Υπόθεση T‑494/10

Bank Saderat Iran

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα ληφθέντα κατά του Ιράν, με σκοπό την παρεμπόδιση της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων — Δέσμευση κεφαλαίων — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Δικαιώματα άμυνας — Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας — Πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 5ης Φεβρουαρίου 2013

1.      Διαδικασία — Απόφαση ή κανονισμός που αντικαθιστά την προσβαλλομένη πράξη κατά την εκκρεμοδικία — Νέο στοιχείο — Διεύρυνση των αρχικών αιτημάτων και των αρχικών ισχυρισμών

2.      Θεμελιώδη δικαιώματα — Δικαιώματα άμυνας — Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας — Επίκληση εκ μέρους νομικού προσώπου το οποίο θεωρείται φορέας τρίτου κράτους — Επιτρέπεται — Δικονομικοί κανόνες προβλεφθέντες για τις προσφυγές ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου — Απαράδεκτο των προσφυγών που έχουν ασκηθεί από κυβερνητικές οργανώσεις — Εφαρμογή ενώπιον του δικαστή της Ένωσης — Αποκλείεται

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 17, 41 και 47)

3.      Πράξεις των οργάνων — Αιτιολόγηση — Υποχρέωση — Περιεχόμενο — Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν — Δέσμευση των κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που μετέχουν στη διάδοση των πυρηνικών όπλων ή την υποστηρίζουν — Ελάχιστες απαιτήσεις

(Άρθρο 296, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 423/2007, άρθρο 15 § 3, 961/2010, άρθρο 36 § 3, και 267/2012, άρθρο 46 § 3· απόφαση 2010/413 του Συμβουλίου, άρθρο 24 § 3)

4.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αρχές — Δικαιώματα άμυνας — Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας — Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν — Δέσμευση των κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που μετέχουν στη διάδοση των πυρηνικών όπλων ή την υποστηρίζουν — Υποχρέωση κοινοποιήσεως των επιβαρυντικών στοιχείων — Περιεχόμενο

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 §§ 4 και 6)

5.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αρχές — Δικαιώματα άμυνας — Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν — Δέσμευση των κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που μετέχουν στη διάδοση των πυρηνικών όπλων ή την υποστηρίζουν — Δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα — Δικαίωμα εξαρτώμενο από την υποβολή σχετικής αιτήσεως προς το Συμβούλιο

(Κανονισμοί του Συμβουλίου 423/2007, 961/2010 και 267/2012· απόφαση 2010/413 του Συμβουλίου)

6.      Ευρωπαϊκή Ένωση — Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν — Δέσμευση των κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που μετέχουν στη διάδοση των πυρηνικών όπλων ή την υποστηρίζουν — Προσφυγή ακυρώσεως εκ μέρους οντότητας θιγόμενης από απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων — Κατανομή του βάρους της αποδείξεως — Δικαστικός έλεγχος

(Κανονισμοί του Συμβουλίου 423/2007, 668/2010, 961/2010, 1245/2011 και 267/2012· αποφάσεις του Συμβουλίου 2010/413, 2010/644 και 2011/783)

7.      Προσφυγή ακυρώσεως — Ακυρωτική απόφαση — Αποτελέσματα

(Άρθρα 264, εδ. 2, ΣΛΕΕ και 280 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρα 56, εδ. 1, και 60, εδ. 2· κανονισμοί του Συμβουλίου 423/2007, 668/2010, 961/2010, 1245/2011 και 267/2012· αποφάσεις του Συμβουλίου 2010/413, 2010/644 και 2011/783)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 30)

2.      Το δίκαιο της Ένωσης δεν περιέχει κανόνα ο οποίος να εμποδίζει τα νομικά πρόσωπα που είναι φορείς τρίτων κρατών να επικαλούνται υπέρ εαυτών τις προστασίες και εγγυήσεις που απορρέουν από τα θεμελιώδη δικαιώματα. Αντιθέτως, τα άρθρα 17, 41 και 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εγγυώνται τα δικαιώματα «κάθε προσώπου», έκφραση που περιλαμβάνει τα νομικά πρόσωπα αυτά. Συνεπώς, τα εν λόγω πρόσωπα μπορούν να επικαλούνται τα δικαιώματα αυτά ενώπιον του δικαστή της Ένωσης, στο μέτρο που είναι συμβατά προς την ιδιότητά τους ως νομικών προσώπων.

Ένας τέτοιος αποκλεισμός από τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν μπορεί ωσαύτως να θεμελιωθεί στο άρθρο 34 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κατά το οποίο δεν είναι παραδεκτές οι προσφυγές που ασκούν οι κυβερνητικοί οργανισμοί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

(βλ. σκέψεις 34-36, 39)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 47-49)

4.      Η αρχή του σεβασμού των δικαιωμάτων άμυνας επιτάσσει, αφενός, να γνωστοποιούνται στην ενδιαφερόμενη οντότητα τα στοιχεία που προβάλλονται εις βάρος της προς στήριξη της βλαπτικής γι’ αυτήν πράξεως. Αφετέρου, πρέπει να της παρέχεται η δυνατότητα να υποστηρίξει λυσιτελώς την άποψή της σε σχέση με τα στοιχεία αυτά.

Ως εκ τούτου, όσον αφορά την πρώτη πράξη με την οποία δεσμεύονται τα κεφάλαια μιας οντότητας, τα επιβαρυντικά στοιχεία πρέπει να κοινοποιούνται στον ενδιαφερόμενο είτε ταυτοχρόνως με την έκδοση της οικείας πράξεως είτε το συντομότερο δυνατό μετά την έκδοση αυτής, εκτός εάν δεν το επιτρέπουν επιτακτικοί λόγοι αφορώντες την ασφάλεια της Ένωσης ή των κρατών μελών της ή τον χειρισμό των διεθνών σχέσεών τους. Κατόπιν αιτήσεως της ενδιαφερόμενης οντότητας, η τελευταία δικαιούται να υποστηρίξει την άποψή της σε σχέση με τα στοιχεία αυτά και αφού εκδοθεί η πράξη. Υπό τις ίδιες επιφυλάξεις, κάθε επακόλουθης αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων πρέπει, κατ’ αρχήν, να προηγείται κοινοποίηση των νέων επιβαρυντικών στοιχείων και εκ νέου παροχή στην οικεία οντότητα της δυνατότητας να υποστηρίξει την άποψή της.

Ως εκ τούτου, η κοινοποίηση της προτάσεως λήψεως περιοριστικού μέτρου δεσμεύσεως κεφαλαίων προς το θιγόμενο πρόσωπο μετά την προθεσμία που έχει ταχθεί προκειμένου το πρόσωπο αυτό να υποβάλει τις παρατηρήσεις του δεν του παρέχει έγκαιρη πρόσβαση στα στοιχεία του φακέλου του και συνεπάγεται ως εκ τούτου προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας.

Εξάλλου, όσον αφορά την αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, η αποτελεσματικότητα του δικαστικού ελέγχου συνεπάγεται ότι η οικεία αρχή της Ένωσης οφείλει να γνωστοποιήσει στη θιγόμενη οντότητα τους λόγους για τους οποίους λαμβάνεται ένα περιοριστικό μέτρο, κατά το μέτρο του δυνατού, είτε κατά τον χρόνο λήψεως του εν λόγω μέτρου είτε, τουλάχιστον, το ταχύτερο δυνατό μετά τη λήψη του, ώστε να παρασχεθεί στη θιγόμενη οντότητα η δυνατότητα να ασκήσει, εμπροθέσμως, το δικαίωμά της για προσφυγή. Η τήρηση της υποχρεώσεως γνωστοποιήσεως των λόγων αυτών είναι, πράγματι, αναγκαία προκειμένου να παρασχεθεί στους αποδέκτες των περιοριστικών μέτρων η δυνατότητα να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες και να αποφασίσουν, έχοντας γνώση όλων των στοιχείων, αν είναι πρόσφορο να προσφύγουν στον δικαστή της Ένωσης, αλλά και προκειμένου να παρασχεθεί πλήρως στον δικαστή αυτόν η δυνατότητα ασκήσεως του ελέγχου νομιμότητας της επίμαχης κοινοτικής πράξεως για τον οποίο είναι αρμόδιος.

Ως εκ τούτου, ο ασαφής χαρακτήρας των λόγων που δικαιολογούν την έκδοση αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων, καθώς και η όψιμη κοινοποίηση της προτάσεως εκδόσεώς της στοιχειοθετούν προσβολή του δικαιώματος του αποδέκτη της αποφάσεως αυτής σε αποτελεσματική δικαστική προστασία.

(βλ. σκέψεις 51, 52, 54, 79, 90, 99)

5.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 53)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 105, 115, 116)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 118, 119, 125, 126)