Υπόθεση C‑566/10 P
Ιταλική Δημοκρατία
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Αίτηση αναιρέσεως — Γλωσσικό καθεστώς — Προκήρυξη γενικών διαγωνισμών για την πρόσληψη υπαλλήλων διοικήσεως και βοηθών υπαλλήλων — Πλήρης δημοσίευση σε τρεις επίσημες γλώσσες — Γλώσσα διεξαγωγής των δοκιμασιών — Επιλογή της δεύτερης γλώσσας μεταξύ τριών επισήμων γλωσσών»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)
της 27ης Νοεμβρίου 2012
1. Ευρωπαϊκή Ένωση — Γλωσσικό καθεστώς — Κανονισμός 1 — Πεδίο εφαρμογής — Σχέσεις μεταξύ των κοινοτικών οργάνων και του προσωπικού τους — Εμπίπτουν ελλείψει ειδικών κανονιστικών διατάξεων
(Κανονισμός 1 του Συμβουλίου)
2. Υπάλληλοι — Διαγωνισμός — Προκήρυξη διαγωνισμού — Πλήρης δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα σε ορισμένες μόνον επίσημες γλώσσες — Δεν επιτρέπεται — Δυσμενής διάκριση λόγω της γλώσσας — Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας — Δημοσίευση των τροποποιητικών ανακοινώσεων σε όλες τις επίσημες γλώσσες — Δεν ασκεί επιρροή
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 21· Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρο 1δ § 1· παράρτημα ΙΙΙ, άρθρο 1 § 2· κανονισμός 1 του Συμβουλίου, άρθρο 5)
3. Υπάλληλοι — Διαγωνισμός — Διεξαγωγή γενικού διαγωνισμού — Γλώσσες συμμετοχής στις εξετάσεις — Ίση μεταχείριση — Απαίτηση ειδικών γλωσσικών γνώσεων — Αιτιολογία — Αιτιολόγηση βάσει του συμφέροντος της υπηρεσίας — Τήρηση της αρχής της αναλογικότητας
(Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρα 1δ και 27, εδ. 1)
4. Υπάλληλοι — Προσφυγή — Ακυρωτική απόφαση — Αποτελέσματα — Ακύρωση των προκηρύξεων γενικών διαγωνισμών — Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη των επιλεγέντων υποψηφίων — Μη αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων των διαγωνισμών
(Άρθρο 266 ΣΛΕΕ· Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρο 91)
1. Ελλείψει ειδικών κανονιστικών διατάξεων που να ισχύουν για τους υπαλλήλους και το λοιπό προσωπικό, και ελλείψει συναφών διατάξεων στους εσωτερικούς κανονισμούς που μπορούν να θεσπίζουν τα θεσμικά όργανα, από καμία διάταξη δεν προκύπτει ότι οι σχέσεις μεταξύ των εν λόγω θεσμικών οργάνων και των υπαλλήλων και του λοιπού προσωπικού τους, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι προκηρύξεις διαγωνισμών, εξαιρούνται εντελώς από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1, περί καθορισμού του γλωσσικού καθεστώτος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, το άρθρο 1 του οποίου ρητώς ποιες είναι οι γλώσσες εργασίας των θεσμικών οργάνων. Το ίδιο ισχύει κατά μείζονα λόγο όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των υποψηφίων σε γενικό διαγωνισμό οι οποίοι καταρχήν δεν είναι υπάλληλοι ούτε ανήκουν στο λοιπό προσωπικό.
(βλ. σκέψεις 67 έως 69)
2. Σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 2, του παραρτήματος III του ΚΥΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 5 του κανονισμού 1, περί καθορισμού του γλωσσικού καθεστώτος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας,, κατά το οποίο η Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδίδεται σε όλες τις επίσημες γλώσσες, οι προκηρύξεις των γενικών διαγωνισμών πρέπει να δημοσιεύονται πλήρως σε όλες τις επίσημες γλώσσες.
Δεδομένου ότι οι διατάξεις αυτές δεν προβλέπουν εξαιρέσεις, η εκ των υστέρων δημοσίευση, σε όλες τις επίσημες γλώσσες, τροποποιητικών ανακοινώσεων οι οποίες περιέχουν απλώς σύντομες πληροφορίες δεν θεραπεύει την παράλειψη της πλήρους δημοσιεύσεως των προκηρύξεων των διαγωνισμών στην Επίσημη εφημερίδα σε όλες τις επίσημες γλώσσες. Εν πάση περιπτώσει, μολονότι αυτές οι τροποποιητικές ανακοινώσεις περιέχουν ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τον διαγωνισμό, εντούτοις, αν υποτεθεί ότι οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαβάζουν την Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη μητρική τους γλώσσα και δεδομένου ότι η γλώσσα αυτή είναι μία από τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης, ένας εν δυνάμει υποψήφιος του οποίου η μητρική γλώσσα δεν είναι μία από τις γλώσσες στις οποίες έχουν δημοσιευθεί πλήρως οι προκηρύξεις διαγωνισμών είναι υποχρεωμένος να αναζητήσει την εν λόγω Εφημερίδα σε μία από τις γλώσσες αυτές και να διαβάσει την προκήρυξη στη γλώσσα αυτή πριν αποφασίσει αν επιθυμεί να υποβάλει υποψηφιότητα σε έναν από τους διαγωνισμούς. Ο υποψήφιος αυτός βρίσκεται σε μειονεκτικότερη θέση σε σχέση με τον υποψήφιο που έχει ως μητρική του γλώσσα μία από τις γλώσσες στις οποίες έχουν δημοσιευθεί πλήρως οι προκηρύξεις διαγωνισμών, τόσο από απόψεως ορθής κατανοήσεως των προκηρύξεων αυτών όσο και από απόψεως προθεσμίας για την προετοιμασία και την υποβολή της υποψηφιότητάς του στους διαγωνισμούς αυτούς.
Η μειονεκτική αυτή θέση είναι απόρροια διαφορετικής μεταχειρίσεως λόγω της γλώσσας, την οποία απαγορεύει το άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 1δ, παράγραφος 1, του ΚΥΚ, και η οποία οφείλεται στις δημοσιεύσεις αυτές. Πράγματι, η πρακτική της περιορισμένης δημοσιεύσεως δεν συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας και, επομένως, συνεπάγεται δυσμενή διάκριση λόγω της γλώσσας, απαγορευόμενη από το άρθρο 1δ του ΚΥΚ.
(βλ. σκέψεις 71 έως75, 77)
3. Ο περιορισμός της επιλογής της δεύτερης γλώσσας προς τον σκοπό της συμμετοχής στους γενικούς διαγωνισμούς της Ένωσης μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση το συμφέρον της υπηρεσίας. Ειδικότερα, το άρθρο 1δ του ΚΥΚ επιτρέπει περιορισμούς στην εφαρμογή της αρχής της απαγορεύσεως των διακρίσεων και της αρχής της αναλογικότητας. Εντούτοις, το συμφέρον της υπηρεσίας πρέπει να μπορεί να δικαιολογείται αντικειμενικά, το δε απαιτούμενο επίπεδο γνώσεως της γλώσσας πρέπει να τελεί σε αναλογία προς τις πραγματικές ανάγκες της υπηρεσίας. Εξάλλου, κανόνες οι οποίοι περιορίζουν την επιλογή της δεύτερης γλώσσας πρέπει να προβλέπουν σαφή, αντικειμενικά και προβλέψιμα κριτήρια προκειμένου οι υποψήφιοι να γνωρίζουν, αρκετό χρόνο πριν, ποιες γλωσσικές απαιτήσεις ισχύουν, ώστε να μπορούν να προετοιμαστούν για τους διαγωνισμούς υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες.
Εφόσον μπορεί να γίνει επίκληση ενός θεμιτού σκοπού γενικού συμφέροντος και εφόσον μπορεί να αποδειχθεί ότι ο σκοπός αυτός όντως υφίσταται, η τυχόν διαφορετική μεταχείριση λόγω της γλώσσας πρέπει, επιπλέον, να μην έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή πρέπει να είναι κατάλληλη προς επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και να μη βαίνει πέραν αυτού που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Πράγματι, κατά το άρθρο 27, πρώτο εδάφιο, του ΚΥΚ, η πρόσληψη των υπαλλήλων πρέπει να εξασφαλίζει στο θεσμικό όργανο τη συνεργασία υπαλλήλων που κατέχουν τα πιο υψηλά προσόντα ικανότητας, αποδόσεως και ακεραιότητας. Δεδομένου ότι η επίτευξη του σκοπού αυτού καθίσταται ευχερέστερη όταν επιτρέπεται στους υποψηφίους να συμμετάσχουν στις δοκιμασίες επιλογής στη μητρική τους γλώσσα ή σε μια δεύτερη γλώσσα την οποία εκτιμούν ότι γνωρίζουν καλύτερα από άλλες, εναπόκειται συναφώς στα θεσμικά όργανα να προβούν σε στάθμιση μεταξύ του θεμιτού σκοπού που δικαιολογεί τον περιορισμό του αριθμού των γλωσσών των διαγωνισμών και του σκοπού να εξευρεθούν οι υποψήφιοι με τα υψηλότερα προσόντα ικανότητας.
Επιπλέον, οι γλωσσικές γνώσεις των υπαλλήλων αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της σταδιοδρομίας τους και οι αρμόδιες για τους διορισμούς αρχές διαθέτουν διάφορα μέσα για να ελέγχουν τις γνώσεις αυτές και τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι υπάλληλοι για να κάνουν χρήση των γνώσεων αυτών και να αποκτήσουν ενδεχομένως νέες. Επομένως, εναπόκειται συναφώς στα θεσμικά όργανα να προβούν σε στάθμιση μεταξύ του θεμιτού σκοπού ο οποίος δικαιολογεί τον περιορισμό του αριθμού των γλωσσών των διαγωνισμών και των δυνατοτήτων εκμαθήσεως, εντός των θεσμικών οργάνων, από τους προσληφθέντες υπαλλήλους των γλωσσών που είναι αναγκαίες προς το συμφέρον της υπηρεσίας.
(βλ. σκέψεις 87, 88, 90, 91, 93, 94, 96, 97)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 102, 103)