Sprawa T‑494/10
Bank Saderat Iran
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte wobec Iranu w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania broni jądrowej – Zamrożenie funduszy – Obowiązek uzasadnienia – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Oczywisty błąd w ocenie
Streszczenie – wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 5 lutego 2013 r.
1. Postępowanie – Decyzja lub rozporządzenie zastępujące w toku postępowania zaskarżony akt – Nowa okoliczność – Rozszerzenie wstępnie przedstawionych żądań i zarzutów
2. Prawa podstawowe – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Powoływanie się przez osobę prawną uważaną za emanację państwa trzeciego – Dopuszczalność – Przepisy proceduralne przewidziane dla skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – Niedopuszczalność skarg wniesionych przez organizacje rządowe – Możliwość stosowania przed sądem Unii – Wykluczenie
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2, art. 17, 41, 47)
3. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Wymogi minimalne
(art. 296 akapit drugi TFUE; rozporządzenia Rady: nr 423/2007, art. 15 ust. 3; nr 961/2010, art. 36 ust. 3; nr 267/2012, art. 46 ust. 3; decyzja Rady 2010/413, art. 24 ust. 3)
4. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Obowiązek przekazania dowodów obciążających – Zakres
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; wspólne stanowisko Rady 2001/931, art. 1 ust. 4, 6)
5. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawo do obrony – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Prawo dostępu do dokumentów – Prawo uzależnione od złożenia w tym celu wniosku do Rady
(rozporządzenia Rady: nr 423/2007; nr 961/2010; nr 267/2012; decyzja Rady 2010/413)
6. Unia Europejska – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez podmiot, którego dotyczy decyzja o zamrożeniu funduszy – Rozłożenie ciężaru dowodu – Kontrola sądowa
(rozporządzenia Rady: nr 423/2007; nr 668/2010; nr 961/2010; nr 1245/2011; nr 267/2012; decyzja Rady 2010/413; 2010/644; 2011/783)
7. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki
(art. 264 akapit drugi TFUE, art. 280 TFUE; statut Trybunału, art. 56 akapit pierwszy, art. 60 akapit drugi; rozporządzenia Rady: nr 423/2007; nr 668/2010; nr 961/2010; nr 1245/2011; nr 267/2012; decyzje Rady 2010/413; 2010/644; 2011/783)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 30)
2. Prawo Unii nie zawiera normy uniemożliwiającej osobom prawnym będącym emanacją państw trzecich powoływanie się na swoją rzecz na ochronę i gwarancje związane z prawami podstawowymi. Przeciwnie, art. 17, 41 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej gwarantują prawa „każdemu”, które to sformułowanie obejmuje te osoby prawne. Na te same prawa osoby owe mogą więc powołać się również przed sądem Unii, o ile prawa te są możliwe do pogodzenia z ich statusem osoby prawnej.
Tego rodzaju odmowa przyznania praw podstawowych nie może również opierać się na art. 34 europejskiej konwencji praw człowieka, która nie przewiduje dopuszczalności skarg wnoszonych do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez organizacje rządowe.
(por. pkt 34–36, 39)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 47–49)
4. Zasada poszanowania prawa do obrony wymaga z jednej strony, żeby dowody obciążające zainteresowany podmiot, uwzględnione w celu uzasadnienia niekorzystnego dla niego aktu, zostały podane do jego wiadomości. Z drugiej strony podmiot ten winien mieć możliwość zaprezentowania w odpowiedni sposób swojego punktu widzenia w przedmiocie tych dowodów.
Tym samym, co się tyczy pierwszego aktu, na mocy którego zamrożone zostają fundusze danego podmiotu, to – o ile nadrzędne względy bezpieczeństwa Unii lub jej państw członkowskich lub względy dotyczące prowadzenia ich stosunków międzynarodowych nie stoją na przeszkodzie – poinformowanie o dowodach obciążających powinno nastąpić albo jednocześnie z przyjęciem danego aktu, albo możliwie najszybciej po jego przyjęciu. Po wydaniu aktu zainteresowanemu podmiotowi przysługuje prawo, na jego wniosek, do przedstawienia własnego stanowiska w przedmiocie tych dowodów. Z tymi samymi zastrzeżeniami każda kolejna decyzja o zamrożeniu funduszy powinna zasadniczo zostać poprzedzona ponownym umożliwieniem zainteresowanemu podmiotowi przedstawienia jego stanowiska.
I tak, przekazanie wniosku dotyczącego przyjęcia środka ograniczającego w postaci zamrożenia funduszy zainteresowanej osobie po upływie terminu wyznaczonego jej do przedstawienia uwag nie umożliwia jej dostępu do dowodów we właściwym czasie i prowadzi zatem naruszenia prawa do obrony.
Ponadto, jeżeli chodzi o zasadę skutecznej ochrony sądowej, skuteczność kontroli sądowej wymaga, by odpowiedni organ Unii przedstawił powody zastosowania środka ograniczającego podmiotowi, którego środek ten dotyczy, o ile to tylko możliwe, w momencie podejmowania rzeczonego środka albo przynajmniej możliwie jak najszybciej po jego podjęciu, w celu umożliwienia podmiotowi, którego środek ten dotyczy, skorzystania w terminie z prawa do wniesienia skargi. Przestrzeganie obowiązku informowania o tych powodach jest bowiem konieczne zarówno w celu umożliwienia adresatom środków ograniczających obrony ich praw w możliwie najlepszych warunkach oraz podjęcia decyzji przy pełnej znajomości sprawy o celowości wystąpienia do sądu Unii, jak i w celu zapewnienia, by sąd był w pełni w stanie wywiązać się z ciążącego na nim obowiązku dokonania kontroli zgodności z prawem danego aktu.
Zatem niejasny charakter powodów uzasadniających przejęcie decyzji o zamrożeniu funduszy i opóźnione przekazanie wniosku dotyczącego tego zamrożenia stanowią naruszenie prawa do skutecznej ochrony sądowej osoby będącej adresatem tej decyzji.
(por. pkt 51, 52, 54, 79, 90, 99)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 53)
6. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 105, 115, 116)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 118, 119, 125, 126)