KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
CRUZ VILLALÓN
ippreżentati fis-26 ta’ Ġunju 2012 (1)
Kawża C-199/11
Europese Gemeenschap, optredend via de Europese Commissie
vs
Otis NV,
General Technic‑Otis Sàrl (GTO),
Kone Belgium NV,
Kone Luxembourg Sàrl,
Schindler NV,
Schindler Sàrl,
ThyssenKrupp Liften Ascenseurs NV u
ThyssenKrupp Ascenseurs Luxembourg Sàrl
[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mir-Rechtbank van koophandel te Brussel (il-Belġju)]
“Rappreżentanza tal-Unjoni Ewropea quddiem il-qrati nazzjonali – Kompetenzi mogħtija lill-Kummissjoni – Artikolu 282 KE – Aġir antikompetittiv formalment ikkonstatat mill-Kummissjoni – Azzjoni għar-responsabbiltà mhux kuntrattwali għad-danni mressqa mill-Kummissjoni f’isem l-Unjoni – Setgħat ta’ sanzjoni tal-Kummissjoni fil-qasam tal-kompetizzjoni – Artikolu 47 tal-Karta – Indipendenza tal-qrati – Portata tal-istħarriġ ġudizzjarju tal-qrati tal-Unjoni u tal-qrati nazzjonali – Opportunitajiet ugwali għall-partijiet”
1. Wara li l-Kummissjoni ressqet quddiemha azzjoni għad-danni, f’isem l-Unjoni, kontra diversi manifatturi ta’ liftijiet, ir-Rechtbank van koophandel te Brussel ressqet quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja talba għal deċiżjoni preliminari dwar żewġ kwistjonijiet li jirrigwardaw, min-naħa l-waħda, ir-rappreżentanza legali tal-Unjoni quddiem il-qrati nazzjonali u, mill-oħra, l-indipendenza tal-qrati u l-opportunitajiet ugwali bejn il-partijiet għal proċedura ċivili fejn l-Unjoni tkun applikanta f’azzjoni għar-responsabbiltà mhux kuntrattwali.
2. Fuq il-kwistjoni tar-rappreżentanza legali, il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf jekk hijiex il-Kummissjoni li għandha tirrappreżenta lill-Unjoni, minkejja li d-danni subiti jirriżultaw minn kuntratti ffirmati minn istituzzjonijiet u minn korpi differenti tal-Unjoni. B’hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tagħti deċiżjoni dwar il-portata ratione temporis u dwar il-kontenut tal-Artikolu 282 tat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea u tal-Artikolu 335 TFUE, fir-rigward tal-proċeduri mressqa quddiem il-qrati nazzjonali qabel id-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona.
3. Iktar partikolari u relattivament iktar kumplessa tidher il-kwistjoni tal-indipendenza tal-qrati u tal-opportunitajiet ugwali għall-partijiet, u b’hekk tal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea. Il-Qorti tal-Ġustizzja qed tintalab issolvi l-kwistjoni jekk l-Unjoni, b’ċertu mod, tistax tressaq talba għall-kumpens għad-danni quddiem il-qrati nazzjonali meta d-danni subiti jkunu r-riżultat ta’ aġir antikompetittiv ikkonstatat minn waħda mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni. Il-konvenuti fil-kawża prinċipali jsostnu li l-Kummissjoni, bħala awtur ta’ deċiżjoni vinkolanti li tikkonstata ksur tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE], taġixxi bħala rikorrenti privileġġjata li jiżnatura s-setgħa ġudizzjarja tal-qorti nazzjonali, kif ukoll ir-relazzjoni bbilanċjata tal-forzi li għandu jkun hemm bejn il-partijiet għall-proċedura.
I – Il-kuntest ġuridiku
4. L-Artikolu 282 tat-Trattat KE jipprovdi:
“F’kull wieħed mill-Istati Membri, l-Komunità għandha tippossjedi il-kapaċità ġuridika l-iktar wiesa’ mogħtija lil persuni ġuridiċi bil-liġijiet nazzjonali; b’mod partikolari, hija tkun tista’ tikseb jew tiddisponi minn proprjetà mobbli u immobbli u tkun parti fi proċeduri legali. Għal dan il-għan, il-Komunita’ għandha tkun rappreżentata mill-Kummissjoni.”
5. Fl-1 ta’ Diċembru 2009, bid-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona, l-Artikolu 282 KE ġie ssostitwit bl-Artikolu 335 TFUE attwali, li jipprovdi:
“F’kull wieħed mill-Istati Membri, l-Unjoni għandha tippossjedi l-kapaċità ġuridika l-aktar wiesa’ mogħtija lil persuni ġuridiċi bil-liġijiet nazzjonali; b’mod partikolari, hija tkun tista’ tikseb jew tiddisponi minn proprjetà mobbli u immobbli u tkun parti fi proċeduri legali. Għal dan il-għan, l-Unjoni għandha tkun rappreżentata mill-Kummissjoni. Madankollu, l-Unjoni għandha tkun rappreżentata minn kull waħda mill-istituzzjonijiet, bis-saħħa ta’ l-awtonomija amministrattiva tagħhom, fi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu mal-operat rispettiv tagħhom.”
6. L-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”), intitolat “Id-dritt għal rimedju effettiv u għal proċess imparzjali” jipprovdi:
“Kull persuna li d-drittijiet u l-libertajiet tagħha garantiti mil-liġi ta’ l-Unjoni jiġu vjolati għandha d-dritt għal rimedju effettiv quddiem qorti skond il-kondizzjonijiet stabbiliti f’dan l-Artikolu.”
7. Ir-Regolament Nru 1/2003 fuq l-implimentazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni (2), fl-Artikolu 16 tiegħu, intitolat “L-applikazzjoni uniformi tal-Liġi tal-Kompetizzjoni tal-Komunità” jipprovdi dan li ġej:
“1. Meta il-qrati nazzjonali jideċiedu fuq ftehim, deċiżjonijiet jew prattiċi taħt l-Artikolu 81 [KE] jew l-Artikolu 82 [KE] li huma diġa suġġetti għad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, huma ma jieħdux id-deċiżjonijiet li jmorru kontra id-deċiżjoni adottata mil-Kummissjoni. Huma jridu jevitaw li jieħdu deċiżjonijiet li huma f’kunflitt ma deċiżjoni kontemplata mil-Kummissjoni fil-proċeduri li jniżjat [mressqa minnha]. Għal dak l-effet, il-qrati nazzjonali jistgħu jagħmlu stima jekk huwiex neċessarju li jpoġġu [jissospendu] dawn il-proċeduri. Dan l-obligu hu mingħajr preġudizzju għad-drittijiet u l-obligazzjonijiet taħt l-Artikolu 234 tat-Trattat.
2. Meta l-awtoritajiet tal-kompetizzjoni ta’ l-Istati Membri jideċiedu fuq ftehim, deċiżjonijiet jew prattiċi taħt l-Artikolu 81 [KE] jew l-Artikolu 82 [KE] li huma diġa suġġetti għad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, huma ma jistgħux jieħdu deċiżjonijiet li jmorru kontra għad-deċiżjoni adottata mil-Kummissjoni.”
II – Il-fatti u l-proċedura
8. Wara li rċeviet diversi lmenti, fl-2004 l-Kummissjoni fetħet investigazzjoni sabiex tistabbilixxi l-eżistenza ta’ prattiki antikompetittivi min-naħa ta’ erba’ manifatturi prinċipali Ewropej ta’ liftijiet u ta’ eskalejters, Kone, Otis, Schindler u ThyssenKrupp. L-investigazzjoni wasslet għad-deċiżjoni tal-21 ta’ Frar 2007, fejn l-erba’ impriżi msemmija ġew issanzjonati talli għal erba’ darbiet kisru b’mod serju l-Artikolu 81(1) KE (attwalment l-Artikolu 101 TFUE) (3).
9. Il-kumpanniji affettwati ppreżentaw rikors għal annullament quddiem il-Qorti Ġenerali, li ta lok għas-sentenzi ta’ ċaħda tat-13 ta’ Lulju 2011 (4). Il-Qorti Ġenerali ċaħdet il-motivi għal annullament kollha invokati mir-rikorrenti, ħlief għal dak imressaq minn ThyssenKrupp dwar l-ammont tal-multa, li ntlaqa’ parzjalment u wassal għal tnaqqis tas-sanzjoni (5).
10. Fl-20 ta’ Ġunju 2008, il-Kummissjoni, li dak iż-żmien kienet tirrappreżenta lill-Komunità Ewropea, ressqet quddiem il-qrati Belġjani talba li permezz tagħha hija talbet mingħand il-kumpanniji kkonċernati, bħala kumpens, l-ammont ta’ EUR 7 061 688. Il-Kummissjoni sostniet li l-Komunità Ewropea kienet ġarrbet dannu finanzjarju fil-Belġju u fil-Lussemburgu minħabba prattiki antikompetittivi illegalment miftiehma bejn il-kumpanniji konvenuti. Il-Komunità Ewropea fil-fatt kienet ikkonkludiet diversi kuntratti ta’ installazzjoni, ta’ manutenzjoni u ta’ modernizzazzjoni ta’ liftijiet u ta’ eskalejters f’bini differenti tal-istituzzjonijiet Ewropej li għandhom is-sede tagħhom f’dawn iż-żewġ pajjiżi, li l-prezz tagħhom kien ogħla minn dak tas-suq minħabba l-akkordju ddikjarat illegali mill-Kummissjoni.
11. Il-kumpanniji involuti wieġbu għat-talba billi kkontestaw il-kapaċità tal-Kummissjoni li taġixxi bħala rappreżentanta tal-Komunità Ewropea. Il-konvenuti invokaw ukoll in-nuqqas ta’ imparzjalità tal-qorti Belġjana u l-ksur tal-prinċipju ta’ opportunijiet ugwali għall-partijiet minħabba l-pożizzjoni partikolari li għandha l-Kummissjoni fil-kuntest ta’ proċedura ta’ ksur tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE].
12. Fid-dawl tal-argumenti mressqa mill-konvenuti, ir-Rechtbank van koophandel te Brussel iddeċidiet li tressaq talba għal deċiżjoni preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.
III – Id-domandi preliminari u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
13. Fit-28 ta’ April 2011 fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja ġiet irreġistrata t-talba għal deċiżjoni preliminari tar-Rechtbank van koophandel te Brussel, li tagħmel id-domandi li ġejjin:
“(1) (a) Skont l-Artikolu 282 KE, li sar l-Artikolu 335 TFUE, l-Unjoni għandha tkun irrappreżentata mill-Kummissjoni; l-Artikolu 335 TFUE, minn naħa, u l-Artikoli 103 u 104 tar-Regolament Finanzjarju, min-naħa l-oħra, jipprovdu li, f’dak li jikkonċerna l-kwistjonijiet amministrattivi marbuta mal-operat tagħhom, l-istituzzjonijiet ikkonċernati jirrappreżentaw l-Unjoni, li jista’ jimplika li l-istituzzjonijiet stess huma awtorizzati, kemm jekk esklużivament jew le, li jkunu parti minn proċeduri legali; ma hemmx dubju li, għall-imprendituri b’mod partikolari, il-fatt li jiksbu prezzijiet għoljin wisq wara li jitfassal kartell jaqa’ taħt il-kunċett ta’ frodi; fid-dritt Belġjan jipprevali l-prinċipju ‘lex specialis generalibus derogat’; sa fejn dan il-prinċipju japplika wkoll fid-dritt Ewropew, għandu jiġi kkunsidrat li l-inizjattiva li jinbdew proċeduri (ħlief meta l-Kummissjoni stess hija l-awtorità kontraenti) tappartjeni lill-istituzzjonijiet ikkonċernati?
(b) (domanda sussidjarja): Il-Kummissjoni għandha jkollha, tal-inqas, mandat ta’ rappreżentazzjoni min-naħa tal-istituzzjonijiet sabiex tiddefendi l-interessi ġuridiċi tagħhom?
(2) (a) L-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u l-Artikolu 6(1) tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem jiggarantixxu d-dritt ta’ kull persuna għal smigħ xieraq kif ukoll il-prinċipju korollarju li ħadd ma jista’ jagħti deċiżjoni dwar il-kawża tiegħu stess; — huwa konformi ma’ dan il-prinċipju li l-Kummissjoni taġixxi fl-ewwel lok bħala awtorità tal-kompetizzjoni u tissanzjona l-aġir akkużat, jiġifieri t-tfassil ta’ kartell, f’dak li jikkostitwixxi ksur tal-Artikolu 81 KE, li sar l-Artikolu 101 TFUE, ukoll wara li tkun mexxiet hija stess l-investigazzjoni, u fit-tieni lok tipprepara l-proċeduri għad-danni quddiem qorti nazzjonali u tiddeċiedi li tibda dawn il-proċeduri, filwaqt li l-istess membru tal-Kummissjoni huwa responsabbli miż-żewġ kwistjonijiet, li huma marbuta flimkien, u dan iktar minħabba li l-qorti li quddiemha tressqet il-kawża ma tistax tevita li tieħu d-deċiżjoni ta’ sanzjoni?
(b) (domanda sussidjarja): Jekk tingħata risposta (negattiva) għal 2(a) (fis-sens li hemm inkompatibbiltà), kif il-vittma (il-Kummissjoni, l-istituzzjonijiet, jew l-Unjoni) ta’ att illeċitu (it-tfassil ta’ kartell) għandha ssostni skont id-dritt tal-Unjoni d-dritt tagħha għad-danni, li huwa dritt fundamentali?
14. Il-konvenuti fil-kawża prinċipali (Schindler NV, Otis NV, ThyssenKrupp Liften Ascenseurs NV u Kone Belgium NV), kif ukoll il-Kummissjoni ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.
15. Il-partijiet kollha għall-proċedura fil-kawża prinċipali, kif ukoll il-Kunsill, kienu preżenti għas-seduta tal-14 ta’ Marzu 2012.
IV – L-ewwel domanda
16. L-ewwel domanda magħmula tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 282 KE, illum imħassar, u r-relazzjonijiet tiegħu mad-dispożizzjoni ekwivalenti, attwalment: l-Artikolu 335 TFUE.
17. Id-domanda magħmula mir-Rechtbank fil-fatt tinkludi żewġ partijiet: waħda dwar l-applikazzjoni ratione temporis tal-Artikolu 282 KE, speċifikatament għall-proċeduri nazzjonali mibdija qabel l-1 ta’ Diċembru 2009, data tad-dħul fis-seħħ tal-Artikolu 335 TFUE l-ġdid; u l-oħra dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 282 KE. Biħsiebni nindirizza dawn iż-żewġ kwistjonijiet waħda wara l-oħra.
A – Fuq l-applikazzjoni ratione temporis tal-Artikolu 282 KE
18. L-ewwel punt li għandu jiġi kkunsidrat jirrigwarda l-applikazzjoni ratione temporis tal-Artikolu 282 KE, peress li l-Kummissjoni ressqet it-talba quddiem ir-Rechtbank fl-20 ta’ Ġunju 2008, jiġifieri sena u nofs qabel id-dħul fis-seħħ tal-Artikolu 335 TFUE.
19. Kif inhuwa magħruf, l-Artikolu 335 TFUE, filwaqt li jistabbilixxi prattika preeżistenti ta’ rappreżentanza tal-Unjoni mill-istituzzjonijiet differenti debitament awtorizzati biex jagħmlu dan fid-dritt primarju, bi kwalifiki li ma humiex rilevanti f’dan il-każ, fl-aħħar mill-aħħar qaleb ir-regola inkluża fl-Artikolu 282 KE. Jekk, fit-Trattat KE, ir-rappreżentanza tal-Komunità kienet tmiss lill-Kummissjoni, din ir-rappreżentanza issa ngħatat lil kull istituzzjoni tal-Unjoni. B’hekk dawn huma żewġ regoli tad-dritt tal-Unjoni li, a priori, jorganizzaw b’mod differenti r-rappreżentanza tal-Unjoni quddiem il-qrati tal-Istati Membri (6). Għaldaqstant, jeħtieġ li jiġi ddeterminat jekk, f’din il-proċedura, mibdija qabel id-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona, japplikax l-Artikolu 282 KE jew l-Artikolu 335 TFUE.
20. Mill-bidu nett għandu jiġi osservat li la l-Artikolu 282 KE u lanqas l-Artikolu 335 TFUE ma huma regoli proċedurali, iżda huma regoli sostantivi tal-organizzazzjoni interna tal-Unjoni. B’dawn id-dispożizzjonijiet, l-Unjoni tiddetermina liema istituzzjoni tassumi r-rappreżentanza tagħha ad extra, inkluża r-rappreżentanza tagħha fil-proċeduri li jkunu għaddejjin quddiem il-qrati nazzjonali. Inċidentalment, it-Trattat ta’ Lisbona ma jinkludi l-ebda dispożizzjoni li tistabbilixxi l-effetti ratione temporis tal-Artikolu 335 TFUE. Fin-nuqqas ta’ tali dispożizzjoni, l-artikolu inkwistjoni joħloq effetti biss għall-ġejjieni. Konsegwentement, kull effett retroattiv eventwali għandu jibqa’ eskluż, mingħajr ma r-relazzjonijiet ġuridiċi li kienu ġew ikkostitwiti qabel, inklużi r-relazzjonijiet tad-dritt proċedurali, jistgħu jiġu affettwati.
21. Konsegwentement, id-dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni fis-seħħ fid-data meta nbdiet il-proċedura quddiem ir-Rechtbank, li tippermetti li tiġi ddeterminata l-awtorità li tassumi r-rappreżentanza ad extra tal-Unjoni, kienet l-Artikolu 282 KE. Ladarba r-relazzjoni tad-dritt proċedurali kienet korrettament ikkostitwita, id-dħul fis-seħħ tal-Artikolu 335 TFUE l-ġdid, li l-effetti tiegħu jinħassu biss fir-rigward tar-relazzjonijiet ġuridiċi kkostitwiti wara l-1 ta’ Diċembru 2009, ma mmodifika bl-ebda mod l-istatus proċedurali tal-applikanta fil-kawża prinċipali.
22. Il-kwistjoni jekk, fid-dawl taċ-ċirkustanzi partikolari ta’ dan il-każ, u fid-dawl tal-Artikolu 282 KE, hijiex il-Kummissjoni li għandha taġixxi f’isem il-Komunità hija kwistjoni oħra.
B – Fuq il-portata tal-Artikolu 282 KE
23. Kif diġà ġie spjegat iktar ’il fuq, il-qorti tar-rinviju qed tistaqsi jekk il-Kummissjoni hijiex awtorizzata tirrappreżenta lill-Unjoni Ewropea fil-proċedura pendenti quddiemha. L-Artikolu 282 KE li, kif ingħad, huwa d-dispożizzjoni applikabbli f’din il-kawża, jipprovdi li l-Kummissjoni teżerċita, b’mod esklużiv, ir-rappreżentanza tal-Unjoni quddiem il-qrati tal-Istati Membri.
24. Il-konvenuti fil-kawża prinċipali jesponu b’mod dettaljat li din id-dispożizzjoni hija biss regola ġenerali, li f’dan il-każ jidderogaw minnha l-Artikolu 274 KE u l-Artikolu 279 KE, li jinkludu dispożizzjonijiet speċifiċi dwar il-protezzjoni tal-interessi finanzjarji tal-Komunità, huma wkoll implementati mir-Regolament Nru 1605/2002 (7). Il-konvenuti jsostnu li l-Artikolu 59 u l-Artikolu 60 tal-imsemmi regolament jagħtu lil kull istituzzjoni tal-Komunità l-implementazzjoni tal-punti tal-baġit tagħha. Dawn id-dispożizzjonjiet jistabbilixxu li, jekk jiġu kkonstatati xi żbalji, xi irregolaritajiet jew frodi imputabbli lil imprenditur, kull istituzzjoni tkun tista’ tirkupra l-ammonti diġà mħallsa.
25. Fl-aħħar mill-aħħar, dejjem skont il-konvenuti, mir-regola ġenerali tal-Artikolu 282 KE, li tagħti r-rappreżentanza legali tal-Komunità lill-Kummissjoni, tidderoga lex specialis prevista fir-Regolament Finanzjaru, li abbażi tagħha kull istituzzjoni għandha r-responsabbiltà li tiżgura hija stess id-difiża legali tal-interessi finanzjarji tagħha.
26. Fil-fehma tiegħi, l-applikazzjoni tal-kriterju “lex specialis derogat legi generali” għar-relazzjonijiet bejn id-dispożizzjonijiet iċċitati ma hijiex kompletament konkludenti. Ir-regola inkwistjoni tapplika meta żewġ dispożizzjonijiet ikollhom għanijiet identiċi u l-kontenut tagħhom ikun kontradittorju (8). Issa, kif biħsiebni nuri iktar ’il quddiem, id-dispożizzjonijiet invokati mill-konvenuti għandhom għanijiet differenti u, barra minn hekk, il-kontenut tagħhom ma huwiex għal kollox inkonċiljabbli.
27. Fil-fatt, l-Artikolu 274 KE u l-Artikolu 279 KE, kif ukoll id-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1605/2002, jistabbilixxu s-setgħat ta’ implementazzjoni tal-baġit ta’ kull istituzzjoni, fosthom dawk marbuta mal-adozzjoni ta’ “kwalunkwe miżuri meħtieġa, inkluża l-kanċellazzjoni tal-proċedura”. Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 282 KE jirreferi biss għall-kapaċità ġuridika tal-Komunità, u għas-setgħa ta’ rappreżentanza tagħha li għandha l-Kummissjoni. Ma hemmx kontradizzjoni bejn iż-żewġ dispożizzjonijiet u lanqas ma għandhom għanijiet identiċi: waħda tipprovdi li kull istituzzjoni hija kompetenti sabiex tiddeċiedi l-miżuri ta’ garanzija tar-riżorsi finanzjarji li tkun intitolata għalihom, l-oħra tiddefinixxi l-funzjonijiet ta’ rappreżentanza tal-Komunità fdati f’idejn il-Kummissjoni, fosthom quddiem il-qrati nazzjonali. Dawn huma żewġ aspetti distinti u awtonomi li jammettu interpretazzjoni armonizzata, billi d-deċiżjoni dwar il-miżuri ta’ implementazzjoni tal-baġit li tadotta istituzzjoni tal-Komunità bl-ebda mod ma hija l-istess ħaġa bħall-għoti tar-rappreżentanza tal-Komunità f’każ li hija tiddeċiedi li tirrikorri għall-qrati nazzjonali.
28. Din l-interpretazzjoni tat-Trattat hija impliċitament ikkonfermata mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża Región de Bruxelles-Capitale (9), li kkonfermat il-legalità tad-delega tas-setgħat ta’ rappreżentanza tal-Kummissjoni favur istituzzjonijiet oħrajn tal-Komunità. Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, filwaqt li rrikonoxxiet prattika ġudizzjarja wiesgħa, “huwa […] fl-interess ta’ amministrazzjoni tajba li l-Komunitajiet ikunu attwalment irrappreżentati, […] fi proċeduri legali mressqa quddiem il-qrati nazzjonali, mill-istituzzjoni kkonċernata permezz tal-att jew tal-proċeduri inkwistjoni” (10). Dan it-titjib fl-effikaċja sar permezz tad-delega tas-setgħat tal-Kummissjoni favur l-istituzzjoni kkonċernata (11).
29. Ir-raġunament tas-sentenza jikkonferma l-eżistenza ta’ setgħa ta’ rappreżentanza esklużiva tal-Kummissjoni, li madanakollu tista’ tiġi ddelegata favur istituzzjonijiet oħrajn. Iżda fl-ebda każ ma rrikonoxxa applikazzjoni preferenzjali tar-Regolament Nru 1605/2002 li ċċaħħad lill-Kummissjoni mis-setgħat mogħtija lilha mill-Artikolu 282 KE. Kien x’kien il-każ, fl-ipoteżi fejn istituzzjoni oħra għajr il-Kummissjoni tkun żgurat ir-rappreżentanza tal-Unjoni quddiem il-qrati ta’ Stat Membru, din il-funzjoni kienet assunta minħabba d-delega mogħtija mill-Kummissjoni u mhux bħala konsegwenza tan-natura ta’ lex specialis tal-Artikolu 274 KE u tal-Artikolu 279 KE u tar-Regolament Nru 1605/2002, kif isostnu l-konvenuti fil-kawża prinċipali.
30. Fl-aħħar nett, kieku t-teżi tal-lex specialis kienet korretta, ir-riforma tal-Artikolu 282 KE mwettqa mill-Artikolu 335 TFUE attwali kienet tkun żejda. Kif inhuwa magħruf, id-dispożizzjoni l-ġdida tagħti lil kull istituzzjoni tal-Unjoni s-setgħa li tirrappreżentaha, biex b’hekk iċċaħħad lill-Kummissjoni mill-esklużività tradizzjonali tagħha f’dan il-qasam. Kif diġà kelli l-okkażjoni li nesponi fil-konklużjonijiet li ppreżentajt fil-kawża Bruxelles-Capitale, iċċitata iktar ’il fuq, l-Artikolu 335 TFUE attwali huwa r-rikonoxximent formali ta’ prattika kkonsolidata msejsa fuq id-delega tas-setgħat (12). Prattika li kienet, kif ikkonfermat il-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża ċċitata iktar ’il fuq, għal kollox leċita, għalkemm setgħet tittejjeb mil-lat tal-effikaċja.
31. Għaldaqstant, il-Kummissjoni ġustament tikkunsidra, u l-Kunsill jifhimha wkoll bl-istess mod, li qed taġixxi f’konformità mal-Artikolu 282 KE. Ma hijiex il-Kummissjoni, iżda hija l-Komunità Ewropea li kienet parti għall-kawża pendenti quddiem ir-Rechtbank. Il-Kummissjoni, bħala rappreżentanta tal-Komunità abbażi tal-Artikolu 282 KE, kellha l-leġittimità meħtieġa sabiex tirrinunzja li tiddelega l-funzjonijiet ta’ rappreżentanza lil istituzzjonijiet oħrajn, u b’hekk tiżgura d-difiża tal-Komunità kollha. Ma hemm xejn x’wieħed joġġezzjona, mil-lat tal-Artikolu 282 KE, għal din id-deċiżjoni.
C – Rikapitulazzjoni
32. Fi ftit kliem, nikkunsidra li l-Artikolu 282 KE huwa applikabbli għall-proċeduri nazzjonali li kienu għadhom għaddejjin fl-1 ta’ Diċembru 2009, mingħajr ma hemm għalfejn jinħtieġ a posteriori li l-Unjoni tissodisfa l-kundizzjonijiet ta’ rappreżentanza meħtieġa mill-Artikolu 335 TFUE.
33. B’hekk, nikkunsidra li l-Artikolu 282 KE għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix li l-Kummissjoni, bħala rappreżentanta tal-Komunità, tressaq talba għall-kumpens għad-danni subiti minn din tal-aħħar u li tkun attribwibbli lil diversi istituzzjonijiet u korpi tal-Komunità.
V – It-tieni domanda
34. Fit-tieni domanda preliminari tagħha, ir-Rechtbank tesponi lill-Qorti tal-Ġustizzja d-dubji li għandha dwar jekk l-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea jippermettix li l-Kummissjoni, li tirrappreżenta lill-Unjoni, tressaq azzjoni għar-responsabbiltà minħabba d-dannu kkawżat minn ksur tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE], meta kienet il-Kummissjoni stess li preċedentement kienet ħadet id-deċiżjoni li tikkonstata dan il-ksur u li torbot lill-qorti kompetenti. Minħabba n-natura vinkolanti tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, il-qorti tar-rinviju tiddubita jekk hija għandhiex il-fakultà li ssolvi l-kawża b’mod indipendenti. Il-qorti tar-rinviju qed tistaqsi wkoll dwar il-konformità ta’ din is-sitwazzjoni mal-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet fil-proċedura ċivili.
35. Il-konvenuti fil-kawża prinċipali jikkunsidraw li l-fatt li l-qorti nazzjonali hija marbuta bid-deċiżjoni tal-Kummissjoni jikser il-prinċipju tal-indipendenza tal-qrati, sottostanti l-Artikolu 47 tal-Karta u stabbilit espressament fl-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali. Il-konvenuti jikkunsidraw ukoll li nkiser il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet, huwa wkoll iggarantit miż-żewġ dispożizzjonijiet iċċitati. Il-konvenuti jsostnu li l-Kummissjoni, fil-funzjoni u fil-kwalità tagħha ta’ awtorità tal-kompetizzjoni, għandha informazzjoni privileġġjata dwar l-impriżi affettwati li ma hijiex aċċessibbli għall-konvenuti kollha. Minbarra dawn l-argumenti, il-konvenuti jinvokaw argumenti oħrajn li ma għandhomx x’jaqsmu mad-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju, b’tali mod li ma hemmx lok li jiġu indirizzati f’dawn il-konklużjonijiet (13).
36. Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni ssostni, bl-appoġġ tal-Kunsill, li hija aġixxiet b’mod għal kollox legali, u tosserva li ma hemm l-ebda inkompatibbiltà bejn il-pożizzjoni tagħha bħala rikorrenti fil-proċedura fil-kawża prinċipali, l-azzjoni preċedenti tagħha bħala awtorità tal-kompetizzjoni, u r-rekwiżiti tal-Artikolu 47 tal-Karta u tal-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. Hija ssostni li s-servizzi legali responsabbli mid-difiża tal-Unjoni fil-proċedura fil-kawża prinċipali aġixxew mingħajr ma kien hemm kuntatt mal-membri tas-servizz legali responsabbli mill-proċeduri fil-qasam tal-kompetizzjoni. Il-Kummissjoni ssostni wkoll li hija ma użat l-ebda informazzjoni kunfidenzjali, la fir-rikors u lanqas f’xi dokument ieħor prodott fil-kawża ċivili. Min-naħa l-oħra, hija tikkunsidra li l-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ma tipprekludix il-fatt li d-deċiżjoni tagħha, minkejja li ttieħdet minn waħda mill-partijiet, torbot lill-qorti nazzjonali, peress li d-deċiżjoni inkwistjoni hija suġġetta għal stħarriġ ta’ ġurisdizzjoni sħiħa, li seħħ f’dan il-każ, u li seħħ tabilħaqq.
37. Biex tingħata risposta għad-domandi magħmula mir-Rechtbank, l-ewwel nett, biħsiebni nindirizza l-kwistjoni marbuta mal-indipendenza tal-qorti kompetenti, kwistjoni li, kif se nsostni iktar ’il quddiem, tirrigwarda iktar il-portata tal-kompetenza milli l-imparzjalità tal-qorti. Sussegwentement, biħsiebni nindirizza b’mod iktar preċiż il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet fil-proċedura ċivili nazzjonali.
A – Il-limitazzjoni tal-portata tal-kompetenza tal-qorti tar-rinviju sabiex tieħu konjizzjoni tal-azzjoni għar-responsabbiltà mhux kuntrattwali għad-danni
38. Il-qorti tar-rinviju għandha dubju li jista’ jinġabar fil-qosor kif ġej: bl-adozzjoni ta’ deċiżjoni li tikkonstata akkordju li jmur kontra l-Artikolu 81 KE (li sar l-Artikolu 101 TFUE), il-Kummissjoni torbot lill-awtoritajiet pubbliċi kollha, inklużi dawk nazzjonali. Jekk, sussegwentement, il-Kummissjoni tressaq quddiem qorti nazzjonali azzjoni għar-responsabbiltà għad-danni subiti mill-Unjoni minħabba aġir antikompetittiv, ikun hemm leġittimament lok li tiġi ddubitata l-konformità tal-proċedura inkwistjoni mad-dritt ta’ kull persuna li tkun iġġudikata minn qorti imparzjali. Sa fejn il-qorti nazzjonali kompetenti, f’dan il-każ ir-Rechtbank van koophandel te Brussel, għandha tiddikjara l-eżistenza ta’ dannu abbażi ta’ illegalità li l-konstatazzjoni tagħha tiġi prattikament imposta fuqha minn waħda mill-partijiet, it-tnaqqis fil-marġni ta’ diskrezzjoni tal-qorti li jirriżulta minħabba dan jidher li jikkostitwixxi restrizzjoni inġustifikata tal-indipendenza tagħha.
39. Dan l-argument, kif ġie espost u lil hinn mid-dehra tiegħu, fil-fehma tiegħi huwa infondat.
40. Qabel xejn, għandu jiġi enfasizzat li ma hijiex il-Kummissjoni li ressqet l-azzjoni għar-responsabbiltà quddiem il-qorti Belġjana, iżda l-Komunità u, attwalment, l-Unjoni. Dan ma huwiex każ fejn il-Kummissjoni tieħu att u, sussegwentement, tfittex hija stess individwu sabiex titlob kumpens għad-dannu subit. Anzi, il-Kummissjoni tintervjeni fil-proċedura nazzjonali, mhux bħala parti iżda bħala rappreżentanta tal-Unjoni, possibbilment bħala vittma, għal parti partikolari ta’ dannu li jista’ jiġi identifikat u li jista’ jiġi attribwit lil diversi istituzzjonijiet u korpi tagħha.
41. Din il-konstatazzjoni diġà ddgħajjef l-argument tal-konvenuti fil-kawża prinċipali peress li d-duwalità tal-funzjonijiet li qed jallegaw ma hijiex ħlief il-konsegwenza ta’ tqassim normali tas-setgħat fi ħdan organizzazzjoni politika u amministrattiva kumplessa, li l-funzjonjiet tagħha jinkludu l-ħolqien u l-implementazzjoni tal-politika pubblika, iżda anki d-difiża tad-drittijiet u tal-interessi leġittimi tagħha quddiem kwalunkwe qorti. Dan huwa l-każ tal-Unjoni, li t-tqassim intern tas-setgħat tagħha jafda responsabbiltajiet importanti f’idejn il-Kummissjoni. Tabilħaqq, il-fatt li hija l-Kummissjoni li teżerċita s-setgħat mogħtija lilha fil-qasam tal-kompetizzjoni u li, fl-istess ħin, tiżgura r-rappreżentanza legali tal-Unjoni ma huwiex ir-rifless ta’ kostruzzjoni distorta u arbitrarja tat-tqassim tas-setgħat, kif isostnu l-konvenuti. Anzi, l-organizzazzjonijiet politiċi kollha, inklużi l-Istati Membri, għandhom rimedji legali sabiex isostnu b’mod legali d-drittijiet u l-interessi tagħhom (14). Barra minn hekk, id-dritt tal-amministrazzjonijiet pubbliċi li jkollhom aċċess għall-qrati ordinarji jikkostitwixxi pass ’il quddiem sinjifikattiv fil-konsolidament tal-istat tad-dritt, li abbażi tiegħu l-awtoritajiet pubbliċi gradwalment jitilfu s-setgħat ta’ awtokontroll tagħhom u jafdaw id-difiża tad-drittijiet tagħhom f’idejn il-qrati tad-dritt komuni. Dan huwa l-każ, f’din il-kawża, tal-Unjoni li, billi ma għandhiex mekkaniżmi awtonomi ta’ rkupru forzat tal-kumpens għad-danni subiti, ikollha tirrikorri għal azzjoni legali, f’dan il-każ nazzjonali, sabiex tikseb kumpens għad-danni li jkunu ġew ikkawżati lilha b’mod illegali. F’każ bħal dan, ir-rappreżentanza legali tal-Unjoni tiġi fdata, abbażi tal-Artikolu 282 KE, u irrispettivament mill-qasam ikkonċernat, f’idejn il-Kummissjoni.
42. Fid-dawl ta’ dak li ngħad iktar ’il fuq, għandu jiġi enfasizzat li l-Unjoni (u mhux il-Kummissjoni) ma tagħtix bidu għall-proċedura fil-kawża prinċipali bħala istituzzjoni detentriċi ta’ setgħa pubblika, li għandha r-responsabbiltà li tiggarantixxi l-kompetizzjoni fis-suq intern, iżda fil-kwalità tagħha ta’ klijenta, bħala konsumatriċi, ta’ impriżi li huwa preżunt li huma responsabbli li illegalment ikkawżaw dannu. Ċertament, għalkemm l-Unjoni timplementa l-politika tal-kompetizzjoni tagħha permezz ta’ deċiżjonijiet meħuda abbażi tat-Trattat, dan huwa l-eżerċizzju ta’ azzjoni ċivili li ma tagħmilx parti minn din il-politika, iżda huwa mezz ta’ kumpens patrimonjali intiż sabiex jistabbilixxi mill-ġdid sitwazzjoni ġuridika fuq il-livell privat. Fil-proċedura pendenti quddiem ir-Rechtbank, u kif sostnew kemm il-Kummissjoni kif ukoll il-Kunsill waqt is-seduta, l-Unjoni taġixxi bħala individwu, vittma ta’ dannu patrimonjali. Konsegwentement, u bil-kontra tal-argumenti tal-konvenuti, ma hemmx sovrappożizzjoni tal-funzjonijiet iżda żewġ azzjonijiet manifestament differenzjati, mhux biss mil-lat taż-żmien iżda fuq kollox fil-mezzi u fl-għanijiet (15).
43. Wara li saret din l-ewwel osservazzjoni, issa għandu jiġi analizzat jekk deċiżjoni adottata minn istituzzjoni tal-Unjoni, f’dan il-każ il-Kummissjoni, li l-kontenut tagħha jorbot lill-awtoritajiet pubbliċi nazzjonali kollha, inkluża l-awtorità ġudizzjarja, iċċaħħadx bla ġustifikazzjoni lil din tal-aħħar mill-indipendenza tagħha meta tintalab tagħti deċiżjoni dwar talba għal kumpens ibbażata fuq dik id-deċiżjoni. Madankollu, nikkunsidra li din l-analiżi tas-sitwazzjoni, iffokata fuq l-indipendenza tal-korp ġudizzjarju u proposta kemm mill-qorti tar-rinviju kif ukoll mill-partijiet għall-proċedura fil-kawża prinċipali, ma hijiex dik xierqa. L-ebda waħda mill-partijiet għal din il-proċedura ma tiddubita l-imparzjalità tal-qorti tar-rinviju, u lanqas ma jista’ jingħad li din hija interferenza abbużiva u illeġitima fl-iżvolġiment tal-proċedura fil-kawża prinċipali. Id-dubji jirrigwardaw, b’mod iktar preċiż, fiċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ, il-portata tas-setgħa ġudizzjarja tal-qorti tar-rinviju, li hija ristretta minħabba deċiżjoni tal-Kummissjoni li torbotha u tiddetermina minn qabel waħda mill-kundizzjonijiet preliminari tal-kawża: l-eżistenza ta’ reat ikkonstatat mill-korp kompetenti f’dan ir-rigward. Huwa wkoll b’dan il-mod li qed tifhimha l-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem meta tittratta kawżi fejn qorti jkollha l-marġni ta’ diskrezzjoni tagħha mnaqqas. F’każ bħal dan, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem tikkunsidra li ma hijiex l-indipendenza tal-korp li tkun ikkonċernata iżda l-istatus tiegħu ta’ “qorti” (16).
44. F’dawn iċ-ċirkustanzi, nikkunsidra li l-oġġezzjoni mqajma mir-Rechtbank ma tirrigwardax l-“indipendenza” tagħha bħala qorti, iżda l-kapaċità tagħha li ssolvi b’diskrezzjoni assoluta kawża ċivili li tressqet quddiemha.
45. Sabiex jinteħħa dan id-dubju, nissuġġerixxi l-ewwel nett li tiġi eżaminata n-natura tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni inkwistjoni u l-effetti legali tagħha quddiem il-qrati nazzjonali. Sussegwentement, se nfakkar kif l-imsemmija deċiżjoni tista’ tkun suġġetta għal rikors ta’ ġurisdizzjoni sħiħa quddiem il-qrati tal-Unjoni, billi l-qrati nazzjonali huma dawk li, jekk ikun il-każ, fil-proċedura ċivili għal kumpens, jintalbu jiddeterminaw id-dannu u r-rabta kawżali. Fl-aħħar mill-aħħar, nikkunsidra li s-setgħa ġudizzjarja tar-Rechtbank ma ġietx limitata, iżda li r-Rechtbank teżerċitaha fil-kuntest ta’ tqassim normali tal-funzjonijiet bejn il-qrati nazzjonali u dik tal-Unjoni.
46. Fis-sentenza Masterfoods u HB tagħha (17), il-Qorti tal-Ġustizzja kellha l-okkażjoni li tiddefinixxi l-portata tad-deċiżjonijiet meħuda mill-Kummissjoni abbażi tal-Artikolu 81(1) KE [Artikolu 101(1) TFUE]. Il-kontenut tal-imsemmija deċiżjoni ġie sussegwentement irrepetut fl-Artikolu 16 tar-Regolament Nru 1/2003 fuq l-implimentazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni. Fi ftit kliem, is-sentenza ċċitata u r-Regolament jistabbilixxu l-obbligu għall-awtoritajiet nazzjonali kollha, inklużi l-qrati nazzjonali, li joqogħdu lura milli jagħtu deċiżjonijiet inkompatibbli ma’ deċiżjoni adottata mill-Kummissjoni abbażi tal-Artikolu 81 KE (l-Artikolu 101 TFUE attwali) (18). Fi kliem ieħor, id-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni bbażati fuq dawn id-dispożizzjonijiet jorbtu lill-qrati nazzjonali (19).
47. Ċertament, is-sentenza Masterfoods u HB ħalliet mingħajr soluzzjoni kwistjonijiet importanti li kienu jgħinu ħafna sabiex tiġi ddefinita l-portata tan-natura vinkolanti tad-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni fil-qasam tal-kompetizzjoni. B’hekk, għad irid jiġi ddeterminat jekk dawn l-effetti jkoprux id-dispożittiv tad-deċiżjoni jew il-kontenut kollu tagħha, inklużi l-evalwazzjonijiet ta’ fatt. Waqt is-seduta, il-Kummissjoni kkunsidrat, bi tweġiba għal xi mistoqsijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja, li d-deċiżjonijiet tagħha ma jorbtux lill-awtoritajiet pubbliċi fl-elementi kollha tagħhom, iżda naqset milli tispeċifika liema. Kien x’kien il-każ, u sa fejn huwa rilevanti f’din il-kawża, jidher li ma kienx hemm dubju li l-konstatazzjoni ta’ aġir illegali inkluża fid-deċiżjoni tapplika fil-każijiet kollha għall-qrati nazzjonali. Din il-konstatazzjoni hija l-bażi għal kull azzjoni għar-responsabbiltà mhux kuntrattwali fid-dritt nazzjonali, fejn l-eżistenza ta’ dannu illegali hija waħda mir-rekwiżiti.
48. Għaldaqstant, il-qorti tar-rinviju jista’ jkollha xi raġunijiet sabiex tkun kawta, a priori, fir-rigward ta’ rikors ippreżentat minn awtorità pubblika li qabel hija stess tkun iddeterminat, bl-effetti li jirriżultaw minn dan, ir-reat li fuqu jkun imsejjes ir-rikors tagħha. Madankollu, u kif ġustament osservat il-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, din iċ-ċirkustanza ma tibqax iktar problematika mill-mument li jkun hemm rimedju effettiv quddiem il-qrati tal-Unjoni kontra d-deċiżjoni li tikkonstata r-reat. Fil-fatt, il-kompetenza ġudizzjarja ta’ qorti nazzjonali tista’ tkun limitata mingħajr ġustifikazzjoni jekk hija titlef il-kapaċità li tikkonstata jew li tikkontesta l-konstatazzjoni tal-eżistenza ta’ reat fil-kuntest ta’ sentenza għal kumpens. Madankollu, dan ma huwiex il-każ hawnhekk, għar-raġunijiet li se nesponi issa.
49. L-ewwel nett, il-qorti nazzjonali ma hijiex awtorizzata tinjora jew tevalwa l-validità tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, u dan mhux biss għaliex is-sentenza Masterfoods u HB ddeċidiet hekk, iżda anki għaliex ġurisprudenza stabbilita, minn żmien il-kawża Foto-Frost (20), tipprojbixxi li l-awtoritajiet pubbliċi nazzjonali jevalwaw il-validità tal-atti tal-Unjoni. Il-monopolju tal-evalwazzjoni tal-validità li għandhom il-qrati tal-Unjoni, u huma biss, ikun mhedded jekk qorti nazzjonali tkun tista’ tqiegħed f’dubju, matul kawża għad-danni, il-konstatazzjoni ta’ reat preċedentement stabbilit b’deċiżjoni tal-Kummissjoni. F’dan il-każ, id-dritt tal-Unjoni jawtorizza lill-qorti nazzjonali sabiex tagħmel domanda preliminari dwar il-validità lill-Qorti tal-Ġustizzja, biex b’hekk ikunu protetti l-indipendenza tal-qorti nazzjonali u, fl-istess ħin, l-unità u l-koerenza tas-sistema ta’ sorsi tad-dritt tal-Unjoni (21).
50. Barra minn hekk, il-partijiet ikkonċernati mid-deċiżjoni li, f’dan il-każ, intervjenew bħala konvenuti fil-kawża prinċipali, dejjem kellhom il-possibbiltà li jippreżentaw rikors għal annullament quddiem il-Qorti Ġenerali u, fl-aħħar istanza, quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja. Ir-rikors għal annullament, kif inhuwa magħruf, jikkostitwixxi mezz ta’ stħarriġ ġudizzjarju li jippermetti verifika sħiħa tal-att ikkontestat. Il-motivi stabbiliti fl-Artikolu 230(2) KE [li sar l-Artikolu 263(2) TFUE] huma suffiċjentement wisgħin sabiex ikun jista’ jsir stħarriġ ġuridiku tal-elementi kollha li jikkostitwixxu l-att (22). Il-fatt li l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u tal-Qorti Ġenerali tirrikonoxxi lill-Kummissjoni marġni ta’ diskrezzjoni teknika ma jfissirx li l-istħarriġ ġudizzjarju jkun stħarriġ a minima, kif sostnew il-kumpanniji konvenuti fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom. Ir-rikonoxximent ta’ dan il-marġni ta’ deċiżjoni għandu l-ekwivalenti tiegħu fil-ġustizzja amministrattiva ta’ sistemi ġuridiċi differenti rrappreżentati fl-Unjoni, fejn l-istħarriġ dwar l-amministrazzjoni jirrigwarda punti ta’ liġi u li tissuġġetta l-aspetti tekniċi għal eżami bbażat fuq l-iżball manifest (23). Barra minn hekk, il-portata u l-intensità ta’ dan it-tip ta’ stħarriġ ġudizzjarju fl-Istati Membri huma kompatibbli mar-rekwiżiti tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (24). L-istħarriġ magħmul mill-qrati tal-Unjoni dwar id-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni adottati abbażi tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE] jikkostitwixxi, b’mod ġenerali, stħarriġ ġudizzjarju komplut li, fil-każ li d-deċiżjoni tkun infondata, jiggarantixxi lill-individwu protezzjoni effettiva tad-drittijiet tiegħu.
51. Fid-dawl ta’ dawn il-preċiżazzjonijiet, għaldaqstant għandu jiġi osservat li l-qrati nazzjonali għandhom diversi possibbiltajiet meta huma jkunu ffaċċjati b’deċiżjoni tal-Kummissjoni fil-kuntest ta’ proċedura ċivili għad-danni.
52. Qabel xejn, u kif ġie osservat fil-punt 47 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-qorti nazzjonali, jekk ikollha xi dubji dwar il-legalità tad-deċiżjoni, għandha l-possibbiltà li tagħmel domanda preliminari dwar il-validità tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni. Min-naħa l-oħra, jekk id-deċiżjoni jkollha destinatarju distint, huwa imperattiv li dan ikun ippreżenta quddiem il-Qorti Ġenerali rikors li jikkontesta l-validità tagħha (25). F’dan il-każ, kif seħħ f’din il-kawża, il-qorti nazzjonali jkollha l-possibbiltà li tissospendi l-proċedura filwaqt li tistenna li l-qorti tal-Unjoni tagħti sentenza definittiva. Dan huwa dak li jissuġġerixxi l-Artikolu 16(1) tar-Regolament Nru 1/2003 meta jiddikjara li għandha tkun il-qorti nazzjonali li “[tagħmel] stima jekk huwiex neċessarju li jpoġġu [tissospendi] dawn il-proċeduri” meta hija tista’ “[tieħu] deċiżjonijiet li huma f’kunflitt ma deċiżjoni kontemplata mil-Kummissjoni fil-proċeduri li jniżjat [mressqa minnha]”. Għaldaqstant, jekk ir-Rechtbank kellha xi dubji dwar il-validità tad-deċiżjoni u jekk hija osservat li din kienet is-suġġett ta’ rikors quddiem il-qrati tal-Unjoni, is-sospensjoni tal-proċedura nazzjonali għandha tevita kull riskju ta’ kontradizzjoni bejn is-sentenzi mogħtija mill-qrati tal-Unjoni u l-ġurisprudenza Belġjana.
53. Din il-konklużjoni hija rekwiżit, mhux biss taċ-ċertezza legali, iżda wkoll tal-prinċipju ta’ kooperazzjoni leali. Fis-sentenza Masterfoods u HB, iċċitata iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li “[m]eta s-soluzzjoni tal-kawża pendenti quddiem il-qorti nazzjonali tiddependi mill-validità tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, mill-obbligu ta’ kooperazzjoni leali jirriżulta li l-qorti nazzjonali għandha, sabiex tevita li tieħu deċiżjoni li tmur kontra dik tal-Kummissjoni, tissospendi l-proċedura sakemm il-qrati Komunitarji jagħtu deċiżjoni definittiva dwar ir-rikors għal annullament, ħlief jekk hija tikkunsidra li, fiċ-ċirkustanzi tal-każ, ikun iġġustifikat li ssir domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-validità tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni” (26). Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, dan l-obbligu li tkun sospiża l-proċedura jirriżulta mill-fatt li “l-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni Komunitarji hija msejsa fuq obbligu ta’ kooperazzjoni leali bejn, min-naħa l-waħda, il-qrati nazzjonali u, mill-oħra, rispettivament, il-Kummissjoni u l-qrati Komunitarji, fejn fil-kuntest tagħha kull waħda taġixxi skont ir-rwol mogħti lilha mit-Trattat” (27).
54. Fi ftit kliem, minkejja li r-Rechtbank hija marbuta bil-konstatazzjoni tar-reat stabbilita fid-deċiżjoni tal-Kummissjoni, dan bl-ebda mod ma jimplika li l-istħarriġ ġudizzjarju jkun ristrett u li l-partijiet ma jkollhomx aċċess għal “qorti”. Anzi, hija r-Rechtbank li għandha tikkonstata u tikkwantifika d-dannu subit f’dan il-każ mill-Unjoni wara li tkun stabbilixxiet ir-rabta kawżali, funzjoni li tippreżumi analiżi ta’ natura ġudizzjarja dettaljata u kumplessa. U jekk ikollha xi dubji dwar il-validità tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, minkejja li ma tkunx tista’ tikkontesta l-kontenut tagħha minħabba l-monopolju tal-istħarriġ li għandhom il-qrati tal-Unjoni, hija dejjem tkun tista’, f’ċirkustanzi bħal dawk ta’ din il-kawża, tissospendi l-proċedura filwaqt li tistenna li l-Qorti Ġenerali jew il-Qorti tal-Ġustizzja jikkonfermaw il-validità ta’ dik id-deċiżjoni. Konsegwentement, minn dan jista’ jiġi konkluż li r-Rechtbank ma kinitx suġġetta għal restrizzjoni tas-setgħat ġudizzjarji tagħha u li l-konvenuti lanqas ma ċċaħħdu mid-dritt ta’ aċċess tagħhom għal qorti b’ġurisdizzjoni sħiħa. Anzi, minħabba l-eżistenza ta’ żewġ sistemi ta’ liġi li jinteraġixxu u li huma suġġetti rispettivament għall-katini ta’ validità tagħhom, il-proċedura tirrifletti t-tqassim funzjonali li jeżisti bejn żewġ qrati, waħda, dik tal-Unjoni, u l-oħra, il-qorti nazzjonali, kull waħda responsabbli mill-għoti ta’ deċiżjoni fil-kuntest tal-eżerċizzju tal-ġurisdizzjoni rispettiva tagħha.
55. Fl-aħħar nett, fid-dawl tal-argumenti esposti, nikkunsidra li l-Artikolu 47 tal-Karta, mil-lat tad-dritt għal qorti, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix li qorti nazzjonali tagħti deċiżjoni dwar talba għall-kumpens għad-danni subiti mill-Unjoni, meta r-reat li jkun ikkawża d-danni jkun ġie kkonstatat b’deċiżjoni tal-Kummissjoni adottata abbażi tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE].
B – Opportunitajiet ugwali bejn il-partijiet għall-proċedura ċivili
56. Il-qorti tar-rinviju, fl-aħħar nett, qed tistaqsi jekk il-fatt li l-Kummissjoni jkollha informazzjoni miġbura waqt l-iżvolġiment tal-proċedura ta’ ksur, informazzjoni li, inċidentalment, mhux il-konvenuti kollha jkollhom, peress li din tista’ tkun informazzjoni suġġetta għas-sigriet professjonali, jiksirx il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet kif jirriżulta mill-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali u mill-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.
57. Il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet, bħala parti integrali mid-dritt fundamentali għal rikors effettiv quddiem qorti ggarantit mill-Artikolu 47 tal-Karta, ilu jagħmel parti mid-dritt tal-Unjoni. Il-prinċipju jista’ jiġi invokat mhux biss quddiem il-qrati tal-Unjoni (28), iżda anki fil-proċeduri ta’ sanzjoni mressqa mill-Kummissjoni (29), kif ukoll fil-proċeduri nazzjonali ta’ implementazzjoni tad-dritt tal-Unjoni (30). Huwa fuq dan l-aspett tal-aħħar li għandna niffokaw issa u li fir-rigward tiegħu l-Qorti tal-Ġustizzja ġeneralment tispira ruħha mill-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.
58. Skont il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet għandu l-għan li jiżgura bilanċ bejn il-partijiet għall-proċedura billi jiggarantixxi li kull dokument prodott quddiem il-qorti jista’ jiġi evalwat u kkontestat minn kull parti għall-proċedura. Min-naħa l-oħra, id-dannu maħluq minn żbilanċ fil-prinċipju għandu jiġi pprovat minn dak li ġarrbu (31). It-teorija msejħa “tal-apparenzi”, applikata għall-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet minn żmien is-sentenza Kress vs Franza (32) wasslet lill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem sabiex tiddikjara li żbilanċ oġġettiv u astratt jista’ wkoll ikun suffiċjenti sabiex jiġi kkonstatat ksur tal-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet (33). Dik il-ġurisprudenza tiġi applikata prinċipalment għall-proċeduri nazzjonali fl-ordni kriminali, iżda wkoll, għalkemm inqas ta’ spiss, għal dawk tal-ordni ċivili, tal-ordni soċjali u tal-ordni amministrattiv (34).
59. Il-Qorti tal-Ġustizzja adottat din il-ġurisprudenza, u applikat diversi drabi l-garanziji mfassla mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem esposti iktar ’il fuq (35). Minkejja li l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ma jidhirx li laqgħet it-“teorija tal-apparenzi” b’entużjażmu kbir, u li fil-parti l-kbira tal-każijiet hija teżiġi l-prova ta’ dannu effettiv li jirriżulta minn żbilanċ bejn il-partijiet, il-livell ta’ protezzjoni huwa, essenzjalment, ekwivalenti għal dak tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (36).
60. Jekk wieħed japplika l-ġurisprudenza ċċitata għal dan il-każ, id-domanda magħmula issa tirrigwarda aspetti ddefiniti sew. Min-naħa l-waħda, hija tirrigwarda l-aċċess tal-Kummissjoni, bħala rappreżentanta tal-Unjoni quddiem il-qrati Belġjani, għall-informazzjoni inkluża fil-fajl li fuqu kienet ibbażata d-deċiżjoni li tikkonstata ksur tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE]. Il-konvenuti fil-kawża prinċipali jsostnu li l-Kummissjoni setgħet tiggwida t-tfassil tad-deċiżjoni tagħha bil-għan li toħloq kundizzjonijiet favorevoli għas-suċċess ta’ talba għad-danni sussegwenti fi proċedura ċivili. Min-naħa l-oħra, il-konvenuti jikkontestaw il-pożizzjoni privileġġjata li l-Kummissjoni tislet mill-fatt li hija l-awtriċi tad-deċiżjoni li tiddetermina l-eżistenza tar-reat fil-proċedura nazzjonali. Fl-aħħar nett, il-konvenuti jenfasizzaw li l-informazzjoni inkluża fil-fajl, inkluża dik koperta bis-sigriet professjonali, ma tqegħditx għad-dispożizzjoni tal-konvenuti kollha, li jqiegħed lill-Kummissjoni f’sitwazzjoni vantaġġuża mil-lat tal-informazzjoni, biex b’hekk ġie ppreġudikat il-bilanċ li għandu jkun hemm bejn il-partijiet għall-proċedura.
61. Biex tingħata tweġiba għall-ewwel oġġezzjoni bbażata fuq il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet, qabel xejn għandu jiġi osservat li l-informazzjoni li kellha f’idejha l-Kummissjoni msemmija mill-konvenuti ma ġietx prodotta quddiem il-qorti nazzjonali. Dan jirriżulta mid-digriet tar-rinviju u mill-osservazzjonijiet bil-miktub u orali li ġew ippreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja. L-informazzjoni kkontestata b’hekk tagħmel parti minn fajl li qiegħed għad-dispożizzjoni tal-Kummissjoni, li l-kontenut tiegħu ma ntbagħatx lill-qorti nazzjonali minn wara dahar il-konvenuti.
62. Dan il-fatt jinfluwenza ferm l-analiżi ta’ dan il-każ fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, peress li għandu jitfakkar li, abbażi ta’ din il-ġurisprudenza, il-konstatazzjoni ta’ żbilanċ għandha tkun riflessa b’mod jew b’ieħor fl-intervent tal-qorti. Fi kliem ieħor, in-nuqqas ta’ ugwaljanza tiġi żvelata mill-fatt li l-qorti jkollha elementi effettivi jew oġġettivi li jiffavorixxu parti għad-detriment tal-oħra, mingħajr ma din tal-aħħar ikollha mezzi effettivi sabiex tiddefendi ruħha minn dan.
63. Fiċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ, ma ġiex ipprovat li hemm informazzjoni ad extra għad-deċiżjoni pubblika, li kienet f’idejn il-Kummissjoni minħabba proċeduri preċedenti, li ġiet inkluża fil-proċedura fil-kawża prinċipali. Iktar ’il quddiem biħsiebni nanalizza l-użu speċifiku tal-informazzjoni kunfidenzjali fil-proċedura fil-kawża prinċipali, iżda huwa suffiċjenti li għalissa jingħad ukoll li, jekk dan il-punt jiġi kkonfermat, is-suċċess tal-istrateġija difensiva tal-Kummissjoni jkun jiddependi mill-validità tal-argumenti invokati fir-rikors tagħha kif ukoll mir-rilevanza tal-fatti li hija ssemmi tul il-proċedura ċivili relatata miegħu. Jekk jidher li l-informazzjoni li qed tinkwieta lill-konvenuti ġiet inkluża fir-rikors jew li din ġiet prodotta f’dokumenti ta’ prova annessi, huma għandhom dejjem il-possibbiltà li jiffaċċjawha u li jikkontestawha (bla ħsara għall-oġġezzjonijiet li din l-attitudni tal-Kummissjoni tqajjem mil-lat tal-obbligu ta’ kunfidenzjalità, li se nindirizza iktar ’il quddiem). Jekk, anzi, din l-informazzjoni ma tiġix prodotta fil-proċedura ċivili, ikun diffiċli biex il-qorti tiffavorixxi waħda mill-partijiet għad-detriment tal-oħra. Għaldaqstant, nikkunsidra li l-Kummissjoni ma tinsabx a priori f’pożizzjoni vantaġġuża li tikser il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet sempliċement minħabba li hija ġabret informazzjoni partikolari fil-kuntest ta’ operazzjoni ta’ stħarriġ preċedenti.
64. Bit-tieni oġġezzjoni tagħhom ibbażata fuq il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet, il-konvenuti jikkunsidraw li s-setgħa tal-Kummissjoni li tieħu deċiżjonijiet vinkolanti li jiddeterminaw minn qabel l-eżistenza tar-reat fil-proċedura fil-kawża prinċipali twassal għal żbilanċ fil-proċedura li jmur kontra l-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. B’mod partikolari, il-partijiet għall-kawża prinċipali enfasizzaw l-importanza tas-sentenza Yvon vs Franza (37), fejn il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem iddeċidiet li l-intervent tal-Kummissarju tal-Gvern Franċiż fi proċedura ta’ appell kontra l-iffissar tal-kumpens għal esproprjazzjoni ma kienx kompatibbli mal-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. F’dik il-kawża, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ħadet speċjalment inkunsiderazzjoni l-fatt li l-pożizzjoni adottata mill-Kummissarju tal-Gvern kienet tinfluwenza l-obbligu ta’ motivazzjoni tal-qorti. Anki jekk l-ammont li talab il-Kummissarju tal-Gvern ma kienx jorbot lill-qorti, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem enfasizzat li d-dritt Franċiż kien jobbliga lill-qorti, kemm fl-ewwel istanza kif ukoll f’sede ta’ appell, li tindika “b’mod speċjali” il-motivi tad-deċiżjoni tagħha jekk hija tinjora l-proposta tal-Kummissarju tal-Gvern (38).
65. Apparti din iċ-ċirkustanza, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ħadet inkunsiderazzjoni l-fatt li l-individwu, f’dan il-każ il-persuna esproprjata, kien iffaċċjat kemm bl-amministrazzjoni esproprjatriċi kif ukoll bil-Kummissarju tal-Gvern. Dwar dan tal-aħħar, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem osservat li huwa kellu informazzjoni prezzjuża li ma kellhiex il-persuna esproprjata (39).
66. Huma dawn it-tliet ċirkustanzi (influwenza fuq il-korp ġudizzjarju, difiża doppja tal-amministrazzjoni u aċċess għall-informazzjoni) flimkien u mhux kull ċirkustanza meqjusa individwalment li jikkostitwixxu, skont il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, ksur tal-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.
67. Huwa suffiċjenti li jitfakkru ċ-ċirkustanzi li fuqhom hija msejsa l-kawża Yvon vs Franza sabiex tinġibed il-konklużjoni li din is-sentenza ma twassalx biex jiġi kkontestat ir-rwol tal-Kummissjoni f’din il-kawża. Barra minn hekk, kif diġà ġie espost iktar ’il fuq, il-fatt li d-diskrezzjoni tal-qorti kienet influwenzata mill-intervent tal-Kummissarju tal-Gvern ma kienx l-uniku element li ttieħed inkunsiderazzjoni mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem sabiex tikkonstata l-ksur tal-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. Anzi, huma ċ-ċirkustanzi flimkien, u mhux kull waħda minnhom, li wasslu għal ksur tad-dritt. Barra minn hekk, kif diġà ġie espost fil-punti 50 u 52 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-fatt li l-qorti nazzjonali tkun marbuta bid-deċiżjoni tal-Kummissjoni jirriżulta mit-tqassim normali tal-funzjonijiet bejn il-qrati tal-Unjoni u dawk tal-Istati Membri, u l-limitazzjonijiet li jirriżultaw minħabba f’hekk għal din il-qorti nazzjonali jissolvew b’reviżjoni tad-deċiżjoni permezz ta’ rimedji previsti fit-trattati.
68. It-tielet u l-aħħar nett, dwar il-fatt li l-korpi tal-Kummissjoni li jkollhom il-kompetenza li jittrattaw il-proċedura għal ksur ikunu l-istess bħal dawk li jkollhom ir-responsabbiltà sabiex iressqu t-talba għall-kumpens għad-danni, nikkunsidra li dan huwa argument faċilment konfutabbli. Il-kumpanniji konvenuti jsostnu li l-Kummissjoni dejjem ikollha aċċess privileġġjat għall-proċedura għal ksur, inkluża d-data suġġetta għas-sigriet professjonali, sabiex titressaq talba għad-danni peress li fl-aħħar mill-aħħar dan huwa korp kulleġġjali li jieħu d-deċiżjonijiet b’maġġoranza fejn jipparteċipaw il-membri kollha tiegħu. Konsegwentement, dejjem skont il-konvenuti, ir-responsabbli aħħari mit-teħid tad-deċiżjoni li tikkonstata ksur ikun ukoll ir-responsabbli mid-deċiżjoni li titressaq it-talba għad-danni f’isem l-Unjoni. Minn dan għandu jiġi dedott li l-azzjoni għar-responsabbiltà tiġi eżerċitata abbażi ta’ pożizzjoni bla ebda dubju vantaġġuża meta pparagunata ma’ dik tal-konvenuti.
69. Lanqas dan l-argument ma huwa konvinċenti, għaliex jimponi fuq il-Kummissjoni probatio diabolica li diffiċilment tista’ tingħeleb. Il-Kummissjoni spjegat, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, li s-servizzi legali responsabbli mill-preparazzjoni tat-talba għad-danni ħadmu apparti mis-servizzi li f’dak iż-żmien kienu ttrattaw il-proċedura għal ksur. Dan huwa dak li kkonfermat waqt is-seduta, fejn skont l-aġent tagħha, din hija prattika abitwali li tikkonċerna mhux biss il-każijiet fejn il-Kummissjoni tipparteċipa fil-proċedura nazzjonali iżda anki, b’mod iktar ġenerali, kwalunkwe proċedura fejn l-informazzjoni kunfidenzjali tista’ tintuża għal finijiet oħrajn għajr dawk għaliex tkun ġiet prodotta (40). Fuq il-livell leġiżlattiv, din il-prattika hija riflessa fl-Artikolu 28 tar-Regolament Nru 1/2003, li jipprovdi li l-informazzjoni miksuba matul proċedura ta’ ksur “ser [tintuża] biss għall-għan li għalih ġie[t] akwistat[a]” (41).
70. Kieku l-Kummissjoni kellha tipprova f’kull kawża liema miżuri tkun adottat sabiex tiggarantixxi użu xieraq tal-informazzjoni miksuba waqt il-fażi tat-tħejjija ta’ fajl, tkun qed tintalab il-prova ta’ aġir li, kif ġie osservat, huwa previst fil-leġiżlazzjoni fis-seħħ. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-raġuni trid li l-oneru tal-prova jaqa’ fuq il-konvenuti fil-kawża prinċipali, li jkollhom jipproduċu provi effettivi li l-Kummissjoni illegalment inqdiet b’informazzjoni kunfidenzjali sabiex tipprepara d-difiża tagħha fi proċedura ċivili bħal dik f’dan il-każ. Kif jiġri fis-sistemi ġuridiċi nazzjonali tal-Istati Membri tal-Unjoni, l-oneru tal-prova ta’ ksur tad-dritt jaqa’, b’mod ġenerali fuq il-parti li tallega l-ksur (42). F’dan il-każ, din il-prova taqa’ fuq il-konvenuti fil-kawża prinċipali, li ma taw l-ebda indikazzjoni li l-Kummissjoni għamlet użu illeċitu mill-informazzjoni inkluża fil-proċeduri għal ksur miftuħa qabel ma tressqet it-talba quddiem ir-Rechtbank.
71. Fl-aħħar mill-aħħar, u fid-dawl tal-argumenti preċedenti, nikkunsidra li l-Artikolu 47 tal-Karta, mil-lat tad-dritt għal opportunitajiet ugwali għall-partijiet, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix li l-Kummissjoni tressaq azzjoni għall-kumpens għad-danni quddiem il-qrati nazzjonali, anki jekk qabel hija tkun ittrattat proċedura għal ksur li d-deċiżjoni fir-rigward tagħha għamlitha ta’ bażi għat-talba.
VI – Konklużjoni
72. Fid-dawl tal-motivi esposti iktar ’il fuq, għaldaqstant nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula kif ġej:
“(1) L-Artikolu 282 KE huwa applikabbli għall-proċeduri nazzjonali li kienu għadhom għaddejjin fl-1 ta’ Diċembru 2009, mingħajr ma hemm għalfejn jinħtieġ a posteriori li l-Unjoni Ewropea tissodisfa l-kundizzjonijiet ta’ rappreżentanza meħtieġa mill-Artikolu 335 TFUE.
L-Artikolu 282 KE għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix li l-Kummissjoni Ewropea, bħala rappreżentanta tal-Komunità Ewropea, tressaq talba għall-kumpens għad-danni subiti minn din tal-aħħar u li tkun attribwibbli lil diversi istituzzjonijiet u korpi tal-Komunità.
(2) L-Artikolu 47 tal-Karta, mil-lat tad-dritt għal qorti, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix li qorti nazzjonali tagħti deċiżjoni dwar talba għall-kumpens għad-danni subiti mill-Unjoni Ewropea, meta r-reat li kkawża d-danni jkun ġie kkonstatat b’deċiżjoni tal-Kummissjoni Ewropea adottata abbażi tal-Artikolu 81(1) KE [attwalment l-Artikolu 101(1) TFUE].
L-Artikolu 47 tal-Karta, mil-lat tad-dritt għal opportunitajiet ugwali għall-partijiet, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix li l-Kummissjoni Ewropea, bħala rappreżentanta tal-Unjoni Ewropea, tressaq azzjoni għall-kumpens għad-danni quddiem il-qrati nazzjonali, anki jekk qabel hija tkun ittrattat proċedura għal ksur li d-deċiżjoni fir-rigward tagħha għamlitha ta’ bażi għat-talba”.