Sprawa T‑188/12
Patrick Breyer
przeciwko
Komisji Europejskiej
Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Pisma procesowe złożone przez Republikę Austrii w ramach toczącego się przed Trybunałem postępowania w sprawie stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Odmowa udzielenia dostępu
Streszczenie – wyrok Sądu (druga izba) z dnia 27 lutego 2015 r.
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Skarga na decyzję instytucji odmawiającą dostępu do dokumentów – Dokumenty przedstawione w toku instancji – Skarga, która stała się bezprzedmiotowa – Umorzenie postępowania
(art. 263 TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady)
2. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Pojęcie dokumentu – Zakres
[rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 ust. 3, art. 3 lit. a)]
3. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Pojęcie dokumentu – Zakres – Pisma procesowe sporządzone przez państwo członkowskie w ramach zakończonego postępowania sądowego przed Trybunałem Sprawiedliwości – Zaliczenie
[art. 258 TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 ust. 3, art. 3 lit. a), art. 4 ust. 2]
4. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Zakres – Wyłączenie dokumentów Trybunału Sprawiedliwości mających związek z jego działalnością orzeczniczą – Pojęcie – Pisma procesowe złożone przez państwo członkowskie w ramach zakończonego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Wyłączenie
(art. 15 ust. 3 akapit czwarty TFUE, art. 258 TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 2, art. 5)
5. Postępowanie sądowe – Postępowanie ze sprawami wniesionymi do Sądu – Ochrona przyznana stronom przed czynieniem niewłaściwego użytku z pism procesowych – Zakres – Publikacja w Internecie odpowiedzi na skargę strony przeciwnej – Niedopuszczalność – Uwzględnienie przy podziale kosztów
(regulamin postępowania przed Sądem, art. 87 § 3; instrukcje dla sekretarza Sądu, art. 5 ust. 8)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 27–29)
2. Pojęcie dokumentu, które w art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji zdefiniowano szeroko, obejmuje „wszelkie treści bez względu na ich nośnik (zapisane na papierze, przechowywane w formie elektronicznej lub jako nagranie dźwiękowe, wizualne lub audiowizualne) dotyczące kwestii związanych z polityką, działalnością i decyzjami mieszczącymi się w sferze odpowiedzialności instytucji Unii”. Powyższa definicja oparta jest w istocie na treści utrwalonej, którą po jej stworzeniu można odtworzyć lub z którą można się zapoznać, przy czym, po pierwsze, rodzaj nośnika, na którym przechowywane są treść, typ i rodzaj przechowywanej treści, podobnie jak wielkość, długość, waga lub sposób prezentacji treści, są pozbawione znaczenia przy ustalaniu, czy treść tę wspomniana definicja obejmuje, czy nie, a po drugie, jedynym ograniczeniem związanym z treścią, którą może obejmować ta definicja, jest warunek, że treść ta musi dotyczyć kwestii związanych z polityką, działalnością lub decyzjami mieszczącymi się w sferze odpowiedzialności danej instytucji.
(por. pkt 41, 42)
3. Pisma sporządzone przez państwo członkowskie, złożone w Trybunale Sprawiedliwości w ramach wniesionej na podstawie art. 258 TFUE skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i przekazane Komisji, będącej stroną w tym postępowaniu, powinny być zakwalifikowane jako dokumenty przechowywane przez instytucję w rozumieniu przepisów art. 2 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji w związku z art. 3 lit. a) tego aktu.
Wniosku tego nie podważa okoliczność, że dane pisma procesowe zostały skierowanie nie do wspomnianej instytucji będącej stroną w postępowaniu, lecz do Trybunału, oraz że Trybunał przekazał jej jedynie kopie owych pism. Otóż o ile na mocy art. 2 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001 jedynie dokumenty przechowywane przez instytucję, tj. dokumenty sporządzane lub otrzymywane przez nią i pozostające w jej posiadaniu, objęte są zakresem stosowania tego rozporządzenia, o tyle przepis ten w żaden sposób nie uzależnia stosowania wspomnianego rozporządzenia do dokumentów otrzymywanych przez instytucję od warunku, że dany dokument został do niej skierowany i bezpośrednio przekazany przez jego autora. Jednocześnie skoro pojęcie dokumentu jest w art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 1049/2001 zdefiniowane szeroko, w oparciu o istnienie treści utrwalonej, to należy stwierdzić, że dla istnienia dokumentu w rozumieniu wspomnianego przepisu bez znaczenia jest fakt, że sporne pisma zostały przekazane danej instytucji w postaci kopii, a nie w postaci oryginałów.
Ponadto z szerokiej definicji pojęcia dokumentu oraz z brzmienia i samego faktu istnienia w art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia nr 1049/2001 wyjątku odnoszącego się do ochrony postępowania sądowego wynika, że prawodawca Unii nie chciał wyłączać spornej działalności instytucji z prawa obywateli do dostępu do dokumentów. Stwierdzenie to narzuca się tym bardziej, że wspomniane rozporządzenie ani nie wyklucza działalności spornej instytucji z zakresu jego stosowania, ani nie ogranicza tego zakresu wyłącznie do działalności administracyjnej. Co więcej, ponieważ pisma procesowe zostały przekazane Komisji w ramach skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, którą instytucja ta wniosła w ramach wykonywania swych kompetencji na podstawie art. 258 TFUE, Komisja otrzymała je w ramach wykonywania swych kompetencji.
Dodatkowo włączenie do zakresu stosowania rozporządzenia nr 1049/2001 pism procesowych złożonych przez państwo członkowskie w postępowaniu sądowym nie prowadzi do naruszenia celu przepisów szczególnych dotyczących dostępu do dokumentów odnoszących się do postępowań sądowych. Ochrona postępowania sądowego może bowiem w stosownym przypadku być zapewniona poprzez stosowanie wyjątku przewidzianego w art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia nr 1049/2001, przy czym w celu wykładni wyjątku dotyczącego ochrony postępowania sądowego można uwzględnić brak w przepisach szczególnych dotyczących sądów Unii prawa dostępu stron trzecich do pism procesowych przedkładanych tym sądom w ramach postępowania sądowego.
(por. pkt 48–51, 53, 54, 57, 61, 104, 105)
4. Podobnie jak w przypadku pism procesowych sporządzanych przez Komisję na potrzeby postępowania sądowego, pisma przedłożone Trybunałowi Sprawiedliwości przez państwo członkowskie w ramach skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wniesionej przeciwko temu państwu przez Komisję, posiadają szczególny charakter ze względu na to, iż z samej swej natury należą one także do działalności orzeczniczej Trybunału. Zważywszy bowiem, że w swoich pismach procesowych pozwane państwo członkowskie może w szczególności przytoczyć wszystkie zarzuty, jakimi dysponuje, na swoją obronę, pisma procesowe pozwanego państwa członkowskiego dostarczają Trybunałowi dowodów, na podstawie których ma on wydać rozstrzygnięcie.
W tym względzie pisma procesowe składane przez państwo członkowskie w ramach postępowania w sprawie stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, mimo że należą do działalności orzeczniczej sądów Unii, nie są, podobnie jak pisma Komisji, objęte wykluczeniem z zakresu prawa dostępu do dokumentów przewidzianym, co się tyczy działalności orzeczniczej Trybunału Sprawiedliwości, w art. 15 ust. 3 akapit czwarty TFUE. Poza faktem, że pisma procesowe sporządzone przez państwo członkowskie w ramach postępowania sądowego mają szczególny charakter, ani fakt, że pisma te zostały sporządzone przez różnych autorów, ani charakter tych pism nie stwarzają obowiązku dokonania rozróżnienia, w celu włączenia ich do zakresu stosowania prawa dostępu do dokumentów, pomiędzy pismami pochodzącymi od Komisji a pismami pochodzącymi od państwa członkowskiego. Z powyższego wynika, że art. 15 ust. 3 akapit czwarty TFUE nie może być interpretowany w ten sposób, że ustanawia on, w odniesieniu do dostępu do pism sporządzonych przez instytucję w ramach postępowania sądowego, jakąkolwiek zasadę autorstwa, która nakładałaby obowiązek dokonania rozróżnienia pomiędzy pismami sporządzonymi przez instytucję w ramach postępowania sądowego a pismami przedstawionymi przez państwo członkowskie w ramach spornego etapu postępowania w sprawie stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Należy natomiast dokonać rozróżnienia pomiędzy z jednej strony wykluczeniem na mocy art. 15 ust. 3 akapit czwarty TFUE działalności orzeczniczej Trybunału z zakresu prawa dostępu do dokumentów a z drugiej strony – pismami sporządzonymi w ramach takiego postępowania, które mimo że należą do wspomnianej działalności orzeczniczej, nie są jednak objęte wykluczeniem ustanowionym w tym przepisie, lecz podlegają prawu dostępu do dokumentów. W związku z powyższym art. 15 ust. 3 akapit czwarty TFUE nie sprzeciwia się włączeniu pism złożonych przez państwo członkowskie w ramach postępowania sądowego do zakresu stosowania rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, o ile jednak spełnione są warunki stosowania tego rozporządzenia i bez uszczerbku dla stosowania w odpowiednim przypadku jednego z wyjątków, o których mowa w art. 4 wspomnianego rozporządzenia, oraz przewidzianej w ust. 5 tego przepisu możliwości zażądania przez państwo członkowskie, by dana instytucja nie ujawniała tych pism.
(por. pkt 72, 73, 79–83)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 118–120)