Language of document : ECLI:EU:C:2014:2382

Sprawa C‑404/13

The Queen, na wniosek:

ClientEarth

przeciwko

The Secretary of State for the Environment, Food and Rural Affairs

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Supreme Court of the United Kingdom)

Odesłanie prejudycjalne – Środowisko naturalne – Jakość powietrza – Dyrektywa 2008/50/WE – Wartości dopuszczalne dla dwutlenku azotu – Obowiązek wystąpienia z wnioskiem o przedłużenie wyznaczonego terminu z przedstawieniem planu dotyczącego jakości powietrza – Sankcje

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 19 listopada 2014 r.

1.        Środowisko naturalne – Zanieczyszczenie powietrza – Jakość otaczającego powietrza – Dyrektywa 2008/50 – Wartości dopuszczalne dla ochrony zdrowia ludzkiego – Dwutlenek azotu – Brak możliwości przestrzegania wartości dopuszczalnych w określonych strefach lub aglomeracjach – Odroczenie terminów – Warunki – Sporządzenie planu dotyczącego jakości powietrza – Złożenie wniosku – Wyjątki od tych obowiązków – Brak

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 22 ust. 1, załącznik XI)

2.        Środowisko naturalne – Zanieczyszczenie powietrza – Jakość otaczającego powietrza – Dyrektywa 2008/50 – Wartości dopuszczalne dla ochrony zdrowia ludzkiego – Dwutlenek azotu – Brak możliwości przestrzegania wartości dopuszczalnych w określonych strefach lub aglomeracjach – Brak wniosku danego państwa członkowskiego o odroczenie terminu wyznaczonego w dyrektywie – Sporządzenie planu dotyczącego jakości powietrza – Okoliczność niewystarczająca do zaradzenia brakowi przestrzegania obowiązków wynikających z dyrektywy

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 13, art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 akapit drugi, załącznik XI)

3.        Środowisko naturalne – Zanieczyszczenie powietrza – Jakość otaczającego powietrza – Dyrektywa 2008/50 – Wartości dopuszczalne dla ochrony zdrowia ludzkiego – Dwutlenek azotu – Brak możliwości przestrzegania wartości dopuszczalnych w określonych strefach lub aglomeracjach – Plany dotyczące jakości powietrza – Przysługujące jednostkom, których dotyczy to bezpośrednio, prawo uzyskania od właściwych organów krajowych sporządzenia takiego planu

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 13, art. 22 ust. 1)

4.        Środowisko naturalne – Zanieczyszczenie powietrza – Jakość otaczającego powietrza – Dyrektywa 2008/50 – Wartości dopuszczalne dla ochrony zdrowia ludzkiego – Dwutlenek azotu – Nieprzestrzeganie przez państwo członkowskie – Brak wniosku o odroczenie terminu wyznaczonego w dyrektywie – Obowiązek sporządzenia przez państwa członkowskie planu dotyczącego jakości powietrza – Obowiązek podjęcia przez sądy krajowe wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia poszanowania tego obowiązku

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 13, art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 akapit drugi)

1.        Artykuł 22 ust. 1 dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy należy interpretować w ten sposób, że dla możliwości odroczenia maksymalnie do lat pięciu terminu określonego w tej dyrektywie w celu zapewnienia zgodności ze wskazanymi w załączniku XI do tego aktu dopuszczalnymi wartościami dla dwutlenku azotu przepis ten nakłada na państwo członkowskie obowiązek wystąpienia z wnioskiem oraz sporządzenia planu dotyczącego jakości powietrza, jeżeli obiektywnie okaże się w świetle istniejących danych i pomimo zastosowania przez to państwo odpowiednich środków mających na celu redukcję zanieczyszczenia, że w określonej strefie lub aglomeracji zgodność z tymi wartościami nie może być osiągnięta w określonym terminie. Dyrektywa 2008/50 nie zawiera żadnego wyjątku od obowiązku wynikającego z tego art. 22 ust. 1.

(por. pkt 35; pkt 1 sentencji)

2.        W przypadku gdy okaże się, że dopuszczalne wartości dla dwutlenku azotu określone w załączniku XI dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy nie mogą być respektowane w określonej strefie lub aglomeracji państwa członkowskiego po dniu 1 stycznia 2010 r., dacie wskazanej w tym załączniku, bez wystąpienia przez to państwo z wnioskiem o odroczenie tego terminu na podstawie art. 22 ust. 1 dyrektywy 2008/50, sporządzenie planu dotyczącego jakości powietrza zgodne z art. 23 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2008/50 nie pozwala samo w sobie uznać, że państwo to wypełniło jednak obowiązki ciążące na nim na mocy art. 13 tego aktu.

W tym względzie odmienna wykładnia mogłaby stanowić zagrożenie dla pełnej skuteczności (effet utile) art. 13 i 22 dyrektywy 2008/50, ponieważ pozwalałaby państwu członkowskiemu na wyzwolenie się z obowiązku dochowania terminu nałożonego przez art. 13 na warunkach mniej restrykcyjnych niż warunki nałożone przez rzeczony art. 22.

Ponadto wykładnia ta jest również wzmocniona poprzez stwierdzenie, zgodnie z którym art. 22 i 23 dyrektywy 2008/50 są zasadniczo przeznaczone do stosowania względem różnych przypadków i mają różny zakres.

(por. pkt 44, 46, 49; pkt 2 sentencji)

3.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 52–56)

4.        W przypadku gdy państwo członkowskie nie spełniło wymogów wynikających z art. 13 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, przy czym nie wystąpiło ono też o odroczenie terminu na warunkach przewidzianych w art. 22 tej dyrektywy, na właściwym sądzie krajowym, do którego ewentualnie zostanie skierowane powództwo, spoczywa obowiązek podjęcia względem organu krajowego wszelkich koniecznych środków, takich jak nakaz, aby organ ten sporządził plan wymagany przez tę dyrektywę na warunkach w niej przewidzianych

Jeśli chodzi o treść tego planu, z art. 23 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2008/50 wynika, że o ile państwa członkowskie dysponują pewnym zakresem swobody przy ocenie środków, jakie należy przyjąć, to jednak w każdym wypadku powinny one zapewnić, aby okres, w którym dopuszczalne wartości nie są respektowane, był możliwie jak najkrótszy.

(por. pkt 57, 58; pkt 3 sentencji)