Sprawa C‑295/12 P

Telefónica SA

i

Telefónica de España SAU

przeciwko

Komisji Europejskiej

Artykuł 102 TFUE – Nadużycie pozycji dominującej – Hiszpańskie rynki szerokopasmowego dostępu do Internetu – Zaniżanie marż – Artykuł 263 TFUE – Kontrola zgodności z prawem – Artykuł 261 TFUE – Nieograniczone prawo orzekania – Artykuł 47 karty – Zasada skutecznej ochrony sądowej – Nieograniczone prawo orzekania – Kwota grzywny – Zasada proporcjonalności – Zasada niedyskryminacji

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 10 lipca 2014 r.

1.        Odwołanie – Zarzuty – Brak określenia podnoszonego naruszenia prawa – Zarzut nieprecyzyjny – Niedopuszczalność

[art. 256 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 112 § 1 lit. c)]

2.        Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Ustanowienie w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej – Sądowa kontrola decyzji wydanych przez Komisję w dziedzinie konkurencji – Kontrola zgodności z prawem i nieograniczone prawo orzekania zarówno w odniesieniu do kwestii prawnych jak i stanu faktycznego – Naruszenie – Brak

(art. 101 TFUE, 102 TFUE, 261 TFUE, 263 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2, art. 17; nr 1/2003, art. 23 ust. 2, art. 31)

3.        Prawa podstawowe – Europejska konwencja praw człowieka – Akt prawny nieobowiązujący formalnie w porządku prawnym Unii

(art. 6 ust. 3 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 52 ust. 3)

4.        Postępowanie sądowe – Czas trwania postępowania przed Sądem – Rozsądny termin – Spór co do istnienia naruszenia reguł konkurencji – Niedotrzymanie rozsądnego terminu – Konsekwencje

(art. 263 TFUE, 340 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47 akapit drugi)

5.        Odwołanie – Zarzuty – Błędna ocena okoliczności faktycznych i dowodów – Kontrola oceny dowodów przez Trybunał – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia

(art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)

6.        Odwołanie – Zarzuty – Zarzut podniesiony po raz pierwszy w odwołaniu – Niedopuszczalność

(art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)

7.        Pozycja dominująca – Nadużycie – Pojęcie – Zachowania, których skutkiem jest ograniczenie konkurencji – Potencjalny skutek

(art. 102 TFUE)

8.        Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Niedziałanie wstecz przepisów karnych – Zakres stosowania – Decyzja Komisji stwierdzająca istnienie praktyki antykonkurencyjnej – Włączenie – Retroaktywne stosowanie nowej wykładni normy określającej naruszenie – Przewidywalny charakter nowej wykładni – Zasady legalności kar i pewności prawa – Brak naruszenia

(art. 101 TFUE, 102 TFUE)

9.        Pozycja dominująca – Właściwy rynek geograficzny – Oznaczenie – Kryteria – Ograniczenie do samego tylko terytorium kraju – Brak wpływu na wagę naruszenia

(art. 102 TFUE)

10.      Konkurencja – Grzywny – Decyzja nakładająca grzywny – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Wskazanie elementów oceny, które umożliwiły Komisji zmierzenie wagi i czasu trwania naruszenia – Wystarczające wskazanie – Obowiązek wskazania przez Komisję danych liczbowych dotyczących sposobu obliczenia grzywien – Brak

(art. 101 TFUE, 102 TFUE, 296 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)

11.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Obowiązek postępowania przez Komisję zgodnie z wcześniejszą praktyką wydawania decyzji – Brak – Podwyższenie ogólnego wymiaru grzywien – Dopuszczalność

(art. 101 TFUE, 102 TFUE, 102 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)

12.      Odwołanie – Właściwość Trybunału – Zakwestionowanie, ze względów słuszności, oceny dokonanej przez Sąd w zakresie kwoty grzywien nałożonych na przedsiębiorstwa, które naruszyły traktatowe reguły konkurencji – Wykluczenie – Zakwestionowanie tej oceny ze względów dotyczących naruszenia zasady proporcjonalności – Dopuszczalność

(art. 101 TFUE, 102 TFUE, 256 TFUE, 261 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 31)

1.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 29, 30, 72, 78, 79, 82,105, 122, 129, 131, 135, 138, 142, 174, 187, 232)

2.        Zasada skutecznej ochrony sądowej stanowi ogólną zasadę prawa Unii, która jest wyrażona obecnie w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i która w prawie Unii odpowiada art. 6 ust. 1 europejskiej konwencji praw człowieka.

Prawo Unii przewiduje system kontroli sądowej decyzji Komisji dotyczących postępowań na mocy art. 102 TFUE, który zapewnia wszystkie gwarancje wymagane przez art. 47 karty praw podstawowych Unii Europejskiej. W ramach tego systemu kontroli sądowej jest przeprowadzana przewidziana w art. 263 TFUE kontrola zgodności z prawem wydanych przez instytucje aktów, która w zastosowaniu art. 261 TFUE może zostać uzupełniona wykonaniem nieograniczonego prawa orzekania w odniesieniu do kar przewidzianych w tych rozporządzeniach.

Zakresem sprawowanej kontroli zgodności z prawem objęte są wydane przez Komisję decyzje dotyczące postępowań prowadzonych w zastosowaniu art. 102 TFUE, podczas gdy zakres przewidzianego w art. 31 rozporządzenia nr 1/2003 nieograniczonego prawa orzekania ogranicza się do takich elementów tych decyzji jak grzywny czy okresowe kary pieniężne.

Owa kontrola zgodności z prawem polega na tym, iż sąd Unii przeprowadza, zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym, ocenę podniesionych przeciwko spornej decyzji argumentów, i jest on przy tym uprawniony do przeprowadzenia oceny dowodów, stwierdzenia nieważności spornej decyzji i do zmiany kwoty grzywien. Sąd powinien w szczególności nie tylko zbadać materialną dokładność przytoczonych dowodów, ich wiarygodność i spójność, ale także zbadać, czy te dowody stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji, i czy mogą one stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na ich podstawie. Nie jest niezbędne dla przestrzegania zasady skutecznej ochrony sądowej, by Sąd miał obowiązek dokonać z urzędu kompletnego badania akt sprawy.

Aby spełnić wymogi związane z przeprowadzaniem kontroli w ramach wykonywania nieograniczonego prawa orzekania w rozumieniu art. 47 karty w zakresie dotyczącym grzywny, sąd Unii jest przy wykonywaniu uprawnień określonych w art. 261 TFUE i 263 TFUE zobowiązany do przeanalizowania wszystkich zarzutów natury prawnej czy faktycznej, za pomocą których podnoszące je chcą wykazać, iż kwota grzywny nie jest dostosowana do wagi i okresu trwania naruszenia.

(por. pkt 39, 40, 42, 45, 53–55, 200)

3.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 41)

4.        W braku jakiejkolwiek poszlaki wskazującej, że przewlekłość postępowania przed Sądem miała wpływ na wynik sporu, nieprzestrzeganie terminu do wydania rozsądnego orzeczenia nie może prowadzić do uchylenia wyroku. W istocie gdy nieprzestrzeganie rozsądnego terminu na wydanie orzeczenia pozostaje bez wpływu na wynik sporu, uchylenie zaskarżonego wyroku nie byłoby w stanie zaradzić naruszeniu przez Sąd zasady skutecznej ochrony sądowej.

Naruszenie przez sąd Unii wynikającego z art. 47 akapit drugi karty podstawowych Unii Europejskiej obowiązku do wydania w rozsądnym terminie orzeczenia w sprawach do niego skierowanych powinno spotkać się z sankcją w postaci skargi o odszkodowanie wniesionej przed Sąd, ponieważ taka skarga stanowi skuteczny ku temu środek. Zatem żądanie naprawienia szkody spowodowanej nieprzestrzeganiem przez Sąd rozsądnego terminu do wydania orzeczenia nie może być bezpośrednio przedłożone Trybunałowi w ramach odwołania, lecz należy je złożyć do samego Sądu.

(por. pkt 64, 66)

5.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 84, 89, 93, 107, 114, 153, 159, 163, 165, 176, 219, 225, 227)

6.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 99, 121, 144)

7.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 124)

8.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 147–149)

9.        W ramach oceny nadużycia pozycji dominującej naruszającego reguły konkurencji Unii, okoliczność, że dany rynek geograficzny ma zasięg ograniczony jedynie do terytorium krajowego, nie wyklucza zakwalifikowania naruszenia jako bardzo poważnego. Sama okoliczność, że Komisja w innych decyzjach zakwalifikowała rozpatrywane w nich naruszenia jako poważne, choć rynki geograficzne, których one dotyczyły, miały zasięg szerszy niż rynek właściwy w danej sprawie, jest sama w sobie bez znaczenia dla tej oceny, gdyż kwalifikacja naruszenia jako poważnego czy też bardzo poważnego nie zależy jedynie od zasięgu geograficznego rynku właściwego, lecz również od innych cech charakterystycznych danego naruszenia.

(por. pkt 178)

10.      Przy określaniu kwoty grzywny z tytułu naruszenia zasad konkurencji Komisja spełnia swój obowiązek uzasadnienia wówczas, gdy w swej decyzji wskaże ona elementy oceny, które umożliwiły jej zmierzenie wagi i czasu trwania naruszenia; wymóg ten nie zobowiązuje Komisji do wskazania w jej decyzji danych liczbowych dotyczących sposobu obliczenia grzywny. Ponadto nie ma miejsce uchybienie temu obowiązkowi, gdy Komisja nie bierze pod uwagę zmiennego stopnia wagi naruszenia oraz nie rozróżnia dwóch odrębnych okresów naruszenia.

(por. pkt 181–183, 195)

11.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 189, 190)

12.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 205)