SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Is-Sitt Awla)
5 ta’ Lulju 2012 (*)
“Sitt Direttiva tal-VAT — Artikoli 5(3)(ċ) u 13B(d)(5) — Negozjar ta’ tranżazzjoni ta’ trasferiment ta’ azzjonijiet ta’ kumpanniji — Tranżazzjoni li timplika wkoll it-trasferiment tal-proprjetà ta’ beni immobbli ta’ dawn il-kumpanniji — Eżenzjoni”
Fil-Kawża C‑259/11,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Hoge Raad der Nederlanden (il-Pajjizi l-Baxxi), permezz ta’ deċiżjoni tat-22 ta’ April 2011, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fis-26 ta’ Mejju 2011, fil-proċedura
DTZ Zadelhoff vof
vs
Staatssecretaris van Financiën,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Is-Sitt Awla),
komposta minn U. Lõhmus, President tal-Awla, A. Rosas (Relatur) u C. G. Fernlund, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: N. Jääskinen,
Reġistratur: A. Calot Escobar,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– għal DTZ Zadelhoff vof, minn B. van Zadelhoff, belastingadviseur,
– għall-Gvern Olandiż, minn C. Wissels u C. Schillemans, bħala aġenti,
– għall-Kummissjoni Ewropea, minn C. Soulay u W. Roels, bħala aġenti,
wara li rat id-deċiżjoni, meħuda wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li l-kawża tinqata’ mingħajr konklużjonijiet,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 5(3)(ċ) u l-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE, tas-17 ta’ Mejju 1977, fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ — Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 09, Vol. 01, p. 23, aktar ’il quddiem is-“Sitt Direttiva”).
2 Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn DTZ Zadelhoff vof (iktar ’il quddiem d-“DTZ Zadelhoff”) kontra l-iStaatssecretaris van Financiën (Segretarju tal-Istat għall-Finanzi) dwar il-kwalifikazzjoni, għall-finijiet tal-eżenzjoni tat-taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem il-“VAT”), ta’ trasferiment ta’ azzjonijiet ta’ kumpannija li jimplika wkoll it-trasferiment tal-proprjetà ta’ beni immobbli li jappartjenu lil din tal-aħħar.
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 Skont l-Artikolu 2(1) tas-Sitt Direttiva:
“Dawn li ġejjin għandhom ikunu soġġetti għat-taxxa fuq il-valur miżjud:
1. il-provvista ta’ oġġetti u servizzi magħmula bi ħlas fit-territorju tal-pajjiż minn persuna taxxabbli li taġixxi bħala tali.”
4 L-Artikolu 5(1) u (3) tas-Sitt Direttiva, jipprovdi:
“1. ‘Provvista ta’ oġġetti’ tfisser it-trasferiment tad-dritt ta’ sid li jiddisponi minn proprjetà korporali.
[…]
3. Stati Membri jistgħu jqisu dawn l-affarijiet li ġejjin bħala proprjetà korporali:
[…]
ċ) ishma [azzjonijiet] jew interessi ekwivalenti għall-ishma li jagħtu lit-titulari tagħhom drittijiet de jure jew de facto ta’ sid jew pussess fuq il-proprjetà immobbli jew parti minnha.”
5 L-Artikolu 13B tas-Sitt Direttiva, intitolat “Eżenzjonijet oħrajn”, jipprovdi:
“Mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet oħrajn tal-Komunità, l-Istati Membri għandhom jeżentaw lil [dawn] li ġej[jin] taħt il-kondizzjonijiet li huma għandhom jistabilixxu għal skopijiet biex jassiguraw l-applikazzjoni korretta u ċara tal-eżenzjonijiet u tal-prevenzjoni ta’ kwalunkwe eżenzjoni [evażjoni], evitar, u abbuż:
[…]
d) it-transazzjonijet li ġejjin:
[…]
5. transazzjonijiet, inklużi negozjar, eskluż l-immaniġġjar u l-ħażna assigurata, fl-ishma, interessi f’kumpanniji jew assoċjazzjonijiet, debentures [titoli] u sigurtajiet oħrajn, esklużi:
[…]
– id-drittijiet jew sigurtajiet msemmija fl-Artikolu 5(3);
[…]”
6 Skont il-qorti tar-rinviju, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi ma għamilx użu mill-possibbiltà mogħtija lill-Istati Membri mill-Artikolu 5(3)(ċ) tas-Sitt Direttiva.
Id-dritt Olandiż
7 L-Artikolu 11 tal-Liġi dwar it-taxxa fuq id-dħul min-negozju (Wet op de omzetbelasting 1968) tat-28 ta’ Ġunju 1968 (Staatsblad 1968, Nru 329), jipprovdi:
“1. Huma eżenti mit-taxxa, taħt il-kundizzjonijiet stabbiliti b’regolament tal-amministrazzjoni pubblika:
[…]
i) il-forniment tal-merkanzija u l-provvista tas-servizzi li ġejjin:
[…]
2° it-transazzjonijiet, inkluż in-negozjar, iżda bl-eċċezzjoni tal-kustodja u l-ġestjoni, li jirrigwardaw it-titoli trasferibbli u t-titoli l-oħra, bl-esklużjoni tad-dokumenti li jistabilixxi titolu għall-oġġetti;
[…]”
Il-fatti li wasslu għall-kawża u d-domandi preliminari
8 Matul il-perijodu inkwistjoni fil-kawża prinċipali, Fabege AB (iktar ’il quddiem “Fabege”), kumpannija stabbilita fl-Isvezja, kienet tippossjedi indirettament l-azzjonijiet kollha tal-kumpannija World Fashion Centre Amsterdam BV, li kienet il-proprjetarja u l-operatriċi tat-torrijiet I u II tal-kumpless immobiljari World Fashion Centre (iktar ’il quddiem il-“WFC”), f’Amsterdam (il-Pajjiżi l-Baxxi). Fabege kienet tippossjedi wkoll b’mod indirett, 100 % tal-azzjonijiet tal-kumpannija Fabege WF BV, li kienet kumpannija proprjetarja u operatriċi tat-torri IV tal-WFC.
9 Il-kumpannija Stienstra BV Bedrijfshuisvesting (iktar ’il quddiem “Stienstra”), kumpannija stabbilita f’‘s-Hertogenbosch (il-Pajjiżi l-Baxxi), kienet tippossjedi indirettament l-azzjonijiet kollha ta’ De Herven III BV (iktar ’il quddiem “De Herven”), li kienet il-proprjetarja u l-operatriċi tal-kumpless ta’ uffiċini Soetelieve, li tinstab fl-istess belt.
10 Il-kumpannija DTZ Zadelhoff twettaq attivitajiet ta’ senserija u ta’ konsulenza fil-qasam immobiljari.
11 Fl-1999, DTZ Zadelhoff tqabbdet minn Fabege, bi ħlas ta’ rimunerazzjoni, sabiex issib xerrej għall-WFC. Fabege kellha l-intenzjoni li titrasferixxi dan il-kumpless immobiljari permezz ta’ trasferiment ta’ azzjonijiet tal-kumpanniji li kienu indirettament proprjetarji ta’ dan. Il-prezz tal-bejgħ mitlub għall-azzjonijiet kien jiddependi kważi esklużivament fuq il-valur tas-suq ta’ WFC bħala beni immobiljari. Fil-kuntest tal-missjoni tagħha, DTZ Zadelhoff sabet xerrej lil min ġew mibjugħa u ttrasferiti l-azzjonijiet bejn il-5 ta’ Ottubru 1999 u l-24 ta’ Jannar 2000.
12 Fis-sena 2000, DTZ Zadelhoff tqabbdet minn Stienstra, bi ħlas ta’ rimunerazzjoni, sabiex issib xerrej għall-kumpless ta’ uffiċini Soetelieve. Ma ġiex provviżorjament indikat jekk din kinitx il-proprjetarja tal-imsemmi kumpless li kienet ser tiġi ttrasferita jew dik tal-azzjonijiet ta’ De Herven. Finalment, l-intervent ta’ DTZ Zadelhoff wassal sabiex jinstab xerrej lil min ġew ittrasferiti u mibjugħa l-azzjonijiet ta’ De Herven.
13 DTZ Zadelhoff la ġabret u lanqas ħalset il-VAT għall-provvista tas-servizzi, li kienet tikkonsisti fit-tfittxija ta’ xerrej għall-imsemmija beni immobbli, li hija wettqet għal Fabege u Stienstra. Hija kkunsidrat li dawn is-servizzi kienu kemm eżentati mit-taxxa skont l-Artikolu 11(1)(i), 2, tal-liġi dwar it-taxxa fuq il-valur miżjud tat-28 ta’ Ġunju 1968, kif ukoll li dawn is-servizzi ma kinux taxxabbli fil-Pajjiżi l-Baxxi, peress li servizz huwa kkunsidrat bħala li ma seħħx fit-territorju tar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi jekk min iwettaqhom ma huwiex stabbilit f’dan l-Istat Membru.
14 L-Inspecteur van de Belastingdienst (iktar ’il quddiem l-“Ispettur”) ikkunsidra li l-eżenzjoni ma kinitx applikabbli u li l-provvista tas-servizzi kellha tiġi kkunsidrata bħala li seħħet fil-Pajjiżi l-Baxxi, li b’hekk twassal lil DTZ Zadelhoff għal irkupru ta’ VAT għall-perijodu mill-1 ta’ Jannar sal-31 ta’ Diċembru 2000. Wara ilment minn din il-kumpannija, l-ammont ta’ dan l-irkupru tnaqqas permezz ta’ deċiżjoni tal-Ispettur.
15 DTZ Zadelhoff ippreżentat rikors kontra din l-aħħar deċiżjoni tal-Ispettur quddiem ir-Rechtbank te Haarlem (qorti distrettwali ta’ Haarlem), li ċaħditu bħala infondat. Din il-kumpannija appellat din is-sentenza quddiem il-Gerechtshof te Amsterdam (Qorti tal-Appell ta’ Amsterdam), li kkonfermat is-sentenza tal-ewwel istanza. DTZ Zadelhoff b’hekk ippreżentat appell fil-kassazzjoni quddiem il-Hoge Raad der Nederlanden.
16 Il-Hoge Raad der Nederlanden tikkunsidra li l-Gerechtshof te Amsterdam stabbilixxiet korrettement il-post fejn is-servizzi għandhom ikunu kkunsidrati li seħħew. Min-naħa l-oħra, il-qorti tar-rinviju għandha dubji dwar il-kwalifikazzjoni, għall-finijiet tal-eżenzjoni tal-VAT, tat-tranżazzjoni ta’ trasferiment ta’ azzjonijiet tal-kumpanniji li jimplikaw ukoll it-trasferiment tal-proprjetà ta’ beni immobbli li jappartjenu lil dawn il-kumpanniji.
17 F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Hoge Raad der Nederlanden iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u tressaq quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) Il-frażi introduttiva tal-Artikolu 13(B)(d)(5) tas-Sitt Direttiva għandha tiġi interpretata fis-sens li jaqgħu wkoll taħt din id-dispożizzjoni t-tranżazzjonijiet, bħal dawk magħmula mill-parti kkonċernata, li, essenzjalment, jirrigwardaw il-beni immobbli miżmuma mill-kumpanniji kkonċernati u t-trasferi ment (indirett) tagħhom, għas-sempliċi raġuni li dawn it-tranżazzjonijiet huma intiżi li jittrasferixxu l-azzjonijiet ta’ dawn il-kumpanniji u li kellhom dan ir-riżultat?
2) L-eċċezzjoni għall-eżenzjoni prevista fit-tieni inċiż tal-frażi introduttiva tal-Artikolu 13(B)(d)(5) tas-Sitt Direttiva tapplika wkoll għall-Istat Membru li ma għamilx użu mill-possibbiltà, offruta bil-frażi introduttiva tal-Artikolu 5(3)(ċ) tas-Sitt Direttiva, li jqis bħala beni tanġibbli l-ishma u l-azzjonijiet li l-possessjoni [pussess] tagħhom [j]iżgura fid-dritt l-għoti fi proprjetà jew fl-użu u fl-isfruttament ta’ beni immobbli?
3) Fil-każ li r-risposta għad-domanda preċedenti hija fl-affermattiv, għandhom jitqiesu bħala li jifformaw parti mill-[interessi ekwivalenti għall-]ishma u mill-azzjonijiet imsemmija iktar ’il fuq l-azzjonijiet ta’ kumpanniji li, direttament jew indirettament (permezz ta’ sottosussidjarji), huma l-proprjetarji ta’ beni immobbli, irrispettivament mill-kwistjoni dwar jekk huma joperawx dawn il-beni immobbli bħala tali jew jekk huma jużawhomx fil-kuntest ta’ impriża ta’ natura differenti?”
Fuq id-domandi preliminari
Fuq l-ewwel u t-tieni domanda
18 Permezz tal-ewwel żewġ domandi tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi, minn naħa, jekk l-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva għandux jiġi interpretat fis-sens li jaqgħux taħt din l-eżenzjoni mill-VAT, tranżazzjonijiet, bħal dawk imwettqa minn DTZ Zadelhoff fil-kawża prinċipali, li għandhom bħala għan li jittrasferixxu azzjonijiet tal-kumpanniji kkonċernati u li kellhom dan ir-riżultat, iżda li, fl-aħħar analiżi, jirrigwardaw beni immobbli li huma proprjetà ta’ dawn il-kumpanniji u t-trasferiment (indirett) tagħhom, għar-raġuni biss li dawn it-tranżazzjonijiet għandhom bħala għan li jittrasferixxu l-azzjonijiet ta’ dawn il-kumpanniji u li huma għandhom dan ir-riżultat u, min-naħa l-oħra, jekk l-eċċezzjoni għal din l-eżenzjoni li hija prevista fl-istess tieni inċiż tal-punt 5 hija applikabbli wkoll meta l-Istat Membru ma għamilx użu mill-possibbiltà, prevista fl-Artikolu 5(3)(ċ) tal-imsemmija direttiva, li jqis bħala proprjetà korporali l-interessi ekwivalenti għall-ishma u l-azzjonijiet li l-pussess tagħhom jiżgura de jure jew de facto l-għoti fi proprjetà jew fl-użu u fl-isfruttament ta’ beni immobbli.
19 Fl-ewwel lok huwa importanti li jitfakkar li, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-eżenzjonijiet previsti fl-Artikolu 13 tas-Sitt Direttiva jammontaw għal kunċetti awtonomi tad-dritt tal-Unjoni li għandhom bħala għan li jevitaw diverġenzi fl-applikazzjoni tas-sistema tal-VAT minn Stat Membru għall-ieħor (ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tal-25 ta’ Frar 1999, CPP, C‑349/96, Ġabra p. I‑973, punt 15, kif ukoll tal-10 ta’ Marzu 2011, Skandinaviska Enskilda Banken, C‑540/09, Ġabra p. I‑1509), punt 19 u l-ġurisprudenza ċċitata).
20 Minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta wkoll li l-kliem użat sabiex jindika l-imsemmija eżenzjonijiet għandu jiġi interpretat b’mod ristrett, peress illi dan jikkostitwixxi derogi għall-prinċipju ġenerali li jipprevedi li l-VAT tinġabar fuq kull provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas minn persuna taxxabbli (sentenzi tal-20 ta’ Novembru 2003, Taksatorringen, C‑8/01, Ġabra p. I‑13711, punt 36; tat-3 ta’ Marzu 2005, Arthur Andersen, C‑472/03, Ġabra p. I‑1719, punt 24, u tal-21 ta’ Ġunju 2007, Ludwig, C‑453/05, Ġabra p. I‑5083, punt 21).
21 Madankollu, l-interpretazzjoni tal-imsemmija kliem għandha tkun konformi mal-għanijiet imfittxija mill-eżenzjonijiet previsti fl-Artikolu 13 tas-Sitt Direttiva u tirrispetta r-rekwiżiti tal-prinċipju tan-newtralità fiskali inerenti għas-sistema komuni tal-VAT. B’hekk, din ir-regola ta’ interpretazzjoni stretta ma tfissirx li l-kliem użat sabiex jiġu ddefiniti l-eżenzjonijiet previsti fl-imsemmi Artikolu 13 għandu jkun interpretat b’mod li jiċħad lil dawn mill-effetti tagħhom (ara, f’dan is-sens sentenzi tal-14 ta’ Ġunju 2007, Haderer, C‑445/05, Ġabra p. I‑4841, punt 18, u tad-19 ta’ Novembru 2009, Don Bosco Onroerend Goed, C‑461/08, Ġabra p. I‑11079, punt 25).
22 Fir-rigward, b’mod iktar preċiż tal-portata tal-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li t-tranżazzjonijiet fuq l-azzjonijiet u fuq it-titoli oħra huma tranżazzjonijiet imwettqa fis-suq tat-titoli u li l-kummerċ tat-titoli jinkludi atti li jbiddlu s-sitwazzjoni ġuridika u finanzjarja bejn il-partijiet (ara, f’dan is-sens sentenzi tal-5 ta’ Ġunju 1997, SDC, C‑2/95, Ġabra p. I‑3017, punti 72 u 73, kif ukoll tad-29 ta’ Ottubru 2009, SKF, C‑29/08, Ġabra p. I‑10413, punt 48).
23 Il-kliem “transazzjonijiet […f’] debentures [titoli]” fis-sens tal-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva jirrigwardaw għalhekk, tranżazzjonijiet li jistgħu joħolqu, ibiddlu jew jestendu d-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet fuq titoli (ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tat-13 ta’ Diċembru 2001, CSC Financial Services, C‑235/00, Ġabra p. I‑10237, punt 33, u SKF, iċċitata iktar ’il fuq, punt 48).
24 Għal dak li jirrigwarda l-fatti li wasslu għall-kawża prinċipali, ma huwiex ikkontestat la mill-konvenuta, la mill-Gvern Olandiż u lanqas mill-Kummissjoni Ewropea li Fabege u Stienstra, wara li talbu s-servizzi ta’ DTZ Zadelhoff, biegħu u ttrasferew azzjonijiet li kienu indirettament proprjetarji tagħhom.
25 F’dan ir-rigward, huwa irrilevanti l-fatt li Stienstra ma kenitx indikat, meta hija qabbdet lil DTZ Zadelhoff sabiex issib xerrej għall-kumpless tal-uffiċini Soetelieve, jekk din kienet il-proprjetarja ta’ dan jew tal-azzjonijiet ta’ De Herven li jkun ittrasferit lix-xerreja. Fil-fatt, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li jeħtieġ, b’mod konformi mal-għanijiet tas-sistema tal-VAT li tiġi mħarsa ċ-ċertezza legali u li tiffaċilita l-atti inerenti għall-applikazzjoni tat-taxxa, li tiġi kkunsidrata, ħlief f’każijiet eċċezzjonali, in-natura oġġettiva tat-tranżazzjoni inkwistjoni (ara, f’dan is-sens is-sentenzi tas-6 ta’ April 1995, BLP Group, C‑4/94, Ġabra p. I‑983, punt 24, u SKF, iċċitata iktar ’il fuq, punt 47). B’hekk, minkejja l-intenzjonijiet inizzjali eventwali ta’ Stienstra, in-natura oġġettiva tat-tranżazzjoni li finalment seħħet ikkonsistiet fi tranżazzjoni li tirrigwarda l-azzjonijiet u, b’hekk, hija għandha, ħlief f’każ ta’ eċċezzjoni, tkun ikkunsidrata fiha nnifisha.
26 Fit-tieni lok, għal dak li jirrigwarda b’mod iktar partikolari l-kwistjoni dwar jekk is-servizzi mwettqa minn DTZ Zadelhoff u li huma inkwistjoni fil-kawża prinċipali huma koperti mill-kelma “negozjar” li tidher fl-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva, għandu jitfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà kkunsidrat li minn din id-dispożizzjoni jirriżulta li l-kliem “inklużi negozjar” ma għandhomx bħala għan li jiddefinixxu l-kontenut prinċipali tal-eżenzjoni prevista minn din id-dispożizzjoni, iżda li għandhom bħala għan it-tkabbir tal-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din għall-attivitajiet ta’ negozjar (sentenza CSC Financial Services, iċċitata iktar ’il fuq, punt 38).
27 B’hekk, mingħajr ma jkun neċessarju li tistaqsi dwar il-portata eżatta tal-kelma “negozjar”, li tidher ukoll f’dispożizzjonijiet oħra tas-Sitt Direttiva, b’mod partikolari fl-Artikolu 13B(d)(1) sa (4), għandu jiġi kkonstatat li, fil-kuntest tal-imsemmi punt 5, din il-kelma tkopri attività fornuta minn persuna intermedjarja li ma tokkupax il-post ta’ parti għal kuntratt li tkopri prodott finanzjarju u fejn l-attività hija differenti mis-servizzi kuntrattwali tipiċi fornuti mill-partijiet għal tali kuntratti. Fil-fatt, l-attività ta’ negozjar hija servizz mogħti lil parti għal kuntratt u mħallas minnha bħala attività distinta ta’ medjazzjoni. Hija tista’ tikkonsisti, fost l-oħrajn, f’li tindikalu l-okkażjonijiet sabiex tikkonkludi tali kuntratt, sabiex tidħol f’kuntratt mal-parti l-oħra u sabiex tinnegozja f’isem u akkont tal-klijent id-dettalji tas-servizzi reċiproċi. L-għan ta’ din l-attività huwa b’hekk li jsir in-neċessarju sabiex żewġ partijiet jikkonkludu kuntratt, mingħajr ma n-negozjatur ikollu interess proprju fir-rigward tal-kontenut ta’ dan il-kuntratt (sentenza CSC Financial Services, iċċitata iktar ’il fuq, punt 39).
28 L-attivitajiet ta’ senserija u ta’ konsulenza imwettqa minn DTZ Zadelhoff fil-kawża prinċipali kienu jikkonsistu fit-tfittxija, bi ħlas ta’ remunerazzjoni, tax-xerrej għall-beni immobbli li sussegwentement inbiegħu u ġew ittrasferiti permezz ta’ trasfertimenti ta’ azzjonijiet, li għandhom bħala għan li jwasslu, minn naħa, li Fabege u x-xerrej kif ukoll, min-naħa l-oħra, Stienstra u x-xerrej, jikkonkludu rispettivament kuntratt, mingħajr ma DTZ Zadelhoff jkollha interess proprju fir-rigward tal-kontenut ta’ dawn il-kuntratti. L-imsemmija attivitajiet konsegwentement jikkorrispondi mal-kelma “negozjar” li tirrigwarda azzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva.
29 Fit-tielet lok, għandu jiġi vverifikat jekk dawn l-attivitajiet jaqgħux fl-eċċezzjoni għall-eżenzjoni prevista fl-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva, eċċezzjoni li hija msemmija f’dan l-istess tieni inċiż tal-punt 5.
30 Mit-tieni inċiż tal-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva jirriżulta li mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet oħra tad-dritt tal-Unjoni, l-Istati Membri jeżentaw b’mod partikolari tranżazzjonijiet, inkluż fosthom l-innegozjar, li jirrigwardaw l-azzjonijiet, l-ishma tal-kumpanniji jew ta’ assoċjazzjonijiet, titoli u sigurtajiet oħrajn, bl-esklużjoni ta’ drittijiet jew titoli previsti fl-Artikolu 5(3) ta’ din l-istess direttiva.
31 B’mod konformi mal-Artikolu 5(3)(ċ) tas-Sitt Direttiva, l-Istati Membri jistgħu jikkunsidraw bħala proprjetà korporali b’mod partikolari l-azzjonijiet jew interessi ekwivalenti għall-ishma li jagħtu lit-titolari tagħhom drittijiet de jure jew de facto ta’ proprjetarju jew pussess fuq il-proprjetà immobbli jew parti minnha.
32 B’hekk, azzjonijiet li l-pussess tagħhom jagħti drittijiet de jure jew de facto ta’ proprjetarju jew pussess fuq il-proprjetà immobbli jew parti minnha, bħall-azzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jistgħu jkunu kkunsidrati mill-Istati Membri, għall-finijiet tal-VAT, bħala proprjetà korporali.
33 Huwa stabbilit li r-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi ma għamilx użu minn din il-possibbiltà.
34 Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-Istati Membri huma liberi li jeżerċitaw l-għażla li jagħtihom l-Artikolu 5(3) tas-Sitt Direttiva, inkluż fosthom billi jiġu ffissati ċerti kundizzjonijiet, sa kemm dawn ma jalterawx fundamentalment in-natura tal-għażla offerta, l-ebda dispożizzjoni tas-Sitt Direttiva ma tillimita b’xi mod is-setgħa diskrezzjonali tal-Istati Membri f’dan ir-rigward (sentenza tal-4 ta’ Ottubru 2001, “Goed Wonen”, C‑326/99, Ġabra p. I‑6831, punt 34).
35 Konsegwentement, jekk l-Artikolu 5(3) tas-Sitt Direttiva jippermetti li jiġi assimilat ma’ proprjetà korporali, id-drittijiet kollha kkunsidrati, jew li jiġu assimilati biss ma’ beni bħal dawn wieħed jew ċerti wħud minn dawn id-drittijiet, l-imsemmija dispożizzjoni tippermetti wkoll li tiġi limitata tali assimilazzjoni għad-drittijiet biss li josservaw kriterji preċiżi deċiżi mill-Istat Membru kkonċernat (sentenza “Goed Wonen”, iċċitata iktar ’il fuq, punt 34).
36 Min-naħa l-oħra, ikun diffiċilment konċiljabbli mal-istruttura tas-Sitt Direttiva li jiġi ammess li r-referenza, fit-tieni inċiż tal-Artikolu 13B(d)(5) ta’ din id-Direttiva fl-Artikolu 5(3) tagħha tipprovdi għad-drittijiet jew titoli kollha indikati f’din l-aħħar dispożizzjoni, indipendentement mill-fatt li l-Istat Membru eżerċitax jew le l-għażla mogħtija lilu minn din id-dispożizzjoni.
37 Interpretazzjoni bħal din hija kkorroborata mix-xogħlijiet preparatorji tas-Sitt Direttiva. Hekk kif sostniet il-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet tagħha bil-miktub, il-proposta tagħha tas-Sitt Direttiva [COM(73) 950 finali] tipprovdi, fl-Artikolu 5(1) tagħha li l-azzjonijiet jew interessi ekwivalenti għall-ishma li jagħtu lit-titolari tagħhom drittijiet de jure jew de facto ta’ proprjetarju jew pussess fuq il-proprjetà immobbli jew parti minnha jkunu dejjem trattati bħala beni immobbli li għalihom jirreferu.
38 Mill-espożizzjoni tal-motivi tal-proposta (p. 6) jirriżulta li l-Kummissjoni tikkunsidra li “[l]-assimilazzjonijiet previsti fil-paragrafu 1 għandhom bħala għan li jissuġġettaw għall-[VAT], għal raġunijiet evidenti ta’ newtralità, tranżazzjonijiet li, ekonomikament, huma ekwivalenti għall-provvista ta’ immobbli jew ta’ parti minn immobbli”.
39 Madankollu, wara li l-Kummissjoni ppreżentat numru ta’ proposti oħra, il-Kunsill tal-Komunitajiet Ewropej finalment ikkunsidra li formulazzjoni oħra li tippermetti lill-Istati Membri, mingħajr ma tobbligahom, li jikkunsidraw bħala proprjetà korporali “ishma [azzjonijiet] jew interessi ekwivalenti għall-ishma li jagħtu lit-titolari tagħhom drittijiet de jure jew de facto ta’ sid jew pussess fuq il-proprjetà immobbli jew parti minnha”.
40 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, jekk huwa ċertament minnu li l-kliem użat sabiex jindika l-eżenzjonijiet previsti fl-Artikolu 13 tas-Sitt Direttiva huma ta’ interpretazzjoni stretta, peress li dawn l-eżenzjonijiet jammontaw għal eċċezzjoni għall-prinċipju ġenerali li skont dan il-VAT huwa miġbur fuq kull provvista ta’ servizzi li ssir b’titolu oneruż mill-persuna taxxabbli (ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tas-26 ta’ Ġunju 2003, MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring, C‑305/01, Ġabra p. I‑6729, punt 63, kif ukoll tad-19 ta’ April 2007, Velvet & Steel Immobilien, C‑455/05, Ġabra p. I‑3225, punt 14), xorta jibqa’ l-fatt li interpretazzjoni stretta ma tistax tillimita eżenzjoni b’mod li ma ssibx sostenn fil-kliem tad-dispożizzjoni inkwistjoni. Approċċ bħal dan, fil-fatt, imur kontra l-għanijiet tas-sistema tal-VAT li tiġi żgurata, b’mod partikolari, iċ-ċertezza legali (ara, f’dan is-sens is-sentenza SKF, iċċitata iktar ’il fuq, punti 46 u 47).
41 Il-prinċipju tan-newtralità fiskali ma jwassalx iktar għal interpretazzjoni li tmur kontra l-kliem tal-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva, moqri fid-dawl tal-Artikolu 5(3) tagħha.
42 Konsegwentement, għandha tingħata risposta għall-ewwel u t-tieni domanda li l-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva għandu jiġi interpretat fis-sens li jaqgħu taħt din l-eżenzjoni tal-VAT, dawk it-tranżazzjonijiet, bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li għandhom l-għan li jittrasferixxu azzjonijiet ta’ kumpanniji kkonċernati u li kellhom dan ir-riżultat, iżda li, fl-aħħar analiżi, jirrigwardaw il-beni immobiljari miżmuma minn kumpanniji u t-trasferiment (indirett) tagħhom. L-eċċezzjoni għal din l-eżenzjoni li hija prevista fl-istess tieni inċiż tal-punt 5 ma hijiex applikabbli jekk l-Istat Membru ma użax il-possibbiltà, prevista fl-Artikolu 5(3)(ċ) tal-imsemmija direttiva, li jikkunsidra bħala proprjetà korporali, l-azzjonijiet jew interessi ekwivalenti għall-ishma li jagħtu lit-titolari tagħhom drittijiet de jure jew de facto ta’ proprjetarju jew pussess fuq il-proprjetà immobbli.
Fuq it-tielet domanda
43 Fir-rigward tar-risposta tal-ewwel u tat-tieni domanda, ma hemmx bżonn li tingħata risposta għat-tielet domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju.
Fuq l-ispejjeż
44 Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.
Għal dawn il-motivi, il-Qorti tal-Ġustizzja (Is-Sitt Awla) taqta’ u tiddeċiedi:
L-Artikolu 13B(d)(5) tas-Sitt Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE, tas-17 ta’ Mejju 1977, fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ — Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima, għandu jiġi interpretat fis-sens li jaqgħu taħt din l-eżenzjoni tat-taxxa fuq il-valur miżjud, dawk it-tranżazzjonijiet, bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li għandhom l-għan li jittrasferixxu azzjonijiet ta’ kumpanniji kkonċernati u li kellhom dan ir-riżultat, iżda li, fl-aħħar analiżi, jirrigwardaw il-beni immobiljari miżmuma minn kumpanniji u t-trasferiment (indirett) tagħhom. L-eċċezzjoni għal din l-eżenzjoni li hija prevista fl-istess tieni inċiż tal-punt 5 ma hijiex applikabbli jekk l-Istat Membru ma użax il-possibbiltà, prevista fl-Artikolu 5(3)(ċ) tal-imsemmija direttiva, li jikkunsidra bħala proprjetà korporali, l-azzjonijiet jew interessi ekwivalenti għall-ishma li jagħtu lit-titolari tagħhom drittijiet de jure jew de facto ta’ proprjetarju jew pussess fuq il-proprjetà immobbli.
Firem