Υπόθεση C‑545/10
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
κατά
Τσεχικής Δημοκρατίας
«Παράβαση κράτους μέλους — Μεταφορές — Οδηγία 91/440/ΕΟΚ — Ανάπτυξη των κοινοτικών σιδηροδρόμων — Άρθρο 10, παράγραφος 7 — Ρυθμιστικός φορέας — Αρμοδιότητες — Οδηγία 2001/14/ΕΚ — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών — Άρθρο 4, παράγραφος 1 — Πλαίσιο χρεώσεως — Άρθρο 6, παράγραφος 2 — Παροχή κινήτρων στον διαχειριστή υποδομής για τη μείωση του κόστους παροχής της υποδομής και του ύψους των τελών προσβάσεως — Άρθρο 7, παράγραφος 3 — Καθορισμός των τελών που εισπράττονται για τη δέσμη των ελάχιστων παροχών και την τροχαία πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υπηρεσιών — Κόστος άμεσα συναρτώμενο με την παροχή σιδηροδρομικών υπηρεσιών — Άρθρο 11 — Σύστημα βελτιώσεως των επιδόσεων — Άρθρο 30, παράγραφος 5 — Ρυθμιστικός φορέας έχων δικαιοδοσία ελέγχου — Αρμοδιότητες — Διοικητική προσφυγή κατά των αποφάσεων του ρυθμιστικού φορέα»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 11ης Ιουλίου 2013
1. Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και χρέωση — Χρέωση για τη χρήση των υποδομών — Υποχρεώσεις των κρατών μελών — Σεβασμός της ανεξαρτησίας του διαχειριστή της υποδομής — Περιεχόμενο — Καθορισμός εκ μέρους του κράτους μέλους ανώτατης τιμής χρεώσεως για τη χρήση της υποδομής — Δεν επιτρέπεται
(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1 και 8 § 2)
2. Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και χρέωση — Υποχρεώσεις των κρατών μελών — Καθιέρωση μηχανισμών που παρακινούν τον διαχειριστή της υποδομής να μειώσει το κόστος για την παραχώρηση της υποδομής και το ύψος των τελών προσβάσεως — Συμβατός χαρακτήρας των μηχανισμών με τις απαιτήσεις ασφαλείας και το επίπεδο ποιότητας εξυπηρετήσεως της σιδηροδρομικής υποδομής
(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 6 §§ 2 και 3)
3. Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και χρέωση — Χρέωση για τη χρήση των υποδομών — Καθορισμός των τελών βάσει του άμεσου κόστους — Κόστος άμεσα συναρτώμενο με την παροχή σιδηροδρομικών υπηρεσιών — Έννοια — Μεταφορά και εφαρμογή σε εσωτερική έννομη τάξη — Εξουσία εκτιμήσεως των κρατών μελών
(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 7 §§ 3 έως 5, και 8)
4. Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Απόδειξη της παραβάσεως — Η Επιτροπή φέρει το βάρος αποδείξεως — Τεκμήρια — Δεν επιτρέπεται η χρήση τους
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
5. Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και χρέωση — Χρέωση για τη χρήση των υποδομών — Υποχρεώσεις των κρατών μελών — Καθιέρωση συστήματος βελτιώσεως των επιδόσεων — Περιεχόμενο
(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 11 § 1)
6. Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Εξέταση του βασίμου από το Δικαστήριο — Κατάσταση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη — Κατάσταση κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας
(Άρθρο 258, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
7. Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Υποχρεώσεις των κρατών μελών — Σύσταση ρυθμιστικού φορέα έχοντος δικαιοδοσία ελέγχου της σιδηροδρομικής αγοράς — Δικαστικός έλεγχος των αποφάσεων του φορέα — Προηγούμενη διοικητική προσφυγή — Αποκλείεται
(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 30)
8. Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Εισαγωγικό δικόγραφο — Παράθεση των αιτιάσεων και επιχειρημάτων — Τυπικά στοιχεία — Διατύπωση σαφής και μη διφορούμενη των αιτημάτων
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 21, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρο 120, στοιχείο γ΄)
9. Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Αντικείμενο της διαφοράς — Προσδιορίζεται κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία — Μεταγενέστερη διεύρυνση — Δεν επιτρέπεται
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
1. Κράτος μέλος, το οποίο καθορίζει το ανώτατο ποσό των τελών προσβάσεως στη σιδηροδρομική υποδομή, παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής.
Συγκεκριμένα, ο καθορισμός, με ετήσια απόφαση, ανώτατης τιμής χρεώσεως για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής συνεπάγεται τον περιορισμό της διακριτικής ευχέρειας του διαχειριστή της υποδομής σε βαθμό που δεν είναι συμβατός με τους σκοπούς της οδηγίας 2001/14. Ειδικότερα, σύμφωνα με όσα προβλέπει το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2001/14, ο διαχειριστής της υποδομής πρέπει να μπορεί να καθορίζει ή να διατηρεί σε ισχύ υψηλότερα τέλη βάσει του μακροπρόθεσμου κόστους ορισμένων επενδυτικών προγραμμάτων.
(βλ. σκέψεις 36, 37, 40)
2. Μολονότι βεβαίως τα κράτη μέλη οφείλουν, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, να λαμβάνουν υπόψη την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι σιδηροδρομικές υποδομές, στο πλαίσιο της εφαρμογής του άρθρου 6, παράγραφοι 2 και 3, της οδηγίας αυτής, και μολονότι η επιλογή των κινήτρων που πρέπει να παρασχεθούν και, ειδικότερα, οι συγκεκριμένοι σκοποί που επιδιώκουν μέσω αυτών τα κράτη μέλη πρέπει να είναι συμβατοί με τις απαιτήσεις ασφαλείας και το επίπεδο ποιότητας εξυπηρετήσεως της σιδηροδρομικής υποδομής, εντούτοις υποχρεούνται επίσης είτε να μεριμνούν για τη σύναψη συμβάσεων πολυετούς ισχύος με αντικείμενο τη χρηματοδότηση οι οποίες προβλέπουν την παροχή κινήτρων είτε να θεσπίζουν προς τούτο το αναγκαίο ρυθμιστικό πλαίσιο.
(βλ. σκέψεις 50, 52, 54)
3. Κατά το άρθρο 7, παράγραφος 3, της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, τα τέλη που εισπράττονται για τη δέσμη ελάχιστων παροχών και την τροχαία πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υπηρεσιών πρέπει να είναι ίσα με το κόστος που συναρτάται άμεσα με την παροχή σιδηροδρομικών υπηρεσιών, με την επιφύλαξη των διατάξεων των παραγράφων 4 ή 5 του ιδίου αυτού άρθρου 7 ή του άρθρου 8 της εν λόγω οδηγίας.
Όσον αφορά την έννοια του «κόστους που προκύπτει άμεσα ως αποτέλεσμα της εκτελέσεως των σιδηροδρομικών υπηρεσιών», έννοια της οικονομικής επιστήμης της οποίας η εφαρμογή εγείρει σημαντικές πρακτικές δυσχέρειες, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η οδηγία ουδόλως περιέχει ορισμό της έννοιας αυτής και ότι καμία διάταξη του δικαίου της Ένωσης δεν καθορίζει επακριβώς τις δαπάνες που εμπίπτουν (ή αυτές που δεν εμπίπτουν) στην εν λόγω έννοια. Ως εκ τούτου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, στην παρούσα κατάσταση του δικαίου της Ένωσης, τα κράτη μέλη διαθέτουν ορισμένο περιθώριο εκτιμήσεως ως προς τη μεταφορά στην εσωτερική έννομη τάξη και την εφαρμογή της έννοιας αυτής στο εσωτερικό δίκαιο.
(βλ. σκέψεις 62, 64, 65)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 70, 72, 116, 123)
5. Από το άρθρο 11, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, συνάγεται ότι, αφενός, τα κράτη μέλη πρέπει να περιλαμβάνουν στα συστήματα χρεώσεως της υποδομής σύστημα βελτιώσεως των επιδόσεων ως κίνητρο τόσο για τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις όσο και για τον διαχειριστή της υποδομής να βελτιώσουν τις επιδόσεις του δικτύου. Αφετέρου, όσον αφορά το είδος των κινήτρων που μπορούν να παρέχουν, τα κράτη μέλη διατηρούν την ελευθερία επιλογής των συγκεκριμένων μέτρων που θα αποτελούν μέρος του εν λόγω συστήματος, υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα αυτά θα συνιστούν σύνολο χαρακτηριζόμενο από συνοχή και διαφάνεια το οποίο θα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «σύστημα βελτιώσεως των επιδόσεων».
Δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι συνιστά πλήρη και προσήκουσα εφαρμογή του άρθρου 11 της οδηγίας 2001/14 πρόβλεψη οικονομικής αποζημιώσεως με τη μορφή αμοιβαίων συμβατικών ποινικών ρητρών, των οποίων οι αρχές πρέπει να καθορίζονται βάσει συμβάσεως, διότι το καθεστώς αυτό έχει χαρακτήρα ενδοτικού απλώς δικαίου, δεδομένου ότι η εφαρμογή επαφίεται στην επιλογή των συμβαλλομένων μερών. Ομοίως, εθνική διάταξη βάσει της οποίας απλώς προβλέπεται η επιβολή προστίμων, είτε σε περίπτωση μη τηρήσεως των υποχρεώσεων που σκοπούν στη διασφάλιση της εκμεταλλεύσεως του δικτύου είτε ελλείψει μέτρων για την αντιμετώπιση της διαταράξεως του δικτύου αυτού, δεν καθιερώνει σύστημα βελτιώσεως των επιδόσεων στο πλαίσιο συστήματος χρεώσεως για τη χρήση υποδομής, κατά την έννοια του ως άνω άρθρου 11. Τέλος, το αυτό ισχύει και προκειμένου περί διατάξεως που απλώς προβλέπει την παροχή χρηματοοικονομικών μέσων με σκοπό τη συντήρηση ή τη βελτίωση των σιδηροδρομικών υποδομών.
(βλ. σκέψεις 80, 82-84)
6. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 85, 86)
7. Το άρθρο 30 της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, έχει την έννοια ότι οι διοικητικές αποφάσεις που λαμβάνει ο ρυθμιστικός φορέας, στη σύσταση του οποίου πρέπει να προβούν τα κράτη μέλη βάσει της παραγράφου 1 του ιδίου αυτού άρθρου, υπόκεινται μόνο σε δικαστικό έλεγχο. Ως εκ τούτου, βάσει του άρθρου 30 της εν λόγω οδηγίας αποκλείεται το ενδεχόμενο οι αποφάσεις του ρυθμιστικού φορέα να υπόκεινται υποχρεωτικώς, προ ενδεχομένου δικαστικού ελέγχου, στον έλεγχο ετέρου διοικητικού οργάνου.
(βλ. σκέψεις 100, 102-104)
8. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 108, 109)
9. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 125, 132)