SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA
5 ta’ Novembru 2002 (*)
“Artikoli 43 KE u 48 KE ─ Kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru bl-uffiċċju rreġistrat tagħha fih ─ Kumpannija li teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment tagħha fi Stat Membru ieħor ─ Kumpannija meqjusa li ttrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha fit-territorju ta’ l-Istat Membru ospitanti skond il-liġi ta’ dan l-Istat ─ Nuqqas ta’ rikonoxximent mill-Istat Membru ospitanti tal-kapaċità ġuridika tal-kumpannija u tal-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji ─ Restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment ─ Ġustifikazzjoni”
Fil-kawża C-208/00
li għandha bħala suġġett talba mressqa quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, skond l-Artikolu 234 KE, mill-Bundesgerichtshof (il-Ġermanja) bil-għan li, fil-kawża quddiem dik il-qorti bejn
Überseering BV
u
Nordic Construction Company Baumanagement GmbH (NCC),
tingħata deċiżjoni preliminari dwar l-interpretazzjoni ta’ l-Artikoli 43 KE u 48 KE,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA,
komposta minn G. C. Rodríguez Iglesias, President, J.-P. Puissochet, M. Wathelet (Relatur) u R. Schintgen, Presidenti ta’ Awla, C. Gulmann, D. A. O. Edward, A. La Pergola, P. Jann, V. Skouris, F. Macken, N. Colneric, S. von Bahr u J. N. Cunha Rodrigues, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: D. Ruiz-Jarabo Colomer,
Reġistratur: H. A. Rühl, Amministratur Prinċipali,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet bil-miktub ippreżentati:
– għal Überseering BV, minn W. H. Wagenführ, Rechtsanwalt,
– għal Nordic Construction Company Baumanagement GmbH (NCC), minn F. Kösters, Rechtsanwalt,
– għall-Gvern Ġermaniż, minn A. Dittrich u B. Muttelsee-Schön, bħala aġenti,
– għall-Gvern Spanjol, minn M. López-Monís Gallego, bħala aġent,
– għall-Gvern Taljan, minn U. Leanza, bħala aġent, assistit minn F. Quadri, avvocato dello Stato,
– għall-Gvern tar-Renju Unit, minn R. Magrill, bħala aġent, assistita minn J. Stratford, barrister,
– għall-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej, minn M. Patakia u C. Schmidt, bħala aġenti,
– għall-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, minn P. Dyrberg u J. F. Jónsson kif ukoll minn E. Wright, bħala aġenti,
wara li rat ir-rapport għas-seduta,
wara li semgħet l-osservazzjonijiet orali ta’ Überseering BV, irrappreżentata minn W. H. Wagenführ, ta’ Nordic Construction Company Baumanagement GmbH (NCC), irrappreżentata minn F. Kösters, tal-Gvern Ġermaniż, irrappreżentat minn A. Dittrich, tal-Gvern Spanjol, irrappreżentat minn N. Díaz Abad, bħala aġent, tal-Gvern Olandiż, irrappreżentat minn H. G. Sevenster, bħala aġent, tal-Gvern tar-Renju Unit, irrappreżentat minn R. Magrill, assistita minn J. Stratford, tal-Kummissjoni, irrappreżentata minn C. Schmidt, u ta’ l-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, irrappreżentata minn P. Dyrberg, fis-seduta tas-16 ta’ Ottubru 2001,
wara li semgħet il-konklużjonijiet ta’ l-Avukat Ġenerali fis-seduta ta’ l-4 ta’ Diċembru 2001,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 B’digriet tat-30 ta’ Marzu 2000, li wasal fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-25 ta’ Mejju ta’ wara, il-Bundesgerichtshof għamlet, skond l-Artikolu 234 KE, żewġ domandi preliminari dwar l-interpretazzjoni ta’ l-Artikoli 43 KE u 48 KE.
2 Dawn id-domandi tqajmu fil-kuntest ta’ kawża bejn Überseering BV (iktar ’il quddiem “Überseering”), kumpannija rregolata mil-liġi Olandiża, irreġistrata fit-22 ta’ Awwissu 1990 fir-Reġistru tal-Kummerċ ta’ Amsterdam u ta’ Haarlem, u Nordic Construction Company Baumanagement GmbH (iktar ’il quddiem “NCC”), kumpannija stabbilita fil-Ġermanja, dwar it-tiswija ta’ nuqqasijiet fl-eżekuzzjoni fil-Ġermanja ta’ xogħlijiet fdati lil NCC minn Überseering.
Id-dritt nazzjonali
3 Iz-Zivilprozessordnung (Kodiċi ta’ proċedura ċivili Ġermaniż) jipprovdi li r-rikors ta’ parti li ma għandhiex il-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji għandu jiġi miċħud bħala inammissibbli. Skond l-Artikolu 50(1) tiegħu, għandha l-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji kull persuna, inklużi l-kumpanniji, li għandha l-kapaċità ġuridika, iddefinita bħala l-kapaċità li jkollha drittijiet u obbligi.
4 Skond il-ġurisprudenza kostanti tal-Bundesgerichtshof, approvata mid-duttrina Ġermaniża prevalenti, il-kapaċità ġuridika ta’ kumpannija hija evalwata skond il-liġi applikabbli fil-post fejn ikun stabbilit l-uffiċċju effettiv tagħha (“Sitztheorie” jew it-teorija ta’ l-uffiċċju), b’mod kuntrarju għall-“Gründungstheorie” jew it-teorija ta’ l-inkorporazzjoni, li tipprovdi li l-kapaċità ġuridika hija ddeterminata skond il-liġi ta’ l-Istat fejn il-kumpannija kienet inkorporata. Din ir-regola tapplika wkoll meta kumpannija tkun ġiet inkorporata legalment fi Stat ieħor u sussegwentemnt l-uffiċċju effettiv tagħha jiġi ttrasferit fil-Ġermanja.
5 Safejn il-kapaċità ġuridika ta’ kumpannija bħal din tiġi evalwata fid-dawl tal-liġi Ġermaniża, din la jista’ jkollha drittijiet u obbligi u lanqas ma tista’ tkun parti fi proċedura ġudizzjarja, sakemm ma tinkorporax ruħha mill-ġdid fil-Ġermanja b’mod li tikseb il-kapaċità ġuridika skond il-liġi Ġermaniża.
Il-kawża prinċipali
6 F’Ottubru 1990, Überseering akkwistat art f’Düsseldorf (il-Ġermanja), li hija użat għal skopijiet professjonali. B’kuntratt ta’ appalt tas-27 ta’ Novembru 1992, Überseering inkarigat lil NCC bir-rinnovament ta’ garaxx u ta’ motel mibnija fuq din l-art. Saru x-xogħlijiet, iżda Überseering sostniet li kien hemm nuqqasijiet fl-eżekuzzjoni tax-xogħlijiet ta’ tibjid.
7 F’Diċembru 1994, żewġ ċittadini Ġermaniżi residenti f’Düsseldorf kisbu l-intier ta’ l-ishma f’Überseering.
8 Fl-1996, wara li NCC ġiet inutilment mitluba tirrepara n-nuqqasijiet ikkonstatati fl-eżekuzzjoni tax-xogħlijiet, Überseering ħarrket lil NCC, fuq il-bażi tal-kuntratt ta’ appalt ta’ bejniethom, quddiem il-Landgericht Düsseldorf sabiex din tiġi kkundannata tħallasha s-somma ta’ DEM 1 163 657,77, flimkien ma’ l-interessi, bħala spejjeż għat-tiswija tan-nuqqasijiet allegati u d-danni li rriżultaw minnhom.
9 Il-Landgericht ċaħdet dan ir-rikors. L-Oberlandesgericht Düsseldorf ikkonfermat din id-deċiżjoni ta’ ċaħda. Skond il-kostatazzjonijiet ta’ din ta’ l-aħħar, Überseering ittrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’Düsseldorf wara li l-ishma tagħha nxtraw minn żewġ ċittadini Ġermaniżi. L-Oberlandesgericht ikkunsidrat li, bħala kumpannija rregolata mil-liġi Olandiża, Überseering ma kellhiex il-kapaċità ġuridika fil-Ġermanja u, għaldaqstant, ma setgħetx tkun parti fi proċeduri ġudizzjarji.
10 Għalhekk, l-Oberlandesgericht iddeċidiet li r-rikors ta’ Überseering kien inammissibbli.
11 Überseering appellat mis-sentenza ta’ l-Oberlandesgericht quddiem il-Bundesgerichtshof.
12 Barra minn hekk, mill-osservazzjonijiet ta’ Überseering jirriżulta li, waqt li kienet għaddejja l-proċedura quddiem il-Bundesgerichtshof, Überseering ġiet imressqa, skond regoli oħra tal-liġi Ġermaniża mhux speċifikati, quddiem qorti Ġermaniża bħala konvenuta. B’din il-proċedura hija ġiet ordnata mil-Landgericht Düsseldorf sabiex tħallas id-drittijiet ta’ l-arkitetti, apparentement minħabba l-iskrizzjoni tagħha, fil-11 ta’ Settembru 1991, fir-reġistru ta’ l-artijiet ta’ Düsseldorf, bħala proprjetarja ta’ l-art li fuqha nbnew il-garaxx u l-motel irrinnovati minn NCC.
Id-domandi preliminari
13 Minkejja li kkonstatat li l-ġurisprudenza tagħha esposta fil-punti 4 u 5 ta’ din is-sentenza hija kkontestata f’diversi aspetti minn ċerti kummentaturi fid-duttrina Ġermaniża, il-Bundesgerichtshof iġġudikat li, fl-istat attwali tad-dritt Komunitarju u tal-liġi tal-kumpanniji fl-Unjoni Ewropea, huwa preferibbli li tibqa’ tapplika din il-ġurisprudenza u dan għal diversi raġunijiet.
14 Fl-ewwel lok, għandha tiġi mwarrba kull soluzzjoni li tinvolvi, billi jitqiesu fatturi ta’ konnessjoni differenti, evalwazzjoni tas-sitwazzjoni ġuridika ta’ kumpannija fid-dawl ta’ diversi sistemi legali. Skond il-Bundesgerichtshof, soluzzjoni bħal din twassal għal inċertezza ġuridika, peress li ma tkunx tista’ ssir distinzjoni ċara ta’ l-oqsma ta’ regolamentazzjoni li għandhom jiġu sottomessi għal sistemi legali differenti.
15 Fit-tieni lok, il-fattur ta’ konnessjoni li jirrappreżenta l-post ta’ inkorporazzjoni jagħti vantaġġ lill-membri fundaturi tal-kumpannija peress li fl-għażla tal-post ta’ inkorporazzjoni, dawn ikunu jistgħu jagħżlu s-sistema legali li l-iktar taqbel lilhom. Dan jikkostitwixxi d-dgħufija fundamentali tat-teorija ta’ l-inkorporazzjoni, li ma tiħux in kunsiderazzjoni l-fatt li l-inkorporazzjoni u l-attivitajiet ta’ kumpannija jaffettwaw ukoll l-interessi ta’ terzi persuni u dawk ta’ l-Istat fejn ikun jinsab l-uffiċċju effettiv jekk dan ta’ l-aħħar ikun jinsab fi Stat li ma jkunx dak fejn il-kumpannija tkun ġiet inkorporata.
16 Fit-tielet lok, il-fattur ta’ konnessjoni kkostitwit mill-post ta’ l-uffiċċju effettiv jippermetti, min-naħa l-oħra, li jiġi evitat li, permezz ta’ inkorporazzjoni ta’ kumpannija f’pajjiż ieħor, jiġu evitati d-dispożizzjonijiet tal-liġi tal-kumpanniji ta’ l-Istat fejn ikun jinsab l-uffiċċju effettiv li huma intiżi sabiex jipproteġu ċerti interessi fundamentali. F’din il-kawża, l-interessi li l-liġi Ġermaniża tfittex li tipproteġi huma b’mod partikolari dawk tal-kredituri tal-kumpannija: il-liġi dwar il-“Gesellschaften mit beschränkter Haftung (GmbH)” (kumpanniji b’responsabbiltà limitata taħt il-liġi Ġermaniża) tassigura din il-protezzjoni permezz ta’ regoli ddettaljati fir-rigward tal-kontribuzzjoni inizjali u ż-żamma tal-kapital tal-kumpannija. Għandha tingħata protezzjoni wkoll lill-kumpanniji dipendenti u lill-azzjonisti minoritarji tagħhom fil-każ ta’ rabtiet bejn impriżi, liema protezzjoni hija assigurata, fil-Ġermanja, permezz ta’ regoli bħal dawk tal-liġi tal-gruppi ta’ kumpanniji u, fil-każ ta’ ftehim ta’ kontroll u ta’ kuntratti ta’ trasferiment ta’ profitti, permezz ta’ regoli li jirrigwardaw l-indennizz u l-kumpens finanzjarju ta’ l-azzjonisti żvantaġġjati minn dawn il-ftehim u kuntratti. Fl-aħħar nett, ir-regoli dwar it-tmexxija konġunta jiggarantixxu l-protezzjoni ta’ l-impjegati tal-kumpannija. Il-Bundesgerichtshof tenfasizza li ma hemmx dispożizzjonijiet ekwivalenti fl-Istati Membri kollha.
17 Madankollu l-Bundesgerichtshof tistaqsi jekk, fil-każ ta’ trasferiment transkonfinali ta’ l-uffiċċju effettiv, il-libertà ta’ stabbiliment iggarantita mill-Artikoli 43 KE u 48 KE tipprekludix ir-rabta tas-sitwazzjoni ġuridika tal-kumpannija mal-liġi ta’ l-Istat Membru fejn ikun jinsab l-uffiċċju effettiv tagħha. Skond il-Bundesgerichthof, il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ma tagħtix risposta ċara għal din id-domanda.
18 F’dan ir-rigward, hija tirrileva li, fis-sentenza tagħha tas-27 ta’ Settembru 1988, Daily Mail and General Trust (81/87, Ġabra p. 5483), il-Qorti tal-Ġustizzja, wara li indikat li l-kumpanniji setgħu jeżerċitaw il-libertà ta’ stabbiliment tagħhom billi joħolqu aġenziji, fergħat jew sussidjarji jew billi jittrasferixxu l-intier tal-kapital tagħhom f’kumpannija ġdida fi Stat Membru ieħor, ikkonstatat li, b’differenza mill-persuni fiżiċi, il-kumpanniji jeżistu biss fuq il-bażi tas-sistema legali nazzjonali li tirregola l-inkorporazzjoni u l-eżistenza tagħhom. Mill-istess sentenza jirriżulta wkoll li t-Trattat KE aċċetta li hemm disparità bejn ir-regoli nazzjonali tad-dritt internazzjonali privat u rriżerva s-soluzzjoni tal-problemi marbuta ma’ dan permezz ta’ liġijiet futuri.
19 Fis-sentenza tad-9 ta’ Marzu 1999, Centros (C-212/97, Ġabra p. I-1459), il-Qorti tal-Ġustizzja ċċensurat ir-rifjut ta’ awtorità Daniża li tirreġistra fir-reġistru tal-kummerċ fergħa ta’ kumpannija legalment inkorporata fir-Renju Unit. Madankollu, il-Bundesgerichtshof tirrileva li din il-kumpannija ma ttrasferietx l-uffiċċju tagħha peress li, sa mill-inkorporazzjoni tagħha, l-uffiċċju rreġistrat tagħha kien jinsab fir-Renju Unit u l-uffiċċju effettiv tagħha fid-Danimarka.
20 Il-Bundesgerichtshof tistaqsi jekk, fid-dawl tas-sentenza Centros, iċċitata iktar ’il fuq, id-dispożizzjonijiet tat-Trattat li jirrigwardaw il-libertà ta’ stabbiliment jipprekludux, f’sitwazzjoni bħal dik in kwistjoni fil-kawża prinċipali, l-applikazzjoni tar-regoli tad-dritt internazzjonali privat fis-seħħ fl-Istat Membru fejn ikun jinsab l-uffiċċju effettiv ta’ kumpannija legalment inkorporata fi Stat Membru ieħor, meta dawn ir-regoli għandhom bħala konsegwenza n-nuqqas ta’ rikonoxximent tal-kapaċità ġuridika ta’ din il-kumpannija u, għalhekk, tal-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji fl-istess Stat Membru sabiex tinforza d-drittijiet li joħorġu minn kuntratt.
21 F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Bundesgerichtshof iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u tagħmel is-segwenti domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja:
“1) L-Artikoli 43 KE u 48 KE għandhom jiġu interpretati fis-sens li l-libertà ta’ stabbiliment tal-kumpanniji tipprekludi li l-kapaċità ġuridika u l-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji ta’ kumpannija legalment inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru jiġu evalwati fid-dawl tal-liġi ta’ Stat ieħor fejn din il-kumpannija tkun ittrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha meta minn din il-liġi jirriżulta li din il-kumpannija ma tkunx għadha tista’ tinforza permezz ta’ proċeduri ġudizzjarji fl-Istat ta’ l-istabbiliment id-drittijiet tagħha taħt kuntratt?
2) Fil-każ ta’ risposta pożittiva:
Huwa rikjest mil-libertà ta’ stabbiliment tal-kumpanniji (Artikoli 43 KE u 48 KE) li l-kapaċità ġuridika ta’ kumpannija u l-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji jiġu evalwati fid-dawl tal-liġi ta’ l-Istat fejn din tkun ġiet inkorporata?”
Fuq l-ewwel domanda preliminari
22 Permezz ta’ l-ewwel domanda tagħha, il-qorti ta’ rinviju qed tistaqsi essenzjalment jekk l-Artikoli 43 KE u 48 KE jipprekludux li, meta kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru li fit-territorju tiegħu jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha titqies, skond il-liġi ta’ Stat Membru ieħor, li tkun ittrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan l-Istat, dan ta’ l-aħħar ma jirrikonoxxix il-kapaċità ġuridika ta’ din il-kumpannija u, għalhekk, il-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji quddiem il-qrati nazzjonali tiegħu sabiex tinforza d-drittijiet tagħha taħt kuntratt konkluż ma’ kumpannija stabbilita f’dan l-Istat.
Osservazzjonijiet sottomessi lill-Qorti tal-Ġustizzja
23 Kemm għal NCC u kif ukoll għall-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Spanjol u l-Gvern Taljan, id-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment ma jipprekludux li l-kapaċità ġuridika ta’ kumpannija legalment inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru u l-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji jiġu evalwati fid-dawl tar-regoli legali ta’ Stat Membru ieħor fejn din il-kumpannija titqies li tkun ittrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha u, jekk ikun il-każ, li din il-kumpannija ma tkunx tista’ tinforza permezz ta’ proċeduri ġudizzjarji f’dan l-Istat l-ieħor id-drittijiet tagħha taħt kuntratt konkluż ma’ kumpannija stabbilita f’dan l-istess Stat.
24 Huma jibbażaw l-evalwazzjoni tagħhom, minn naħa, fuq id-dispożizzjonijiet tat-tielet inċiż ta’ l-Artikolu 293 KE, li jipprovdi:
“L-Istati Membri għandhom, safejn ikun meħtieġ, jieħdu sehem f’negozjati ma’ xulxin bil-għan li jassiguraw għaċ-ċittadini tagħhom:
[...]
– ir-rikonoxximent reċiproku tal-kumpanniji skond l-Artikolu 48, paragrafu 2, iż-żamma tal-personalità ġuridika tagħhom fil-każijiet li l-uffiċċju reġistrat jiġi trasferit minn pajjiż għall-ieħor [...]”
25 Skond NCC, l-Artikolu 293 KE huwa bbażat fuq ir-rikonoxximent mill-Istati Membri kollha tal-fatt li kumpannija inkorporata fi Stat Membru ma żżommx b’mod awtomatiku l-personalità ġuridika tagħha fil-każ ta’ trasferiment ta’ l-uffiċċju tagħha fi Stat Membru ieħor u li huwa meħtieġ li jiġi konkluż mill-Istati Membri ftehim speċifiku f’dan is-sens - li sal-lum għadu ma ġiex adottat. Minn dan NCC tikkonkludi li l-fatt li kumpannija titlef il-personalità ġuridika tagħha fil-każ ta’ trasferiment ta’ l-uffiċċju effettiv tagħha fi Stat Membru ieħor huwa kompatibbli mad-dispożizzjonijiet Komunitarji dwar il-libertà ta’ stabbiliment. Ir-rifjut minn Stat Membru li jirrikonoxxi l-personalitá ġuridika barranija ta’ kumpannija, inkorporata fi Stat Membru ieħor, li ttrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha fit-territorju tiegħu, ma jikkostitwixxix restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment safejn din il-kumpannija għandha l-possibbiltà li tinkorpora ruħha mill-ġdid skond il-liġijiet ta’ dan l-Istat. L-uniċi drittijiet protetti mil-libertà ta’ stabbiliment huma d-dritt ta’ inkorporazzjoni mill-ġdid f’dan l-Istat kif ukoll id-dritt li kumpannija tistabbilixxi preżenza hemmhekk.
26 Skond il-Gvern Ġermaniż, l-awturi tat-Trattat integraw l-Artikoli 43 KE u 48 KE b’għarfien sħiħ tad-differenzi sinjifikattiv li hemm bejn il-liġijiet dwar il-kumpanniji ta’ l-Istati Membri u bl-intenzjoni li jħallu fis-seħħ il-kompetenza nazzjonali u l-awtorità tal-liġi nazzzjonali sakemm tkun għadha ma saret ebda approssimazzjoni ta’ liġijiet. Anki jekk hemm diversi direttivi ta’ armonizzazzjoni fil-qasam tal-liġi tal-kumpanniji, adottati fuq il-bażi ta’ l-Artikolu 44 KE, attwalment ma hemm ebda direttiva ta’ dan it-tip dwar it-trasferiment ta’ l-uffiċċju u ma ġie adottat ebda ftehim multilaterali f’dan il-qasam skond l-Artikolu 293 KE. Għalhekk, fl-istat attwali tad-dritt Komunitarju, l-applikazzjoni fil-Ġermanja tat-teorija ta’ l-uffiċċju reali jew effettiv u l-implikazzjonijiet tagħha fir-rigward tar-rikonoxximent tal-kapaċità ġuridika tal-kumpanniji u tal-kapaċità tagħhom li joqogħdu fi proċeduri ġudizzjarji huma kompatibbli mad-dritt Komunitarju.
27 Bl-istess mod, għall-Gvern Taljan, il-fatt li l-Artikolu 293 KE jipprovdi għall-konklużjoni ta’ konvenzjonijiet mill-Istati Membri bil-ħsieb, b’mod partikolari, li jiġi ggarantit li kumpannija żżomm il-personalità ġuridika tagħha fil-każ ta’ trasferiment ta’ l-uffiċċju minn Stat Membru għall-ieħor juri li l-kwistjoni taż-żamma tal-personalità ġuridika wara t-trasferiment ta’ l-uffiċċju ta’ kumpannija ma hijiex riżolta mid-dispożizzjonijiet tad-dritt Komunitarju dwar il-libertà ta’ stabbiliment.
28 Il-Gvern Spanjol, min-naħa tiegħu, jenfasizza li l-Konvenzjoni dwar ir-Rikonoxximent Reċiproku tal-Kumpanniji u tal-Persuni Legali, iffirmata fi Brussell fid-29 ta’ Frar 1968, qatt ma ġiet fis-seħħ. Għalhekk, fin-nuqqas ta’ konvenzjoni konkluża bejn l-Istati Membri fuq il-bażi ta’ l-Artikolu 293 KE, ma hemm ebda armonizzazzjoni fil-livell Komunitarju li tippermetti soluzzjoni tal-kwistjoni taż-żamma tal-personalità ġuridika ta’ kumpannija fil-każ ta’ trasferiment ta’ l-uffiċċju. F’dan ir-rigward ma jirriżulta xejn fl-Artikoli 43 KE u 48 KE.
29 Kemm NCC, u kif ukoll il-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Spanjol u dak Taljan, isostnu, min-naħa l-oħra, li l-evalwazzjoni tagħhom issib sostenn fis-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, b’mod partikolari fil-punti 23 u 24 tagħha, li jipprovdu dan li ġej:
“[...] it-Trattat iqis id-disparità bejn il-liġijiet nazzjonali dwar il-fattur ta’ konnessjoni rikjest fir-rigward tal-kumpanniji tagħhom kif ukoll il-possibbiltà u, meta jkun il-każ, il-modalitajiet ta’ trasferiment ta’ l-uffiċċju, irreġistrat jew reali, ta’ kumpannija inkorporata taħt liġi nazzjonali, minn Stat Membru għall-ieħor, bħala problemi li ma humiex riżolti mir-regoli dwar id-dritt ta’ stabbiliment, iżda li għandhom jiġu riżolti b’miżuri leġiżlattivi jew b’konvenzjonijiet li, madankollu, għadhom ma sarux.
F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Artikoli 52 [tat-Trattat KEE (li sar, wara emenda, l-Artikolu 43 KE] u 58 tat-Trattat [KEE (li sar l-Artikolu 48 KE)] ma jistgħux jiġu interpretati bħala li jagħtu lill-kumpanniji inkorporati taħt liġi nazzjonali dritt li jittrasferixxu l-uffiċċju ta’ ġestjoni u t-tmexxija ċentrali tagħhom fi Stat Membru ieħor filwaqt li jżommu l-istatus tagħhom ta’ kumpanniji ta’ l-Istat Membru li skond il-liġijiet tiegħu huma jkunu ġew inkorporati.”
30 Il-Gvern Ġermaniż iqis li, anki jekk huwa paċifiku li s-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, ittrattat relazzjonijiet bejn kumpannija u l-Istat Membru li skond il-liġijiet tiegħu hija ġiet inkorporata, fil-każ tat-trasferiment ta’ l-uffiċċju effettiv ta’ din il-kumpannija fi Stat Membru ieħor, ir-raġunament segwit mill-Qorti tal-Ġustizzja f’dik is-sentenza huwa applikabbli għall-kwistjoni tar-relazzjonijiet bejn kumpannija legalment inkorporata fi Stat Membru u Stat Membru ieħor (l-Istat ospitanti, kif distint mill-Istat ta’ inkorporazzjoni tal-kumpannija), fejn hija tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha. Fuq din il-bażi, huwa jsostni li, meta kumpannija legalment inkorporata fi Stat Membru partikolari tkun eżerċitat id-dritt ta’ stabbiliment tagħha fi Stat Membru ieħor minħabba t-trasferiment ta’ l-ishma kollha tagħha lil ċittadini ta’ dan it-tieni Stat fejn dawn jirrisjedu, il-kwistjoni ta’ jekk, fl-Istat ospitanti, il-liġi applikabbli skond ir-regoli tad-dritt internazzjonali privat tħallix jew le li l-imsemmija kumpannija tibqa’ eżistenti ma taqax fl-ambitu tad-dispożizzjonijiet dwar il-libertà ta’ stabbiliment.
31 Il-Gvern Taljan iqis ukoll li mis-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, jirriżulta li l-kriterji intiżi sabiex jistabbilixxu l-identità tal-kumpanniji ma jaqgħux fl-ambitu ta’ l-eżerċizzju tad-dritt ta’ stabbiliment, irregolat mill-Artikoli 43 KE u 48 KE, iżda jaqgħu fil-kompetenza tas-sistemi legali nazzjonali. Għalhekk, ir-regoli dwar il-libertà ta’ stabbiliment ma jistgħux jiġu invokati għall-armonizzazzjoni tal-kriterji ta’ konnessjoni li d-determinazzjoni tagħhom, fl-istat attwali tad-dritt Komunitarju, taqa’ biss fl-ambitu tas-sistemi legali ta’ l-Istati Membri. Safejn il-kumpanniji jista’ jkollhom fatturi ta’ konnessjoni ma’ diversi Stati, huwa importanti li kull sistema legali nazzjonali tiddetermina f’liema ċirkustanzi l-kumpanniji għandhom jiġu suġġetti għar-regoli tagħha.
32 Għall-Gvern Spanjol, ma huwiex inkompatibbli ma’ l-Artikolu 48 KE li jkun rikjest li kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru jkollha fih l-uffiċċju effettiv tagħha sabiex tkun tista’ tiġi kkunsidrata, fi Stat Membru ieħor, bħala kumpannija li possibbilment tibbenefika mil-libertà ta’ stabbiliment.
33 Il-Gvern Spanjol jirrimarka, f’dan ir-rigward, li l-ewwel paragrafu ta’ l-Artikolu 48 KE jistipula żewġ kundizzjonijiet sabiex il-kumpanniji ddefiniti fit-tieni paragrafu ta’ l-istess artikolu jkunu jistgħu jibbenefikaw mid-dritt ta’ stabbiliment, bl-istess mod bħaċ-ċittadini ta’ Stati Membri oħra: minn naħa, għandhom ikunu inkorporati skond il-liġijiet ta’ Stat Membru; min-naħa l-oħra, għandu jkollhom l-uffiċċju rreġistrat, it-tmexxija ċentrali jew is-sede prinċipali tagħhom ġewwa l-Komunità. Huwa jsostni li t-tieni kundizzjoni ġiet immodifikata mill-Programm Ġenerali għat-Tneħħija tar-Restrizzjonijiet għal-Libertà ta’ Stabbiliment, adottat fi Brussell fit-18 ta’ Diċembru 1961 (ĠU 1962, 2, p. 36, iktar ’il quddiem il-“Programm Ġenerali”).
34 Il-Programm Ġenerali jipprovdi, fit-Titolu I tiegħu, bl-intestatura “Benefiċjarji”:
“It-tneħħija tar-restrizzjonijiet għal-libertà ta’ stabbiliment [...] għandha ssir [...] għall-benefiċċju ta’:
[...]
– kumpanniji inkorporati skond il-liġijiet ta’ Stat Membru [...] u li għandhom l-uffiċċju rreġistrat, it-tmexxija ċentrali jew is-sede prinċipali tagħhom ġewwa l-Komunità jew f’pajjiż jew territorju extra-Ewropew,
għall-istabbiliment tagħhom bil-għan li jeżerċitaw attività bħala persuni li jaħdmu għal rashom fit-territorju ta’ Stat Membru;
[...]
– kumpanniji msemmija iktar ’il fuq sakemm, fil-każ li ma jkollhomx l-uffiċċju rreġistrat ġewwa l-Komunità jew f’pajjiż jew territorju extra-Ewropew, l-attività tagħhom ikollha rabta effettiva u kontinwa ma’ l-ekonomija ta’ Stat Membru jew ta’ pajjiż jew territorju extra-Ewropew, liema rabta ma għandhiex tkun marbuta man-nazzjonalità [...]
għall-ħolqien ta’ aġenziji, fergħat jew sussidjarji fit-territorju ta’ Stat Membru.” [traduzzjoni mhux uffiċjali]
35 Il-Gvern Spanjol iqis li, anki jekk il-Programm Ġenerali jipprovdi għall-applikazzjoni tal-kriterju tar-rabta effettiva u kontinwa għall-finijiet ta’ l-eżerċizzju tal-libertà ta’ ħolqien ta’ stabbiliment sekondarju biss, kriterju bħal dan għandu jiġi applikat ukoll fil-każ ta’ stabbiliment prinċipali, sabiex il-kundizzjonijiet ta’ konnessjoni meħtieġa għat-tgawdija tad-dritt ta’ stabbiliment ikunu omoġenji.
36 Għal Überseering, għall-Gvern Olandiż u għall-Gvern tar-Renju Unit, kif ukoll għall-Kummissjoni u għall-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, l-Artikoli 43 KE u 48 KE, moqrija flimkien, jipprekludu li, meta kumpannija inkorporata b’mod regolari skond il-liġijiet ta’ Stat Membru partikolari titqies, skond il-liġi ta’ Stat Membru ieħor, bħala li ttrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan it-tieni Stat, ir-regoli tad-dritt internazzjonali privat applikabbli f’dan l-Istat ta’ l-aħħar jipprovdu li l-kapaċità ġuridika u l-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji ta’ din il-kumpannija huma evalwati skond il-liġi ta’ dan l-Istat. Dan ikun il-każ meta, skond il-liġi tat-tieni Stat Membru, din il-kumpannija ma jkollha ebda possibbiltà li tinforza d-drittijiet tagħha taħt kuntratt konkluż ma’ kumpannija stabbilita f’dan l-Istat. L-argumenti tagħhom f’dan ir-rigward huma dawn li ġejjin.
37 Fl-ewwel lok, il-Kummissjoni ssostni li, fi kliem l-Artikolu 293 KE, in-negozjati li għandhom isiru sabiex jinstab rimedju għad-disparità li hemm bejn il-liġijiet nazzjonali fil-qasam tar-rikonoxximent ta’ kumpanniji barranin huma previsti biss bħala “safejn ikun meħtieġ”. Skondha, li kieku fl-1968 kien hemm ġurisprudenza rilevanti, l-użu ta’ l-Artikolu 293 KE ma kienx ikun meħtieġ. Dan jispjega l-importanza deċiżiva li l-ġurisprudenza rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja għandha, fil-preżent, sabiex jiġu ddefiniti l-kontenut u l-portata tal-libertà ta’ stabbiliment tal-kumpanniji prevista fl-Artikoli 43 KE u 48 KE.
38 Fit-tieni lok, Überseering, il-Gvern tar-Renju Unit, il-Kummissjoni u l-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA jissottomettu li s-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, ma hijiex rilevanti għall-kawża in eżami.
39 Huma jsostnu li, kif jirriżulta mill-fatti in kwistjoni f’dik is-sentenza, dik il-kawża kienet tinvolvi l-eżami tal-konsegwenzi legali, fl-Istat Membru ta’ l-inkorporazzjoni ta’ kumpannija, tat-trasferiment ta’ l-uffiċċju effettiv ta’ din il-kumpannija fi Stat Membru ieħor, b’tali mod li dik is-sentenza ma tistax isservi bħala bażi għall-eżami tal-konsegwenzi legali, fl-Istat Membru ospitanti, ta’ trasferiment bħal dan.
40 Is-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, tapplika biss għar-relazzjoni bejn l-Istat Membru ta’ inkorporazzjoni u l-kumpannija li tkun tixtieq titlaq minn dak l-Istat filwaqt li żżomm il-personalità ġuridika mogħtija lilha mil-liġi ta’ dan l-Istat. Peress li l-kumpanniji huma maħluqa mil-liġi nazzjonali, huma għandhom jibqgħu josservaw ir-rekwiżiti previsti mil-liġi ta’ l-Istat ta’ inkorporazzjoni tagħhom. Għalhekk, is-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, tagħti d-dritt, lill-Istat Membru ta’ inkorporazzjoni ta’ kumpannija, li jiffissa r-regoli fil-qasam ta’ l-inkorporazzjoni u l-eżistenza ġuridika tal-kumpanniji, skond ir-regoli tad-dritt internazzjonali privat tiegħu. Min-naħa l-oħra, dik is-sentenza ma tagħtix soluzzjoni għall-kwistjoni ta’ jekk kumpannija inkorporata skond il-liġi ta’ Stat Membru għandhiex tiġi rikonoxxuta minn Stat Membru ieħor.
41 Fit-tielet lok, skond Überseering, il-Gvern tar-Renju Unit, il-Kummissjoni u l-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, sabiex tinstab soluzzjoni għall-kwistjoni mqajma f’din il-kawża, wieħed ma għandux jirreferi għas-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, iżda għas-sentenza Centros, iċċitata iktar ’il fuq, peress li l-kwistjoni fil-kawża prinċipali li wasslet għas-sentenza Centros kienet tinvolvi, bħal f’din il-kawża in eżami, it-trattament mogħti, fl-Istat Membru ospitanti, lil kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru ieħor u li teżerċita d-dritt ta’ stabbiliment tagħha.
42 Huma jirrimarkaw li l-kawża Centros, iċċitata iktar ’il fuq, kienet tirrigwarda l-istabbiliment sekondarju fid-Danimarka, Stat Membru ospitanti, ta’ kumpannija, Centros Ltd, inkorporata legalment fir-Renju Unit, li fit-territorju tiegħu hija kellha l-uffiċċju rreġistrat mingħajr ma kienet teżerċita fih attivitá ekonomika. Centros Ltd xtaqet tistabbilixxi fergħa fid-Danimarka sabiex teżerċita f’dan l-Istat l-attivitajiet ekonomiċi ewlenin tagħha. L-awtoritajiet Daniżi ma ddubitawx mill-eżistenza stess ta’ din il-kumpannija inkorporata taħt il-liġi Ingliża, iżda żammuha milli teżerċita d-dritt ta’ stabbiliment tagħha fid-Danimarka bl-istabbiliment ta’ fergħa f’dan l-Istat, peress li kien jidher ċar li dan it-tip ta’ stabbiliment sekondarju kien intiż sabiex tiġi evitata l-applikazzjoni tar-regoli Daniżi dwar l-inkorporazzjoni ta’ kumpanniji, b’mod partikolari dawk marbuta mal-ħlas ta’ kapital minimu.
43 Fis-sentenza Centros, iċċitata iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li Stat Membru (Stat ospitanti) għandu jaċċetta li kumpannija legalment inkorporata fi Stat Membru ieħor, li fih hija għandha l-uffiċċju rreġistrat tagħha, tirreġistra fit-territorju tiegħu stabbiliment ieħor (f’dan il-każ, fergħa) li minnu hija tista’ tiżviluppa l-attività kollha tagħha. Fuq din il-bażi, l-Istat Membru ospitanti ma jistax jimponi fuq kumpannija validament inkorporata fi Stat Membru ieħor il-liġi sostantiva tal-kumpanniji tiegħu, b’mod partikolari r-regoli dwar il-kapital tal-kumpanniji. Il-Kummissjoni tqis li l-pożizzjoni hija l-istess meta l-Istat Membru ospitanti jinvoka id-dritt internazzjonali privat tiegħu li jirregola l-kumpanniji.
44 Għall-Gvern Olandiż, id-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment ma jipprekludux l-applikazzjoni tat-teorija ta’ l-uffiċċju effettiv bħala tali. Min-naħa l-oħra, il-konsegwenzi li l-liġi Ġermaniża tipprovdi għal dak li hija tikkunsidra bħala li jikkostitwixxi trasferiment fil-Ġermanja ta’ l-uffiċċju ta’ kumpannija li, barra minn hekk, għandha l-personalità ġuridika minħabba l-inkorporazzjoni tagħha fi Stat Membru ieħor jikkostitwixxu limitazzjoni tal-libertà ta’ stabbiliment peress li dawn iwasslu għal nuqqas ta’ rikonoxximent tal-personalitá ġuridika ta’ din il-kumpannija.
45 Il-Gvern Olandiż josserva li, fit-Trattat, it-tliet fatturi ta’ konnessjoni li huma l-uffiċċju rreġistrat, l-uffiċċju effettiv (tmexxija ċentrali) u s-sede prinċipali huma mqiegħda fl-istess livell. Fit-Trattat ma hemm ebda indikazzjoni li, sabiex tkun tista’ tiġi invokata l-libertà ta’ stabbiliment, jeħtieġ li l-uffiċċju rreġistrat u t-tmexxija ċentrali jkunu jinsabu fl-istess Stat Membru. Għaldaqstant, il-Gvern Olandiż iqis li d-dritt ta’ stabbiliment jappartjeni wkoll lil kumpannija li l-uffiċċju effettiv tagħha ma jkunx għadu jinsab fl-Istat ta’ inkorporazzjoni ta’ din il-kumpannija. Għalhekk ikun kontra d-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment li Stat Membru jirrifjuta li jirrikonoxxi l-kapaċità ġuridika ta’ kumpannija legalment inkorporata fi Stat Membru ieħor li teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment sekondarju tagħha fit-territorju tiegħu.
46 Min-naħa tal-Gvern tar-Renju Unit, dan isostni li r-regoli legali Ġermaniżi in kwistjoni fil-kawża prinċipli jmorru kontra l-Artikoli 43 KE u 48 KE sa fejn dawn għandhom bħala effett li kumpannija, bħalma hija Überseering, tiġi pprekluża milli teżerċita l-attivitajiet tagħha permezz ta’ aġenzija jew fergħa fil-Ġermanja, jekk din l-aġenzija jew din il-fergħa tiġi kkunsidrata, skond il-liġi Ġermaniża, bħala l-uffiċċju effettiv tal-kumpannija, peress li dawn jimplikaw it-telfien tal-kapaċità ġuridika, li mingħajrha kumpannija ma tistax tiffunzjona.
47 L-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA żżid li l-libertà ta’ stabbiliment ma tinvolvix biss id-dritt ta’ stabbiliment sekondarju fi Stat Membru ieħor, iżda wkoll id-dritt, għal soċjetà li tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha fi Stat Membru ieħor, li żżomm l-istabbiliment oriġinali tagħha fl-Istat Membru fejn din tkun ġiet inkorporata. Ir-regoli legali Ġermaniżi applikati fil-kawża prinċipali għandhom bħala effett it-trasformazzjoni tal-libertà ta’ stabbiliment f’obbligu ta’ stabbiliment sabiex jinżammu l-kapaċità ġuridika ta’ din il-kumpannija u, għalhekk, il-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji. Għalhekk, dawn jikkostitwixxu restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment prevista fit-Trattat. Din il-konklużjoni ma timplikax li l-Istat Membri ma jistgħux jistabbilixxu fatturi ta’ konnessjoni bejn kumpannija u t-territorju tagħhom, iżda li għandhom jeżerċitaw is-setgħat tagħhom filwaqt li josservaw it-Trattat.
48 Barra minn hekk, il-Gvern Olandiż u dak tar-Renju Unit, kif ukoll l-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, insistew fuq il-fatt li Überseering ma kellhiex l-intenzjoni li tittrasferixxi fil-Ġermanja l-uffiċċju effettiv tagħha fis-sens tal-liġi Ġermaniża. Überseering issostni li hija ma kellhiex l-intenzjoni li xxolji lilha nfisha fl-Olanda sabiex tinkorpora ruħha mill-ġdid fil-Ġermanja u li hija riedet tkompli teżisti bħala kumpannija b’responsabbiltà limitata taħt il-liġi Olandiża (BV). Barra minn hekk, huwa paradossali li l-liġi Ġermaniża tikkunsidraha bħala tali fil-kuntest ta’ proċeduri ġudizzjarji kontra tagħha sabiex tiġi kkundannata tħallas id-drittijiet ta’ l-arkitetti.
49 Il-Gvern Olandiż sostna, fis-seduta, li, f’sitwazzjoni bħal dik in kwistjoni fil-kawża prinċipali, il-liġi Olandiża tikkunsidra li dan huwa każ li jinvolvi l-ħolqien ta’ fergħa, għalhekk ta’ stabbiliment sekondarju. Skondu, ikun żball li l-kawża in eżami tiġi evalwata fuq il-bażi tal-premessa li kien hemm trasferiment ta’ l-uffiċċju effettiv ta’ Überseering lejn il-Ġermanja minħabba s-sempliċi trasferiment ta’ ishma tal-kumpannija favur ċittadini Ġermaniżi residenti fil-Ġermanja. Fil-fatt, evalwazzjoni bħal din hija partikolari għad-dritt privat Ġermaniż. Ebda prova ma tindika r-rieda ta’ Überseering li tittrasferixxi fil-Ġermanja l-uffiċċju effettiv tagħha. Barra minn hekk, ir-raġunament li dan il-każ jinvolvi stabbiliment prinċipali għandu l-effett li jinnega r-rilevanza tas-sentenza Centros, iċċitata iktar ’il fuq, li kienet tinvolvi l-forma sekondarja ta’ l-istabbiliment, minħabba ħolqien ta’ fergħa, u l-effett li jipprova jqarreb il-kawża in eżami għall-kawża Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq.
50 Il-Gvern tar-Renju Unit jirrimarka li Überseering ġiet inkorporata legalment fl-Olanda, kienet minn dejjem irreġistrata fir-Reġistru tal-Kummerċ ta’ Amsterdam u ta’ Haarlem bħala kumpannija inkorporata taħt il-liġi Olandiża u ma ppruvatx tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha fil-Ġermanja. Mill-1994, wara trasferiment ta’ proprjetà, hija sempliċement eżerċitat il-parti l-kbira ta’ l-attivitajiet tagħha u żammet ċerti laqgħat fil-Ġermanja. Għalhekk, hija għandha prattikament titqies li aġixxiet fil-Ġermanja permezz ta’ aġenzija jew fergħa. Sitwazzjoni bħal din hija għal kollox differenti minn dik fil-kawża Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, li kienet tikkonċerna tentattiv maħsub ta’ trasferiment mir-Renju Unit għal Stat Membru ieħor ta’ l-uffiċċju tal-kumpannija u tal-kontroll ta’ kumpannija inkorporata taħt il-liġi Ingliża, u dan kollu filwaqt li din il-kumpannija żżomm l-istatus ta’ kumpannija legalment inkorporata fir-Renju Unit, iżda mingħajr ma tissottometti ruħha għar-rekwiżiti fiskali marbuta, fir-Renju Unit, mat-trasferiment ’il barra mit-territorju tiegħu tat-tmexxija u l-kontroll ta’ kumpannija.
51 Għall-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, ir-rifjut li Überseering tkun rikonoxxuta li għandha dritt toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji fil-Ġermanja minħabba t-trasferiment apparentement mhux intiż ta’ l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan l-Istat jindika n-nuqqas ta’ ċertezza li l-applikazzjoni tad-drittijiet internazzjonali privati differenti ta’ l-Istati Membri tista’ tikkawża fil-livell ta’ tranżazzjonijiet transkonfinali. Peress li l-karatterizzazzjoni ta’ l-uffiċċju effettiv ta’ kumpannija hija fil-parti l-kbira tagħha bbażata fuq il-fatti, huwa dejjem possibbli li sistemi legali nazzjonali differenti, kif ukoll, f’kull waħda minn dawn is-sistemi, qrati differenti, ma jagħmlux l-istess evalwazzjoni ta’ dak li jikkostitwixxi uffiċċju effettiv. Barra minn hekk, huwa ħafna iktar diffiċli li wieħed jiddetermina l-uffiċċju effettiv f’ekonomija internazzjonali bbażata fuq l-informatika fejn il-preżenza fiżika tal-persuni li jieħdu d-deċiżjonijiet qiegħda ssir dejjem iktar superfluwa.
Il-kunsiderazzjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja
Fuq l-applikabbiltà tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment
52 B’mod preliminari u kuntrarjament għal dak li kemm NCC kif ukoll il-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Olandiż u dak Taljan sostnew, għandu jiġi ċċarat li, meta kumpannija, legalment inkorporata fi Stat Membru partikolari fejn ikollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha, titqies, skond il-liġi ta’ Stat Membru ieħor, bħala li ttrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan it-tieni Stat wara t-trasferiment ta’ l-ishma kollha tagħha favur ċittadini tat-tieni Stat li jirrisjedu fih, ir-regoli li dan it-tieni Stat Membru japplika għal din il-kumpannija ma jaqgħux barra, fl-istat attwali tad-dritt Komunitarju, mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet Komunitarji dwar il-libertà ta’ stabbiliment.
53 F’dan ir-rigward, għandhom, fl-ewwel lok, jiġu miċħuda l-argumenti bbażati fuq l-Artikolu 293 KE li ġew invokati minn NCC kif ukoll mill-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Spanjol u dak Taljan.
54 Fil-fatt, kif sostna wkoll l-Avukat Ġenerali fil-punt 42 tal-konklużjonijiet tiegħu, l-Artikolu 293 KE ma jikkostitwixxix riżerva ta’ kompetenza leġiżlattiva f’idejn l-Istati Membri. Għalkemm din id-dispożizzjoni tistieden lill-Istati Membri jieħdu sehem f’negozjati bil-għan, partikolarment, li jiffaċilitaw is-soluzzjoni tal-problemi li jirriżultaw mid-disparità tal-liġijiet fir-rigward tar-rikonoxximent reċiproku ta’ kumpanniji u ż-żamma tal-personalità ġuridika tagħhom fil-każ ta’ trasferiment transkonfinali ta’ l-uffiċċju tagħhom, dan isir biss “safejn ikun meħtieġ”, jiġifieri fl-ipoteżi fejn id-dispożizzjonijiet tat-Trattat ma jippermettux li jintlaħqu l-għanijiet tat-Trattat.
55 B’mod iktar partikolari, għandu jiġi enfasizzat li, għalkemm il-konvenzjonijiet li l-Artikolu 293 KE jinkoraġġixxi li għandhom jiġu konklużi jistgħu, bħad-direttivi ta’ armonizzazzjoni previsti fl-Artikolu 44 KE, jiffaċilitaw il-ksib tal-libertà ta’ stabbiliment, l-eżerċizzju ta’ din il-libertà ma jistax, mandankollu, jiġi suġġett għall-adozzjoni ta’ dawn il-konvenzjonijiet.
56 F’dan ir-rigward, hemm lok li jiġi mfakkar li, kif il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tenfasizza, il-libertà ta’ stabbiliment rikonoxxuta mill-Artikolu 43 KE għaċ-ċittadini Komunitarji tinvolvi għal dawn ta’ l-aħħar id-dritt ta’ aċċess għall-attivitajiet ta’ xogħol bħala persuni li jaħdmu għal rashom u d-dritt li jeżerċitawhom, kif ukoll id-dritt li jiġġestixxu u jinkorporaw impriżi taħt l-istess kundizzjonijiet bħal dawk iddefiniti mil-liġijiet ta’ l-Istat Membru ta’ stabbiliment għaċ-ċittadini tiegħu. Barra minn hekk, fi kliem l-Artikolu 48 KE stess, “[i]l-kumpanniji jew ditti stabbiliti in konformità mal-liġijiet ta’ Stat Membru u li jkollhom l-uffiċju reġistrati jew it-tmexxija ċentrali jew is-sede prinċipali ġewwa l-Komunità, għandhom għall-fini ta’ dan il-Kapitolu [tat-Trattat li jirrigwarda d-dritt ta’ stabbiliment] ikunu meqjusa bħala persuni naturali ċittadini ta’ l-Istati Membri”.
57 Minn dan isegwi direttament li dawn il-kumpanniji għandhom id-dritt li jeżerċitaw l-attività tagħhom fi Stat Membru ieħor, filwaqt li l-post ta’ l-uffiċċju rreġistrat, tat-tmexxija ċentrali jew tas-sede prinċipali tagħhom iservi sabiex tiġi ddeterminata, bħaċ-ċittadinanza tal-persuni fiżiċi, il-konnessjoni tagħhom mas-sistema legali ta’ Stat Membru.
58 Huwa fuq dawn il-premessi li l-Qorti tal-Ġustizzja bbażat ir-raġunament tagħha fis-sentenza Centros, iċċitata iktar ’il fuq (punti 19 u 20).
59 Issa, l-eżerċizzju tal-libertà ta’ stabbiliment jeħtieġ neċessarjament ir-rikonoxximent ta’ dawn il-kumpanniji minn kull Stat Membru fejn dawn ikunu jixtiequ jistabbilixxu ruħhom.
60 Għaldaqstant, ma huwiex meħtieġ li l-Istati Membri jadottaw konvenzjoni dwar ir-rikonoxximent reċiproku tal-kumpanniji sabiex il-kumpanniji li jissodisfaw il-kundizzjonijiet stipulati fl-Artikolu 48 KE jkunu jistgħu jeżerċitaw il-libertà ta’ stabbiliment rikonoxxuta lilhom mill-Artikoli 43 KE u 48 KE, li huma direttament applikabbli sa mit-tmiem tal-perijodu ta’ tranżizzjoni. Għalhekk, ebda argument ta’ natura li jiġġustifika limitazzjoni ta’ l-effett sħiħ ta’ dawn l-artikoli ma jista’ jkun ibbażat fuq il-fatt li sal-lum għadha ma ġiet adottata ebda konvenzjoni dwar ir-rikonoxximent reċiproku tal-kumpanniji fuq il-bażi ta’ l-Artikolu 293 KE.
61 Fit-tieni lok, huwa importanti li jiġi eżaminat l-argument ibbażat fuq is-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, li kien ċentrali fid-dibattiti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, in kwantu dan ġie invokat sabiex, b’xi mod, is-sitwazzjoni, li wasslet għas-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, tiġi assimilata mas-sitwazzjoni li fir-rigward tagħha l-liġi Ġermaniża twassal għat-telfien tal-kapaċità ġuridika u tal-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji ta’ kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru ieħor.
62 F’dan ir-rigward, għandu jiġi enfasizzat li, b’differenza mis-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, li kienet tikkonċerna r-relazzjonijiet bejn kumpannija u l-Istat Membru li skond il-liġijiet tiegħu hija tkun ġiet inkorporata fil-każ fejn fil-kumpannija xtaqet tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha fi Stat Membru ieħor filwaqt li żżomm il-personalità ġuridika li hija kienet tgawdi fl-Istat ta’ inkorporazzjoni tagħha, il-kawża prinċipali tikkonċerna r-rikonoxximent minn Stat Membru ta’ kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru ieħor, fejn din il-kumpannija tiġi mċaħħda minn kull kapaċità ġuridika fl-ewwel Stat Membru peress li dan jikkunsidra li l-kumpannija ttrasferixxiet l-uffiċċju effettiv tagħha fit-territorju tiegħu, irrispettivament minn jekk f’dan ir-rigward il-kumpannija kellhiex fil-fatt il-ħsieb li tittrasferixxi l-uffiċċju tagħha.
63 Kif irrimarkaw il-Gvern Olandiż u l-Gvern tar-Renju Unit, u kif ukoll il-Kummissjoni u l-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, Überseering qatt ma wriet li riedet tittrasferixxi l-uffiċċju tagħha fil-Ġermanja. Taħt il-liġi ta’ l-Istat ta’ l-inkorporazzjoni tagħha, qatt ma kien hemm dubju dwar l-eżistenza ġuridika tagħha minħabba t-trasferiment ta’ l-intier ta’ l-ishma tagħha favur residenti Ġermaniżi. B’mod partikolari, hija ma ġietx suġġetta għal proċeduri ta’ stralċ ta’ kumpannija taħt il-liġi Olandiża, li fid-dawl tagħha din il-kumpannija ma waqfitx milli tkun validament inkorporata.
64 Barra minn hekk, anki jekk il-kwistjoni fil-kawża prinċipali titqies bħala li tirrigwarda trasferiment transkonfinali ta’ l-uffiċċju effettiv, l-interpretazzjoni tas-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, sottomessa minn NCC kif ukoll mill-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Spanjol u dak Taljan hija żbaljata.
65 Fil-kawża li wasslet għal dik is-sentenza, Daily Mail and General Trust plc, kumpannija inkorporata skond il-liġijiet tar-Renju Unit u li kellha fir-Renju Unit kemm l-uffiċċju rreġistrat kif ukoll l-uffiċċju effettiv tagħha, xtaqet tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha fi Stat Membru ieħor mingħajr ma titlef il-personalità ġuridika tagħha jew il-kwalità tagħha ta’ kumpannija inkorporata taħt il-liġijiet Ingliżi, ħaġa din li kienet teħtieġ awtorizzazzjoni mill-awtoritjaiet Brittaniċi kompetenti, li rrifjutaw li jagħmlu dan. Għalhekk hija ħarrket lil dawn l-awtoritajiet quddiem il-High Court of Justice, Queen’s Bench Division (ir-Renju Unit), sabiex jiġi deċiż li l-Artikoli 52 u 58 tat-Trattat KEE kienu jagħtuha d-dritt li tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha fi Stat Membru ieħor mingħajr awtorizzazzjoni minn qabel u mingħajr ma titlef il-personalità ġuridika tagħha.
66 Għalhekk, b’differenza mill-kwistjoni fil-kawża prinċipali, il-kawża li wasslet għas-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, ma kinitx tikkonċerna l-mod kif Stat Membru jittratta kumpannija, legalment inkorporata fi Stat Membru ieħor, li teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment tagħha fl-ewwel Stat Membru.
67 Mistoqsija mill-High Court of Justice dwar jekk id-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment jagħtux lil kumpannija d-dritt li tittrasferixxi l-uffiċċju tat-tmexxija tagħha fi Stat Membru ieħor, il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret, fil-punt 19 tas-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, li kumpannija inkorporata skond sistema legali nazzjonali teżisti biss fuq il-bażi tal-liġijiet nazzjonali li jiddeterminaw l-inkorporazzjoni u l-funzjonament tagħha.
68 Fil-punt 20 ta’ l-istess sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat id-diverġenzi li hemm bejn il-liġijiet nazzjonali f’dak li jikkonċerna kemm il-fattur ta’ konnessjoni mat-territorju nazzjonali rikjest għall-inkorporazzjoni ta’ kumpannija u kif ukoll il-possibbiltà, għal kumpannija inkorporata skond liġijiet bħal dawn, li sussegwentement timmodifika dan il-fattur ta’ konnessjoni.
69 Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet, fil-punt 23 ta’ dik is-sentenza, li t-Trattat jikkunsidra dawn id-diverġenzi bħala problemi li ma humiex riżolti mir-regoli tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment, iżda li għandhom jiġu riżolti b’leġiżlazzjonijiet jew konvenzjonijiet, li l-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li kienu għadhom ma sarux.
70 B’dan il-mod, il-Qorti tal-Ġustizzja sempliċement ikkonstatat li l-possibbiltà, għal kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru, li tittrasferixxi l-uffiċċju tagħha, irreġistrat jew effettiv, fi Stat Membru ieħor mingħajr ma titlef il-personalitá ġuridika li hija tgawdi fis-sistema legali ta’ l-Istat Membru ta’ inkorporazzjoni u, fejn applikabbli, il-modalitajiet ta’ dan it-trasferiment kienu ddeterminati mil-liġijiet nazzjonali li skondhom din il-kumpannija kienet ġiet inkorporata. Minn dan hija kkonkludiet li Stat Membru seta’ jimponi fuq kumpannija inkorporata taħt is-sistema legali tiegħu restrizzjonijiet fuq it-trasferiment ta’ l-uffiċċju effettiv tagħha ’l barra mit-territorju tiegħu sabiex din tkun tista’ żżomm il-personalità ġuridika li hija tgawdi skond il-liġi ta’ dan l-Istat.
71 Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja ma daħlitx fil-kwistjoni ta’ jekk, meta, bħal fil-kawża prinċipali, kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru titqies, b’applikazzjoni tal-liġi ta’ Stat Membru ieħor, li tkun ittrasferixxiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan l-Istat ta’ l-aħħar, dan l-Istat ikollux dritt jirrifjuta li jirrikonoxxi l-personalità ġuridika li hija tgawdi fis-sistema legali ta’ l-Istat ta’ inkorporazzjoni tagħha.
72 Għalhekk, minkejja l-ġeneralità tal-kliem użat fil-punt 23 tas-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, l-intenzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja ma kinitx li tirrikonoxxi lill-Istati Membri s-setgħa li jissuġġettaw għall-osservanza tal-liġi nazzjonali tal-kumpanniji tagħhom l-eżerċizzju effettiv, fit-territorju tagħhom, tal-liberta’ ta’ stabbiliment minn kumpanniji, legalment inkorporati fi Stati Membri oħra, li huma jqisu li jkunu ttrasferixxew l-uffiċċju tagħhom fl-imsemmi territorju.
73 Għaldaqstant, mis-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, ma jistax jiġi konkluż li meta kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru u li fih hija tgawdi personalità ġuridika teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment tagħha fi Stat Membru ieħor, il-kwistjoni tar-rikonoxximent tal-kapaċità ġuridika tagħha u tal-kapaċità tagħha li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji fl-Istat Membru ta’ stabbiliment, ma taqax fl-ambitu ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment, lanqas meta din il-kumpannija titqies, b’applikazzjoni tal-liġi ta’ l-Istat Membru ta’ stabbiliment, li tkun ittrasferixxiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan l-Istat.
74 Fit-tielet lok, għandu jiġi miċħud l-argument, imressaq mill-Gvern Spanjol, li, f’sitwazzjoni bħal dik in kwistjoni fil-kawża prinċipali, il-Programm Ġenerali jissuġġetta, fit-Titolu I tiegħu, il-benefiċċju tal-libertà ta’ stabbiliment iggarantit mit-Trattat għar-rekwiżit li jkun hemm rabta effettiva u kontinwa ma’ l-ekonomija ta’ Stat Membru.
75 Fil-fatt, mill-kliem ta’ l-istess Programm Ġenerali jirriżulta li dan jirrikjedi rabta effettiva u kontinwa biss fl-ipoteżi fejn il-kumpannija jkollha biss l-uffiċċju rreġistrat tagħha ġewwa l-Komunità. Mingħajr dubju, dan ma huwiex il-każ fil-każ ta’ Überseering, li għandha kemm l-uffiċċju rreġistrat kif ukoll dak effettiv ġewwa l-Komunità. Fir-rigward ta’ din is-sitwazzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat, fil-punt 19 tas-sentenza Centros, iċċitata iktar ’il fuq, li l-Artikolu 58 tat-Trattat iqis lill-kumpanniji inkorporati skond il-liġijiet ta’ Stat Membru u li għandhom l-uffiċċju rreġistrat, it-tmexxija ċentrali jew is-sede prinċipali tagħhom ġewwa l-Komunità bħala persuni naturali ċittadini ta’ l-Istati Membri.
76 Mill-kunsiderazzjonijiet premessi jirriżulta li Überseering għandha d-dritt tinvoka l-libertà ta’ stabbiliment sabiex tikkontesta r-rifjut min-naħa tal-liġi Ġermaniża li tikkunsidraha bħala personalità ġuridika b’kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji.
77 Barra minn hekk, għandu jiġi mfakkar li bħala regola ġenerali l-ksib minn persuna fiżika jew minn diversi persuni fiżiċi li jirresjedu fi Stat Membru ta’ ishma f’kumpannija inkorporata u stabbilita fi Stat Membru ieħor jaqa’ taħt id-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-moviment liberu tal-kapital, sakemm holding ta’ ishma bħal dan ma jagħtix lil dawn il-persuni fiżiċi influwenza ċerta fuq id-deċiżjonijiet tal-kumpannija u ma jippermettilhomx li jiddeterminaw l-attivitajiet tagħha. Min-naħa l-oħra, meta l-ksib jinvolvi l-intier ta’ l-ishma ta’ kumpannija li jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha fi Stat Membru ieħor u meta holding bħal dan ikollu influwenza ċerta fuq id-deċiżjonijiet tal-kumpannija u jippermettilhom li jiddeterminaw l-attivitajiet tagħha, huma d-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment li japplikaw (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-13 ta’ April 2000, Baars, C-251/98, Ġabra p. I 2787, punti 21 u 22).
Fuq l-eżistenza ta’ restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment
78 Il-Qorti tal-Ġustizzja għandha issa teżamina jekk ir-rifjut tal-qrati Ġermaniżi li jirrikonoxxu li kumpannija legalment inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru ieħor għandha l-kapaċità ġuridika u l-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji jikkostitwixxix restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment.
79 F’dan ir-rigward, f’sitwazzjoni bħal dik in kwistjoni fil-kawża prinċipali, kumpannija legalment inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru, li ma jkunx ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, fejn ikollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha, ma għandha ebda alternattiva oħra, skond il-liġi Ġermaniża, fil-każ li tkun trid tinforza quddiem qorti Ġermaniża d-drittijiet tagħha taħt kuntratt konkluż ma’ kumpannija oħra inkorporata taħt il-liġijiet Ġermaniżi, għajr dik li tinkorpora ruħha mill-ġdid fil-Ġermanja.
80 Issa, Überseering, li hija legalment inkorporata fl-Olanda u li għandha hemm l-uffiċċju rreġistrat tagħha, għandha, skond l-Artikoli 43 KE u 48 KE, id-dritt li teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment tagħha fil-Ġermanja in kwantu hija kumpannija inkorporata taħt il-liġijiet ta’ l-Olanda. F’dan ir-rigward, ftit jimporta li wara l-inkorporazzjoni ta’ din il-kumpannija, l-intier tal-kapital tagħha inkiseb minn ċittadini Ġermaniżi residenti fil-Ġermanja peress li ma jidhirx li dan il-fatt neħħilha l-personalità ġuridika li hija tgawdi fis-sistema legali Olandiża.
81 Barra minn hekk, l-eżistenza stess tagħha hija inseparabbli mill-kwalità tagħha ta’ kumpannija inkorporata taħt il-liġi Olandiża, peress li, kif ġie rrimarkat, kumpannija teżisti biss fuq il-bażi tal-liġijiet nazzjonali li jiddeterminaw l-inkorporazzjoni u l-funzjonament tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Daily Mail and General Trust, iċċitata iktar ’il fuq, punt 19). Għalhekk, ir-rekwiżit ta’ inkorporazzjoni mill-ġdid ta’ l-istess kumpannija fil-Ġermanja jammonta proprju għan-negazzjoni tal-libertà ta’ stabbiliment.
82 F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-rifjut, minn Stat Membru, li jirrikonoxxi l-kapaċità ġuridika ta’ kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru ieħor fejn hija għandha l-uffiċċju rreġistrat tagħha minħabba, b’mod partikolari, il-fatt li l-kumpannija tkun ittrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha fit-territorju tiegħu wara l-ksib ta’ l-intier ta’ l-ishma minn ċittadini ta’ dan l-Istat Membru li jirrisjedu fih, bil-konsegwenza li l-kumpannija ma tistax toqgħod, fl-Istat Membru ospitanti, fi proċeduri ġudizzjarji sabiex tiddefendi d-drittijiet tagħha taħt kuntratt sakemm ma tinkorporax ruħha mill-ġdid skond il-liġijiet ta’ dan l-Istat, jikkostitwixxi restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment li, bħala regola ġenerali, hija inkompatibbli ma’ l-Artikolu 43 KE u 48 KE.
Fuq il-ġustifikazzjoni li jista’ jkun hemm tar-restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment
83 Fl-aħħar nett, għandu jiġi eżaminat jekk restrizzjoni bħal din għal-libertà ta’ stabbiliment tistax tkun iġġustifikata għar-raġunijiet invokati mill-qorti tar-rinviju u mill-Gvern Ġermaniż.
84 Il-Gvern Ġermaniż sostna sussidjarjament li, fil-każ li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li l-applikazzjoni tat-teorija ta’ l-uffiċċju tikkostitwixxi restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment, din ir-restrizzjoni tapplika b’mod li ma huwiex diskriminatorju, hija ġġustifikata għal raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali u hija proporzjonali għall-għanijiet previsti.
85 Skond il-Gvern Ġermaniż, il-kwalità mhux diskriminatorja tirriżulta mill-fatt li r-regoli legali bbażati fuq it-teorija ta’ l-uffiċċju ma japplikawx biss fil-konfront ta’ kull kumpannija barranija li tistabbilixxi ruħha fil-Ġermanja billi tittrasferixxi l-uffiċċju effettiv tagħha fil-Ġermanja, iżda wkoll fil-konfront tal-kumpanniji inkorporati skond il-liġijiet Ġermaniżi li jittrasferixxu l-uffiċċju effettiv tagħhom ’il barra mill-Ġermanja.
86 Fir-rigward tar-raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali mressqa għall-ġustifikazzjoni tar-restrizzjoni allegata, il-Gvern Ġermaniż isostni, b’mod preliminari, li, f’oqsma oħra, id-dritt Komunitajru sekondarju jassumi li l-uffiċċju ta’ tmexxija u l-uffiċċju rreġistrat huma l-istess. Għalhekk, fil-prinċipju, id-dritt Komunitarju rrikonoxxa l-mertu ta’ uffiċċju rreġistrat u tat-tmexxija uniku.
87 Skond il-Gvern Ġermaniż, ir-regoli Ġermaniżi tad-dritt internazzjonali privat tal-kumpanniji jfittxu ċ-ċertezza legali u l-protezzjoni tal-kredituri. F’dan ir-rigward, huwa jenfasizza li, fil-livell Komunitarju, ma hemm ebda armonizzazzjoni tal-modalitajiet ta’ protezzjoni tal-kapital ta’ kumpanniji b’responsabbiltà limitata u li dawn il-kumpanniji huma suġġetti, fl-Istati Membri li ma humiex ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, għal rekwiżiti li f’ċerti aspetti huma ħafna inqas stretti. It-teorija ta’ l-uffiċċju kif applikata mil-liġi Ġermaniża tiggarantixxi f’dan il-kuntest li kumpannija li jkollha ċ-ċentru ta’ l-attivitajiet tagħha fit-territorju Ġermaniż ikollha kapital minimu fiss, u dan jikkontribwixxi sabiex il-partijiet li magħhom tikkonkludi kuntratti u l-kredituri tagħha jkunu protetti. Barra minn hekk, dan jipprekludi d-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni in kwantu l-kumpanniji kollha li jkollhom iċ-ċentru ta’ l-attivitajiet tagħhom fil-Ġermanja huma suġġetti għall-istess rekwiżiti legali.
88 Skond il-Gvern Ġermaniż, ġustifikazzjoni oħra tinsab fil-protezzjoni ta’ l-azzjonisti minoritarji. Fin-nuqqas ta’ standard Komunitarju fil-qasam ta’ l-imsemmija protezzjoni, Stat Membru għandu jkollu s-setgħa li japplika fil-konfront ta’ kull kumpannija, li ċ-ċentru ta’ l-attivitajiet tagħha jkun fit-territorju tiegħu, l-istess rekwiżiti legali li jipproteġu l-azzjonisti minoritarji.
89 Il-protezzjoni ta’ l-impjegati permezz ta’ tmexxija konġunta ta’ l-impriża taħt il-kundizzjonijiet stipulati mil-liġi tiġġustifika wkoll l-applikazzjoni tat-teorija ta’ l-uffiċċju. Skond il-Gvern Ġermaniż, it-trasferiment lejn il-Ġermanja ta’ l-uffiċċju effettiv ta’ kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru ieħor jista’, jekk il-kumpannija żżomm il-kwalità tagħha ta’ kumpannija taħt dik il-liġi, jinvolvi riskju li jkunu evitati d-dispożizzjonijiet Ġermaniżi dwar it-tmexxija konġunta li jippermettu li, taħt ċerti kundizzjonijiet, l-impjegati jiġu rrappreżentati fuq il-bord ta’ sorveljanza tal-kumpannija. Il-kumpanniji ta’ Stati Membri oħra mhux dejjem ikollhom korp bħal dan.
90 Fl-aħħar nett, interessi fiskali jiġġustifikaw ir-restrizzjoni li jista’ jkun hemm minħabba l-applikazzjoni tat-teorija ta’ l-uffiċċju. F’dan ir-rigward, il-Gvern Ġermaniż isostni li t-teorija ta’ l-inkorporazzjoni tippermetti, b’mod iktar wiesa’ mit-teorija ta’ l-uffiċċju, il-ħolqien ta’ kumpanniji li jkollhom żewġ postijiet ta’ residenza u li għalhekk ikunu suġġetti għal tassazzjoni mingħajr limiti f’minn ta’ l-inqas żewġ Stati Membri. Dawn il-kumpanniji joħolqu riskju li jintalbu u jingħataw vantaġġi fiskali fl-istess ħin f’diversi Stati. Bħala eżempju, il-Gvern Ġermaniż isemmi t-tpaċija transkonfinali ta’ telf ma’ profitti bejn impriżi ta’ l-istess grupp.
91 Il-Gvern Olandiż u l-Gvern tar-Renju Unit, il-Kummissjoni u l-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA jqisu li r-restrizzjoni in kwistjoni ma hijiex iġġustifikata. B’mod partikolari, huma jsostnu li l-għan tal-protezzjoni tal-kredituri kien ġie invokat ukoll mill-awtoritajiet Daniżi fil-kawża Centros, iċċitata iktar ’il fuq, sabiex jiġġustifikaw in-nuqqas ta’ reġistrazzjoni fid-Danimarka ta’ fergħa ta’ kumpannija li kienet ġiet legalment inkorporata fir-Renju Unit u li l-attivitajiet kollha tagħha kellhom jiġu eżerċitati fid-Danimarka mingħajr ma’ din kienet tissodisfa r-rekwiżiti tal-liġi Daniża fil-qasam ta’ l-inkorporazzjoni u l-ħlas ta’ kapital minimu. Huma jżidu li ma huwiex żgur li r-rekwiżiti marbuta ma’ kapital minimu jikkostitwixxu mezz effikaċi għall-protezzjoni tal-kredituri.
92 F’dan ir-rigward, ma għandux jiġi eskluż li raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali bħall-protezzjoni ta’ l-interessi tal-kredituri, ta’ l-azzjonisti minoritarji u ta’ l-impjegati jew ukoll ta’ l-awtoritajiet fiskali jistgħu, f’ċerti ċirkustanzi u skond ċerti kundizzjonijiet, jiġġustifikaw restrizzjonijiet għal-libertà ta’ stabbiliment.
93 Madankollu, għanijiet bħal dawn ma jistgħux jiġġustifikaw li kumpannija, inkorporata b’mod regolari fi Stat Membru ieħor fejn din ikollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha, tiġi mċaħħda mill-kapaċità ġuridika u, għalhekk mil-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji. Fil-fatt, miżura bħal din tammonta proprju għan-negazzjoni tal-libertà ta’ stabbiliment rikonoxxuta lill-kumpanniji permezz ta’ l-Artikoli 43 KE u 48 KE.
94 Għaldaqstant, hemm lok li għall-ewwel domanda tingħata r-risposta li l-Artikoli 43 KE u 48 KE jipprekludu li kumpannija, inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru li fit-territorju tiegħu jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha, titqies, skond il-liġi ta’ Stat Membru ieħor, bħala li ttrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan l-Istat ta’ l-aħħar, liema Stat iċaħħad lil din il-kumpannija mill-kapaċità ġuridika u, għalhekk, mill-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji quddiem qrati nazzjonali għall-finijiet ta’ l-infurzar tad-drittijiet tagħha taħt kuntratt konkluż ma’ kumpannija stabbilita f’dan l-istess Stat.
Fuq it-tieni domanda preliminari
95 Mir-risposta mogħtija għall-ewwel domanda preliminari jirriżulta li, meta kumpannija inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru li fit-territorju tiegħu jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment tagħha fi Stat Membru ieħor, l-Artikoli 43 KE u 48 KE jirrikjedu li dan ta’ l-aħħar jirrispetta l-kapaċità ġuridika u, għalhekk, il-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji li din il-kumpannija jkollha skond il-liġi ta’ l-Istat ta’ inkorporazzjoni tagħha.
Fuq l-ispejjeż
96 L-ispejjeż sostnuti mill-Gvern Ġemaniż, Spanjol, Taljan, Olandiż u tar-Renju Unit, kif ukoll mill-Kummissjoni u mill-Awtorità ta’ Sorveljanza ta’ l-EFTA, għas-sottomissjoni ta’ osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja ma jistgħux jitħallsu lura. Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti nazzjonali, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż.
Għal dawn il-motivi,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA,
b’risposta għad-domandi magħmula lilha mill-Bundesgerichtshof, b’digriet tat-30 ta’ Marzu 2000, taqta’ u tiddeċiedi:
1) L-Artikoli 43 KE u 48 KE jipprekludu li kumpannija, inkorporata skond il-liġijiet ta’ Stat Membru li fit-territorju tiegħu jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha, titqies, skond il-liġi ta’ Stat Membru ieħor, bħala li ttrasferiet l-uffiċċju effettiv tagħha f’dan l-Istat ta’ l-aħħar, liema Stat iċaħħad lil din il-kumpannija mill-kapaċità ġuridika u, għalhekk, mill-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji quddiem qrati nazzjonali għall-finijiet ta’ l-infurzar tad-drittijiet tagħha taħt kuntratt konkluż ma’ kumpannija stabbilita f’dan l-istess Stat.
2) Meta kumpannija inkorporata skond il-liġi ta’ Stat Membru li fit-territorju tiegħu jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha teżerċita l-libertà ta’ stabbiliment tagħha fi Stat Membru ieħor, l-Artikoli 43 KE u 48 KE jirrikjedu li dan ta’ l-aħħar jirrispetta l-kapaċità ġuridika u, għalhekk, il-kapaċità li toqgħod fi proċeduri ġudizzjarji li din il-kumpannija jkollha skond il-liġi ta’ l-Istat ta’ inkorporazzjoni.
Rodríguez Iglesias | Puissochet | Wathelet |
Mogħtija f’Qorti bil-miftuħ fil-Lussemburgu fil-5 ta’ Novembru 2002.
R. Grass | | G. C. Rodríguez Iglesias |