia sankcji na podstawie obowiązujących w prawie Unii reguł konkurencji (wyrok Sądu z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie T‑224/00 Archer Daniels Midland i Archer Daniels Midland Ingredients przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2597, pkt 261).

182    Jeśli chodzi o stosowanie wytycznych, należy przypomnieć, iż przedstawiona w nich metoda ustalania wysokości grzywny opiera się na schemacie, zgodnie z którym najpierw ustala się kwotę podstawową w zależności od wagi i czasu trwania naruszenia, podwyższaną następnie w celu uwzględnienia okoliczności obciążających i obniżaną w celu uwzględnienia okoliczności łagodzących.

183    Z orzecznictwa wynika, iż w związku ze stosowaniem wytycznych należy odróżnić ocenę wagi naruszenia, która służy określeniu wysokości ogólnej kwoty wyjściowej grzywny, od oceny względnej wagi udziału w naruszeniu każdego z przedsiębiorstw, które w nim uczestniczyły, badanej w ramach ewentualnego uwzględnienia okoliczności obciążających lub łagodzących (ww. w pkt 180 wyrok w sprawie Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, pkt 100; zob. także podobnie wyroki Sądu z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie T‑220/00 Cheil Jedang przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2473, pkt 189; z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawie T‑18/03 CD‑Contact Data przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1021, pkt 95).

184    Należy bowiem przypomnieć, iż pkt 2 i 3 wytycznych przewidują odpowiednie dostosowanie kwoty podstawowej grzywny z uwagi na pewne okoliczności obciążające i łagodzące, które są właściwe dla każdego zainteresowanego przedsiębiorstwa. W szczególności pkt 3 wytycznych zawiera, pod tytułem „Okoliczności łagodzące”, przykładowy katalog okoliczności, które mogą prowadzić do obniżenia podstawowej kwoty grzywny. W katalogu tym wymienia się bierną rolę przedsiębiorstwa, niestosowanie w praktyce porozumień, zaprzestanie naruszeń bezzwłocznie po interwencji Komisji, istnienie uzasadnionych wątpliwości przedsiębiorstwa co do tego, czy jego zachowanie rzeczywiście stanowi naruszenie, popełnienie naruszenia przez niedbalstwo, a także efektywną współpracę przedsiębiorstwa w postępowaniu, wykraczającą poza zakres stosowania komunikatu w sprawie współpracy.

185    Natomiast w kontekście ustalania wysokości wyjściowej kwoty grzywny Komisja nie ma obowiązku oceniania skutków zachowania pojedynczego przedsiębiorstwa. Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, iż skutki, które należy wziąć pod uwagę w celu ustalenia ogólnego poziomu grzywien, nie wynikają z faktycznego zachowania, które przedsiębiorstwo – jak twierdzi – przyjęło, ale z całości naruszenia, w którym wzięło ono udział (wyroki Trybunału: ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 152; z dnia 12 listopada 2009 r. w sprawie C‑554/08 P Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 21, 24).

186    W rozpoznawanej sprawie skarżące w pierwszym rzędzie zarzucają Komisji co do istoty, że nie przeanalizowała ich własnego zachowania w ramach oceny wagi naruszenia. Podkreślają bowiem, iż w swojej kwalifikacji prawnej naruszenia jako „bardzo poważnego”, w motywach 319–331 zaskarżonej decyzji, Komisja skupiła się na kartelu jako takim, zamiast zwrócić uwagę na indywidualne zachowanie poszczególnych konkurentów, w tym w szczególności zachowanie Barlo. Tymczasem według skarżących nie można określić zachowania Barlo jako „bardzo groźnego”, zwłaszcza w świetle głównych cech naruszenia analizowanych w motywie 320 zaskarżonej decyzji.

187    W tym miejscu należy zaznaczyć, iż – jak wynika z powyższego – w ramach stosowania wytycznych takie informacje związane z indywidualnym zachowaniem przedsiębiorstwa powinny być brane pod uwagę, w odpowiednich przypadkach, na etapie oceny okoliczności obciążających i łagodzących (pkt 2 i 3 wytycznych), w celu odpowiedniego dostosowania wysokości kwoty podstawowej grzywny ustalonej między innymi w zależności od wagi naruszenia, w którym to przedsiębiorstwo brało udział. Wobec czego należy odrzucić argument, że Komisja na tym etapie ustalania wysokości grzywny powinna była dokładniej przeanalizować indywidualne zachowanie skarżących.

188    Zresztą skarżące nie kwestionują w rzeczywistości samej wagi naruszenia ustalonej przez Komisję. Wprawdzie skarżące twierdzą, iż Komisja nie przeprowadziła żadnej analizy wielkości właściwego rynku geograficznego, jednak nie przedstawiają żadnego dowodu podważającego zasadność wniosku Komisji, że rynek ten obejmował całe terytorium EOG.

189    W każdym razie – jak orzekł Trybunał – z wytycznych wynika, iż porozumienia horyzontalne dotyczące cen lub podziału rynków mogą być kwalifikowane jako bardzo poważne naruszenia na podstawie samego ich charakteru, a Komisja nie ma obowiązku wykazywania rzeczywistego wpływu naruszenia na rynek (wyroki Trybunału z dnia 3 września 2009 r. w sprawie C‑534/07 P Prym i Prym Consumer przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑7415, pkt 75; z dnia 24 września 2009 r. w sprawach połączonych C‑125/07 P, C‑133/07 P, C‑135/07 P i C‑137/07 P Erste Group Bank i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑8681, pkt 103). W istocie takie kartele z uwagi na swój charakter powinny być karane najwyższymi grzywnami. Ich ewentualny rzeczywisty wpływ na rynek, a zwłaszcza kwestia, w jakim stopniu ograniczenie konkurencji spowodowało wzrost cen rynkowych w porównaniu z poziomem, który by obowiązywał, gdyby nie było kartelu, nie jest kryterium rozstrzygającym dla ustalenia wysokości grzywien (wyrok Sądu z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie T‑127/04 KME Germany i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1167, pkt 64). W konsekwencji argumenty skarżących, że ich zachowanie nie miało żadnego oddziaływania na rynek, nie pozwalają w żadnym razie podważyć kwalifikacji naruszenia jako „bardzo poważnego”.

190    Należy zatem stwierdzić, że Komisja słusznie doszła do wniosku w motywie 331 zaskarżonej decyzji, iż przedmiotowy kartel stanowił „bardzo poważne” naruszenie ze względu na sam swój charakter oraz okoliczność, że obejmował całe terytorium EOG.

191    W drugiej kolejności skarżące kwestionują ocenę dokonaną przez Komisję w motywach 332–336 zaskarżonej decyzji w ramach „zróżnicowanego traktowania”, w wyniku której Komisja obniżyła im wysokość grzywny o 25%.

192    Po pierwsze, skarżące utrzymują, że wysokość grzywny – przed zastosowaniem obniżenia o 25% – nie świadczy o żadnym zróżnicowanym traktowaniu, ponieważ jest wynikiem zastosowania tego samego „wzoru matematycznego” do wszystkich przedsiębiorstw związanych z kartelem. Według skarżących, w celu ustalenia wysokości wyjściowej kwoty grzywny Komisja użyła stawki procentowej wynoszącej około 30% obrotów osiąganych w EOG przez przedsiębiorstwa związane z kartelem ze sprzedaży produktów z PMMA (motyw 334 zaskarżonej decyzji).

193    W tym względzie należy przypomnieć, iż szósty akapit punktu 1A wytycznych przewiduje możliwość zróżnicowania kwot wyjściowych, które mają być zastosowane do przedsiębiorstw uczestniczących w tym samym naruszeniu, „w celu wzięcia pod uwagę określonej wagi naruszenia i tym samym rzeczywistego wpływ nagannego zachowania każdego z przedsiębiorstw na konkurencję, w szczególności tam gdzie istnieje znaczna dysproporcja pomiędzy wielkością przedsiębiorstw popełniających naruszenie tego samego typu”. Właśnie w ten sposób postąpiła Komisja w motywie 332 i następnych zaskarżonej decyzji. Stwierdziła mianowicie, iż „katalog grzywien, jakie można nałożyć, pozwala potraktować przedsiębiorstwa w sposób zróżnicowany, aby uwzględnić rzeczywiste możliwości ekonomiczne wyrządzenia poważnych szkód konkurencji przez sprawców naruszenia” i że „jest to właściwe, kiedy – jak w tym przypadku – występują duże różnice pod względem wysokości obrotów przedsiębiorstw uczestniczących w naruszeniu ze sprzedaży skartelizowanych produktów” (motyw 332 zaskarżonej decyzji). Należy również zaznaczyć, iż z zaskarżonej decyzji nie wynika, żeby Komisja zastosowała „matematyczny wzór”, o jakim mówią skarżące, natomiast wynika z niej jasno, że w celu ustalenia kwoty wyjściowej grzywny zastosowała to samo kryterium do wszystkich przedsiębiorstw związanych z kartelem, a mianowicie kryterium „względnej wagi pod względem wielkości obrotów osiągniętych ze sprzedaży produktów z PMMA, dla których uczestniczyły w kartelu” (motyw 333 zaskarżonej decyzji).

194    Jednakże nie ma nic nagannego w takim sposobie działania. Wręcz przeciwnie, umożliwił on uwzględnienie w sposób niedyskryminujący obiektywnych różnic występujących pomiędzy uczestnikami kartelu pod względem ich celów, a mianowicie ustalenie wysokości grzywien z uwzględnieniem rzeczywistych możliwości ekonomicznych wyrządzenia poważnych szkód konkurencji przez sprawców naruszenia. Ponieważ wynikiem takiego postępowania są kwoty wyjściowe różnej wysokości, należy stwierdzić, iż Komisja wbrew tym twierdzeniom skarżących rzeczywiście zastosowała autentycznie „zróżnicowane traktowanie” w rozumieniu wytycznych.

195    Ponadto należy podkreślić, że kryterium przyjęte przez Komisję uwzględnia również okoliczność, iż bezpośredni udział skarżących w kartelu został wykazany tylko w zakresie twardych płyt z PMMA. Komisja powiedziała bowiem jasno, że „[j]eśli chodzi o Barlo, sprawa dotyczy tylko PMMA w postaci twardych płyt” (motyw 333 zaskarżonej decyzji), a więc wzięła pod uwagę obroty na poziomie EOG z 2000 r. uzyskane ze sprzedaży tego właśnie produktu. Tymczasem – jak wynika z akt sprawy – działalność skarżących obejmowała również sektor mieszanek do formowania z PMMA. W związku z czym zasadność części drugiej zarzutu pierwszego (zob. w szczególności pkt 152 powyżej) nie ma wpływu na ocenę Komisji w tej kwestii.

196    Po drugie skarżące utrzymują, iż obniżenie wysokości grzywny o 25% zastosowane w motywie 335 zaskarżonej decyzji nie zostało odpowiednio uzasadnione i że jest niewystarczające. Ich zdaniem to obniżenie powinno było uwzględniać okoliczność, iż skarżące nie ponoszą odpowiedzialności za kartel w całości, a nie tylko ich brak wiedzy na ten temat, równocześnie uznając ich odpowiedzialność za całe jednolite naruszenie. Skarżące uważają w konsekwencji, iż obniżenie, które odzwierciedlałoby podział MMA na poszczególne grupy przedmiotowych produktów, stanowi „absolutne minimum”. Przypominają, że według motywu 5 zaskarżonej decyzji ten podział wygląda następująco: twarde płyty 49%, mieszanki do formowania 36% i wyroby sanitarne 15%.

197    W tym względzie należy stwierdzić, iż skarżące słusznie twierdzą, że okoliczność, iż nie ponoszą odpowiedzialności za kartel w całości – jak to wynika z badania części drugiej zarzutu pierwszego – powinna być wzięta pod uwagę przy ustalaniu wysokości kwoty wyjściowej grzywny.

198    W istocie – jak wynika z powyższego – w odróżnieniu od innych adresatów zaskarżonej decyzji skarżącym można przypisać winę tylko w zakresie jednej części kartelu, a mianowicie części związanej z twardymi płytami z PMMA. Z tego powodu naruszenie przepisów prawa konkurencji musiało być mniej poważne niż w przypadku sprawców, którzy uczestniczyli we wszystkich częściach naruszenia, ponieważ bardziej się przyczynili do skuteczności i groźnego charakteru tego kartelu niż sprawca naruszenia, który uczestniczył tylko w jednej części tego samego kartelu (zob. podobnie ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 162, 164).

199    Otóż niedopuszczalne jest zastosowanie wobec przedsiębiorstwa grzywny, której kwota została obliczona na podstawie jego udziału w porozumieniu, za które nie jest odpowiedzialne (ww. w pkt 144 wyrok w sprawie Sigma Tecnologie przeciwko Komisji, pkt 79–82; ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 157).

200    Zgodnie z wytycznymi ocena ta winna mieć miejsce na etapie ustalania konkretnej kwoty wyjściowej, skoro uwzględnienie okoliczności łagodzących pozwala wyłącznie na kształtowanie wyjściowej kwoty grzywny stosownie do szczególnego sposobu wykonywania przez sprawcę założeń kartelu. Sprawca naruszenia, który nie został obciążony odpowiedzialnością za niektóre części składowe kartelu, nie mógł odgrywać żadnej roli w ich realizacji (ww. w pkt 148 wyrok w sprawie IMI i in. przeciwko Komisji, pkt 164).

201    Należy jednak stwierdzić, iż w rozpoznawanej sprawie Komisja wprawdzie popełniła błąd przy ustalaniu zakresu odpowiedzialności skarżących za kartel, ale postępowała prawidłowo przy ustalaniu wysokości grzywny, zgodnie z zasadami przedstawionymi powyżej.

202    Po pierwsze – jak wynika z powyższego (zob. pkt 195) – błąd popełniony na poziomie ustalania zakresu odpowiedzialności za naruszenie nie ma wpływu na etap wyliczania wysokości grzywny polegający na zaklasyfikowaniu przedsiębiorstw związanych z kartelem do różnych kategorii w zależności od ich względnej wagi pod względem wielkości obrotów osiąganych ze sprzedaży produktów z PMMA, dla których uczestniczyły w kartelu.

203    Ponadto, jeśli chodzi o argument skarżących, że uwzględnione obroty nie powinny obejmować obrotów osiągniętych przez Quinn Plastics SA, ponieważ w zaskarżonej decyzji Komisja odstąpiła od wszystkich zarzutów wobec tej spółki, wystarczy powiedzieć, iż skarżące nie podważają stwierdzenia Komisji, że okoliczność, iż ta spółka nie jest adresatem zaskarżonej decyzji, nie ma wpływu na wielkość obrotów w zakresie twardych płyt z PMMA, jakie można przypisać przedsiębiorstwu Barlo, które obejmuje również spółkę dominującą będącą adresatem, a mianowicie Quinn Barlo, która była właścicielem 100% kapitału Quinn Plastics SA w czasie, gdy miało miejsce naruszenie.

204    Po drugie w motywie 335 zaskarżonej decyzji Komisja przyznała skarżącym specjalne obniżenie kwoty wyjściowej grzywny o 25%, dlatego że „nie jest pewne, czy Barlo uczestniczyła w potajemnych kontaktach związanych z PMMA w postaci mieszanki do formowania lub PMMA w postaci wyrobów sanitarnych”, a w konsekwencji „wydaje się, że Barlo nie znała lub przynajmniej mogła nie znać ogólnego projektu antykonkurencyjnych uzgodnień”.

205    Co prawda obniżenie to nie było uzasadnione brakiem odpowiedzialności skarżących za części kartelu związane z mieszankami do formowania z PMMA lub z wyrobami sanitarnymi z PMMA, lecz tylko brakiem ich bezpośredniego udziału w tych częściach kartelu lub brakiem wiedzy na ich temat.

206    Ten jeden argument nie jest bowiem w stanie podważyć zastosowanego obniżenia wysokości grzywny, ponieważ Komisja miała pełne prawo obniżyć jej wymiar na takiej podstawie.

207    Pozostaje zatem zbadać, czy przedmiotowe obniżenie, a także konkretna kwota wyjściowa, jaka z niego wynika (15 mln EUR), odzwierciedlają odpowiednio wagę naruszenia popełnionego przez skarżące ocenianą z uwzględnieniem stwierdzenia częściowej nieważności art. 1 zaskarżonej decyzji (zob. pkt 152 powyżej).

208    W tym względzie należy zaznaczyć, że nawet jeśli przedmiotowe naruszenie dotyczyło tylko jednego z trzech produktów związanych z kartelem, pozostaje faktem, iż nadal mamy do czynienia z naruszeniem bardzo poważnym ze względu na charakter (zob. pkt 189 powyżej), obejmującym w dodatku całe terytorium EOG. W szczególności okoliczność, iż jednolite naruszenie – rozpatrywane w całości – mogło stanowić jeszcze cięższy typ naruszenia prawa konkurencji, nie oznacza wcale, że naruszenie popełnione przez skarżące nie jest samo w sobie „bardzo poważne” (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie T‑448/05 Oxley Threads przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 37).

209    Tego wniosku nie podważają argumenty skarżących, w myśl których nie wykazano, żeby brały udział w działaniach stanowiących główne elementy charakteryzujące kartel, przedstawionych w motywie 320 zaskarżonej decyzji. Biorąc bowiem pod uwagę wywody przedstawione w pkt 180–187 powyżej, należy stwierdzić, że na etapie ustalania wyjściowej kwoty grzywny nie jest istotne indywidualne zachowanie skarżących, lecz cechy charakteryzujące naruszenie, w którym brały udział. Tymczasem po pierwsze skarżące nie twierdzą, iż główne elementy charakteryzujące kartel przedstawione w motywie 320 zaskarżonej decyzji nie odnoszą się do spornego naruszenia w zakresie, w jakim dotyczyło ono jedynie twardych płyt z PMMA. Po drugie zaś, nawet jeśli założyć, iż skarżące nie brały bezpośrednio udziału we wszystkich rodzajach działań antykonkurencyjnych, o których mowa w motywie 320 zaskarżonej decyzji, należy zaznaczyć, że skarżące uczestniczyły w spotkaniach dotyczących twardych płyt z PMMA, podczas których między innymi zawierano porozumienia cenowe, omawiano ceny oraz wymieniano informacje na temat rynku (zob. pkt 60–78 powyżej), i dzięki temu wiedziały o przedmiotowych działaniach antykonkurencyjnych, również tych, w których nie brały bezpośrednio udziału, lub mogły rozsądnie je przewidzieć (zob. pkt 128 powyżej).

210    Należy zatem stwierdzić, iż naruszenie popełnione przez skarżące trzeba było zakwalifikować jako „bardzo poważne” w rozumieniu wytycznych. Należy również pamiętać, że za takie naruszenia wytyczne przewidują co do zasady minimalną kwotę wyjściową w wysokości 20 mln EUR.

211    Co do argumentu skarżących, że w istocie zastosowana wobec nich wyjściowa kwota grzywny powinna odzwierciedlać znaczenie twardych płyt z PMMA w stosunku do wszystkich produktów z PMMA, które były przedmiotem jednolitego naruszenia, należy przypomnieć, iż zasada proporcjonalności oznacza, że Komisja powinna ustalić grzywnę proporcjonalnie do czynników uwzględnionych w ocenie wagi naruszenia i w tym celu musi ocenić te czynniki w sposób spójny i obiektywnie uzasadniony (zob. ww. w pkt 141 wyrok w sprawie BST przeciwko Komisji, pkt 60 oraz przytoczone tam orzecznictwo).

212    Jednakże – jak wynika z orzecznictwa – rozmiar rynku właściwego nie jest co do zasady kryterium obowiązkowym, lecz jedynie jednym spośród wielu istotnych kryteriów oceny wagi naruszenia i ustalenia wysokości grzywny (ww. w pkt 189 wyrok w sprawie Prym i Prym Consumer przeciwko Komisji, pkt 55). Podobnie według metody przedstawionej w wytycznych nie jest to wcale czynnik decydujący w kontekście ustalania wysokości kwoty wyjściowej grzywny (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie T‑116/04 Wieland‑Werke przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1087, pkt 62–64).

213    Wynika stąd, iż obniżenie kwoty wyjściowej grzywny, do jakiego skarżące mogły być uprawnione z tytułu uczestniczenia w kartelu tylko w zakresie obejmującym twarde płyty z PMMA, nie musiało odzwierciedlać proporcjonalnie znaczenia tego produktu w stosunku do wszystkich produktów z PMMA, które były przedmiotem jednolitego naruszenia. Wręcz przeciwnie, takie obniżenie nie byłoby zgodne z zasadą proporcjonalności przypomnianą w pkt 211 powyżej, ponieważ nie uwzględniałoby w wystarczającym stopniu okoliczności, iż skarżące – podobnie jak pozostali adresaci zaskarżonej decyzji – brały udział w kartelu bardzo groźnym z natury i obejmującym całe terytorium EOG.

214    Poza tym należy zaznaczyć, iż żądanie skarżących dążące co do istoty do obniżenia o 51% wyjściowej kwoty grzywny, zamiast zastosowanego przez Komisję obniżenia o 25% (zob. pkt 196 powyżej), opiera się nie na wysokości obrotów osiągniętych ze sprzedaży każdego z trzech produktów z PMMA związanych z kartelem, lecz na podziale surowca (MMA) pomiędzy te trzy produkty, przy czym skarżące nie wyjaśniają, dlaczego to kryterium miałby być odpowiednie do oceny wagi naruszenia, jakie popełniły. Otóż jeśli chodzi o kwestię, jaka część obrotów ze sprzedaży wszystkich trzech produktów z PMMA osiągniętych w roku 2000 z terytorium EOG może przypadać na same twarde płyt z PMMA, z dokumentów przekazanych przez Komisję na żądanie Sądu wynika, iż większość przedsiębiorstw związanych z kartelem, w tym skarżące, w toku postępowania administracyjnego szacowały ją na około 60% lub więcej, a tylko jedno przedsiębiorstwo oszacowało ją na około 50%.

215    W tych okolicznościach należy stwierdzić, iż przyznane w motywie 335 zaskarżonej decyzji obniżenie o 25% wyjściowej kwoty grzywny skarżących odzwierciedla odpowiednio wagę naruszenia, w którym uczestniczyły skarżące. Wynika stąd, po pierwsze, iż pomimo błędu popełnionego przy ocenie zakresu odpowiedzialności skarżących za kartel (zob. pkt 152 powyżej) Komisja nie popełniła oczywistego błędu w ocenie przy ustalaniu wysokości kwoty wyjściowej ich grzywny, a po drugie, nie ma konieczności większego obniżenia tej kwoty w ramach nieograniczonego prawa orzekania Sądu.

216    Z tego względu należy oddalić drugą część zarzut drugiego.

 W przedmiocie trzeciej części zarzut drugiego, opartej na błędnej ocenie okoliczności łagodzących

217    Skarżące utrzymują, że ocena zawarta w zaskarżonej decyzji dotycząca okoliczności łagodzących jest niewystarczająco uzasadniona i narusza wytyczne oraz zasadę proporcjonalności.

–       W przedmiocie biernej i podrzędnej roli w popełnieniu naruszenia

218    Skarżące uważają, iż ocena Komisji, w motywie 373 zaskarżonej decyzji, w zakresie 50% obniżki z tytułu biernej i podrzędnej roli jest błędnie uzasadniona, ponieważ ww. motyw zawiera niezgodne z prawdą i bezpodstawne twierdzenia. W konsekwencji ta obniżka jest niewystarczająca.

219    W tym względzie należy przypomnieć tytułem wstępu, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, w wypadku gdy Komisja przyjmuje wytyczne, których celem jest uszczegółowienie – z poszanowaniem postanowień traktatu – kryteriów, jakie zamierza stosować w ramach wykonywania swoich uprawnień dyskrecjonalnych, wynika z nich samoograniczenie tych uprawnień polegające na tym, że ma obowiązek stosować się do reguł o charakterze indykatywnym, które sama sobie narzuciła (zob. ww. w pkt 180 wyrok z dnia 8 października 2008 r. w sprawie Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, pkt 192 i przytoczone tam orzecznictwo).

220    Natomiast samoograniczenie uprawnień dyskrecjonalnych Komisji wynikające z wydania wytycznych jest do pogodzenia z utrzymaniem na rzecz Komisji znacznego marginesu uznania. Wytyczne zawierają bowiem elementy zapewniające elastyczność, które umożliwiają Komisji wykonywanie jej uprawnień dyskrecjonalnych w sposób zgodny z przepisami rozporządzenia nr 1/2003, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez Trybunał (zob. podobnie wyroki Sądu: ww. w pkt 212 w sprawie Wieland‑Werke przeciwko Komisji, pkt 31; z dnia 30 września 2009 r. w sprawie T‑161/05 Hoechst przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3555, pkt 129).

221    Zatem wobec braku w wytycznych wskazówki o imperatywnym charakterze w odniesieniu do okoliczności łagodzących, które mogą zostać uwzględnione, należy stwierdzić, że Komisja zachowała pewną swobodę przy dokonywaniu całościowej oceny wysokości ewentualnej obniżki grzywien z tytułu okoliczności łagodzących.

222    Jeśli chodzi o okoliczność łagodzącą związaną z wyłącznie bierną lub naśladowczą rolą w popełnieniu naruszenia, przewidzianą w pkt 3 tiret pierwsze wytycznych, w motywie 373 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdza, co następuje:

„[…] Z okoliczności faktycznych opisanych w motywach 137 i 223 jasno wynika, iż udział Barlo w kartelu nie może być porównywany z udziałem większości pozostałych przedsiębiorstw. Nie wydaje się, aby były jakieś dowody potwierdzające, że Barlo czynnie uczestniczyła w przygotowywaniu jakichkolwiek antykonkurencyjnych porozumień lub praktyk. Stwierdzone kontakty antykonkurencyjne wskazują raczej, iż Barlo sporadycznie uczestniczyła w spotkaniach, które ograniczały się do informowania jej o antykonkurencyjnych porozumieniach lub praktykach uzgodnionych w zakresie PMMA w postaci twardych płyt. Wydaje się także, iż Barlo nie brała udziału w wielu ważnych spotkaniach wielostronnych, w trakcie których ustalane były kluczowe aspekty porozumień cenowych i antykonkurencyjnych praktyk”.

223    Wziąwszy pod uwagę te argumenty, Komisja uznała, że skarżące odgrywały „bierną i podrzędną rolę”, i obniżyła o 50% wysokość grzywny, która miała być na nie nałożona (motyw 374 zaskarżonej decyzji).

224    Należy w tym względzie zaznaczyć, iż według orzecznictwa bierna rola zakłada przyjęcie przez dane przedsiębiorstwo „niezaangażowanej postawy”, czyli brak aktywnego udziału w przygotowywaniu porozumienia lub porozumień antykonkurencyjnych. Wśród okoliczności, które mogą wskazywać na bierną rolę przedsiębiorstwa w kartelu, można wziąć pod uwagę znacznie rzadsze uczestnictwo w spotkaniach w porównaniu ze zwykłymi członkami kartelu, podobnie jak jego późne wejście na rynek będący przedmiotem naruszenia, niezależnie od czasu jego uczestnictwa w tym naruszeniu, lub też złożenie wyraźnych oświadczeń w tym zakresie przez przedstawicieli przedsiębiorstw trzecich uczestniczących w naruszeniu (zob. wyrok Sądu z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawach połączonych T‑456/05 i T‑457/05 Gütermann i Zwicky przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1443, pkt 184, 185 i przytoczone tam orzecznictwo).

225    Należy więc stwierdzić, że Komisja prawidłowo oceniła okoliczność łagodzącą związaną z bierną rolą skarżących w rozpoznawanej sprawie. Uznała bowiem co do istoty, iż udział skarżących w kartelu nie może być porównywany z udziałem większości pozostałych przedsiębiorstw, ponieważ stwierdzone kontakty antykonkurencyjne wskazują raczej, iż Barlo sporadycznie uczestniczyła w spotkaniach, których celem było jedynie poinformowanie jej o antykonkurencyjnych porozumieniach lub praktykach uzgodnionych w zakresie twardych płyt z PMMA.

226    Ponadto z brzmienia motywu 373 zaskarżonej decyzji jasno wynika, iż w swojej ocenie spornej okoliczności łagodzącej Komisja uwzględniła jedynie fakty, które są przedmiotem analizy w ramach badania pierwszej części zarzutu pierwszego. W tym względzie należy podkreślić w szczególności, iż motyw 373 zaskarżonej decyzji wyraźnie odsyła do jej motywu 137, zgodnie z którym „[w] [swojej] odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów [skarżące] zaprzecza[ją] obecności pana [B.] na większości spotkań, w których miał jakoby uczestniczyć”, równocześnie „potwierdza[jąc] obecność pana [B.] na czterech spotkaniach”. W tych okolicznościach stwierdzenia, że „nie wydaje się, aby były jakieś dowody potwierdzające, że Barlo czynnie uczestniczyła w przygotowywaniu jakichkolwiek antykonkurencyjnych porozumień lub praktyk” lub że „wydaje się także, iż Barlo nie brała udziału w wielu ważnych spotkaniach wielostronnych”, nie mogą być interpretowane jako obciążające skarżące zarzutem czynnego udziału w przygotowywaniu antykonkurencyjnych porozumień lub praktyk albo uczestniczenia w ważnych spotkaniach wielostronnych. Krytyka ze strony skarżących jest więc w tym zakresie chybiona.

227    Ponadto skarżące ograniczają się do zakwestionowania treści motywu 373 zaskarżonej decyzji bez wyjaśnienia, w jaki sposób okoliczności rozpoznawanej sprawy miałyby uzasadniać jeszcze większą obniżkę z tytułu badanej okoliczności łagodzącej.

228    W związku z powyższym należy oddalić niniejszy element zarzutu.

–       W przedmiocie niewdrożenia w praktyce porozumień lub praktyk stanowiących naruszenie

229    Skarżące uważają, że błędne są powody, dla których Komisja odrzuciła w zaskarżonej decyzji ich argument związany z niewdrożeniem w praktyce porozumień lub praktyk stanowiących naruszenie jako okoliczność łagodzącą (motyw 381 zaskarżonej decyzji).

230    W motywie 381 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, co następuje:

„Wprawdzie nie dysponujemy żadnymi dowodami na potwierdzenie, że Barlo systematycznie nie stosowała porozumień cenowych albo nie przerzucała na klientów kosztów dodatkowych usług, natomiast jest jasne, iż była ona w stanie wykorzystać uzyskane informacje dotyczące rynku i w konsekwencji odpowiednio zmienić swoje działania handlowe (ułatwiając sobie być może powiększenie udziałów rynkowych). Ponadto Barlo nie oświadczyła wyraźnie –wobec pozostałych przedsiębiorstw – że nie będzie realizować wspólnych celów zaproponowanych i ustalonych przez wszystkie przedsiębiorstwa (niezależnie od okoliczności, że cele te były ujawniane tylko czasami i niespodziewanie w trakcie jakiegoś spotkania). Komisja odrzuca więc argument Barlo, że niewdrożenie przez nią w praktyce porozumień lub praktyk stanowiących naruszenie stanowi okoliczność łagodzącą”.

231    W tym względzie należy przypomnieć, że według orzecznictwa w celu uznania niestosowania w praktyce porozumień lub praktyk stanowiących naruszenie za okoliczność łagodzącą, o której mowa w pkt 3 tiret drugie wytycznych, należy sprawdzić, czy przedstawione przez dane przedsiębiorstwo okoliczności pozwalają wykazać, iż w okresie, w którym przystąpiło ono do stanowiących naruszenie porozumień, rzeczywiście uchylało się od ich stosowania poprzez przyjęcie konkurencyjnej postawy na rynku lub czy przynajmniej wyraźnie i w sposób znaczący uchybiało zobowiązaniom mającym na celu wprowadzenie tego kartelu w życie, do tego stopnia, że zakłócało samo funkcjonowanie kartelu (wyroki Sądu: z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie T‑26/02 Daiichi Pharmaceutical przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑713, pkt 113; ww. w pkt 180 wyrok z dnia 8 października 2008 r. w sprawie Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, pkt 196).

232    W tym względzie należy stwierdzić, że w motywie 381 zaskarżonej decyzji Komisja oparła swoją ocenę na odpowiednich kryteriach, według orzecznictwa, o którym mowa powyżej w punkcie poprzedzającym.

233    Skarżące nie mogą zwłaszcza skutecznie krytykować Komisji za to, że wzięła pod uwagę brak dowodów potwierdzających, iż Barlo systematycznie nie stosowała porozumień cenowych albo nie przerzucała na klientów kosztów dodatkowych usług, ponieważ jest to element bez wątpienia istotny w ramach oceny spornej okoliczności łagodzącej. Ponadto – wbrew temu, co skarżące wydają się sugerować – z brzmienia motywu 381 zaskarżonej decyzji jasno wynika, że jest to tylko jeden z wielu elementów, których globalna ocena skłoniła Komisję do odmowy uznania spornej okoliczności łagodzącej.

234    Argumenty skarżących nie są w stanie podważyć tej globalnej oceny Komisji.

235    Po pierwsze, okoliczności podniesione przez skarżące nie wystarczają do wykazania, że Barlo rzeczywiście nie stosowała porozumień cenowych albo nie przerzucała na klientów kosztów dodatkowych usług.

236    Skarżące ograniczają się bowiem do przedstawienia oświadczeń pana B., że Barlo niczego nie wprowadziła życie w wyniku spotkań, na których był obecny, oraz oświadczenia Atofiny przytoczonego w motywie 326 zaskarżonej decyzji. Poza tym skarżące przyznają wyraźnie, że nie są w stanie dostarczyć konkretnych dowodów w zakresie polityki cenowej w okresie 1999–2000.

237    Należy zaznaczyć, iż w oświadczeniu Atofiny jest mowa o wzroście udziałów Barlo w rynku twardych płyt z PMMA w okresie 2000–2002. Zważywszy, że okres udziału Barlo w naruszeniu trwał od dnia 30 kwietnia 1998 r. do dnia 21 sierpnia 2000 r., należy stwierdzić, że nie jest to informacja, która umożliwia wykazanie niewprowadzania w życie porozumień cenowych, tym bardziej w sposób systematyczny. Co się zaś tyczy oświadczeń przedstawiciela Barlo, nie można ich uważać, samych w sobie, za wystarczający dowód, przy braku obiektywnych dowodów z dokumentów na ich potwierdzenie.

238    Podobnie okoliczność, iż zaskarżona decyzja nie zawiera dowodów świadczących o wdrożeniu przez Barlo porozumień cenowych, nie jest sama w sobie rozstrzygająca. Nie można bowiem utrzymywać, że w przypadku niewykazania wprowadzenia w życie przez przedsiębiorstwo porozumień lub praktyk stanowiących naruszenie Komisja ma obowiązek, z tego tylko powodu, obniżenia skarżącym wysokości grzywny.

239    Po drugie, skarżące nie kwestionują oceny Komisji, że Barlo była w stanie wykorzystać informacje dotyczące rynku wymieniane podczas spotkań i w konsekwencji odpowiednio zmienić swoje działania handlowe. Skarżące ograniczają się tylko do utrzymywania, że to twierdzenie nie zostało udowodnione przez Komisję. Tymczasem według orzecznictwa, o którym mowa w pkt 231 powyżej, to do skarżących należy przedstawienie okoliczności mogących uzasadnić uznanie okoliczności łagodzącej, której uwzględnienia się domagają, a zwłaszcza okoliczności związanych z ewentualnym niewykorzystaniem części naruszenia obejmującej wymianę ważnych informacji handlowych oraz informacji poufnych na temat rynków lub niektórych przedsiębiorstw.

240    Po trzecie, skarżące kwestionują ocenę Komisji zawartą w zdaniu drugim motywu 381 zaskarżonej decyzji ze względu na to, że podczas spotkań, na których Barlo była obecna, nie uzgodniono żadnych wspólnych celów. Jednakże – jak wynika z badania pierwszej części pierwszej podstawy skargi – to twierdzenie nie jest zgodne z prawdą.

241    Ponadto należy zaznaczyć, iż skarżące nie utrzymywały, że Barlo uchybiała, przynajmniej wyraźnie i w sposób znaczący, zobowiązaniom mającym na celu wprowadzenie tego kartelu w życie, do tego stopnia, iż zakłócała samo funkcjonowanie kartelu (zob. pkt 231 powyżej).

242    Wynika stąd, iż krytyczne uwagi skarżących w odniesieniu do oceny Komisji zawartej w motywie 381 zaskarżonej decyzji są nieuzasadnione.

243    Dodatkowo należy podkreślić, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy odmowę uznania rozpatrywanej okoliczności łagodzącej uzasadnia także ogólna konstrukcja zaskarżonej decyzji.

244    Z jednej strony bowiem z decyzji tej wynika, iż w niektórych okresach kartel jako całość nie był w pełni skuteczny, ponieważ uczestnicy, w tym Barlo, wycofywali się z zawartych porozumień (zob. np. motyw 329 zaskarżonej decyzji). Kiedy ma się do czynienia z cechą charakteryzującą funkcjonowanie kartelu jako takiego, to nie można jej uwzględnić jako okoliczności łagodzącej, lecz co najwyżej wziąć pod uwagę w ramach analizy wagi naruszenia. W tym względzie należy podkreślić, że przy ustalaniu wysokości kwoty wyjściowej grzywny Komisja zbadała argumenty związane z nieskutecznością kartelu (motywy 321–329 zaskarżonej decyzji) i w tym kontekście zwłaszcza oświadczenie Atofiny powołane przez skarżące (zob. pkt 236 powyżej). Wprawdzie uznała, że naruszenie można zakwalifikować jako bardzo poważne, niemniej jednak oświadczyła wyraźnie, iż nie opierała się „specjalnie na konkretnym wpływie [naruszenia na rynek]” (motyw 321 zaskarżonej decyzji) przy ustalaniu wysokości grzywny.

245    Z drugiej strony nawet jeśli założyć, że zachowanie Barlo na rynku istotnie różniło się od zachowania pozostałych przedsiębiorstw będących adresatami zaskarżonej decyzji, należy przypomnieć, iż wytyczne nie przewidują, że Komisja powinna zawsze odrębnie uwzględnić każdą z okoliczności łagodzących wymienionych w pkt 3 wspomnianych wytycznych (ww. w pkt 189 wyrok w sprawie KME Germany i in. przeciwko Komisji, pkt 114). Zgodnie z wytycznymi Komisja dysponuje marginesem uznania w ramach dokonywania oceny ogólnej wysokości ewentualnej obniżki grzywien przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności łagodzących występujących w danej sprawie (wyroki Sądu z dnia 8 lipca 2004 r.: w sprawie T‑44/00 Mannesmannröhren‑Werke przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2223, pkt 274, 275; w sprawie T‑50/00 Dalmine przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2395, pkt 325, 326; zob. także podobnie wyrok Sądu z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T‑30/05 Prym i Prym Consumer przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 204).

246    Otóż w świetle okoliczności rozpoznawanej sprawy to właśnie uznanie biernej i podrzędnej roli w popełnieniu naruszenia na takiej podstawie, w szczególności że udział Barlo w kartelu nie może być porównywany z udziałem większości pozostałych przedsiębiorstw (motyw 373 zaskarżonej decyzji), najlepiej odzwierciedla względną wagę udziału Barlo w naruszeniu. W każdym bądź razie argumenty podniesione przez skarżące i zbadane w pkt 236–241 powyżej nie wystarczają do uzasadnienia dodatkowego obniżenia kwoty podstawowej grzywny, poza obniżką dokonaną przez Komisję z tytułu biernej roli.

247    W związku z powyższym należy oddalić niniejszy element zarzutu.

–       W przedmiocie wczesnego zaprzestania naruszenia

248    Skarżące utrzymują, iż jest bezsporne, że naruszenie zarzucane Barlo zakończyło się na długo przed pierwszymi dochodzeniami Komisji. Uważają, że nieuwzględnienie tej okoliczności łagodzącej przez Komisję jest w oczywisty sposób sprzeczne z wytycznymi, które przewidują jako okoliczność łagodzącą „zakończenie naruszenia bezzwłocznie po interwencji Komisji (szczególnie gdy prowadzi ona dochodzenie)”, i nie zgadzają się z uzasadnieniem przedstawionym przez Komisję w motywach 384 i 385 zaskarżonej decyzji.

249    W tym względzie należy zaznaczyć, iż zakończenie udziału Barlo w naruszeniu według ustaleń miało miejsce w dniu 21 sierpnia 2000 r. Jest zatem pewne, że Barlo przestała uczestniczyć w naruszeniu przed pierwszą interwencją Komisji w rozpoznawanej sprawie, a mianowicie przed kontrolami w terenie, które odbyły się w dniach 25 i 26 marca 2003 r. (motyw 59 zaskarżonej decyzji).

250    Natomiast w odniesieniu do żądania obniżenia wysokości grzywny z tego tytułu wystarczy stwierdzić, iż według orzecznictwa okoliczności łagodzącej nie można uwzględnić na podstawie pkt 3 tiret trzecie wytycznych, w przypadku gdy naruszenie zostało zakończone przed datą pierwszych interwencji Komisji, niezależnie od działań Komisji (zob. podobnie ww. w pkt 189 wyrok z dnia 3 września 2009 r. w sprawie Prym i Prym Consumer przeciwko Komisji, pkt 105, 106).

251    Ponadto okoliczność, iż Barlo dobrowolnie zaprzestała naruszenia przed wszczęciem dochodzenia Komisji, została w wystarczającym stopniu uwzględniona przy obliczeniu czasu trwania naruszenia przyjętego w odniesieniu do skarżących, tak że nie mogą one powoływać się na pkt 3 tiret trzecie wytycznych (zob. podobnie wyroki Sądu: ww. w pkt 149 w sprawie Amann & Söhne i Cousin Filterie przeciwko Komisji, pkt 260; z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie T‑21/05 Chalkor przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑1895, pkt 152).

252    W związku z tym krytyczne uwagi skarżących sformułowane na temat oceny Komisji zawartej w motywach 384 i 385 zaskarżonej decyzji są nieuzasadnione, a niniejszy element zarzutu należy oddalić.

–       W przedmiocie wprowadzenia programu zgodności z regułami konkurencji

253    Skarżące podkreślają, że zaskarżona decyzja jest pierwszą decyzją w przedmiocie zastosowania obowiązujących w prawie Unii reguł konkurencji wydaną w stosunku do grupy Quinn. Informują, że jak tylko grupa Quinn dowiedziała się o dochodzeniu, zaraz wdrożyła program zgodności z regułami konkurencji, którego wszystkie szczegółowe dane uzyskała od Komisji. W tych szczególnych okolicznościach odmowa uwzględnienia tego programu jako okoliczności łagodzącej nie ma uzasadnienia.

254    Nie można się zgodzić z tą argumentacją.

255    Po pierwsze, należy zaznaczyć, że okoliczność, iż zaskarżona decyzja jest decyzją o stwierdzeniu naruszenia obowiązujących w prawie Unii reguł konkurencji wydaną w stosunku do skarżących, nie uzasadnia obniżenia kwoty podstawowej grzywny. Natomiast okoliczność ta została wzięta pod uwagę, ponieważ Komisja nie uwzględniła recydywy jako okoliczności obciążającej w stosunku do skarżących.

256    Po drugie, należy podkreślić, że wprowadzenie środków w celu zapobieżenia kolejnym naruszeniem, aczkolwiek jest ważne, nie zmienia w niczym faktu, iż doszło do stwierdzonego naruszenia.

257    Po trzecie – jak już zostało orzeczone – samo przyjęcie przez przedsiębiorstwo programu zgodności z regułami konkurencji nie może stanowić ważnej i pewnej gwarancji trwałego przestrzegania przez nie w przyszłości tych reguł, wobec czego taki program nie może zmuszać Komisji do obniżenia grzywny, dlatego że prewencyjny cel, do którego dąży ta instytucja, rzekomo już został osiągnięty, przynajmniej częściowo (wyrok Sądu z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie T‑279/02 Degussa przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑897, pkt 361; zob. także ww. w pkt 127 wyrok w sprawach połączonych BASF i UCB przeciwko Komisji, pkt 52).

258    Z powyższych powodów należy oddalić niniejszy element zarzutu.

–       W przedmiocie braku korzyści, braku potrzeby odstraszania oraz w przedmiocie proporcjonalności

259    Skarżące zwracają uwagę, iż grzywny przewidziane w prawie konkurencji mają na celu z jednej strony pozbawienie sprawców korzyści, jakie mogliby osiągnąć z naruszenia, a z drugiej strony wywołanie skutku odstraszającego (motyw 388 zaskarżonej decyzji). Tymczasem w rozpoznawanej sprawie nałożona grzywna jest nieproporcjonalna w stosunku do tych celów, ponieważ po pierwsze skarżące nie osiągnęły żadnych korzyści z zarzucanego naruszenia, a po drugie ani Barlo, ani grupa Quinn nigdy nie były skazane za naruszenie reguł konkurencji.

260    Przede wszystkim należy podkreślić, iż okoliczności powołane przez skarżące w ramach niniejszego zarzutu nie zostały wyraźnie wymienione w pkt 3 wytycznych jako okoliczności łagodzące.

261    Następnie należy zaznaczyć, że Komisja słusznie uznała, iż te argumenty nie uzasadniają obniżenia wysokości grzywny.

262    Po pierwsze, jeśli chodzi o twierdzenie dotyczące braku korzyści, to nie zostało ono udowodnione. Ponadto skarżące – jak się wydaje – przyznają, że takie korzyści mogły zostać odniesione, równocześnie podkreślając okoliczność, iż skorzystaliby na tym poprzedni właściciele przedsiębiorstwa, a nie aktualni, którzy muszą ponosić konsekwencje finansowe grzywny. Otóż pomijając fakt, że to ostatnie twierdzenie jest niczym niepoparte, to jest także nieistotne dla sprawy. Należy zaznaczyć, że skarżące nie zaprzeczają, iż są następcami prawnymi Barlo, ani nie kwestionują, że to do nich powinna być skierowana zaskarżona decyzja w przypadku wykazania naruszenia (zob. pkt 5 powyżej).

263    W każdym bądź razie Komisja słusznie stwierdziła w motywie 388 in fine zaskarżonej decyzji, że ewentualny brak korzyści nie ma wpływu na ustaloną w zaskarżonej decyzji wagę popełnionego naruszenia.

264    Po drugie, jeśli chodzi o okoliczność, iż ani Barlo, ani grupa Quinn nigdy nie były skazane za naruszenie obowiązujących w prawie Unii reguł konkurencji, należy odesłać do pkt 255 powyżej i stwierdzić, że brak recydywy sam w sobie nie może stanowić okoliczności łagodzącej.

265    Co do twierdzenia, niczym niepopartego, że z racji nabycia Barlo w drodze „wrogiego przejęcia” obecni właściciele nie mieli możliwości przeprowadzenia odpowiedniego audytu i nie wiedzieli o możliwości istnienia naruszenia, to ono również nie jest w stanie zmniejszyć ciężaru popełnionego naruszenia ani wpłynąć na wysokość grzywny, ponieważ służy ona celowi polegającemu na odstraszaniu.

266    W związku z powyższym należy oddalić niniejszy element zarzutu.

–       W przedmiocie aktywnej współpracy w postępowaniu, wykraczającej poza zakres stosowania komunikatu w sprawie współpracy

267    Skarżące utrzymują, że współpracowały w pełni z Komisją przez cały czas trwania postępowania administracyjnego. Czyniły to, szukając potwierdzenia okoliczności faktycznych, jeśli nie było ono bezpośrednio dostępne, i podejmowały w tym celu znaczne wysiłki. Ich zdaniem, w zaskarżonej decyzji Komisja niesłusznie odmówiła uwzględnienia tego aspektu jako okoliczności łagodzącej.

268    W tym względzie należy przypomnieć, iż w pkt 3 tiret szóste wytycznych Komisja przewidziała okoliczność łagodzącą związaną z efektywną współpracą przedsiębiorstwa w postępowaniu, wykraczającą poza zakres stosowania komunikatu w sprawie współpracy.

269    W rozpoznawanej sprawie Komisja stwierdziła w motywie 392 zaskarżonej decyzji, że zbadała w świetle ww. przepisu, czy współpraca któregoś z przedsiębiorstw związanych z kartelem nie ułatwiła jej stwierdzenia istnienia naruszenia. W motywie 393 zaskarżonej decyzji Komisja uznała – z uwagi na zakres oraz bardzo ograniczoną wartość ich współpracy oraz zaprzeczanie przez nie faktom, jeżeli wykraczały poza zakres tej ograniczonej współpracy – że nie występują żadne inne okoliczności dające podstawy do obniżenia wysokości grzywien poza zakresem stosowania komunikatu w sprawie współpracy, co w sprawach dotyczących tajnych karteli może mieć w każdym razie jedynie wyjątkowy charakter.

270    W tym względzie należy stwierdzić, iż Komisja słusznie uznała, że stosowanie pkt 3 tiret szóste wytycznych powinno mieć wyjątkowy charakter w przypadku tajnych karteli.

271    Stosowanie tego przepisu nie może bowiem skutkować pozbawieniem skuteczności (effet utile) komunikatu w sprawie współpracy. Z komunikatu wynika jasno, że określa on ramy umożliwiające nagradzanie za współpracę przy dochodzeniu Komisji przedsiębiorstw, które są lub były stronami tajnych karteli mających wpływ na Wspólnotę. W związku z czym przedsiębiorstwa mogą co do zasady uzyskać obniżenie wysokości grzywny z tytułu swojej współpracy, tylko jeżeli spełniają warunki przewidziane w ww. komunikacie.

272    Zatem jak już orzeczono, Komisja może na przykład ograniczyć stosowanie pkt 3 tiret szóste wytycznych do przedsiębiorstwa, które pierwsze przekazało jej informacje umożliwiające rozszerzenie dochodzenia i podjęcie środków niezbędnych w celu stwierdzenia poważniejszego lub dłużej trwającego naruszenia (wyrok Sądu z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie T‑11/05 Wieland‑Werke i in. przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 232; zob. także pkt 234).

273    W rozpoznawanej sprawie, po pierwsze, należy zaznaczyć, iż skarżące nie przedstawiły wystarczająco dokładnie, w jaki sposób i w jakim zakresie ich współpraca umożliwiła Komisji udowodnienie zarzucanych czynów.

274    Po drugie, z analizy pierwszej części zarzutu pierwszego wynika wprawdzie, iż potwierdzenie przez skarżące niektórych informacji w ich odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów pomogło Komisji wykazać udział Barlo w kilku antykonkurencyjnych spotkaniach, tym niemniej należy podkreślić, że skarżące wciąż kwestionują właśnie okoliczność, iż wspomniana odpowiedź na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów pozwalała na ustalenie zakresu ich odpowiedzialności za kartel.

275    W tych warunkach istnienie okoliczności uzasadniających uznanie postulowanej okoliczności łagodzącej nie zostało wykazane.

276    W związku z powyższym należy oddalić niniejszy element zarzutu.

277    Na koniec trzeba odrzucić niektóre argumenty skarżących podniesione w ramach drugiej podstawy skargi, ponieważ należy je rozumieć jako dotyczące uchybienia obowiązkowi uzasadnienia w zakresie ustalenia wysokości grzywny, a w szczególności poziomu obniżenia jej wymiaru (zob. pkt 196, 217 i 218 powyżej). Z powyższego wynika bowiem, iż Komisja przedstawiła wystarczająco szczegółowo elementy oceny, które umożliwiły jej ustalenie wagi oraz czasu trwania naruszenia popełnionego przez skarżące, włącznie z powodami – w motywach 335 i 372–374 – dla których postanowiła obniżyć im wysokość grzywny. Tym samym spełniła istotne wymogi formalne, do których zalicza się obowiązek uzasadnienia (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C‑248/98 P KNP BT przeciwko Komisji, Rec. s. I‑9641, pkt 42). Należy zwłaszcza zaznaczyć, iż Komisja nie ma z tego tytułu obowiązku wskazania w swojej decyzji danych liczbowych dotyczących sposobu obliczenia grzywien (zob. ww. w pkt 131 wyrok w sprawie Microsoft przeciwko Komisji, pkt 1361 i przytoczone tam orzecznictwo), a zatem nie musiała bardziej uzasadniać wysokości zastosowanego obniżenia wymiaru grzywny.

 Wnioski

278    Z całości powyższych wywodów wynika, że należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji, po pierwsze, w zakresie, w jakim stwierdza odpowiedzialność skarżących za ich udział w kartelu w okresie od dnia 1 listopada 1998 r. do dnia 23 lutego 2000 r. oraz, po drugie, w zakresie, w jakim stwierdza, że skarżące naruszyły art. 81 WE i art. 53 porozumienia EOG, uczestnicząc w szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk związanych nie tylko z twardymi płytami z PMMA, lecz także z mieszankami do formowania z PMMA oraz z wyrobami sanitarnymi z PMMA. W pozostałym zakresie żądania stwierdzenia nieważności należy oddalić.

279    W odniesieniu do ustalenia wysokości grzywny z całości powyższych wywodów wynika, że po pierwsze, w miejsce podwyższenia kwoty wyjściowej o 20% zastosowanego przez Komisję w motywie 353 zaskarżonej decyzji należy przyjąć podwyższenie o 10%, a po drugie, w pozostałym zakresie należy oddalić żądania obniżenia wysokości grzywny.

280    W konsekwencji wysokość grzywny nałożonej na skarżące na mocy art. 2 zaskarżonej decyzji zostaje ustalona na 8 250 000 EUR.

 W przedmiocie kosztów

281    Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Zgodnie z art. 87 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron oraz w wypadkach szczególnych Sąd może postanowić, że koszty zostaną rozdzielone albo że każda ze stron poniesie własne koszty.

282    W rozpoznawanej sprawie żądania skarżących zostały częściowo uwzględnione, a zatem nieuwzględnione zostało żądanie Komisji oddalenia skargi w całości. Równocześnie Sąd nie uwzględnił żądania skarżących stwierdzenia całkowitej nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie dotyczącym skarżących. Dokonując zatem słusznej oceny okoliczności sprawy, należy orzec, że skarżące pokryją 60% kosztów własnych i 60% kosztów poniesionych przez Komisję, a Komisja pokryje 40% kosztów własnych i 40% kosztów poniesionych przez skarżące.

Z powyższych względów

SĄD (trzecia izba)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność art. 1 decyzji Komisji C (2006) 2098 wersja ostateczna z dnia 31 maja 2006 r. odnoszącej się do postępowania na podstawie art. 81 WE oraz art. 53 porozumienia EOG (sprawa nr COMP/F/38.645 – Metakrylany) w zakresie, w jakim stwierdza, że Quinn Barlo Ltd, Quinn Plastics NV i Quinn Plastics GmbH naruszyły art. 81 WE oraz art. 53 porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), uczestnicząc w szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk związanych nie tylko z twardymi płytami z polimetylometakrylanu, lecz także z mieszankami do formowania z polimetylometakrylanu oraz z wyrobami sanitarnymi z polimetylometakrylanu, a równocześnie w zakresie, w jakim stwierdza odpowiedzialność tych spółek za ich udział w kartelu w okresie od dnia 1 listopada 1998 r. do dnia 23 lutego 2000 r.

2)      Wysokość grzywny, za zapłatę której Quinn Barlo, Quinn Plastics NV i Quinn Plastics GmbH są odpowiedzialne solidarnie na mocy art. 2 decyzji C (2006) 2098 wersja ostateczna, zostaje ustalona na 8 250 000 EUR.

3)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

4)      Quinn Barlo, Quinn Plastics NV i Quinn Plastics GmbH ponoszą 60% kosztów własnych i 60% kosztów poniesionych przez Komisję Europejską.

5)      Komisja ponosi 40% kosztów własnych i 40% kosztów poniesionych przez Quinn Barlo, Quinn Plastics NV i Quinn Plastics GmbH.

Czúcz Labucka Gratsias

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 30 listopada 2011 r.

Podpisy

Spis treści

Okoliczności powstania sporu

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

W przedmiocie zarzutu pierwszego, opartego na naruszeniu art. 81 WE

W przedmiocie pierwszej części zarzutu pierwszego, opartej na błędnej ocenie spotkań oraz innych kontaktów lub wymiany informacji z udziałem Barlo

– W przedmiocie czterech spotkań, w odniesieniu do których przyznano obecność Barlo

– W przedmiocie spornego spotkania w Barcelonie z maja–czerwca 1999 r. (motyw 164 zaskarżonej decyzji)

– W przedmiocie braku innych kontaktów lub wymiany informacji, w których miała uczestniczyć Barlo

– Wnioski w przedmiocie pierwszej części zarzutu pierwszego

W przedmiocie drugiej części zarzutu pierwszego, opartej na błędnej ocenie udziału Barlo w „jednolitym, wspólnym projekcie antykonkurencyjnym”, obejmującym trzy produkty z PMMA

W przedmiocie trzeciej części zarzutu pierwszego, opartej na błędnej ocenie udziału Barlo w naruszeniu ciągłym

W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003, wytycznych oraz zasady proporcjonalności

W przedmiocie pierwszej części zarzutu drugiego, opartej na błędnej ocenie czasu trwania zarzucanego naruszenia

W przedmiocie drugiej części zarzutu drugiego, opartego na błędnej ocenie wagi zarzucanego naruszenia

W przedmiocie trzeciej części zarzut drugiego, opartej na błędnej ocenie okoliczności łagodzących

– W przedmiocie biernej i podrzędnej roli w popełnieniu naruszenia

– W przedmiocie niewdrożenia w praktyce porozumień lub praktyk stanowiących naruszenie

– W przedmiocie wczesnego zaprzestania naruszenia

– W przedmiocie wprowadzenia programu zgodności z regułami konkurencji

– W przedmiocie braku korzyści, braku potrzeby odstraszania oraz w przedmiocie proporcjonalności

– W przedmiocie aktywnej współpracy w postępowaniu, wykraczającej poza zakres stosowania komunikatu w sprawie współpracy

Wnioski

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: angielski.