WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 26 września 2013 r.(*)
Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego – Porozumienie EOG – Propozycja zmiany – Decyzja Rady – Wybór podstawy prawnej – Artykuł 48 TFUE – Artykuł 79 ust. 2 lit. b) TFUE
W sprawie C‑431/11
mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, wniesioną w dniu 16 sierpnia 2011 r.,
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, reprezentowane przez C. Murrell, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez A. Dashwooda, QC,
strona skarżąca,
popierane przez:
Irlandię, reprezentowaną przez E. Creedon, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez N. Traversa, BL,
interwenient,
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej, reprezentowanej przez M. Veigę, A. De Elerę oraz G. Marhica, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez:
Komisję Europejską, reprezentowaną przez V. Kreuschitza oraz S. Pardo Quintillán, działających w charakterze pełnomocników,
interwenient,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: A. Tizzano (sprawozdawca), prezes izby, M. Berger, A. Borg Barthet, E. Levits i J.J. Kasel, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: L. Hewlett, główny administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 lutego 2013 r.,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 21 marca 2013 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W swojej skardze Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wnosi do Sądu, po pierwsze, o stwierdzenie nieważności decyzji Rady 2011/407/UE z dnia 6 czerwca 2011 r. dotyczącej stanowiska Unii Europejskiej we Wspólnym Komitecie EOG w sprawie zmiany załącznika VI (Zabezpieczenia społeczne) oraz protokołu 37 do porozumienia o EOG (Dz.U. L 182, s. 12, zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”), a po drugie, w razie stwierdzenia nieważności tej decyzji, o utrzymanie w mocy jej skutków do czasu przyjęcia nowej decyzji.
Ramy prawne
Prawo Unii
2 Artykuł 48 TFUE, który należy do postanowień dotyczących swobody przepływu zawartych w części trzeciej tytuł IV traktatu FUE, brzmi następująco:
„Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, przyjmują w dziedzinie zabezpieczenia społecznego środki niezbędne do ustanowienia swobodnego przepływu pracowników; w tym celu Rada ustanawia system umożliwiający migrującym pracownikom najemnym i osobom prowadzącym działalność na własny rachunek oraz uprawnionym osobom od nich zależnym:
a) zaliczenie wszystkich okresów uwzględnianych w prawie poszczególnych państw, w celu nabycia i zachowania prawa do świadczeń oraz naliczenia wysokości świadczeń;
b) wypłatę świadczeń osobom mającym miejsce zamieszkania na terytoriach państw członkowskich.
[…]”.
3 Artykuł 79 TFUE, który należy do postanowień dotyczących przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości zawartych w części trzeciej tytuł V traktatu FUE, przewiduje:
„1. Unia rozwija wspólną politykę imigracyjną mającą na celu zapewnienie, na każdym etapie, skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi, sprawiedliwego traktowania obywateli państw trzecich przebywających legalnie w państwach członkowskich, a także zapobieganie nielegalnej imigracji i handlowi ludźmi oraz wzmocnione ich zwalczanie.
2. Do celów ustępu 1 Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, przyjmują środki w następujących dziedzinach:
[…]
b) określenie praw obywateli państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim, w tym warunków dotyczących swobody przemieszczania się i pobytu w innych państwach członkowskich;
[…]”.
4 Zgodnie z art. 2 protokołu (nr 21) w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości „Zjednoczonego Królestwa lub Irlandii nie wiążą ani nie mają do nich zastosowania postanowienia części trzeciej tytuł V [traktatu FUE], środki przyjęte na podstawie tego tytułu, postanowienia jakiejkolwiek umowy międzynarodowej zawartej przez Unię w wykonaniu tego tytułu, ani orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej interpretujące te postanowienia lub środki”.
5 Ponadto zgodnie z art. 1 i 3 wspomnianego protokołu Zjednoczone Królestwo i Irlandia nie uczestniczą w przyjmowaniu przez Radę środków objętych częścią trzecią tytuł V traktatu FUE, chyba że oświadczą pisemnie przewodniczącemu Rady swoją wolę uczestniczenia w terminie trzech miesięcy od przedstawienia Radzie propozycji lub inicjatywy.
Porozumienie EOG
6 Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, s. 3, zwane dalej „porozumieniem EOG”) zostało zawarte jako umowa stowarzyszeniowa na podstawie art. 238 traktatu WE, obecnie art. 217 TFUE, pomiędzy z jednej strony Wspólnotami Europejskimi i ich ówczesnymi państwami członkowskimi a z drugiej strony państwami należącymi ówcześnie do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), mianowicie Republiką Austrii, Republiką Finlandii, Republiką Islandii, Księstwem Liechtensteinu, Królestwem Norwegii, Królestwem Szwecji i Konfederacją Szwajcarską.
7 Zgodnie z motywem piątym tego porozumienia jego strony zgodziły się „zapewnić możliwie pełną realizację swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału w obrębie całego Europejskiego Obszaru Gospodarczego [(EOG)]”.
8 Artykuł 1 wspomnianego porozumienia brzmi następująco:
„1. Celem niniejszej umowy stowarzyszeniowej jest wspieranie stałego i zrównoważonego wzmacniania stosunków handlowych i gospodarczych między umawiającymi się stronami na równych warunkach konkurencji oraz przestrzegania tych samych zasad, w celu stworzenia jednorodnego [EOG] […]”.
2. Aby osiągnąć cele określone w ustępie 1, stowarzyszenie obejmuje zgodnie z postanowieniami niniejszego porozumienia:
a) swobodny przepływ towarów;
b) swobodny przepływ osób;
c) swobodny przepływ usług;
d) swobodny przepływ kapitału;
e) ustanowienie systemu, zapewniającego niezakłóconą konkurencję i równe przestrzeganie reguł z nią związanych; a także
f) ściślejszą współpracę w innych dziedzinach, takich jak badania i rozwój, środowisko, edukacja oraz polityka społeczna”.
9 Zgodnie z art. 3 porozumienia EOG:
„Umawiające się strony podejmują wszelkie właściwe środki ogólne bądź szczególne w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z niniejszego porozumienia.
Powstrzymują się one od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów niniejszego porozumienia.
Ponadto ułatwiają one współpracę w ramach niniejszego porozumienia”.
10 Artykuł 6 porozumienia EOG stanowi:
„Bez uszczerbku dla przyszłego rozwoju orzecznictwa, postanowienia niniejszego porozumienia w zakresie, w jakim są one co do istoty tożsame z odpowiednimi zasadami Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą, Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali oraz aktami przyjętymi w zastosowaniu tych dwóch traktatów, podlegają w zakresie ich wykonania i stosowania wykładni zgodnej z odpowiednimi orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wydanymi przed datą podpisania niniejszego porozumienia”.
11 Artykuł 7 wspomnianego porozumienia przewiduje:
„Akty, do których następuje odniesienie bądź które zawarte są w załącznikach do niniejszego porozumienia lub w decyzjach Wspólnego Komitetu EOG, wiążą umawiające się strony i są lub staną się częścią ich wewnętrznego porządku prawnego w następujący sposób:
a) akt stanowiący odpowiednik rozporządzenia EWG staje się jako taki częścią wewnętrznego porządku prawnego umawiających się stron;
[…]”.
12 Artykuł 28 porozumienia EOG, powielający w istocie treść art. 45 TFUE, przewiduje, co następuje:
„1. Zapewnia się swobodny przepływ pracowników między państwami członkowskimi WE a państwami EFTA.
2. Taka swoboda przepływu obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich WE i państw EFTA w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia oraz innych warunków pracy i zatrudnienia.
3. Z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego, swoboda ta obejmuje prawo do:
a) ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy;
b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium państw członkowskich WE oraz państw EFTA;
c) przebywania w jednym z państw członkowskich WE lub EFTA w celu podjęcia tam pracy, zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego państwa;
d) pozostawania na terytorium państwa członkowskiego WE lub EFTA po ustaniu zatrudnienia.
[…]”.
13 Artykuł 29 porozumienia EOG, powielający w istocie treść art. 48 TFUE, stanowi:
„Dla zapewnienia swobodnego przepływu pracowników i osób pracujących na własny rachunek umawiające się strony zapewniają w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, stosownie do postanowień załącznika VI, pracownikom oraz uprawnionym osobom od nich zależnym, w szczególności:
a) zaliczenie wszystkich okresów uwzględnianych w prawie poszczególnych państw, w celu nabycia i zachowania prawa do świadczenia oraz naliczenia wysokości świadczenia;
b) wypłatę świadczeń osobom mającym miejsce zamieszkania na terytoriach umawiających się stron”.
14 Załącznik VI do porozumienia EOG, zatytułowany „Zabezpieczenie społeczne”, pod nagłówkiem „Odnośne akty” wymienia rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U. L 149, s. 2) oraz rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia nr 1408/71 (Dz.U. L 74, s. 1).
15 W dniu 1 lipca 2011 r. Wspólny Komitet EOG przyjął decyzję nr 76/2011, która ma na celu w szczególności uaktualnienie odniesień do rozporządzeń nr 1408/71 i nr 574/72 zawartych w załączniku VI do porozumienia EOG z uwagi na to, że rozporządzenia te zostały zastąpione, odpowiednio, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 166, s. 1), zmienionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 988/2009 z dnia 16 września 2009 r. (Dz.U. L 284, s. 43) (zwanym dalej „rozporządzeniem nr 883/2004”) oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącym wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 (Dz.U. L 284, s. 1). Ponadto ta sama decyzja, zgodnie z jej motywem 22, ma na celu zmianę protokołu 37 do porozumienia EOG w celu włączenia do wykazu komitetów Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego ustanowionej w rozporządzeniu nr 883/2004.
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
16 W dniu 9 września 2010 r. Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie ustalenia stanowiska Unii Europejskiej w przedmiocie zmiany załącznika VI (Zabezpieczenie społeczne) i protokołu 37 do porozumienia EOG. Wniosek ten miał za podstawę prawną art. 48 TFUE, art. 218 ust. 9 TFUE i art. 352 TFUE.
17 W dniu 10 marca 2011 r. Komisja przedstawiła zmieniony wniosek w celu zmodyfikowania powołanej podstawy prawnej. Zgodnie z uzasadnieniem tego wniosku ze względu na to, że traktat z Lizbony rozszerzył na migrujące osoby prowadzące działalność na własny rachunek kompetencję określoną w art. 48 TFUE, nie było już potrzeby oparcia się na art. 352 TFUE.
18 W dniu 6 czerwca 2011 r. Rada, opierając się na art. 48 TFUE i art. 218 ust. 9 TFUE, przyjęła zaskarżoną decyzję.
19 Decyzją nr 76/2011 Wspólny Komitet EOG dokonał planowanych zmian załącznika VI oraz protokołu 37 do porozumienia EOG. Decyzja ta wymaga jednak w celu wejścia w życie spełnienia określonych wymogów konstytucyjnych przez jedną ze stron porozumienia EOG.
20 Uznając, że zaskarżona decyzja opiera się na błędnej podstawie prawnej i że powinna ona była zostać przyjęta na podstawie art. 79 ust. 2 lit. b) TFUE, Zjednoczone Królestwo wniosło rozpatrywaną skargę.
Żądania stron i postępowanie przed Trybunałem
21 Zjednoczone Królestwo wnosi do Trybunału o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– ograniczenie w czasie skutków tego orzeczenia do czasu przyjęcia przez Radę na podstawie art. 79 ust. 2 lit. b) TFUE nowej decyzji; oraz
– obciążenie Rady kosztami postępowania.
22 Rada wnosi o oddalenie skargi i obciążenie Zjednoczonego Królestwa kosztami postępowania.
23 Postanowieniem Prezesa Trybunału z dnia 10 stycznia 2012 r. Irlandia i Komisja zostały dopuszczone do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania, odpowiednio, Zjednoczonego Królestwa i Rady.
24 Ustny etap postępowania został zamknięty w dniu 21 marca 2013 r. po przedstawieniu opinii rzecznik generalnej.
25 Pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 23 maja 2013 r. Zjednoczone Królestwo wniosło na podstawie art. 83 regulaminu postępowania przed Trybunałem o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania.
26 Na poparcie tego wniosku Zjednoczone Królestwo podnosi, że w opinii rzecznik generalnej pojawiają się nowe argumenty, które nie były dotąd przedmiotem dyskusji między stronami i które mogą wpłynąć na rozstrzygnięcie Trybunału.
27 W tym względzie należy zauważyć, iż Trybunał może w każdej chwili, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, postanowić o otwarciu ustnego etapu postępowania na nowo na podstawie art. 83 regulaminu postępowania, w szczególności jeśli uzna, że okoliczności zawisłej przed nim sprawy nie są wystarczająco wyjaśnione lub też jeśli sprawa ma zostać rozstrzygnięta na podstawie argumentu, który nie był przedmiotem dyskusji między stronami lub podmiotami określonymi w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zob. wyrok z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie C‑116/11 Bank Handlowy i Adamiak, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).
28 Niemniej jednak w niniejszej sprawie, wysłuchawszy rzecznik generalnej, Trybunał uznał, że dysponuje wszelkimi danymi koniecznymi, aby orzec w przedmiocie skargi wniesionej przez Zjednoczone Królestwo, oraz że strony wypowiedziały się na ich temat.
29 W związku z tym wniosek o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania należy oddalić.
W przedmiocie skargi
Argumentacja stron
30 Zjednoczone Królestwo, popierane przez Irlandię, żąda stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji na tej podstawie, że jej wydanie nastąpiło z błędnym przyjęciem art. 48 TFUE jako jej materialnej podstawy prawnej. Otóż według Zjednoczonego Królestwa, jak to Trybunał wyraźnie uznał w wyroku z dnia 5 lipca 1984 r. w sprawie 238/83 Meade, Rec. s. 2631, postanowienie to reguluje kompetencję Unii w zakresie przyjmowania środków wyłącznie wobec pracowników będących obywatelami państw członkowskich.
31 Natomiast w zakresie, w jakim zaskarżona decyzja zmierza do rozszerzenia za pomocą umowy międzynarodowej przepisów rozporządzenia nr 883/2004 na obywateli Republiki Islandii, Księstwa Liechtensteinu i Królestwa Norwegii, dąży ona do przyznania obywatelom państw trzecich dodatkowych praw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Z tego względu akt tego rodzaju powinien był zostać przyjęty na podstawie art. 79 ust. 2 lit. b) TFUE, który właśnie pozwala na przyjęcie środków określających „prawa obywateli państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim”. Ponadto to ostatnie postanowienie traktatu FUE zostało wzięte za podstawę dla celów przyjęcia innych analogicznych środków, które rozszerzyły takie prawa na obywateli państw trzecich takich jak w szczególności Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna, Państwo Izrael, była jugosłowiańska republika Macedonii, Królestwo Marokańskie i Republika Tunezyjska.
32 Zjednoczone Królestwo dodaje, że wybór jako podstawy prawnej jednego bądź drugiego ze wspomnianych postanowień traktatu FUE skutkuje zastosowaniem znacznie odmiennych procedur prawodawczych, co ma istotne konsekwencje dla niego samego i dla Irlandii.
33 W szczególności w odróżnieniu od aktów przyjętych na podstawie art. 48 TFUE, akty przyjmowane na podstawie art. 79 TFUE mają zastosowanie do wymienionych państw członkowskich tylko wtedy, gdy państwa te skorzystają z możliwości przystąpienia do nich zgodnie z postanowieniami protokołu (nr 21).
34 W rezultacie przyjęcie zaskarżonej decyzji na błędnej podstawie art. 48 TFUE pozbawiło Zjednoczone Królestwo i Irlandię możliwości, z której korzystają na mocy prawa pierwotnego Unii, nieuczestniczenia w przyjęciu decyzji dotyczącej rozszerzenia praw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego na obywateli EFTA i niewiązania się nią.
35 Przyznając, że od czasu wejścia w życie traktatu z Amsterdamu art. 79 ust. 2 TFUE był rzeczywiście używany w celu przyznania praw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego obywatelom państw trzecich, Rada, popierana przez Komisję, uważa, iż ta podstawa prawna nie jest odpowiednia dla przyjęcia zaskarżonej decyzji.
36 Nic bowiem w tekście porozumienia EOG nie wskazuje, że porozumienie to zostało zawarte w ramach rozwijania „wspólnej polityki imigracyjnej” i że „[ma] na celu zapewnienie skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi” w rozumieniu art. 79 TFUE.
37 Ponadto zdaniem Rady uznanie, że zmiana porozumienia EOG, proponowana w zaskarżonej decyzji, jest objęta polityką Unii w dziedzinie imigracji wraz z konsekwencjami, które to oznacza, mianowicie wykluczeniem Królestwa Danii oraz możliwością skorzystania przez Zjednoczone Królestwo i Irlandię z opcji nieuczestniczenia, nie byłoby zgodne z zobowiązaniami przyjętymi przez Unię wobec państw EFTA na mocy porozumienia EOG i mogłoby zagrozić urzeczywistnieniu zasadniczego celu tego porozumienia, to znaczy możliwie pełnego osiągnięcia rynku wewnętrznego w obrębie całego EOG.
38 Przy tym Rada uważa, że w zakresie, w jakim decyzja zmierza do rozszerzenia na państwa EFTA będące członkami EOG nowego dorobku Unii w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i w jakim dorobek ten jest niezbędny do realizacji zasadniczego celu zamierzonego przez porozumienie EOG przez zagwarantowanie obywatelom wspomnianych państw rzeczywistej swobody przepływu na terytorium Unii, odpowiednią podstawą prawną dla przyjęcia stanowiska Unii w tej dziedzinie jest właśnie art. 48 TFUE.
39 W swojej replice Zjednoczone Królestwo uściśla jeszcze bardziej powody, dla których odmawia zaakceptowania wysuniętej w zaskarżonej decyzji propozycji objęcia rozporządzenia nr 883/2004 porozumieniem EOG. W tym względzie Zjednoczone Królestwo podkreśla, że rozporządzenie to rozszerzyło w szczególności w stosunku do rozporządzenia nr 1408/71, wymienionego w załączniku VI do porozumienia EOG, podmiotowy zakres stosowania zabezpieczenia społecznego Unii na obywateli „nieczynnych zawodowo”. Zjednoczone Królestwo jest zaś przeciwne rozszerzeniu systemu zabezpieczenia społecznego na nieczynnych zawodowo obywateli państw trzecich i to właśnie zresztą z tego powodu postanowiło nie uczestniczyć w przyjęciu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. rozszerzającego rozporządzenie (WE) nr 883/2004 i rozporządzenie (WE) nr 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi rozporządzeniami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo (Dz.U. L 344, s. 1).
40 Rada podważa tę analizę, podnosząc, że rozporządzenie nr 1408/71, które stosowało się do pracowników najemnych, a od roku 1981 do osób prowadzących działalność na własny rachunek, obejmuje już różnorodne kategorie obywateli „nieczynnych” zawodowo, jak emerytów, studentów i osoby na bezpłatnych urlopach. W rezultacie nie ma żadnej różnicy pomiędzy podmiotowym zakresem stosowania wspomnianego rozporządzenia a podmiotowym zakresem stosowania rozporządzenia nr 883/2004.
41 Ponadto pomimo wyraźnego wniosku Rady Zjednoczone Królestwo nie przedstawiło konkretnych informacji dotyczących liczby i kategorii osób, które podlegają obecnie rozporządzeniu nr 883/2004, a które nie były objęte zakresem stosowania rozporządzenia nr 1408/71.
Ocena Trybunału
42 Należy zauważyć na wstępie, jak to podniosła rzecznik generalna w pkt 31 swojej opinii, że wszyscy uczestnicy niniejszego postępowania zgadzają się, iż z punktu widzenia procedury Rada słusznie oparła zaskarżoną decyzję na art. 218 ust. 9 TFUE.
43 Natomiast Zjednoczone Królestwo podważa w swojej skardze zastosowanie art. 48 TFUE jako materialnej podstawy prawnej dla przyjęcia wspomnianej decyzji.
44 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wybór podstawy prawnej aktu Unii musi opierać się na obiektywnych czynnikach, które mogą zostać poddane kontroli sądowej, a do których należą w szczególności cel i treść tego aktu (wyrok z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie C‑130/10 Parlament przeciwko Radzie, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).
45 W niniejszym przypadku zaskarżona decyzja, jak to wynika z jej motywów oraz jej jedynego artykułu, ma na celu przyjęcie stanowiska Unii we Wspólnym Komitecie EOG w przedmiocie projektu zmiany załącznika VI i protokołu 37 do porozumienia EOG.
46 W szczególności, jak przypomniano w pkt 15 niniejszego wyroku, zaskarżona decyzja ma zasadniczo na celu, po pierwsze, uaktualnienie odniesień do rozporządzeń nr 1408/71 i nr 574/72 zawartych w załączniku VI do porozumienia EOG, jako że rozporządzenia te zostały zastąpione rozporządzeniami nr 883/2004 i nr 987/2009, a po drugie, włączenie do wykazu komitetów ujętego w protokole 37 do tegoż porozumienia Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego ustanowionej w rozporządzeniu nr 883/2004.
47 Tym samym celem zaskarżonej decyzji jest umożliwienie zastosowania dorobku Unii dotyczącego koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zmienionego rozporządzeniami nr 883/2004 i nr 987/2009, również do państw EFTA, które są umawiającymi się stronami porozumienia EOG.
48 Skoro zaskarżona decyzja ma na celu zmianę postanowień dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zawartych w porozumieniu EOG, aby określić, czy art. 48 TFUE jest odpowiednią podstawą prawną dla przyjęcia wspomnianej decyzji, ważne jest uwzględnienie także kontekstu, w który wpisuje się ta decyzja, a w szczególności celu i treści tego porozumienia.
49 W tym względzie należy przede wszystkim przypomnieć, że porozumienie EOG ustanawia ścisłe stowarzyszenie pomiędzy Unią a państwami EFTA oparte na szczególnych i uprzywilejowanych więzach pomiędzy stowarzyszonymi państwami.
50 Jak bowiem Trybunał miał już okazję uściślić, jednym z podstawowych celów porozumienia EOG, którego stronami są również Zjednoczone Królestwo i Irlandia, jest realizacja w jak najpełniejszy sposób swobody przepływu towarów, osób, usług i kapitału na całym EOG, tak aby rynek wewnętrzny realizowany na terytorium Unii został rozszerzony na państwa członkowskie EFTA (wyrok z dnia 23 września 2003 r. w sprawie C‑452/01 Ospelt i Schlössle Weissenberg, Rec. s. I‑9743, pkt 29).
51 Co się tyczy niniejszej sprawy, porozumienie EOG przewiduje w szczególności w art. 28 swobodny przepływ pracowników między państwami członkowskimi a państwami EFTA, a w art. 29 przewiduje uznanie związanych z tym praw z zakresu zabezpieczenia społecznego w sposób zasadniczo identyczny z brzmieniem, odpowiednio, art. 45 TFUE i 48 TFUE.
52 To w tej perspektywie stowarzyszenie utworzone przez porozumienie EOG obejmuje zgodnie z jego art. 1 ust. 2 lit. f) ściślejszą współpracę w dziedzinie polityki społecznej i wymaga na podstawie art. 3 tego porozumienia nie tylko, by strony ułatwiały współpracę w ramach wspomnianego porozumienia, ale również by powstrzymywały się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów zamierzonych przez to porozumienie.
53 Należy także zauważyć, że na podstawie art. 7 wspomnianego porozumienia akty, do których następuje odniesienie w załącznikach do porozumienia EOG lub w decyzjach Wspólnego Komitetu EOG, stają się wiążące dla wszystkich umawiających się stron oraz stają się częścią ich wewnętrznego porządku prawnego.
54 W szczególności, co się tyczy rozporządzeń Unii, wspomniany art. 7 lit. a) przewiduje, iż taki akt staje się „jako taki” częścią wewnętrznego porządku prawnego umawiających się stron, co oznacza, że nie jest konieczny w tym celu środek transpozycji.
55 W rezultacie, jak słusznie podkreśliła Komisja, zaskarżona decyzja ma na celu bezpośrednie uregulowanie nie tylko praw socjalnych obywateli trzech zainteresowanych państw EFTA, ale również – i to w ten sam sposób – praw socjalnych obywateli Unii we wspomnianych państwach. Innymi słowy, zmiana przewidziana we wspomnianej decyzji nie tylko umożliwia w istocie obywatelom Islandii, Liechtensteinu i Norwegii powoływanie się na terytorium Unii na prawa wynikające dla nich ze stosowania rozporządzeń nr 883/2004 i nr 987/2009, lecz także przynosi korzyść obywatelom państw członkowskich, którzy mogą powołać się na te prawa we wspomnianych państwach.
56 Uściśliwszy to, należy stwierdzić, że co się tyczy niniejszej sprawy, podczas zawierania porozumienia EOG obowiązujące ówcześnie rozporządzenie nr 1408/71 zostało objęte załącznikiem VI i protokołem 37 do wspomnianego porozumienia, co tym samym pociągnęło za sobą rozszerzenie na cały EOG zawartej w tym rozporządzeniu regulacji w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
57 Skoro zaś zaskarżona decyzja ma na celu zastąpienie odniesienia do rozporządzenia nr 1408/71 odniesieniem do rozporządzenia nr 883/2004, jako że to pierwsze uchyliło to drugie, należy podkreślić, że w aspekcie materialnym decyzja ta umożliwia – z poszanowaniem podjętych przez strony porozumienia EOG zobowiązań oraz już osiągniętego od jego wejścia w życie poziomu integracji – dalsze utrzymywanie zamierzonego i dokonanego przez porozumienie EOG począwszy od 1992 r. rozszerzenia praw socjalnych na rzecz obywateli zainteresowanych państw.
58 Zaskarżona decyzja wpisuje się zatem właśnie w poczet środków, poprzez które prawo rynku wewnętrznego Unii powinno możliwie najpełniej zostać rozszerzone na EOG, tak aby obywatele wspomnianych państw korzystali ze swobodnego przepływu osób na tych samych warunkach socjalnych co obywatele Unii.
59 Przy założeniu niedokonania zmiany przewidzianej w zaskarżonej decyzji swobodny przepływ osób w EOG nie mógłby bowiem być urzeczywistniany na tych samych warunkach socjalnych co warunki zagwarantowane w Unii, co niewątpliwie zagroziłoby rozwojowi stowarzyszenia i realizacji celów porozumienia EOG.
60 Wynika z tego, że także na poziomie EOG w sposób nieuchronny niezbędne jest zapewnienie unowocześnienia i uproszczenia obowiązujących wewnątrz Unii uregulowań w przedmiocie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do czego właśnie dąży zaskarżona decyzja, zastępując rozporządzenie nr 1408/71 rozporządzeniem nr 883/2004.
61 W tych okolicznościach należy uznać, że przy uwzględnieniu kontekstu, w który wpisuje się zaskarżona decyzja, mogła ona zostać przyjęta na podstawie art. 48 TFUE.
62 Stwierdziwszy to i dla dopełnienia wywodu, należy zauważyć, że wbrew temu, co podnoszą Zjednoczone Królestwo i Irlandia, art. 79 ust. 2 TFUE nie może być podstawą przyjęcia środka takiego jak zaskarżona decyzja.
63 Przede wszystkim, jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 39–41 swojej opinii, postanowienie to należy interpretować w kontekście, w który się wpisuje, mianowicie rozdziału 2, zatytułowanego „Polityki dotyczące kontroli granicznej, azylu i imigracji”, tytułu V traktatu FUE oraz w świetle art. 79 ust. 1 TFUE, zgodnie z którym Unia dąży do rozwijania wspólnej polityki imigracyjnej, aby zapewnić „skuteczne zarządzanie przepływami migracyjnymi, sprawiedliwe traktowanie obywateli państw trzecich […], a także zapobieganie nielegalnej imigracji i handlowi ludźmi oraz wzmocnione ich zwalczanie”.
64 Środek taki jak zaskarżona decyzja jest zaś – przy uwzględnieniu kontekstu rozwijania stowarzyszenia z państwami EFTA, w który się ona wpisuje, a w szczególności celów zamierzonych przez to stowarzyszenie – w oczywisty sposób nie do pogodzenia z takimi założeniami.
65 Następnie nie można wykluczyć, że zastosowanie art. 79 ust. 2 TFUE, skutkujące otwartą dla Zjednoczonego Królestwa lub Irlandii opcją nieuczestniczenia, mogłoby w praktyce zagrozić urzeczywistnieniu celów porozumienia EOG z naruszeniem art. 3 wspomnianego porozumienia, przywołanego w pkt 52 niniejszego wyroku. W szczególności przy założeniu niezawarcia żadnego porozumienia pomiędzy wspomnianymi państwami członkowskimi a zainteresowanymi państwami EFTA takie zastosowanie doprowadziłoby do współistnienia dwóch równoległych reżimów koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
66 Co się tyczy wreszcie wysuniętego przez Zjednoczone Królestwo i Irlandię argumentu, zgodnie z którym zastosowanie art. 79 ust. 2 TFUE jest w niniejszym przypadku uzasadnione przy uwzględnieniu okoliczności, że postanowienie to było już wzięte przez prawodawcę Unii za podstawę przyjęcia podobnych decyzji wobec innych państw trzecich, argument ten nie może zostać uwzględniony w ramach niniejszej sprawy.
67 W tym względzie wystarczy bowiem przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem podstawę prawną aktu należy ustalać z uwzględnieniem jego własnego celu i treści, a nie tego, jaką podstawę prawną przyjęto przy stanowieniu innych aktów Unii, które w danym przypadku mają podobne cechy (zob. w szczególności wyrok z dnia 10 stycznia 2006 r. w sprawie C‑94/03 Komisja przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I‑1, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).
68 Przy uwzględnieniu całości poprzedzających rozważań należy zatem stwierdzić, że słusznie przyjęto za materialną podstawę prawną wydania zaskarżonej decyzji art. 48 TFUE.
69 Z tego względu, ponieważ skarga nie jest zasadna, należy ją oddalić.
W przedmiocie kosztów
70 Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Zjednoczone Królestwo przegrało sprawę, należy – zgodnie z żądaniem Rady – obciążyć je kosztami postępowania. Zgodnie z art. 140 § 1 tego regulaminu interwenienci pokrywają własne koszty.
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej zostaje obciążone kosztami postępowania.
3) Irlandia i Komisja Europejska pokrywają własne koszty.
Podpisy