Υπόθεση T-385/07
Fédération internationale de football association (FIFA)
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Τηλεοπτικές εκπομπές – Άρθρο 3α της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ – Μέτρα που έλαβε το Βασίλειο του Βελγίου όσον αφορά τις εκδηλώσεις μείζονος σημασίας για τη βελγική κοινωνία – Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου – Απόφαση κρίνουσα τα μέτρα συμβατά με το κοινοτικό δίκαιο – Αιτιολογία – Άρθρα 43 ΕΚ και 49 ΕΚ – Δικαίωμα ιδιοκτησίας»
Περίληψη της αποφάσεως
1. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Άμεσος επηρεασμός – Απόφαση της Επιτροπής κρίνουσα συμβατά με το κοινοτικό δίκαιο εθνικά μέτρα που θεσπίσθηκαν δυνάμει του άρθρου 3α της οδηγίας 89/552 – Τα κράτη μέλη δεν διαθέτουν περιθώριο εκτιμήσεως – Προσφυγή του αρχικού κατόχου των δικαιωμάτων μεταδόσεως εκδηλώσεως που αφορά η εν λόγω απόφαση – Άμεσος επηρεασμός
(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 3α· απόφαση 2007/479 της Επιτροπής)
2. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Ενδεχόμενο απόφαση γενικού χαρακτήρα να αφορά πρόσωπο ατομικά – Προϋποθέσεις – Απόφαση της Επιτροπής κρίνουσα συμβατά με το κοινοτικό δίκαιο εθνικά μέτρα που ελήφθησαν βάσει του άρθρου 3α της οδηγίας 89/552 – Προσφυγή του αρχικού κατόχου των δικαιωμάτων μεταδόσεως εκδηλώσεως που αφορά η εν λόγω απόφαση – Προσφεύγων δυνάμενος να εξατομικευθεί κατά τον χρόνο εκδόσεως της εν λόγω αποφάσεως – Προσφεύγων τον οποίο αφορά ατομικά η απόφαση
(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 3α· απόφαση 2007/479 της Επιτροπής)
3. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Δραστηριότητες σχετικές με τηλεοπτικές μεταδόσεις – Οδηγία 89/552 – Ευχέρεια, η οποία παρέχεται στα κράτη μέλη, να επιβάλλουν περιορισμούς της ασκήσεως των θεμελιωδών ελευθεριών που κατοχυρώνει το δίκαιο της Ένωσης – Δικαιολόγηση – Διασφάλιση του δικαιώματος στην ενημέρωση
(Οδηγία 97/36 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, δέκατη όγδοη και εικοστή πρώτη αιτιολογική σκέψη· οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 3α § 1)
4. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Δραστηριότητες σχετικές με τηλεοπτικές μεταδόσεις – Οδηγία 89/552 – Εκδηλώσεις μείζονος σημασίας
(Οδηγία 97/36 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, δέκατη όγδοη αιτιολογική σκέψη· οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 3α)
5. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Δραστηριότητες σχετικές με τηλεοπτικές μεταδόσεις – Οδηγία 89/552 – Προσδιορισμός των εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία – Αρμοδιότητα των κρατών μελών
(Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 97/36, εικοστή πρώτη αιτιολογική σκέψη· οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 3α §§ 1 και 2)
6. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Περιορισμοί – Δικαιολόγηση βάσει επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος – Εκτίμηση βάσει των γενικών αρχών του δικαίου – Απαράδεκτο μέτρων μη σύμφωνων με τα θεμελιώδη δικαιώματα
(Άρθρα 46 ΕΚ και 55 ΕΚ)
7. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Δραστηριότητες σχετικές με τηλεοπτικές μεταδόσεις – Οδηγία 89/552 – Εθνικές διαδικασίες καθορισμού των εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία
(Οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 3α § 1)
1. Ο μηχανισμός αμοιβαίας αναγνωρίσεως, ο οποίος προβλέπεται από το άρθρο 3α, παράγραφος 3, της οδηγίας 89/552, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, και τον οποίο ενεργοποιεί μια απόφαση της Επιτροπής κρίνουσα συμβατά με το κοινοτικό δίκαιο τα μέτρα που ελήφθησαν από ένα κράτος μέλος σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο 3α, παράγραφος 1, δημιουργεί υποχρέωση των κρατών μελών να διασφαλίζουν τις έννομες συνέπειες που απορρέουν από τα εν λόγω μέτρα. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν την τήρηση, εκ μέρους των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους, των προϋποθέσεων τηλεοπτικής μεταδόσεως στο οικείο κράτος μέλος των εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία που περιλαμβάνονται στον κατάλογο που έχει επισυναφθεί σε παράρτημα της εν λόγω αποφάσεως, όπως αυτές καθορίσθηκαν από το οικείο κράτος μέλος με τα μέτρα του τα οποία εγκρίθηκαν και δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάντως, η υποχρέωση επιτεύξεως του αποτελέσματος αυτού θίγει άμεσα τη νομική κατάσταση των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών οι οποίοι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα άλλων κρατών μελών, πλην του κράτους μέλους που έλαβε τα μέτρα αυτά, και οι οποίοι επιθυμούν να αγοράσουν δικαιώματα μεταδόσεως στο εν λόγω κράτος μέλος τα οποία κατέχει αρχικώς ο υπεύθυνος διοργανώσεως μιας εκδηλώσεως. Επομένως, μια τέτοια απόφαση παράγει αμέσως αποτελέσματα επί της νομικής καταστάσεως των υπευθύνων διοργανώσεως τέτοιων εκδηλώσεων, όσον αφορά τα δικαιώματα τα οποία κατέχουν αρχικώς οι εν λόγω υπεύθυνοι διοργανώσεως, και δεν καταλείπει καμία εξουσία εκτιμήσεως στα κράτη μέλη ως προς το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, το οποίο επέρχεται αυτομάτως και το οποίο απορρέει αποκλειστικώς από την κοινοτική ρύθμιση, ανεξαρτήτως του περιεχομένου των συγκεκριμένων μηχανισμών που οι εθνικές αρχές πρόκειται να θέσουν σε λειτουργία για την επίτευξη του αποτελέσματος αυτού. Συνεπώς, μια τέτοια απόφαση αφορά άμεσα τους ως άνω υπευθύνους διοργανώσεως.
(βλ. σκέψεις 39-42)
2. Πρόσωπα άλλα από τους αποδέκτες μιας αποφάσεως δεν μπορούν να ισχυρισθούν ότι η απόφαση τα αφορά ατομικά, παρά μόνον αν η απόφαση αυτή τα θίγει λόγω ορισμένων ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών τους ή λόγω μιας πραγματικής καταστάσεως η οποία τα διακρίνει έναντι κάθε άλλου προσώπου και, ως εκ τούτου, τα εξατομικεύει κατά τρόπο ανάλογο προς αυτόν του αποδέκτη μιας τέτοιας αποφάσεως.
Πάντως, ανεξαρτήτως της νομικής φύσεως και της πηγής των δικαιωμάτων μεταδόσεως του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, αυτό αποτελεί εκδήλωση κατά το πνεύμα της αιτιολογικής σκέψεως 21 της οδηγίας 97/36, για την τροποποίηση της οδηγίας 89/552 για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, υπό την έννοια ότι διοργανώνεται εκ των προτέρων από έναν υπεύθυνο διοργανώσεως ο οποίος έχει νομίμως εξουσιοδοτηθεί να πωλεί τα δικαιώματα αυτά και ότι η κατάσταση αυτή ίσχυε, επίσης, κατά τον χρόνο εκδόσεως της αποφάσεως 2007/479 της Επιτροπής για τη συμβατότητα με το κοινοτικό δίκαιο των μέτρων που προτίθεται να λάβει το Βέλγιο σύμφωνα με το άρθρο 3α παράγραφος 1 της οδηγίας 89/552. Κατά τον χρόνο εκδόσεως της αποφάσεως αυτής, ήταν απολύτως δυνατή η εξατομίκευση του εν λόγω υπευθύνου διοργανώσεως του Παγκοσμίου Κυπέλλου και, ως εκ τούτου, η απόφαση αυτή τον αφορά ατομικά.
(βλ. σκέψεις 43-45)
3. Το άρθρο 3α, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/552, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, συγκεκριμενοποίησε τη δυνατότητα των κρατών μελών να περιορίζουν, βάσει επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος, την άσκηση, στον τομέα των οπτικοακουστικών μέσων, των θεμελιωδών ελευθεριών που κατοχυρώνονται από το πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο.
Η ελευθερία εκφράσεως, όπως αυτή προστατεύεται δυνάμει του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καταλέγεται μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων που διασφαλίζει η κοινοτική έννομη τάξη και συνιστά επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος δυνάμενο να δικαιολογήσει τέτοιους περιορισμούς. Κατά την παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου, η ελευθερία εκφράσεως περιλαμβάνει και την ελευθερία λήψεως πληροφοριών.
Πάντως, όπως προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας 97/36, για την τροποποίηση της οδηγίας 89/552, τα προβλεπόμενα από το άρθρο 3α της τελευταίας αυτής οδηγίας μέτρα αποσκοπούν στην προάσπιση του δικαιώματος στην ενημέρωση και στην εξασφάλιση της ευρείας προσβάσεως του κοινού στην τηλεοπτική κάλυψη εκδηλώσεων, εθνικών ή όχι, μείζονος σημασίας για την κοινωνία. Κατά την αιτιολογική σκέψη 21 της οδηγίας 97/36, μια εκδήλωση αποτελεί εκδήλωση μείζονος σημασίας οσάκις είναι εξέχουσα, παρουσιάζει ενδιαφέρον για το ευρύ κοινό στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή σε συγκεκριμένο κράτος μέλος ή σε σημαντικό τμήμα συγκεκριμένου κράτους μέλους και διοργανώνεται εκ των προτέρων από υπεύθυνο διοργανώσεως εκδηλώσεων ο οποίος έχει εξουσιοδοτηθεί να πωλεί τα σχετικά με την εν λόγω εκδήλωση δικαιώματα.
Κατά συνέπεια, εφόσον τα προβλεπόμενα από το άρθρο 3α, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/552 μέτρα αφορούν εκδηλώσεις μείζονος σημασίας για την κοινωνία, τα εν λόγω μέτρα δικαιολογούνται από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος. Τα εν λόγω μέτρα πρέπει, ακόμη, να είναι πρόσφορα για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και να μην υπερβαίνουν τα αναγκαία για την επίτευξη του σκοπού αυτού όρια.
(βλ. σκέψεις 52, 55-58)
4. Το άρθρο 3α της οδηγίας 89/552, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, στο οποίο αναφέρεται η αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας 97/36, για την τροποποίηση της οδηγίας 89/552, δεν προβαίνει σε εναρμόνιση των συγκεκριμένων εκδηλώσεων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν από τα κράτη μέλη ως μείζονος σημασίας για την κοινωνία. Επομένως, η αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας 97/36 δεν μπορεί να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η συμπερίληψη του Παγκοσμίου Κυπέλλου σε εθνικό κατάλογο εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία την καθιστά, αυτομάτως, συμβατή προς το κοινοτικό δίκαιο. Κατά μείζονα λόγο, από την ως άνω αιτιολογική σκέψη δεν μπορεί να συναχθεί ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο μπορεί, εν πάση περιπτώσει, να περιλαμβάνεται βασίμως, στο σύνολό του, σε έναν τέτοιο κατάλογο ανεξαρτήτως του ενδιαφέροντος που προκαλούν, εντός του οικείου κράτους μέλους, οι ποδοσφαιρικοί αγώνες της διοργανώσεως αυτής.
Παρά την ως άνω έλλειψη εναρμονίσεως στο επίπεδο των συγκεκριμένων εκδηλώσεων που μπορούν να θεωρηθούν από ένα κράτος μέλος ως εκδηλώσεις μείζονος σημασίας για την κοινωνία του εν λόγω κράτους μέλους, η περιλαμβανόμενη στην αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας 97/36 μνεία του Παγκοσμίου Κυπέλλου συνεπάγεται ότι η Επιτροπή δεν μπορεί να θεωρεί την αναγραφή αγώνων της διοργανώσεως αυτής σε κατάλογο εκδηλώσεων ως αντίθετη προς το κοινοτικό δίκαιο με το αιτιολογικό ότι το οικείο κράτος μέλος δεν της γνωστοποίησε τους ειδικούς λόγους που δικαιολογούν τη σημασία που ενέχουν οι εν λόγω αγώνες για την κοινωνία. Ωστόσο, τυχόν συμπέρασμα της Επιτροπής, κατά το οποίο η συμπερίληψη του Παγκοσμίου Κυπέλλου, στο σύνολό του, σε κατάλογο εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία ενός κράτους μέλους είναι συμβατή προς το κοινοτικό δίκαιο, για τον λόγο ότι, κατά την Επιτροπή, η διοργάνωση αυτή θεωρείται βασίμως, λόγω των χαρακτηριστικών της, ως ενιαία εκδήλωση, μπορεί να αμφισβητηθεί βάσει συγκεκριμένων στοιχείων εκ των οποίων να προκύπτει ότι οι αγώνες «μικρότερου ενδιαφέροντος» δεν ενέχουν τέτοια σημασία για την κοινωνία του κράτους αυτού.
(βλ. σκέψεις 59-60, 95)
5. Το άρθρο 3α της οδηγίας 89/552, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, προβλέποντας ότι εναπόκειται στα κράτη μέλη να προσδιορίζουν τις εκδηλώσεις μείζονος σημασίας για την κοινωνία του εκάστοτε κράτους μέλους κατά την έννοια της αιτιολογικής σκέψεως 21 της οδηγίας 97/36, αναγνωρίζει στα κράτη μέλη σημαντικό περιθώριο εκτιμήσεως επ’ αυτού.
Όταν μια εκδήλωση ενέχει μείζονα σημασία για την κοινωνία ενός κράτους μέλους, η Επιτροπή δεν υποπίπτει σε νομική πλάνη παραλείποντας, στο πλαίσιο του ελέγχου που ασκεί δυνάμει του άρθρου 3α, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552, να αντιταχθεί στην συμπερίληψη της ως άνω εκδηλώσεως στον καταρτισθέντα από το εν λόγω κράτος μέλος κατάλογο με το αιτιολογικό ότι μια άλλη εκδήλωση, η οποία ενδεχομένως ενέχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία για την εν λόγω κοινωνία, δεν περιλαμβάνεται στον ως άνω κατάλογο.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά την επιλογή μεταξύ περισσοτέρων συγκεκριμένων εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία κατά την έννοια της οδηγίας 97/36, δεν είναι δυνατό να επιβληθεί άμεσα ή έμμεσα στα κράτη μέλη η δέσμευση να περιλαμβάνουν στους καταλόγους τους εκδηλώσεις άλλες από αυτές που τα εν λόγω κράτη μέλη επιλέγουν να περιλάβουν σ’ αυτούς ούτε η υποχρέωση να παρεκκλίνουν από τους κανόνες της Συνθήκης σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι επιθυμούν.
(βλ. σκέψεις 94, 114-115)
6. Όταν κράτος μέλος επικαλείται διατάξεις όπως τα άρθρα 46 ΕΚ και 55 ΕΚ προκειμένου να δικαιολογήσει ρύθμιση ικανή να παρακωλύσει την άσκηση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών ή της ελευθερίας εγκαταστάσεως, η δικαιολόγηση αυτή, η οποία προβλέπεται από το κοινοτικό δίκαιο, πρέπει να ερμηνεύεται με γνώμονα τις γενικές αρχές του δικαίου και ιδίως τα θεμελιώδη δικαιώματα. Έτσι, μια τέτοια εθνική ρύθμιση μπορεί να υπαχθεί στις εξαιρέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις αυτές, μόνον αν είναι σύμφωνη με τα θεμελιώδη δικαιώματα για τον σεβασμό των οποίων μεριμνούν τα κοινοτικά δικαιοδοτικά όργανα. Παρομοίως, δεν είναι δυνατό να γίνει δεκτό ότι εθνικό μέτρο το οποίο δεν συνάδει προς τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως είναι το δικαίωμα ιδιοκτησίας, μπορεί να υπαχθεί στις αναγνωρισθείσες εξαιρέσεις ως εκ του ότι ανταποκρίνεται σε επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος, όπως είναι η παροχή στο ευρύ κοινό προσβάσεως, μέσω της τηλεοράσεως, στις εκδηλώσεις μείζονος σημασίας για την κοινωνία.
(βλ. σκέψη 138)
7. Οι διαδικασίες που ακολουθούνται από τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 3α, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/552, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, προκειμένου τα εν λόγω κράτη μέλη να εγκρίνουν τον κατάλογο εκδηλώσεων μείζονος σημασίας για την κοινωνία πρέπει να είναι σαφείς και διαφανείς, υπό την έννοια ότι οι εν λόγω διαδικασίες πρέπει να στηρίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια γνωστά εκ των προτέρων στους ενδιαφερομένους, κατά τρόπον ώστε να αποφεύγεται η αυθαίρετη άσκηση της εξουσίας εκτιμήσεως που έχουν τα κράτη μέλη όταν αποφασίζουν σχετικά με τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις που πρόκειται να περιληφθούν στους καταλόγους τους. Συγκεκριμένα, καίτοι είναι αληθές ότι η συμπερίληψη μιας εκδηλώσεως στον κατάλογο απαιτεί, κατά το εν λόγω άρθρο 3α, να ενέχει η εκδήλωση αυτή μείζονα σημασία για την κοινωνία, γεγονός παραμένει ότι η προτέρα θέσπιση συγκεκριμένων κριτηρίων υπό το πρίσμα των οποίων εκτιμάται η σημασία αυτή αποτελεί ουσιώδες στοιχείο προκειμένου οι εθνικές αποφάσεις να θεσπίζονται υπό καθεστώς διαφάνειας και εντός του πλαισίου του περιθωρίου εκτιμήσεως που διαθέτουν οι εθνικές αρχές επ’ αυτού.
(βλ. σκέψη 152)