Sprawa C‑92/11

RWE Vertrieb AG

przeciwko

Verbraucherzentrale Nordrhein-Westfalen eV

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesgerichtshof)

Dyrektywa 2003/55/WE – Rynek wewnętrzny gazu ziemnego – Dyrektywa 93/13/EWG – Artykuł 1 ust. 2 oraz art. 3–5 – Umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami – Ogólne warunki – Nieuczciwe postanowienia umowne – Jednostronna zmiana ceny usługi przez przedsiębiorcę – Odesłanie do bezwzględnie obowiązujących przepisów ustanowionych dla innej kategorii konsumentów – Możliwość zastosowania dyrektywy 93/13 – Obowiązek zredagowania prostym i zrozumiałym językiem oraz obowiązek przejrzystości

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 21 marca 2013 r.

1.        Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa 93/13 – Zakres stosowania – Wyłączenie przewidziane w odniesieniu do warunków umowy odzwierciedlających obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze – Warunki umowy przejmujące zasadę prawa krajowego mającą zastosowanie do innej kategorii umowy – Stosowanie dyrektywy

(dyrektywa Rady 93/13, art. 1 ust. 2)

2.        Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa 93/13 – Wspólne zasady rynku wewnętrznego gazu ziemnego – Dyrektywa 2003/55 – Standaryzowana klauzula umowna zastrzegająca dla przedsiębiorstwa zaopatrzenia prawo do zmiany opłat za dostawy gazu – Dopuszczalność – Przesłanki – Obowiązek spełniania wymogów dobrej wiary, równowagi i przejrzystości

(dyrektywa 2003/55 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 3 ust. 3; dyrektywa Rady 93/13, art. 3, 5)

3.        Pytania prejudycjalne – Wykładnia – Skutki w czasie wyroków dokonujących wykładni – Skutek wsteczny – Granice – Konsekwencje finansowe wyroku – Konsekwencje nieuzasadniające ograniczenia w czasie skutków wyroku

(art. 267 TFUE)

1.        Artykuł 1 ust. 2 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, zgodnie z którym warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze nie podlegają przepisom dyrektywy, należy interpretować w ten sposób, że owa dyrektywa ma zastosowanie do klauzul ogólnych warunków włączonych do umów zawartych między przedsiębiorcą a konsumentem, które przejmują zasadę prawa krajowego mającą zastosowanie do innej kategorii umowy i które nie podlegają danym przepisom krajowym.

Zezwolenie na wyłączenie stosowania dyrektywy 93/13 do warunków umownych tylko z tego względu, że przejmują one krajowe przepisy ustawowe lub wykonawcze, które nie mają zastosowania do umowy zawartej przez strony bądź powołują się na takie przepisy, podważałoby system ochrony konsumentów ustanowiony przez tę dyrektywę.

W tych okolicznościach bowiem przedsiębiorca mógłby łatwo uniknąć kontroli nieuczciwego charakteru warunków niepodlegających indywidualnemu uzgodnieniu z konsumentem poprzez zredagowanie warunków swoich umów w ten sam sposób, jak przewidziane przez przepisy krajowe dla niektórych kategorii umów. Tymczasem ogół praw i obowiązków ustanowionych tak zredagowaną umową niekoniecznie odpowiadałby równowadze, jaką ustawodawca krajowy zamierzał ustanowić dla umów regulowanych jego przepisami w tej dziedzinie.

(por. pkt 25, 30, 31, 39; pkt 1sentencji)

2.        Artykuły 3 i 5 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w związku z art. 3 ust. 3 dyrektywy 2003/55 dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 98/30 należy interpretować w ten sposób, że klauzula umowna, na podstawie której przedsiębiorstwo zaopatrzenia zastrzega sobie prawo do zmiany opłat za dostawy gazu, odpowiada na istnienie uzasadnionego interesu przedsiębiorstwa zaopatrzenia w uprawnieniu do zmiany opłat za jego usługi.

Takie jednostronne dostosowanie powinno jednak spełniać wymogi dobrej wiary, równowagi i przejrzystości ustanowione przez omawiane przepisy. W celu oceny, czy owa klauzula odpowiada wspomnianym wymogom, należy ustalić:

– czy umowa wskazuje w sposób przejrzysty powody i sposób zmiany rzeczonych opłat, tak aby konsument mógł przewidzieć, w oparciu o jasne i zrozumiałe kryteria, ewentualne zmiany tych opłat. Brak informacji w tym zakresie przed zawarciem umowy co do zasady nie może być zrekompensowany samą okolicznością, że w czasie wykonywania umowy konsumenci zostaną poinformowani o zmianie opłat z odpowiednim wyprzedzeniem oraz o ich prawie do rozwiązania umowy, jeżeli nie zamierzają zaakceptować tej zmiany, oraz

– czy przyznane konsumentowi uprawnienie do rozwiązania umowy w konkretnych warunkach może być skutecznie wykonane.

(por. pkt 46, 47, 55; pkt 2 sentencji)

3.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 58–62)