Υπόθεση C‑131/12

Google Spain SL

και

Google Inc.

κατά

Agencia Española de Protección de Datos (AEPD)

και

Mario Costeja González

(αίτηση του Audiencia Nacional
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα — Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων αυτών — Οδηγία 95/46/ΕΚ — Άρθρα 2, 4, 12 και 14 — Καθ’ ύλην και εδαφικό πεδίο εφαρμογής — Μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο — Επεξεργασία δεδομένων που περιλαμβάνονται σε ιστοτόπους — Αναζήτηση, ευρετηρίαση και αποθήκευση των δεδομένων αυτών — Ευθύνη του φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης — Εγκατάσταση επί του εδάφους κράτους μέλους — Περιεχόμενο των υποχρεώσεων του εν λόγω φορέα εκμετάλλευσης και των δικαιωμάτων του υποκειμένου των δεδομένων — Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άρθρα 7 και 8»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 13ης Μαΐου 2014

1.        Προσέγγιση των νομοθεσιών — Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Οδηγία 95/46, άρθρο 2 — Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Έννοια — Δραστηριότητα μηχανής αναζήτησης που συνίσταται στον εντοπισμό πληροφοριών που δημοσιεύουν ή αναρτούν στο διαδίκτυο τρίτοι, στην ευρετηρίασή τους, στην αποθήκευσή τους και στη διάθεσή τους στους χρήστες του διαδικτύου — Ζήτημα του κατά πόσον εμπίπτει — Υπεύθυνος επεξεργασίας — Έννοια — Φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης — Ζήτημα του κατά πόσον εμπίπτει

(Οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 46 § 2, στοιχεία β΄ και δ΄)

2.        Προσέγγιση των νομοθεσιών — Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Οδηγία 95/46 — Σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων — Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Δίκαιη εξισορρόπηση μεταξύ του δικαιώματος στην πληροφορία και των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 7 και 8· οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου)

3.        Προσέγγιση των νομοθεσιών — Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Οδηγία 95/46, άρθρο 4 — Εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο — Επεξεργασία δεδομένων στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων εγκατάστασης που έχει ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης στο έδαφος κράτους μέλους — Περιεχόμενο — Προώθηση και πώληση διαφημιστικού χώρου με στόχο τους κατοίκους του κράτους μέλους αυτού ο οποίος διατίθεται στο πλαίσιο της μηχανής αναζήτησης μέσω της εν λόγω εγκατάστασης — Ζήτημα του κατά πόσον εμπίπτει

(Οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 1, στοιχείο a΄)

4.        Προσέγγιση των νομοθεσιών — Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Οδηγία 95/46, άρθρα 12 και 14 — Δικαίωμα του υποκειμένου των δεδομένων για πρόσβαση στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και δικαίωμα αντίταξης στην επεξεργασία τους — Δικαίωμα να ζητηθεί η απάλειψη από τον κατάλογο αποτελεσμάτων συνδέσμων προς ιστοσελίδες — Προϋποθέσεις

(Οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 12, στοιχείο β΄, και 14, εδ. 1, στοιχείο α΄)

5.        Προσέγγιση των νομοθεσιών — Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα — Οδηγία 95/46, άρθρα 12 και 14 — Δικαίωμα του υποκειμένου των δεδομένων για πρόσβαση στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και δικαίωμα αντίταξης στην επεξεργασία τους — Αναζήτηση μέσω της μηχανής αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου — Εμφάνιση καταλόγου αποτελεσμάτων — Δικαίωμα να ζητηθεί να μην τίθεται η επίμαχη πληροφορία στη διάθεση του ευρέος κοινού

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 7 και 8· οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 6 § 1, στοιχεία γ΄ έως ε΄, 12, στοιχείο β΄, και 14, εδ. 1, στοιχείο α΄)

1.        Το άρθρο 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας 95/46, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, έχει την έννοια ότι, αφενός, η δραστηριότητα μηχανής αναζήτησης, η οποία συνίσταται στον εντοπισμό πληροφοριών που δημοσιεύουν ή αναρτούν στο διαδίκτυο τρίτοι, στην αυτόματη ευρετηρίασή τους, στην προσωρινή αποθήκευσή τους και, τελικώς, στη διάθεσή τους στους χρήστες του διαδικτύου με ορισμένη σειρά προτίμησης, πρέπει να χαρακτηρίζεται ως επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όταν οι εν λόγω πληροφορίες περιλαμβάνουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Η ως άνω ερμηνεία δεν κλονίζεται από το γεγονός ότι τα δεδομένα αυτά είναι ήδη δημοσιευμένα στο διαδίκτυο και δεν τροποποιούνται από τη μηχανή αναζήτησης. Πράγματι, οι πράξεις στις οποίες αναφέρεται η προμνησθείσα διάταξη πρέπει να χαρακτηρίζονται ως επεξεργασία ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία αφορούν αποκλειστικά πληροφορίες οι οποίες έχουν ήδη δημοσιευθεί αυτούσιες στα μέσα ενημέρωσης.

Εξάλλου, ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης πρέπει να χαρακτηρίζεται ως υπεύθυνος της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά την έννοια του προαναφερθέντος άρθρου 2, στοιχείο δ΄, της εν λόγω οδηγίας. Πράγματι, στο μέτρο κατά το οποίο η δραστηριότητα της μηχανής αναζήτησης ενδέχεται να θίγει σε μεγάλο βαθμό και συμπληρωματικά προς τη δραστηριότητα των εκδοτών ιστοτόπων τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ιδιωτική ζωή και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αυτής, ως πρόσωπο που καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο άσκησης της εν λόγω δραστηριότητας, πρέπει να διασφαλίζει, στο πλαίσιο των ευθυνών, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων του, ότι η εν λόγω δραστηριότητα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της οδηγίας 95/46 ώστε οι προβλεπόμενες με αυτήν εγγυήσεις να μπορούν να παράγουν πλήρως τα αποτελέσματά τους και να μπορεί να υλοποιείται στην πράξη η αποτελεσματική και πλήρης προστασία των υποκειμένων των δικαιωμάτων, ιδίως η προστασία του δικαιώματός του στην προστασία της ιδιωτικής τους ζωής.

(βλ. σκέψεις 29, 30, 38, 41, διατακτ. 1)

2.        Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα την οποία πραγματοποιεί ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης ενδέχεται να θίγει σημαντικά τα θεμελιώδη δικαιώματα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όταν η αναζήτηση μέσω της μηχανής αυτής πραγματοποιείται με βάση το ονοματεπώνυμο φυσικού προσώπου, εφόσον η εν λόγω επεξεργασία παρέχει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε χρήστη του διαδικτύου να αποκτά, μέσω του καταλόγου αποτελεσμάτων, μια συστηματική επισκόπηση των διαθέσιμων στο διαδίκτυο πληροφοριών σχετικά με το εν λόγω πρόσωπο, οι οποίες αφορούν δυνητικά διάφορες πτυχές της ιδιωτικής του ζωής και θα ήταν αδύνατο ή εξαιρετικά δυσχερές να διασταυρωθούν χωρίς τη μηχανή αναζήτησης, και κατά τον τρόπο αυτό, να σχηματίζει ένα, κατά το μάλλον ή ήττον, λεπτομερές προφίλ του προσώπου αυτού. Η διαπίστωση αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι το διαδίκτυο και οι μηχανές αναζήτησης καθιστούν τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο αποτελεσμάτων προσβάσιμες ανά πάσα στιγμή και από οποιοδήποτε σημείο. Η επέμβαση αυτή, λόγω της ενδεχόμενης σοβαρότητάς της, δεν μπορεί να δικαιολογείται μόνο με βάση το οικονομικό συμφέρον του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης στην ως άνω επεξεργασία. Αντιθέτως, θα πρέπει να αναζητείται η δίκαιη εξισορρόπηση ιδίως μεταξύ του έννομου συμφέροντος των χρηστών του διαδικτύου για πρόσβαση στην πληροφορία και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του υποκειμένου των δεδομένων δυνάμει των άρθρων 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(βλ. σκέψεις 36, 38, 80, 81, 97)

3.        Το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο α΄, της οδηγίας 95/46, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, έχει την έννοια ότι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πραγματοποιείται στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων εγκατάστασης που έχει ο υπεύθυνος της επεξεργασίας αυτής στο έδαφος κράτους μέλους, κατά την έννοια της διάταξης αυτής, όταν ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης ιδρύει σε ορισμένο κράτος μέλος υποκατάστημα ή θυγατρική που έχει ως σκοπό την προώθηση και την πώληση του διαφημιστικού χώρου ο οποίος διατίθεται στο πλαίσιο της μηχανής αναζήτησης και που ασκεί δραστηριότητα κατευθυνόμενη προς τους κατοίκους του εν λόγω κράτους μέλους.

Πράγματι, υπό τέτοιες περιστάσεις, οι δραστηριότητες του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης και οι δραστηριότητες της εγκατάστασής του εντός του οικείου κράτους μέλους, μολονότι διακριτές, εντούτοις είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένες, εφόσον οι σχετικές με τον διαφημιστικό χώρο δραστηριότητες αποτελούν το μέσο για να καταστεί η επίμαχη μηχανή αναζήτησης οικονομικώς αποδοτική και εφόσον η μηχανή αυτή είναι συγχρόνως το μέσο που καθιστά δυνατή την άσκηση των ως άνω δραστηριοτήτων.

(βλ. σκέψεις 51, 55, 56, 60, διατακτ. 2)

4.        Τα άρθρα 12, στοιχείο β΄, και 14, πρώτο εδάφιο, στοιχείο α΄, της οδηγίας 95/46, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, έχουν την έννοια ότι, προκειμένου να προστατεύονται τα δικαιώματα που προβλέπουν οι διατάξεις αυτές και εφόσον πληρούνται πράγματι οι οριζόμενες από αυτές προϋποθέσεις, ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης υποχρεούται να απαλείφει από τον κατάλογο αποτελεσμάτων, ο οποίος εμφανίζεται κατόπιν αναζήτησης που έχει διενεργηθεί με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου, συνδέσμους προς δημοσιευμένες από τρίτους ιστοσελίδες που περιέχουν πληροφορίες σχετικές με το πρόσωπο αυτό, και στην περίπτωση κατά την οποία το ονοματεπώνυμο αυτό ή οι πληροφορίες αυτές δεν έχουν διαγραφεί προηγουμένως ή ταυτοχρόνως από τις ως άνω ιστοσελίδες, η υποχρέωση δε αυτή ισχύει ακόμη και όταν αυτή καθαυτήν η δημοσίευση των επίμαχων πληροφοριών στις εν λόγω ιστοσελίδες είναι νόμιμη.

Συναφώς, στο μέτρο κατά το οποίο η εμφάνιση, εντός του καταλόγου αποτελεσμάτων που προκύπτει κατόπιν αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου, ορισμένης ιστοσελίδας και των περιλαμβανόμενων σε αυτήν πληροφοριών σχετικά με το εν λόγω πρόσωπο, αφενός, διευκολύνει αισθητά την πρόσβαση στις εν λόγω πληροφορίες οποιουδήποτε χρήστη του διαδικτύου πραγματοποιεί αναζήτηση σχετική με το υποκείμενο των δεδομένων και, αφετέρου, μπορεί να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για τη διάδοση των εν λόγω πληροφοριών, η επεξεργασία των δεδομένων από τον φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης μπορεί ενδεχομένως να αποτελεί σοβαρότερη επέμβαση στο θεμελιώδες δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του υποκειμένου των δεδομένων απ’ ό,τι η δημοσίευση των ως άνω πληροφοριών από τον εκδότη της επίμαχης ιστοσελίδας.

(βλ. σκέψεις 87, 88, διατακτ. 3)

5.        Από τις απαιτήσεις οι οποίες προβλέπονται με το άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχεία γ΄ έως ε΄, της οδηγίας 95/46, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, προκύπτει ότι ακόμη και η αρχικά νόμιμη επεξεργασία μη ανακριβών δεδομένων μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να καταστεί αντίθετη με την οδηγία αυτή, εφόσον τα εν λόγω δεδομένα πάψουν να είναι απαραίτητα για τους σκοπούς για τους οποίους συνελέγησαν ή υπέστησαν επεξεργασία. Ως εκ τούτου, εφόσον, κατόπιν αίτησης του υποκειμένου των δεδομένων δυνάμει του άρθρου 12, στοιχείο β΄, της οδηγίας 95/46, διαπιστωθεί ότι η εμφάνιση, εντός του καταλόγου αποτελεσμάτων που προκύπτει από αναζήτηση με βάση το ονοματεπώνυμο του ως άνω υποκειμένου, συνδέσμων προς νόμιμα δημοσιευμένες από τρίτους ιστοσελίδες που περιέχουν αληθείς πληροφορίες σχετικά με το υποκείμενο αυτό, είναι, επί του παρόντος, ασύμβατη με το προαναφερθέν άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχεία γ΄ έως ε΄, για τον λόγο ότι οι πληροφορίες αυτές, λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των περιστάσεων που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη περίπτωση, παρίστανται ακατάλληλες, δεν είναι ή έχουν πάψει να είναι συναφείς με το οικείο ζήτημα ή εμφανίζονται υπερβολικές σε σχέση με τους σκοπούς της επίμαχης επεξεργασίας την οποία πραγματοποιεί ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης, οι επίμαχες πληροφορίες και οι επίμαχοι σύνδεσμοι που περιλαμβάνονται στον ως άνω κατάλογο αποτελεσμάτων πρέπει να διαγράφονται.

Στην αλληλουχία αυτή, η αναγνώριση του δικαιώματος του υποκειμένου των δεδομένων να πάψει η σχετική με το πρόσωπό του πληροφορία να συνδέεται με το ονοματεπώνυμό του μέσω του καταλόγου αποτελεσμάτων δεν προϋποθέτει ότι η εμφάνιση της επίμαχης πληροφορίας στον κατάλογο αποτελεσμάτων προκαλεί βλάβη στο υποκείμενο των δεδομένων.

Δεδομένου ότι το υποκείμενο των δεδομένων μπορεί, βάσει των θεμελιωδών δικαιωμάτων του κατά τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ζητήσει να πάψει η επίμαχη πληροφορία να τίθεται στη διάθεση του ευρέος κοινού μέσω της εμφάνισής της στον προαναφερθέντα κατάλογο αποτελεσμάτων, τα δικαιώματα αυτά καταρχήν υπερέχουν όχι μόνο του οικονομικού συμφέροντος του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης, αλλά και του συμφέροντος του κοινού να αποκτήσει την πληροφορία αυτή στο πλαίσιο αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο του εν λόγω υποκειμένου. Εντούτοις, η διαπίστωση αυτή δεν ισχύει όταν, για ειδικούς λόγους, όπως ο ρόλος που διαδραματίζει το εν λόγω υποκείμενο στον δημόσιο βίο, προκύπτει ότι η επέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματά του δικαιολογείται από το υπέρτερο συμφέρον του κοινού για πρόσβαση στην επίμαχη πληροφορία συνεπεία της εμφάνισής της στον προαναφερθέντα κατάλογο.

(βλ. σκέψεις 93, 94, 96-99, διατακτ. 4)