Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C‑457/11 έως C‑460/11
Verwertungsgesellschaft Wort (VG Wort)
κατά
Kyocera κ.λπ. (C‑457/11)
και
Canon Deutschland GmbH (C‑458/11)
και
Fujitsu Technology Solutions GmbH (C‑459/11)
και
Hewlett-Packard GmbH (C‑460/11)
κατά
Verwertungsgesellschaft Wort (VG Wort)
(αιτήσεις του Bundesgerichtshof για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
«Πνευματική και βιομηχανική ιδιοκτησία — Δικαίωμα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα στην κοινωνία της πληροφορίας — Οδηγία 2001/29/ΕΚ — Δικαίωμα αναπαραγωγής — Δίκαιη αποζημίωση — Έννοια των ‟αναπαραγωγών που πραγματοποιούνται με τη χρήση οποιουδήποτε είδους φωτογραφικής τεχνικής ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο που επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα” — Συνέπειες της μη εφαρμογής των διαθέσιμων τεχνολογικών μέτρων για την παρεμπόδιση ή τον περιορισμό πράξεων για τις οποίες δεν δόθηκε άδεια — Συνέπειες της ρητής ή σιωπηρής χορηγήσεως άδειας αναπαραγωγής»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) της 27ης Ιουνίου 2013
1. Προσέγγιση των νομοθεσιών — Δικαίωμα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα — Οδηγία 2001/29 — Εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας — Διαχρονική εφαρμογή — Πράξεις χρησιμοποίησης των έργων και άλλου προστατευόμενου υλικού, που έγιναν πριν από την ημερομηνία λήξεως της προθεσμίας μεταφοράς της οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο — Δεν έχει εφαρμογή η οδηγία
(Οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 10 § 2)
2. Προσέγγιση των νομοθεσιών — Δικαίωμα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα — Οδηγία 2001/29 — Εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας — Δικαίωμα αναπαραγωγής — Εξαιρέσεις και περιορισμοί — Προϋποθέσεις — Δίκαιη αποζημίωση — Άδεια του δικαιούχου για αναπαραγωγή του έργου του ή άλλου προστατευόμενου υλικού — Δεν ασκεί επιρροή
(Οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 5 §§ 2 και 3)
3. Προδικαστικά ερωτήματα — Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου — Όρια — Αρμοδιότητα του εθνικού δικαστηρίου — Περιγραφή και εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς — Αναγκαιότητα υποβολής προδικαστικού ερωτήματος και λυσιτέλεια των υποβαλλόμενων ερωτημάτων — Εκτίμηση του εθνικού δικαστηρίου — Ερωτήματα προδήλως άσχετα με την υπόθεση και υποθετικά ερωτήματα υποβαλλόμενα σε πλαίσιο που αποκλείει τη δυνατότητα να δοθεί χρήσιμη απάντηση — Ερωτήματα άσχετα με το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης
(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ)
4. Προσέγγιση των νομοθεσιών — Δικαίωμα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα — Οδηγία 2001/29 — Εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας — Δικαίωμα αναπαραγωγής — Εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής — Δίκαιη αποζημίωση — Μη εφαρμογή των διαθέσιμων τεχνολογικών μέτρων που μπορούν να εμποδίσουν ή να περιορίσουν τις μη επιτραπείσες πράξεις — Επίπτωση
(Οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 5 § 2, στοιχείο β΄, και 6)
5. Προσέγγιση των νομοθεσιών — Δικαίωμα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα — Οδηγία 2001/29 — Εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας — Δικαίωμα αναπαραγωγής — Εξαιρέσεις και περιορισμοί — Αναπαραγωγές σε χαρτί ή ανάλογο υλικό φορέα, με τη χρήση οποιουδήποτε είδους φωτογραφικής τεχνικής ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο που επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα — Έννοια — Αναπαραγωγές που πραγματοποιούνται με εκτυπωτή και προσωπικό υπολογιστή συνδυαζόμενους μεταξύ τους — Εμπίπτει
(Οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 5 § 2, στοιχείο α΄)
6. Προσέγγιση των νομοθεσιών — Δικαίωμα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα — Οδηγία 2001/29 — Εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας — Δικαίωμα αναπαραγωγής — Εξαιρέσεις και περιορισμοί — Αναπαραγωγές σε χαρτί ή ανάλογο υλικό φορέα, με τη χρήση οποιουδήποτε είδους φωτογραφικής τεχνικής ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο που επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα — Δίκαιη αποζημίωση — Αναπαραγωγές που πραγματοποιούνται με ενιαία διαδικασία, μέσω αλυσίδας συσκευών — Δυνατότητα των κρατών μελών να θεσπίσουν τέλος σε βάρος αυτών που διαθέτουν μία συσκευή η οποία χρησιμοποιείται κατά μη αυτόνομο τρόπο στην ενιαία διαδικασία αναπαραγωγής — Προϋποθέσεις
(Οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 5 § 2, στοιχείο α΄)
1. Η οδηγία 2001/29, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, δεν θίγει τις πράξεις χρησιμοποίησης των έργων και άλλου προστατευόμενου υλικού που έγιναν την περίοδο από 22 Ιουνίου 2001, ημερομηνία ενάρξεως ισχύος της εν λόγω οδηγίας, μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου 2002, ημερομηνία λήξεως της προθεσμίας μεταφοράς της οδηγίας αυτής στο εσωτερικό δίκαιο. Από το άρθρο 10, παράγραφος 2, της οδηγίας αυτής προκύπτει ότι η εφαρμογή της δεν θίγει τις πράξεις που συνήφθησαν και τα δικαιώματα που αποκτήθηκαν πριν από τις 22 Δεκεμβρίου 2002.
(βλ. σκέψεις 27, 29, διατακτ. 1)
2. Στο πλαίσιο εξαιρέσεως ή περιορισμού που προβλέπεται από το άρθρο 5, παράγραφοι 2 ή 3, της οδηγίας 2001/29, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, ενδεχόμενη πράξη με την οποία ο δικαιούχος παρέχει άδεια αναπαραγωγής του έργου του ή άλλου προστατευόμενου υλικού ουδεμία επιρροή ασκεί στη δίκαιη αποζημίωση, είτε η εν λόγω αποζημίωση προβλέπεται υποχρεωτικά είτε προαιρετικά, βάσει της διατάξεως της οδηγίας αυτής.
(βλ. σκέψη 40, διατακτ. 2)
3. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 44)
4. Η δυνατότητα εφαρμογής των τεχνολογικών μέτρων που αναφέρονται στο άρθρο 6 της οδηγίας 2001/29, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, δεν μπορεί να καταστήσει ανίσχυρο τον όρο της δίκαιης αποζημιώσεως που προβλέπεται στο άρθρο 5, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας αυτής.
Συγκεκριμένα, σκοπός της δίκαιης αποζημιώσεως είναι να παράσχει επανόρθωση στους δημιουργούς για τη ζημία που υφίστανται λόγω της θεσπίσεως της εξαιρέσεως της ιδιωτικής αντιγραφής και, ως εκ τούτου, για τη χρήση των προστατευόμενων έργων που έγινε χωρίς την άδειά τους. Πάντως, τα κράτη μέλη —και όχι οι δικαιούχοι— είναι εκείνα που προβλέπουν την εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής και επιτρέπουν, για τους σκοπούς της πραγματοποιήσεως της αντιγραφής αυτής, τη χρήση των έργων ή άλλου προστατευόμενου υλικού. Επομένως, το κράτος μέλος που επέτρεψε, με τη θέσπιση της εξαιρέσεως, την πραγματοποίηση της ιδιωτικής αντιγραφής έχει την ευθύνη να εξασφαλίσει και την ορθή εφαρμογή της εν λόγω εξαιρέσεως και να περιορίσει έτσι τις πράξεις για τις οποίες οι δικαιούχοι δεν έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους. Ως τεχνολογικά μέτρα που έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν οι δικαιούχοι θεωρούνται οι τεχνολογίες, οι μηχανισμοί ή τα εξαρτήματα που μπορούν να εξασφαλίσουν την επίτευξη του σκοπού που επιδιώκει η εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής και να εμποδίσουν ή να περιορίσουν δικαίωμα του δημιουργού και στα συγγενικά δικαιώματα, και να εμποδίσουν πράξεις αναπαραγωγής που δεν επιτρέπονται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της εξαιρέσεως αυτής. Έτσι, λαμβανομένου υπόψη του εκούσιου χαρακτήρα της εφαρμογής των εν λόγω τεχνολογικών μέτρων, ακόμη και αν υφίσταται η δυνατότητα αυτή, η μη εφαρμογή τους δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του δικαιώματος δίκαιης αποζημιώσεως.
Εν πάση περιπτώσει, το οικείο κράτος μέλος μπορεί να εξαρτήσει το συγκεκριμένο επίπεδο της αποζημίωσης που οφείλεται στους δικαιούχους από την εφαρμογή των εν λόγω τεχνολογικών μέτρων προκειμένου να ενθαρρύνει τους δικαιούχους να λάβουν τα μέτρα αυτά και να συμβάλουν οικειοθελώς στην ορθή εφαρμογή της εξαιρέσεως της ιδιωτικής αντιγραφής.
(βλ. σκέψεις 49, 52, 53, 56-59, διατακτ. 3)
5. Η έννοια της «αναπαραγωγής που πραγματοποιείται με τη χρήση οποιουδήποτε είδους φωτογραφικής τεχνικής ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο που επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα», του άρθρου 5, παράγραφος 2, στοιχείο α΄, της οδηγίας 2001/29, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, περιλαμβάνει τις αναπαραγωγές που πραγματοποιούνται με εκτυπωτή και προσωπικό υπολογιστή, όταν αυτές οι δύο συσκευές συνδυάζονται μεταξύ τους.
Συγκεκριμένα, στο μέτρο που εξασφαλίζεται το αποτέλεσμα αυτό, ο αριθμός των πράξεων ή το είδος της τεχνικής ή των τεχνικών που χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία της επίμαχης αναπαραγωγής δεν έχουν σημασία, υπό την προϋπόθεση ωστόσο ότι τα μη αυτόνομα στοιχεία ή τα διαφορετικά στάδια της διαδικασίας αυτής βρίσκονται ή διεκπεραιώνονται υπό τον έλεγχο του ίδιου προσώπου και αποσκοπούν όλα στην αναπαραγωγή του έργου ή άλλου προστατευόμενου υλικού σε χαρτί ή άλλο υλικό φορέα. Υπό τις περιστάσεις αυτές, το άρθρο 5, παράγραφος 2, στοιχείο α΄, της οδηγίας 2001/29 δεν αντίκειται στη χρήση, στο πλαίσιο της διαδικασίας που αναφέρεται στο γράμμα της διατάξεως αυτής, διαφόρων συσκευών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν ως σκοπό την ψηφιακή αναπαραγωγή.
(βλ. σκέψεις 70, 72, 80, διατακτ. 4)
6. Υπόχρεος, κατ’ αρχήν, να χρηματοδοτήσει την αποζημίωση που θα καταβληθεί στους δικαιούχους είναι αυτός που πραγματοποίησε την αναπαραγωγή που αναφέρεται στο άρθρο 5, παράγραφος 2, στοιχείο α΄, της οδηγίας 2001/29, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας. Ωστόσο, τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα, λαμβανομένων υπόψη των πρακτικών δυσχερειών που αντιμετωπίζουν, να θεσπίσουν, ενδεχομένως, τέλος σε βάρος αυτών που διαθέτουν τον εξοπλισμό επί του οποίου πραγματοποιήθηκε η αναπαραγωγή. Στην περίπτωση που οι αναπαραγωγές πραγματοποιούνται με ενιαία διαδικασία, μέσω αλυσίδας συσκευών, νομίμως τα κράτη μέλη θεσπίζουν σύστημα βάσει του οποίου η δίκαιη αποζημίωση καταβάλλεται από τα πρόσωπα που διαθέτουν μία συσκευή η οποία χρησιμοποιείται κατά μη αυτόνομο τρόπο στην ενιαία διαδικασία αναπαραγωγής σε συγκεκριμένο υπόθεμα του έργου ή άλλου προστατευόμενου υλικού, στον βαθμό που τα εν λόγω πρόσωπα έχουν τη δυνατότητα να μετακυλίσουν το κόστος του τέλους στους πελάτες τους, εξυπακουομένου ότι το συνολικό ποσό της δίκαιης αποζημιώσεως που οφείλεται ως αντιστάθμιση της ζημίας που υπέστη ο δημιουργός λόγω αυτής της ενιαίας διαδικασίας δεν πρέπει να είναι διαφορετικό, κατ’ ουσίαν, από αυτό που ορίσθηκε για την αναπαραγωγή μέσω μίας μόνο συσκευής.
(βλ. σκέψεις 77, 78, 80, διατακτ. 4)