Sprawa C‑147/13

Królestwo Hiszpanii

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Skarga o stwierdzenie nieważności – Wprowadzenie w życie wzmocnionej współpracy – Jednolity patent – Rozporządzenie (UE) nr 1260/2012 – Przepisy dotyczące tłumaczeń – Zasada niedyskryminacji – Artykuł 291 TFUE – Przekazanie uprawnień organom spoza Unii Europejskiej – Artykuł 118 akapit drugi TFUE – Podstawa prawna – Zasada autonomii prawa Unii

Streszczenie – Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 5 maja 2015 r.

1.        Unia Europejska – System językowy – Istnienie ogólnej zasady zapewniającej każdemu obywatelowi prawo do sporządzenia w jego języku każdego aktu mogącego mieć wpływ na jego interesy – Brak – Odmienne traktowanie języków urzędowych Unii – Dopuszczalność – Przesłanki – Uzasadnienie w świetle interesu ogólnego – Poszanowanie zasady proporcjonalności

2.        Zbliżanie ustawodawstw – Własność przemysłowa i handlowa – Prawo do patentu – Patent europejski o jednolitym skutku – Rozporządzenie 1260/2012 określające warunki mające zastosowanie w dziedzinie tłumaczenia – Odmienne traktowanie języków urzędowych Unii oparte na celu jednolitego i uproszczonego systemu tłumaczenia – Odpowiedni i proporcjonalny charakter traktowania – Dopuszczalność

(rozporządzenie Rady nr 1260/2012, motywy 4, 5, 16, art. 3 ust. 1)

3.        Instytucje Unii Europejskiej – Wykonywanie uprawnień – Delegacja uprawnień – Istnienie delegacji na rzecz Europejskiego Urzędu Patentowego lub państw członkowskich uczestniczących we wzmocnionej współpracy w dziedzinie jednolitego patentu – Brak

[rozporządzenie nr 1257/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1 ust. 2, art. 9 ust. 1 lit. d), lit. f); rozporządzenie Rady nr 1260/2012, art. 5, art. 6 ust. 2]

4.        Akty instytucji – Wybór podstawy prawnej – Kryteria – Rozporządzenie nr 1260/2012 określające warunki mające zastosowanie w dziedzinie tłumaczenia patentów europejskich o jednolitym skutku – Przyjęcie na podstawie art. 118 akapit drugi TFUE – Dopuszczalność

(art. 118 akapit drugi TFUE; rozporządzenie Rady nr 1260/2012, art. 3, 4, 6)

5.        Zbliżanie ustawodawstw – Własność przemysłowa i handlowa – Prawo do patentu – Patent europejski o jednolitym skutku – Rozporządzenie 1260/2012 określające warunki mające zastosowanie w dziedzinie tłumaczenia – Naruszenie zasady pewności prawa – Brak

[rozporządzenie nr 1257/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 2 lit. e), art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 9; rozporządzenie Rady nr 1260/2012, art. 2 lit. b), art. 3 ust. 2, 4, 9]

6.        Akty instytucji – Rozporządzenia – Bezpośrednie stosowanie – Uprawnienie wykonawcze przyznane państwom członkowskim – Dopuszczalność

(art. 288 akapit drugi TFUE; rozporządzenie Rady nr 1260/2012, art. 7 ust. 2)

1.        Poczynione w traktach odniesienia do używania poszczególnych języków w Unii nie mogą zostać uznane za wyraz zasady ogólnej prawa Unii, wedle której wszystko, co może mieć wpływ na interes obywatela Unii, powinno być redagowane we wszelkich okolicznościach w jego języku.

jednakże o ile można powoływać się na uzasadniony cel leżący w interesie ogólnym i wykazać jego rzeczywiste istnienie, o tyle odmienne traktowanie ze względu na język musi przestrzegać zasady proporcjonalności, co oznacza, że odmienne traktowanie musi być odpowiednie do osiągnięcia zamierzonego celu i nie wykraczać poza to, co jest konieczne do jego realizacji. W tym względzie konieczne jest zachowanie niezbędnej równowagi z jednej strony między interesami uczestników obrotu gospodarczego a interesami ogółu w zakresie kosztów postępowań, i z drugiej strony między interesami osób występujących o przyznanie praw własności intelektualnej a interesami innych uczestników obrotu gospodarczego w odniesieniu do dostępu do tłumaczeń dokumentów, na mocy których przyznane zostały prawa, lub do postępowań dotyczących więcej niż jednego podmiotu gospodarczego.

(por. pkt 31, 33, 41)

2.        Rozporządzenie nr 1260/2012 wprowadzające wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do mających zastosowanie ustaleń dotyczących tłumaczeń i w szczególności jego art. 3 ust. 1 wprowadza odmienne traktowanie języków urzędowych Unii poprzez ograniczenie się do stosowania języków angielskiego, francuskiego i niemieckiego. Jednakże przyjęte przez Radę w ramach dokonywania ustaleń dotyczących tłumaczeń patentu europejskiego o jednolitym skutku rozwiązanie polegające na wprowadzeniu takiego odmiennego traktowania jest właściwe i proporcjonalne w świetle celu wyznaczonego w tym rozporządzeniu, jakim jest ustanowienie systemu tłumaczeń, którego zasady powinny być proste i racjonalne pod względem kosztów.

W istocie system ustanowiony w rozporządzeniu nr 1260/2012 faktycznie pozwala na osiągnięcie uzasadnionego celu jakim jest ułatwienie dostępu do ochrony patentowej, w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw, poprzez obniżenie kosztów związanych z wymogami tłumaczeniowymi. Ponadto zachowuje on niezbędną równowagę między poszczególnymi rozpatrywanymi interesami, a w rezultacie nie wykracza poza to, co konieczne do osiągnięcia zamierzonego i zasadnego celu.

(por. pkt 32, 34, 38, 39, 47)

3.        Ponieważ Rada nie przeniosła na państwa członkowskie uczestniczące we wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej ani na Europejski Urząd Patentowy uprawnień wykonawczych, które przysługiwałyby jemu samemu na podstawie prawa Unii, zasady wypracowane przez Trybunał w dziedzinie delegacji uprawnień dyskrecjonalnych nie mogą znaleźć zastosowania.

W tym względzie, o ile art. 9 ust. 1 lit. d) i f) rozporządzenia nr 1257/2012 wprowadzającego wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej, stanowi, że uczestniczące państwa członkowskie powierzają Europejskiemu Urzędowi Patentowemu dodatkowe zadania, o tyle robi to w celu wprowadzenia w życie art. 143 i art. 145 konwencji o patencie europejskim. Tymczasem zadania te są nierozłącznie związane z wprowadzeniem w życie jednolitego systemu ochrony patentowej ustanowionego przez rozporządzenie nr 1257/2012. Zatem fakt powierzenia Europejskiemu Urzędowi Patentowemu dodatkowych zadań wynika z zawarcia przez uczestniczące państwa członkowskie, działające jako umawiające się strony owej konwencji porozumienia szczególnego w rozumieniu art. 142 tej konwencji.

(por. pkt 60–63)

4.        Wybór podstawy prawnej aktu Unii musi opierać się na obiektywnych czynnikach podlegających kontroli sądowej, do których w szczególności należą cel i treść tego aktu.

Co się tyczy celu rozporządzenia nr 1260/2012 wprowadzającego wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do mających zastosowanie ustaleń dotyczących tłumaczeń, opartego na art. 118 akapit drugi TFUE, to ma on na celu ustanowienie jednolitego i uproszczonego systemu tłumaczenia patentów europejskich o jednolitym skutku. Artykuł 4 rozporządzenia nr 1260/2012 stanowi bezpośrednio część systemu językowego patentu europejskiego o jednolitym skutku, ponieważ definiuje zasady szczególne dotyczące tłumaczenia owego patentu w szczególnym kontekście zaistnienia sporu. Zważywszy bowiem, że system językowy patentu europejskiego o jednolitym skutku jest zdefiniowany przez całość przepisów owego rozporządzenia, a w szczególności przez postanowienia art. 3, 4 i 6 tego aktu, które mają regulować odmienne sytuacje, art. 4 tego rozporządzenia nie mógłby zostać wyodrębniony, jeżeli chodzi o podstawę prawną, z reszty postanowień tego aktu. W konsekwencji nie można uznać, że art. 118 akapit drugi TFUE nie może stanowić podstawy prawnej dla art. 4 rozporządzenia nr 1260/2012.

(por. pkt 68, 69, 73, 74)

5.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 79, 81–88)

6.        Bezpośrednie stosowanie rozporządzenia, przewidziane w art. 288 akapit drugi TFUE, wymaga, by jego wejście w życie i stosowanie na korzyść podmiotów prawa lub przeciwko nim odbywało się bez jakichkolwiek środków dokonujących jego wdrożenia do prawa krajowego, chyba że dane rozporządzenie pozostawia w gestii państw członkowskich uchwalenie przepisów ustawowych, wykonawczych, administracyjnych czy finansowych niezbędnych do tego, by przepisy omawianego rozporządzenia mogły być skutecznie stosowane.

Jest tak w wypadku rozporządzenia nr 1260/2012 wprowadzającego wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do mających zastosowanie ustaleń dotyczących tłumaczeń, ponieważ w celu sprawienia, by przepisy owego rozporządzenia mogły być stosowane, prawodawca Unii pozostawił w gestii państw członkowskich z jednej strony przyjęcie określonych środków w ramach prawnych ustalonych przez konwencję o patencie europejskim, a z drugiej strony podjęcie działań służących ustanowieniu Jednolitego Sądu Patentowego, który ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania patentu europejskiego o jednolitym skutku, spójności orzecznictwa i w rezultacie większej pewności prawa, a także opłacalności dla właścicieli patentu.

(por. pkt 94, 95)