WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)
z dnia 11 kwietnia 2013 r.(*)
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 – Ochrona konsumentów – Bezpieczeństwo żywności – Poinformowanie opinii publicznej – Wprowadzenie do obrotu środka spożywczego nienadającego się do spożycia przez ludzi, jednak niestanowiącego niebezpieczeństwa dla zdrowia
W sprawie C‑636/11
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Landgericht München I (Niemcy) postanowieniem z dnia 5 grudnia 2011 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 9 grudnia 2011 r., w postępowaniu:
Karl Berger
przeciwko
Freistaat Bayern,
TRYBUNAŁ (czwarta izba),
w składzie: L. Bay Larsen (sprawozdawca), prezes izby, J. Malenovský, U. Lõhmus, M. Safjan i A. Prechal, sędziowie,
rzecznik generalny: P. Mengozzi,
sekretarz: C. Strömholm, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 9 stycznia 2013 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu K. Bergera przez R. Wallaua oraz M. Grube, Rechstanwälte,
– w imieniu Freistaat Bayern przez G. Himmelsbacha, Rechtsanwalt,
– w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz N. Grafa Vitzthuma, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu duńskiego przez C. Vanga, działającego w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez H. Walker, działającą w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu Komisji Europejskiej przez S. Grünheid oraz L. Pignataro‑Nolin, działające w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 10 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31, s. 1).
2 Wniosek ów został złożony w ramach postępowania w przedmiocie skargi wniesionej przez K. Bergera przeciwko Freistaat Bayern tytułem odpowiedzialności owego kraju związkowego w związku z informacjami rozpowszechnionymi względem opinii publicznej w przedmiocie produktów skarżącego.
Ramy prawne
Prawo Unii
Rozporządzenie nr 178/2002
3 Artykuł 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 178/2002 stanowią:
1. Niniejsze rozporządzenie tworzy podstawy do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i interesów konsumentów związanych z żywnością, ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania podaży żywności, w tym produktów tradycyjnych, z jednoczesnym zapewnieniem sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Rozporządzenie określa wspólne zasady i obowiązki, środki umożliwiające stworzenie solidnej bazy naukowej, skuteczne ustalenia i procedury organizacyjne wspierające podejmowanie decyzji w sprawach bezpieczeństwa żywności i pasz.
2. Do celów ust. 1 niniejsze rozporządzenie ustanawia ogólne zasady regulujące sprawy żywności i pasz w ogólności, a bezpieczeństwo żywności i pasz w szczególności, na poziomie Wspólnoty i krajowym”.
4 Artykuł 3 wskazanego rozporządzenia zawiera następujące definicje:
„Do celów niniejszego rozporządzenia:
[…]
9. »ryzyko« oznacza niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość takich skutków w następstwie zagrożenia;
[…]
14. »zagrożenie« oznacza czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny w żywności lub paszy, bądź stan żywności lub paszy, mogący powodować negatywne skutki dla zdrowia;
[…]”.
5 Artykuł 4 wskazanego rozporządzenia stanowi w ust. 2–4:
„2. Zasady ustanowione w art. 5–10 stanowią ogólne ramy o charakterze poziomym, do których należy się stosować podczas podejmowania środków.
3. Istniejące zasady i procedury prawa żywnościowego zostaną jak najszybciej dostosowane, nie później jednak niż do dnia 1 stycznia 2007 r., aby były zgodne z przepisami art. 5–10.
4. Do tego czasu oraz w drodze odstępstwa od przepisów ust. 2 istniejące ustawodawstwo będzie wdrażane z uwzględnieniem zasad określonych w art. 5–10”.
6 Artykuł 5 ust. 1 rozporządzenia nr 178/2002 stanowi:
„Prawo żywnościowe ma za zadanie realizację jednego lub więcej ogólnych celów dotyczących wysokiego poziomu ochrony zdrowia i życia ludzi oraz ochrony interesów konsumentów, z uwzględnieniem uczciwych praktyk w handlu żywnością, biorąc pod uwagę, tam gdzie jest to właściwe, ochronę zdrowia i warunków życia zwierząt, zdrowia roślin i środowiska naturalnego”.
7 Artykuł 10 rozporządzenia nr 178/2002 ma następujące brzmienie:
„Bez uszczerbku dla stosowania przepisów prawa wspólnotowego i krajowego w sprawie dostępu do dokumentów, w sytuacjach, w których istnieją uzasadnione podstawy, aby podejrzewać, że żywność lub pasza może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt, wówczas, w zależności od charakteru, powagi i rozmiaru ryzyka, władze publiczne podejmą stosowne kroki w celu poinformowania opinii publicznej o charakterze ryzyka dla zdrowia, określając możliwie najdokładniej żywność lub paszę, bądź rodzaj żywności lub paszy, ryzyko, jakie mogą one stanowić, oraz środki podjęte lub które są planowane w celu zapobieżenia, zmniejszenia lub likwidacji ryzyka”.
8 Artykuł 14 ust. 1, 2 i 5 wskazanego rozporządzenia stanowi, co następuje:
„1. Żaden niebezpieczny środek spożywczy nie może być wprowadzany na rynek.
2. Środek spożywczy jest uznawany za niebezpieczny, jeżeli uważa się, że:
a) jest szkodliwy dla zdrowia;
b) nie nadaje się do spożycia przez ludzi.
[…]
5. Podczas podejmowania decyzji, że środek spożywczy nie nadaje się do spożycia przez ludzi, należy mieć na względzie, czy środek spożywczy nie może być spożywany przez ludzi stosownie z jego przeznaczeniem z powodu zanieczyszczenia, zarówno przez czynniki obce, jak i w inny sposób, czy też z powodu gnicia, psucia się lub rozkładu”.
9 Zgodnie z art. 17 ust. 2 akapity pierwszy i drugi wskazanego rozporządzenia:
„Państwa członkowskie wprowadzają w życie prawo żywnościowe oraz monitorują i kontrolują przestrzeganie przez podmioty działające na rynku spożywczym odpowiednich wymogów prawa żywnościowego na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji.
W tym celu państwa członkowskie zachowują system oficjalnych kontroli i innych działań stosownych do okoliczności, z uwzględnieniem informowania opinii publicznej o bezpieczeństwie i ryzyku związanym z żywnością i paszami, nadzorem [nadzoru] nad bezpieczeństwem żywności i pasz oraz innych działaniach [działań] monitorujących, obejmujących wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji”.
10 Artykuł 19 ust. 1 rozporządzenia nr 178/2002 ma następujące brzmienie:
„Jeżeli podmiot działający na rynku spożywczym uważa lub ma podstawy, aby sądzić, że środek spożywczy przez niego przywożony, wyprodukowany, przetworzony, wytworzony lub rozprowadzany nie jest zgodny z wymogami w zakresie bezpieczeństwa żywności, natychmiast rozpocznie postępowanie w celu wycofania danej żywności z rynku, na którym ta żywność przestała znajdować się pod jego bezpośrednią kontrolą jako początkowego podmiotu działającego na rynku spożywczym, i powiadomi o tym właściwe władze. W przypadku gdy produkt mógł dotrzeć już do konsumenta, operator skutecznie i dokładnie poinformuje konsumentów o przyczynach jego wycofania i w razie konieczności odbierze od konsumentów produkty już im dostarczone, jeżeli inne środki nie byłyby wystarczające do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia”.
11 Artykuł 65 akapit drugi wskazanego rozporządzenia wskazuje w szczególności, że „przepisy art. 14–20 stosuje się od dnia 1 stycznia 2005 r.”.
Rozporządzenie (WE) nr 882/2004
12 Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.U. L 165, s. 1, sprostowanie Dz.U. L 191, s. 1) stanowi w art. 7:
„1. Właściwe organy zapewniają wykonywanie swoich zadań na wysokim poziomie przejrzystości. Do tego celu istotne informacje przez nie posiadane są jak najszybciej podawane są do publicznej wiadomości.
Z zasady opinia publiczna ma dostęp do:
a) informacji dotyczących działań kontrolnych właściwych organów oraz ich skuteczności,
oraz
b) informacji na podstawie art. 10 rozporządzenia (WE) nr 178/2002.
2. Właściwy organ podejmuje środki niezbędne do zapewnienia, aby jego pracownicy byli zobowiązani do nieujawniania informacji uzyskanych przy okazji wykonywania ich obowiązków w zakresie kontroli urzędowych, które ze swojej natury objęte są tajemnicą zawodową w należycie uzasadnionych przypadkach. Ochrona tajemnicy zawodowej nie stanowi przeszkody dla upowszechniania przez właściwe organy informacji określonych w ust. 1 lit. b). Przepisy dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych […] pozostają nienaruszone.
3. Informacje objęte tajemnicą zawodową obejmują w szczególności:
– poufność wstępnych postępowań wyjaśniających lub bieżących postępowań sądowych,
– dane osobowe,
– dokumenty podlegające wyłączeniu w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji […],
– informacj[e] chronion[e] na mocy prawodawstwa krajowego i wspólnotowego dotyczącego w szczególności tajemnicy zawodowej, poufności obrad, stosunków międzynarodowych oraz obrony narodowej”.
13 Zgodnie z art. 67 akapit drugi rozporządzenia nr 882/2004 ma ono zastosowanie od dnia 1 stycznia 2006 r.
Prawo niemieckie
14 Paragraf 40 Lebensmittel-, Bedarfsgegenstände- und Futtermittelgesetzbuch (ustawy o żywności, artykułach pierwszej potrzeby i paszy) z dnia 1 września 2005 r. (BGB1. I, s. 2618), sprostowanej dnia 18 października 2005 r. (BGB1. I, s. 3007), w wersji obowiązującej od dnia 17 września 2005 r. do dnia 24 kwietnia 2006 r. (zwanej dalej „LFGB”), stanowi:
„(1) Właściwy organ może na warunkach określonych w art. 10 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 poinformować opinię publiczną ze wskazaniem oznaczenia żywności lub paszy oraz podmiotu działającego na rynku spożywczym lub rynku pasz, w którego imieniu lub pod którego firmą żywność lub pasza była produkowana lub obrabiana bądź została wprowadzona na rynek, i, jeżeli jest to bardziej odpowiednie do zapobieżenia niebezpieczeństwom, również ze wskazaniem dostawcy. Poinformowanie opinii publicznej w sposób określony w zdaniu pierwszym może również nastąpić, jeżeli:
[…]
4. jest lub została wprowadzona na rynek w znacznych ilościach żywność nieszkodliwa dla zdrowia, ale nienadająca się do spożycia, w szczególności żywność budząca wstręt, lub jeżeli taka żywność ze względu na swoje właściwości została wprowadzona na rynek jedynie w niewielkich ilościach, ale w dłuższym okresie czasu;
[…]
W przypadkach określonych w pkt 2–5 powyżej poinformowanie opinii publicznej jest dopuszczalne tylko wtedy, jeżeli istnieje szczególny interes opinii publicznej w tym względzie i interes ten przeważa nad interesami zainteresowanego.
(2) Poinformowanie opinii publicznej przez władze jest dopuszczalne tylko wtedy, jeżeli podmioty działające na rynku spożywczym lub rynku pasz lub podmioty gospodarcze nie podjęły lub nie podjęły we właściwym terminie innych równie skutecznych działań lub działania te nie docierają do konsumentów.
(3) Przed poinformowaniem opinii publicznej organ musi wysłuchać producenta lub dostawcę, o ile nie zostanie przez to zagrożone osiągnięcie celu realizowanego za pomocą tego środka.
(4) Poinformowanie opinii publicznej nie może nastąpić, jeżeli produkt nie jest już wprowadzany na rynek i w świetle doświadczenia życiowego należy przyjąć, że jeżeli został on wprowadzony na rynek, to jest już zużytkowany. Na zasadzie odstępstwa od zdania pierwszego poinformowanie opinii publicznej może nastąpić, jeżeli występuje lub występowało konkretne zagrożenie zdrowia i informacja jest wskazana dla celów działań medycznych.
(5) Jeżeli okaże się później, że informacje przekazane opinii publicznej przez organ są nieprawdziwe lub że okoliczności leżące u ich podstaw zostały przedstawione w sposób nieprawidłowy, to należy to niezwłocznie podać do wiadomości publicznej, jeżeli zażąda tego zainteresowany podmiot gospodarczy lub jest to konieczne do ochrony istotnych interesów dobra ogólnego. Podanie do wiadomości publicznej powinno nastąpić w ten sam sposób, w jaki nastąpiło poinformowanie opinii publicznej”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
15 W dniach 16 i 18 stycznia 2006 r. Veterinäramt Passau (urząd weterynaryjny w Passau) (Niemcy) przeprowadził kontrole urzędowe w kilku zakładach grupy przedsiębiorstw spółki Berger Wild GmbH (zwanej dalej „spółką Berger Wild”), działającej w sektorze przetwarzania i rozprowadzania dziczyzny. W związku ze stwierdzeniem przez organy, że warunki sanitarne są niedostateczne, próbki owego mięsa zostały pobrane, a następnie przesłane do analizy w Bayerisches Landesamt für Gesundheit und Lebensmittelsicherheit (bawarskim urzędzie krajowym ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, zwanym dalej „LGL”). Na podstawie tych analiz stwierdzono, że badana żywność nie nadaje się do spożycia przez ludzi i tym samym nie jest bezpieczna w rozumieniu rozporządzenia nr 178/2002.
16 Bayerisches Staatsministerium für Umwelt, Gesundheit und Verbraucherschutz (bawarskie ministerstwo ds. środowiska naturalnego, zdrowia i ochrony konsumenta) wysłuchało spółkę Berger Wild w przedmiocie tych ustaleń i za pośrednictwem telefaksu z dnia 23 stycznia 2006 r. powiadomiło ją, że zgodnie z § 40 ust. 1 zdanie drugie pkt 4 LFGB zamierza poinformować opinię publiczną o tym, że środki spożywcze, w przypadku których podczas wskazanych kontroli stwierdzone zostały nieprawidłowości, nie nadają się do spożycia przez ludzi. Spółka ta została ponadto poinformowana, że odstąpi się od informowania opinii publicznej, jeżeli spółka ta sama skutecznie i w odpowiednim czasie poinformuje opinię publiczną.
17 Wskazana spółka sprzeciwiła się zamierzonemu informowaniu opinii publicznej jako mającemu charakter nieproporcjonalny i zaproponowała, że wyda „ostrzeżenie dotyczące produktu”, w którym poinformuje klientów, by udali się do jej punktów sprzedaży celem dokonania wymiany pięciu produktów wskazanych w owym ostrzeżeniu, w przypadku których mogą wystąpić sensoryczne nieprawidłowości, jednak nie występuje niebezpieczeństwo dla zdrowia.
18 W dniu 24 stycznia 2006 r. minister ds. ochrony konsumentów Freistaat Bayern (zwany dalej „właściwym ministrem”) ogłosił wycofanie produktów z dziczyzny sprzedawanych przez spółkę Berger Wild. Zgodnie z owym komunikatem prasowym „[b]adania przeprowadzone przez [LGL] wykazały, że próbki mięsa z wymienionych partii miały przykry, duszący, stęchły lub kwaśny zapach. W przypadku sześciu z dziewięciu zbadanych próbek mięsa rozpoczął się już proces gnicia. Firma Berger [Wild] jest zobowiązana do wycofania mięsa, które pochodzi z tych samych partii i znajduje się jeszcze na rynku”.
19 We wskazanym komunikacie prasowym wskazano również, że w trakcie kontroli w trzech zakładach spółki Berger Wild stwierdzono ponadto budzące wstręt warunki sanitarne. Właściwe władze natychmiast zastosowały tymczasowy zakaz wprowadzania do obrotu towarów wyprodukowanych lub obrobionych w tych zakładach. Wyjątek został przewidziany dla tych produktów żywnościowych owej spółki, z których wyników badań wynikało, że ich stan pod względem higieny jest należyty.
20 W komunikacie prasowym z dnia 25 stycznia 2006 r. zatytułowanym „Wycofanie dziczyzny (spółka Berger Wild, Passau) […] rozszerzenie akcji wycofywania – liczne produkty nienadające się do spożycia” właściwy minister wskazał, że kwalifikacją „nienadające się do spożycia przez ludzi” zostało już objętych dwanaście mrożonek w handlu i sześć próbek świeżego mięsa pochodzących ze wskazanej spółki, z czego jedna była nawet zakażona salmonellą. W zakresie dotyczącym dwunastu próbek nienadających się do spożycia minister dodał: „Czy są one groźne dla zdrowia, wykażą badania mikrobiologiczne przeprowadzone przez LGL, które mają zostać przedstawione do końca tygodnia”.
21 We wskazanym komunikacie prasowym wskazano ponadto podjęte natychmiastowe środki bezpieczeństwa i przedstawiono zaktualizowaną listę wycofanych produktów.
22 W dniu 27 stycznia 2006 r. właściwy minister opublikował kolejny komunikat prasowy.
23 W dniu 31 stycznia 2006 r. w przemówieniu przed parlamentem bawarskim właściwy minister wskazał w szczególności, że spółka Berger Wild nie mogła już prowadzić sprzedaży towaru, że zgłosiła tego dnia wniosek o ogłoszenie upadłości oraz że można było zatem wykluczyć zagrożenie zdrowia przez dalsze produkty wprowadzane na rynek.
24 Wskutek komunikatu prasowego z dnia 25 stycznia 2006 r. Komisja zamieściła na wniosek Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit (federalnego urzędu ochrony konsumenta i bezpieczeństwa żywności) szybkie ostrzeżenie w systemie wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt Unii Europejskiej.
25 Spółka Berger Wild stwierdziła, że poniosła znaczną szkodę w związku z komunikatami prasowymi ogłoszonymi przez władze Freistaat Bayern, i wniosła powództwo o odszkodowanie przeciwko owemu krajowi związkowemu przed Landgericht München I, podnosząc w szczególności, że art. 10 rozporządzenia nr 178/2002 umożliwia informowanie opinii publicznej jedynie wówczas, gdy istnieje rzeczywiste zagrożenie dla zdrowia, lecz nie wówczas, gdy chodzi jedynie o środki spożywcze nienadające się do spożycia przez ludzi. Freistaat Bayern jest natomiast zdania, że ów art. 10 uprawnia właściwe władze krajowe do wydania publicznego ostrzeżenia nawet wówczas, gdy brak jest zagrożenia dla zdrowia.
26 W ramach wstępnej oceny sąd odsyłający jest zdania, że ostrzeżenia skierowane do konsumentów na podstawie LFGB były zgodne z prawem. Jednocześnie powstało dla owego sądu pytanie, czy owo ostrzeżenie jest zgodne z rozporządzeniem nr 178/2002. W tym względzie sąd ów przypomniał również, że rozpoznając zarzut spółki Berger Wild, jakoby próbki mięsa nie zostały zbadane w sposób prawidłowy, stwierdził on, iż brak było podstaw dla wątpliwości co do oceny LGL, zgodnie z którą żywność nie nadawała się do spożycia, jednak nie powodowała zagrożenia dla zdrowia.
27 W tych okolicznościach Landgericht München I postanowił zawiesić postępowanie i skierować do Trybunału następujące pytania prejudycjalne:
„1) Czy art. 10 [rozporządzenia nr 178/2002] sprzeciwia się uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego możliwe jest poinformowanie opinii publicznej ze wskazaniem nazwy środka spożywczego lub paszy i producenta żywności lub paszy, w którego imieniu lub pod którego firmą żywność lub pasza były produkowane lub obrabiane bądź zostały wprowadzone na rynek, jeżeli środek spożywczy nieszkodliwy dla zdrowia, ale nienadający się do spożycia, w szczególności wzbudzający wstręt, jest wprowadzany lub został wprowadzony do obrotu w znacznych ilościach lub jeżeli taki środek spożywczy ze względu na swoje właściwości został wprowadzony do obrotu wprawdzie w niewielkich ilościach, ale w dłuższym okresie czasu?
2) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na powyższe pytanie:
Czy na pytanie pierwsze należy udzielić odmiennej odpowiedzi, jeżeli sytuacja miała miejsce przed 1 stycznia 2007 r., aczkolwiek w chwili, w której prawo krajowe zostało już dostosowane do wskazanego rozporządzenia?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
28 Sąd odsyłający wychodzi z założenia, że w postępowaniu głównym środki spożywcze, które były przedmiotem ostrzeżeń ogłoszonych w styczniu 2006 r. w zastosowaniu art. 40 ust. 1 zdanie drugie pkt 4 LFGB, nie mogą zostać zakwalifikowane jako szkodliwe dla zdrowia ludzkiego. W związku z tym w dwóch pytaniach, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 10 rozporządzenia nr 178/2002 powinien być interpretowany w ten sposób, że sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego możliwe jest poinformowanie opinii publicznej ze wskazaniem nazwy środka spożywczego i przedsiębiorstwa, w którego imieniu lub pod którego firmą środek ów był produkowany lub obrabiany bądź został wprowadzony na rynek, jeżeli środek taki jest wprawdzie nieszkodliwy dla zdrowia, jednakże nie nadaje się do spożycia przez ludzi.
29 Tymczasem art. 10 wskazanego rozporządzenia, którego dotyczą pytania prejudycjalne, ogranicza się do nałożenia na władze publiczne obowiązku ogłoszenia informacji, gdy istnieją uzasadnione podstawy, by podejrzewać, że żywność lub pasza mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt.
30 W związku z tym ów przepis jako taki nie zabrania władzom publicznym poinformowania opinii publicznej, gdy środek spożywczy nie nadaje się do spożycia przez ludzi, lecz nie jest szkodliwy dla zdrowia.
31 Celem udzielenia sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi, pozwalającej mu na rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu, należy również dokonać wykładni art. 17 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 178/2002, jakkolwiek przepis ów nie został w sposób wyraźny wskazany w przedłożonych Trybunałowi pytaniach prejudycjalnych (zob. podobnie w szczególności wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie C‑243/09 Fuß, Zb.Orz. s. I‑9849, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).
32 Zgodnie z art. 17 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 178/2002, który na podstawie art. 65 akapit drugi owego rozporządzenia ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 2005 r., państwa członkowskie zachowują system oficjalnych kontroli i innych działań stosownych do okoliczności, z uwzględnieniem informowania opinii publicznej o bezpieczeństwie i ryzyku związanym z żywnością.
33 Artykuł 7 rozporządzenia nr 882/2004, mający zastosowanie od dnia 1 stycznia 2006 r., przewiduje w szczególności z jednej strony, że z zasady opinia publiczna ma dostęp do informacji dotyczących działań kontrolnych właściwych organów oraz ich skuteczności, oraz z drugiej strony, że właściwy organ podejmuje środki niezbędne do zapewnienia, aby jego pracownicy byli zobowiązani do nieujawniania informacji uzyskanych przy okazji wykonywania ich obowiązków w zakresie kontroli urzędowych, które ze swojej natury objęte są tajemnicą zawodową w należycie uzasadnionych przypadkach.
34 Artykuł 14 rozporządzenia nr 178/2002, który na podstawie art. 65 akapit drugi owego rozporządzenia ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 2005 r., ustanawia wymogi dotyczące bezpieczeństwa środków spożywczych. Zgodnie z ust. 2 owego art. 14 środek spożywczy nienadający się do spożycia przez ludzi jest uznawany za „niebezpieczny”.
35 Środek spożywczy, w zakresie, w jakim jest on nieakceptowalny do spożycia przez ludzi i w związku z tym nie nadaje się do tego celu, nie odpowiada bowiem wymogom dotyczącym bezpieczeństwa środków spożywczych wynikających z art. 14 ust. 5 rozporządzenia nr 178/2002 i w każdym razie może naruszać interes konsumentów, którego ochrona, jak wskazano w art. 5 wskazanego rozporządzenia, stanowi cel zamierzony przez prawo żywnościowe.
36 Z powyższego wynika, że wówczas, gdy środki spożywcze – jakkolwiek nieszkodliwe dla zdrowia ludzkiego – nie odpowiadają wskazanym wymogom dotyczącym bezpieczeństwa środków żywnościowych, ponieważ nie nadają się do spożycia przez ludzi, władze krajowe mogą, jak wynika z art. 17 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 178/2002, poinformować konsumentów o tym fakcie przy poszanowaniu wymogów art. 7 rozporządzenia nr 882/2004.
37 W związku z powyższym na zadane pytania należy udzielić odpowiedzi, że art. 10 rozporządzenia nr 178/2002 powinien być interpretowany w ten sposób, że nie sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego możliwe jest poinformowanie opinii publicznej ze wskazaniem nazwy środka spożywczego i przedsiębiorstwa, w którego imieniu lub pod którego firmą środek ów był produkowany lub obrabiany bądź został wprowadzony na rynek, jeżeli środek jest wprawdzie nieszkodliwy dla zdrowia, jednakże nie nadaje się do spożycia przez ludzi. Artykuł 17 ust. 2 akapit drugi wskazanego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w takich okolicznościach, jakie wystąpiły w postępowaniu głównym, dopuszczalne jest tego rodzaju poinformowanie opinii publicznej przez władze krajowe przy poszanowaniu wymogów art. 7 rozporządzenia nr 882/2004.
W przedmiocie kosztów
38 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 10 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego możliwe jest poinformowanie opinii publicznej ze wskazaniem nazwy środka spożywczego i przedsiębiorstwa, w którego imieniu lub pod którego firmą środek ów był produkowany lub obrabiany bądź został wprowadzony na rynek, jeżeli środek jest wprawdzie nieszkodliwy dla zdrowia, jednakże nie nadaje się do spożycia przez ludzi. Artykuł 17 ust. 2 akapit drugi wskazanego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w takich okolicznościach, jakie wystąpiły w postępowaniu głównym, dopuszczalne jest tego rodzaju poinformowanie opinii publicznej przez władze krajowe przy poszanowaniu wymogów art. 7 rozporządzenia nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt.
Podpisy