Sprawa C-209/03

The Queen na wniosek Dany’ego Bidara

przeciwko

London Borough of Ealing i Secretary of State for Education and Skills

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Administrative Court)]

Obywatelstwo Unii – Artykuły 12 WE i 18 WE – Pomoc przyznawana studentom w formie preferencyjnej pożyczki – Przepis ograniczający przyznawanie tego typu pożyczki do studentów, którzy osiedlili się na terenie kraju

Streszczenie wyroku

1.        Traktat WE – Zakres stosowania w aspekcie zakazu wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową – Pomoc przyznawana studentom na pokrycie kosztów utrzymania – Zaliczenie – Uregulowania krajowe zastrzegające przyznanie tego typu pomocy studentom, którzy osiedlili się na terytorium kraju – Brak możliwości uznania studentów będących obywatelami innych państw członkowskich za osoby, które się osiedliły – Niedopuszczalność

(art. 12 WE)

2.        Pytania prejudycjalne – Wykładnia – Skutki w czasie wyroków dotyczących wykładni – Skutek wsteczny – Ograniczenia przez Trybunał – Przesłanki – Znaczenie dla danego państwa członkowskiego konsekwencji finansowych wyroku – Kryterium niemające decydującego znaczenia

(art. 234 WE)

1.        Pomoc – czy to w formie preferencyjnej pożyczki, czy też w formie stypendium – przyznana studentom przebywającym legalnie w przyjmującym państwie członkowskim i przeznaczona na pokrycie ich kosztów utrzymania jest dla potrzeb zakazu dyskryminacji ustanowionego w art. 12 akapit pierwszy WE objęta zakresem stosowania traktatu.

Przepis ten należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie takiemu uregulowaniu krajowemu, które przyznaje studentom prawo do takiej pomocy jedynie wtedy, gdy osiedlili się oni w przyjmującym państwie członkowskim, wykluczając przy tym możliwość uzyskania przez będącego studentem obywatela innego państwa członkowskiego statusu osoby, która się osiedliła, nawet jeśli obywatel ten legalnie przebywa w przyjmującym państwie członkowskim, gdzie zdobył znaczną część swego średniego wykształcenia, przez co w sposób rzeczywisty związał się ze społeczeństwem tego państwa członkowskiego.

Prawdą jest, że państwo członkowskie ma prawo przyznawania tego typu pomocy jedynie studentom, którzy wykażą określony stopień zintegrowania ze społeczeństwem tego państwa. Nie może ono wszakże wymagać od zainteresowanych studentów, aby związali się oni z jego rynkiem pracy. Za to można domniemywać istnienie pewnego stopnia zintegrowania, jeśli stwierdzone zostanie, iż zainteresowany student zamieszkiwał w przyjmującym państwie członkowskim przez pewien okres.

Jednakże wykluczając jakąkolwiek możliwość uzyskania przez studenta będącego obywatelem innego państwa członkowskiego statusu osoby, która się osiedliła, uregulowanie to uniemożliwia takiemu obywatelowi, bez względu na rzeczywisty stopień jego zintegrowania, skorzystanie z prawa do pomocy i tym samym stanowi przeszkodę w kontynuacji nauki na tych samych warunkach, jak przez znajdującego się w tej samej sytuacji obywatela tego państwa członkowskiego.

(zob. pkt 48, 57–59, 61–63 oraz pkt 1–2 sentencji)

2.        Wykładnia przepisu prawa wspólnotowego, jakiej dokonuje Trybunał, ogranicza się jedynie do wyjaśnienia i sprecyzowania znaczenia i zakresu tego przepisu w takiej formie, w jakiej powinien był on być pojmowany i stosowany od momentu jego wejścia w życie. Stąd tak interpretowany przepis powinien być stosowany przez samego sędziego wobec stosunków prawnych powstałych przed wydaniem wyroku orzekającego w sprawie wniosku o dokonanie wykładni, jeśli zachodzą przesłanki pozwalające na wszczęcie przed właściwym sądem postępowania w sprawie stosowania tego przepisu. Jedynie w drodze wyjątku Trybunał może, w oparciu o wynikającą z systemu prawa wspólnotowego ogólną zasadę pewności prawa, skłonić się do ograniczenia wobec wszystkich zainteresowanych możliwości powołania się na przepis, który był przedmiotem jego wykładni, w celu podważenia stosunków prawnych nawiązanych w dobrej wierze. Konsekwencje finansowe, jakie mogłyby wyniknąć dla państwa członkowskiego z wyroku wydanego w trybie prejudycjalnym, nie stanowią same w sobie uzasadnienia dla ograniczenia skutków tego wyroku w czasie.

(zob. pkt 66–68 oraz pkt 3 sentencji)