Αναίρεση που άσκησε στις 29 Ιανουαρίου 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της αποφάσεως που εξέδωσε το Γενικό Δικαστήριο στις 17 Νοεμβρίου 2017 στην υπόθεση T-263/15, Gmina Miasto Gdynia και Port Lotniczy Gdynia Kosakowo κατά Επιτροπής
(Υπόθεση C-56/18 P)
Γλώσσα διαδικασίας: η πολωνική
Διάδικοι
Αναιρεσείουσα: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (εκπρόσωποι: K. Herrmann, D. Recchia και S. Noë)
Λοιποί διάδικοι στην αναιρετική διαδικασία: Gmina Miasto Gdynia, Port Lotniczy Gdynia Kosakowo sp. z o.o., Δημοκρατία της Πολωνίας
Αιτήματα
Η αναιρεσείουσα ζητεί από το Δικαστήριο:
να αναιρέσει την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της 17ης Νοεμβρίου 2017 στην υπόθεση T-263/15, Gmina Miasto Gdynia και Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo sp. z o.o.·
να απορρίψει την τρίτη αιτίαση του έκτου λόγου της προσφυγής ως αβάσιμη·
να αναπέμψει την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο προκειμένου να αποφανθεί επί των πέντε λοιπών λόγων της προσφυγής·
επικουρικώς:
να αναιρέσει την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της 17ης Νοεμβρίου 2017 στην υπόθεση T-263/15, Gmina Miasto Gdynia και Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo sp. z o.o., στο μέτρο κατά το οποίο το σημείο 1 του διατακτικού της αποφαίνεται επίσης επί της επενδυτικής ενίσχυσης·
να αναπέμψει την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο προκειμένου να αποφανθεί επί των πέντε λοιπών λόγων της προσφυγής·
να επιφυλαχθεί ως προς τα δικαστικά έξοδα τόσο της πρωτόδικης όσο και της αναιρετικής διαδικασίας.
Λόγοι αναιρέσεως και κύρια επιχειρήματα
Κατά την άποψη της Επιτροπής, η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου στην υπόθεση T-263/15 πρέπει να αναιρεθεί διότι ενέχει νομικά σφάλματα τα οποία η Επιτροπή προβάλλει υπό τη μορφή τριών νομικών ισχυρισμών:
1. Εσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός «του δικαιώματος των ενδιαφερομένων να υποβάλουν παρατηρήσεις» και των έννομων συνεπειών της προσβολής του δικαιώματος αυτού υπό το πρίσμα της απόφασης του Δικαστηρίου Ferriere Nord SpA κατά Επιτροπής, C-49/05 P.
Με την προσβαλλόμενη απόφαση 2015/1586/ΕΕ1 , η εκτίμηση ότι η ενίσχυση για τη λειτουργία της εταιρίας PLGK είναι ασύμβατη με την εσωτερική αγορά στηρίχθηκε σε δύο ανεξάρτητες μεταξύ τους βάσεις. Η κύρια βάση ήταν η ασυμβατότητα της επενδυτικής ενίσχυσης με την εσωτερική αγορά (βλ. αιτιολογική σκέψη 244 της προσβαλλόμενης απόφασης). Η μη πλήρωση του πρώτου κριτηρίου των κατευθυντηρίων γραμμών του 2014 όσον αφορά τη συμβολή της ενίσχυσης λειτουργίας στην επίτευξη ενός σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού ενδιαφέροντος αποτέλεσε απλώς δεύτερο συμπληρωματικό λόγο για την κήρυξη της εν λόγω ενίσχυσης ως ασύμβατης με την εσωτερική αγορά.
Εντούτοις, κατά τη συλλογιστική του Γενικού Δικαστηρίου στις σκέψεις 71-89 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης, η ασυμβατότητα της ενίσχυσης για τη λειτουργία της εταιρίας PLGK με την εσωτερική αγορά προκύπτει αποκλειστικά από την εφαρμογή των κατευθυντηρίων γραμμών του 2014, εξ ου και το Γενικό Δικαστήριο πραγματοποίησε την ανάλυσή του με γνώμονα την απόφαση Ferriere Nord, C-54/09 P. Η υπόθεση στην οποία στηρίχθηκε το Γενικό Δικαστήριο οφείλεται σε εσφαλμένη ερμηνεία της προσβαλλόμενης απόφασης και ειδικότερα των αιτιολογικών της σκέψεων 244-245 (βλ. κατωτέρω, δεύτερο λόγο αναίρεσης). Εάν το Γενικό Δικαστήριο είχε ερμηνεύσει ορθώς την προσβαλλόμενη απόφαση επί του ζητήματος αυτού, θα έπρεπε να έχει διαπιστώσει ότι η εξέταση της τρίτης αιτίασης του έκτου λόγου ήταν εκ προοιμίου αλυσιτελής (inopérant), και ότι, ως εκ τούτου, δεν μπορούσε να οδηγήσει στην ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης.
Με τις σκέψεις 69-89 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης, το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε δύο νομικά σφάλματα, καθόσον εφάρμοσε το «δικαίωμα υποβολής παρατηρήσεων», το οποίο αντλούν οι ενδιαφερόμενοι από το άρθρο 108, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, κατά τρόπο αντίθετο προς την απόφαση του Δικαστηρίου στην υπόθεση Ferriere Nord SpA κατά Επιτροπής, C-49/05 P, σκέψεις 78-84. Ο πρώτος λόγος αναίρεσης υποδιαιρείται σε δύο σκέλη:
i) στην κατάσταση επί της οποίας στηρίχθηκε η απόφαση, συντρέχει εσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός «του δικαιώματος των ενδιαφερομένων να υποβάλουν παρατηρήσεις» ως «ουσιώδους τύπου της διαδικασίας», η μη τήρηση του οποίου συνεπάγεται αυτοδικαίως την έλλειψη νομιμότητας της απόφασης της Επιτροπής χωρίς να απαιτείται να αποδειχθεί η επιρροή που ασκεί η εν λόγω παράβαση στην κατάσταση των ενδιαφερομένων και στο διατακτικό της εν λόγω απόφασης (σκέψεις 70, 81 και 83 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης).
ii) ακόμη όμως και αν γίνει δεκτό –όπως έπραξε το Γενικό Δικαστήριο– ότι η ασυμβατότητα της ενίσχυσης για τη λειτουργία της εταιρίας PLGK με την εσωτερική αγορά προέκυψε από την εφαρμογή των κατευθυντηρίων γραμμών του 2014, όπερ δεν ισχύει, το Γενικό Δικαστήριο προέβη συναφώς σε εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της απόφασης του Δικαστηρίου στην υπόθεση Ferriere Nord, C-45/09 P. Συγκεκριμένα, οι διατάξεις των κατευθυντηρίων γραμμών του 2014 που εφαρμόστηκαν για την εκτίμηση της ενίσχυσης λειτουργίας είχαν στην πραγματικότητα πανομοιότυπο ουσιαστικό περιεχόμενο με εκείνες που εφαρμόστηκαν στην ανακληθείσα απόφαση βάσει των κατευθυντηρίων γραμμών του 2005 και, ως εκ τούτου, οι παρατηρήσεις των ενδιαφερομένων ως προς τις κατευθυντήριες γραμμές του 2014 δεν μπορούσαν να ασκήσουν συναφώς επιρροή στο διατακτικό της απόφασης.
2. Εσφαλμένη ερμηνεία της προσβαλλόμενης απόφασης και της ανακληθείσας απόφασης της Επιτροπής.
Η έλλειψη νομιμότητας της προσβαλλόμενης απόφασης την οποία διαπίστωσε το Γενικό Δικαστήριο με τη σκέψη 89 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης στηρίζεται στο γεγονός ότι, με τις σκέψεις 84 έως 87 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης, ο λόγος ασυμβατότητας της ενίσχυσης λειτουργίας με την εσωτερική αγορά ο οποίος περιέχεται στην αιτιολογική σκέψη 244 της προσβαλλόμενης απόφασης ερμηνεύθηκε εσφαλμένως ως λόγος που απορρέει από τις κατευθυντήριες γραμμές του 2014 και από την ανακληθείσα απόφαση 2014/883/ΕΕ2 . Η εσφαλμένη ερμηνεία της αιτιολογικής σκέψης 244 της προσβαλλόμενης απόφασης οφείλεται σε εσφαλμένη ερμηνεία της αιτιολογικής σκέψης 245 της ίδιας αυτής απόφασης.
Με την αιτιολογική σκέψη 244 της προσβαλλόμενης απόφασης η Επιτροπή επικαλέστηκε την αιτιολογική σκέψη 227 της ανακληθείσας απόφασης 2014/883/ΕΕ επαναλαμβάνοντας το εκεί συναγόμενο συμπέρασμα, ότι «η χορήγηση ενίσχυσης λειτουργίας με σκοπό τη διασφάλιση της λειτουργίας ενός επενδυτικού έργου που επωφελείται από μη συμβιβάσιμη επενδυτική ενίσχυση είναι εγγενώς μη συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά». Με την επόμενη περίοδο της εν λόγω αιτιολογικής σκέψης 244 η Επιτροπή δικαιολόγησε το συμπέρασμα αυτό ως ακολούθως: «Χωρίς την παροχή της μη συμβιβάσιμης επενδυτικής ενίσχυσης, ο αερολιμένας της Gdynia δεν θα υπήρχε, καθώς χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από την εν λόγω ενίσχυση, και επενδύσεις λειτουργίας δεν μπορούν να χορηγηθούν για μη υφιστάμενες αερολιμενικές υποδομές».
Εντούτοις, με την αιτιολογική σκέψη 245 η Επιτροπή υποστήριξε ότι «[το] συμπέρασμα αυτό βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές ισχύει εξίσου βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές και αρκεί για να διαπιστωθεί ότι οι ενισχύσεις λειτουργίας που χορηγήθηκαν στον φορέα εκμετάλλευσης του αερολιμένα είναι ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά».
Η έκφραση «ισχύει […] βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές» η οποία χρησιμοποιείται στην αιτιολογική σκέψη 245 της προσβαλλόμενης απόφασης δεν έχει την έννοια ότι το κρίσιμο συμπέρασμα συνάγεται από αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές. Σημαίνει ότι το συμπέρασμα αυτό δεν επηρεάζεται από την εφαρμογή των διατάξεων των κατευθυντηρίων γραμμών του 2014. Με την παρατιθέμενη αιτιολογική σκέψη 245 της προσβαλλόμενης απόφασης επισημαίνεται ότι η ασυμβατότητα της ενίσχυσης λειτουργίας με την εσωτερική αγορά, η οποία προκύπτει από την ασυμβατότητα της επενδυτικής ενίσχυσης, είναι ανεξάρτητη (στηρίζεται σε χωριστή επιχειρηματολογία) από τις κατευθυντήριες γραμμές του 2014. Η «ανακρίβεια» που διαπιστώνει το Γενικό Δικαστήριο με τη σκέψη 85 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης όσον αφορά την ανακληθείσα απόφαση δεν είναι ικανή να θέσει εν αμφιβόλω την ορθότητα του ανωτέρω συμπεράσματος της προσβαλλόμενης απόφασης.
3. Λόγος αναίρεσης: το σημείο 1 του διατακτικού της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης είναι αντίθετο προς την αρχή της αναλογικότητας.
Επικουρικώς, σε περίπτωση κατά την οποία το Δικαστήριο κρίνει απορριπτέους τους ανωτέρω λόγους αναίρεσης, η Επιτροπή προβάλλει ότι το σημείο 1 του διατακτικού της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης, με το οποίο ακυρώνονται στο σύνολό τους τα άρθρα 2 έως 5 της προσβαλλόμενης απόφασης, είναι αντίθετο προς την αρχή της αναλογικότητας. Συγκεκριμένα, το εν λόγω σημείο του διατακτικού υπερβαίνει τα όρια της έλλειψης νομιμότητας της προσβαλλόμενης απόφασης η οποία διαπιστώνεται με τις σκέψεις 71-89 της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης και η οποία αφορά την ενίσχυση λειτουργίας, καθόσον περιέχει δικαστική κρίση και επί της επενδυτικής ενίσχυσης. Το Γενικό Δικαστήριο κακώς έκρινε ότι τα στοιχεία της προσβαλλόμενης απόφασης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα στηριζόμενο στο άρθρο της 2. Κατά πάγια όμως νομολογία, τα στοιχεία μιας πράξης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα εφόσον η μερική ακύρωσή της οδηγεί σε μεταβολή της ουσίας της. Η κήρυξη της ακυρότητας της προσβαλλόμενης απόφασης ως προς την ενίσχυση λειτουργίας δεν μεταβάλλει την ουσία της προσβαλλόμενης απόφασης, δεδομένου ότι η απόφαση αυτή αφορά περαιτέρω την επενδυτική ενίσχυση υπέρ της εταιρίας PLGK.
____________
1 Απόφαση (ΕΕ) 2015/1586 της Επιτροπής, της 26ης Φεβρουαρίου 2015, σχετικά με το μέτρο SA.35388 (13/C) (πρώην 13/NN και πρώην 12/N) – Πολωνία – Κατασκευή του αερολιμένα Gdynia-Kosakowo [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό C(2015) 1281] (ΕΕ 2015, L 250, σ. 165).
2 Απόφαση της Επιτροπής, της 11ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με το μέτρο κρατικής ενίσχυσης SA.35388 (13/C) (πρώην 13/NN και πρώην 12/N) – Πολωνία – Κατασκευή του αερολιμένα Gdynia-Kosakowo [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό C(2014) 759] (ΕΕ 2014, L 357, σ. 51).