Language of document : ECLI:EU:T:2010:367

Sprawa T‑319/05

Konfederacja Szwajcarska

przeciwko

Komisji Europejskiej

Stosunki zewnętrzne – Umowa między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie transportu lotniczego – Niemieckie przepisy dotyczące dostępu do portu lotniczego w Zurychu – Rozporządzenie (EWG) nr 2408/92 – Prawo do obrony – Zasada niedyskryminacji – Zasada proporcjonalności

Streszczenie wyroku

1.      Transport – Transport lotniczy – Dostęp przewoźników lotniczych Wspólnoty do wewnątrzwspólnotowych tras lotniczych – Środki podejmowane przez państwo członkowskie w celu ograniczenia lub odmówienia wykonywania praw przewozowych

(rozporządzenie Rady nr 2408/92, art. 8 ust. 2, 3, art. 9 ust. 1–4)

2.      Transport – Transport lotniczy – Dostęp przewoźników lotniczych Wspólnoty do wewnątrzwspólnotowych tras lotniczych – Zasady działania odnoszące się do wykonywania praw przewozowych

(umowa WE-Szwajcaria w sprawie transportu lotniczego, art. 2; rozporządzenie Rady nr 2408/92, art.8 ust. 2, 3)

3.      Prawo Unii – Zasady – Równość traktowania – Dyskryminacja ze względu na przynależność państwową – Zakaz – Zastosowanie w kontekście umowy WE-Szwajcaria w sprawie transportu lotniczego

(art. 12 WE; umowa WE-Szwajcaria w sprawie transportu lotniczego, art. 1 ust. 2, 3; rozporządzenie Rady nr 2408/92)

1.      Artykuł 9 rozporządzenia nr 2408/922408/92 w sprawie dostępu przewoźników lotniczych Wspólnoty do wewnątrzwspólnotowych tras lotniczych, stanowi w stosunku do art. 8 tego rozporządzenia lex specialis, w tym znaczeniu, że art. 9 dotyczy wyłącznie części środków, o których mowa w art. 8, i uzależnia stosowanie danych środków od dodatkowych przesłanek nieprzewidzianych w art. 8. Środki, o których mowa w art. 9, obejmują w istocie zakaz, co najmniej warunkowy lub częściowy, wykonywania praw przewozowych.

Środki, których dotyczy art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 2408/92, mogą być bowiem stosowane przez państwo członkowskie wyłącznie, jeżeli przesłanki przewidziane w art. 9 ust. 1 i 2 są spełnione i jeżeli ponadto dane państwo członkowskie wypełnia obowiązek przewidziany w art. 9 ust. 3, poinformowania innych państw członkowskich oraz Komisji przynajmniej trzy miesiące przed wejściem w życie tych środków, o konieczności ich zastosowania. Tylko wyłącznie w przypadku takiego poinformowania przez państwo członkowskie, które zamierza stosować dane środki, innych państw członkowskich i Komisji art. 9 ust. 4 znajduje zastosowanie. W przypadku braku takiego poinformowania dane środki nie mogą być stosowane przez zainteresowane państwo członkowskie, mimo że zostały spełnione przesłanki ich przyjęcia, przewidziane w art. 9 ust. 1 i 2.

Jeżeli jednak zainteresowane państwo członkowskie stosuje takie środki, Komisja ma prawo je zbadać nie na podstawie art. 9 ust. 4 rozporządzenia nr 2408/92, którego przesłanki zastosowania nie są spełnione, ale na podstawie art. 8 ust. 3 tego rozporządzenia. W sytuacji zastosowania przez państwo członkowskie środków objętych art. 9 ust. 1, bez zachowania procedury przewidzianej w art. 9 ust. 3, badanie rzeczonych środków na podstawie art. 8 ust. 3 może prowadzić jedynie do wniosku, że zainteresowane państwo członkowskie nie może kontynuować ich stosowania.

W konsekwencji jeżeli państwo wymaga zachowania opublikowanych krajowych, regionalnych lub lokalnych zasad działania dotyczących w szczególności ochrony środowiska, w celu zezwolenia na wykonywanie praw przewozowych w rozumieniu rozporządzenia nr 2408/92, nie jest to równoznaczne z narzuceniem warunku, w rozumieniu art. 9 ust. 1 wskazanego rozporządzenia, wykonywania tych praw. Gdyby tak było, art. 8 ust. 2 tego rozporządzenia byłby całkowicie pozbawiony znaczenia. Warunki, o których mowa w omawianym art. 9 ust. 1, są raczej tego rodzaju, że uzależniają wykonywanie praw przewozowych od okoliczności innych niż zwykłe przestrzeganie opublikowanych krajowych, regionalnych czy lokalnych zasad.

(por. pkt 75-81, 89)

2.      Prawodawca wspólnotowy, po pierwsze, przewidział w art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 2408/92 w sprawie dostępu przewoźników lotniczych Wspólnoty do wewnątrzwspólnotowych tras lotniczych, że wykonywanie praw przewozowych podlega wspólnotowym, krajowym, regionalnym lub lokalnym zasadom działania odnoszącym się do bezpieczeństwa, ochrony środowiska naturalnego i przydziału czasu na start i lądowanie a, po drugie, upoważnił Komisję do zbadania na podstawie art. 8 ust. 3, stosowania w szczególności przepisów jego ust. 2 i podjęcia decyzji, czy zainteresowane państwo członkowskie może kontynuować stosowanie środków będących przedmiotem badania. Badanie środka na podstawie art. 8 ust. 3 rozporządzenia nr 2408/92 dotyczy zatem skutków, jakie wywiera on w odniesieniu do wykonywania praw przewozowych na trasach wewnątrz Wspólnoty. Natomiast ewentualne prawa podmiotów zarządzających portami lotniczymi lub osób zamieszkałych w ich pobliżu nie mogą być brane pod uwagę przy takim badaniu.

Zgodnie z art. 2 de umowy między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie transportu lotniczego, zatwierdzonej w imieniu Wspólnoty decyzją 2002/309, postanowienia między innymi załącznika do umowy stosuje się w zakresie, w jakim dotyczą one transportu lotniczego lub spraw bezpośrednio związanych z transportem lotniczym. Jedyne rozszerzenie zakresu zastosowania rozporządzenia nr 2408/92 w kontekście umowy wynika ze zrównania, na mocy załącznika do umowy, Konfederacji Szwajcarskiej i przewoźników lotniczych, którzy mają tam stałe miejsce prowadzenia działalności, odpowiednio z państwami członkowskimi i wspólnotowymi przewoźnikami lotniczymi. Z zastrzeżeniem tego rozszerzenia jego zakresu zastosowania rozporządzenie nr 2408/92 nie znajduje zastosowania w ramach umowy do sytuacji, które w kontekście wspólnotowym nie należałyby do jego zakresu zastosowania. Wynika z tego, że jakkolwiek prawa podmiotów zarządzających portami lotniczymi lub osób zamieszkałych w ich pobliżu stanowią sprawy bezpośrednio związane z ruchem lotniczym, ani art. 2, ani żadne inne postanowienie umowy nie zezwalają Komisji na uwzględnienie tych praw przy stosowaniu w kontekście umowy art. 8 ust. 3 rozporządzenia nr 2408/92.

(por. pkt 121, 122, 125, 127-129)

3.      Z utrwalonego orzecznictwa dotyczącego zasady zakazującej wszelkiej dyskryminacji z uwagi na przynależność państwową w dziedzinie zastosowania prawa wspólnotowego wynika, że przepisy dotyczące równego traktowania obywateli danego państwa i obcokrajowców zakazują nie tylko jawnej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową lub położenie siedziby w przypadku spółek, lecz również wszelkich ukrytych form dyskryminacji, które – poprzez zastosowanie innych kryteriów rozróżnienia – prowadzą faktycznie do tego samego skutku.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 umowy między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie transportu lotniczego orzecznictwo to jest również istotne w odniesieniu do stosowania rozporządzenia nr 2408/92 w sprawie dostępu przewoźników lotniczych Wspólnoty do wewnątrzwspólnotowych tras lotniczych w kontekście umowy, gdyż art. 3 tej umowy jest w istocie identyczny z art. 12 akapit pierwszy WE.

Twierdzenie zatem, że środek przyjęty przez państwo członkowskie w ramach omawianego rozporządzenia nr 2408/92 mający ograniczyć hałas zwłaszcza w regionie jego terytorium o charakterze turystycznym ma w szczególności wpływ na jeden znajdujący się w pobliżu port lotniczy państwa szwajcarskiego i prowadzi do tego samego rezultatu co dyskryminacja oparta na przynależności państwowej, nie wystarcza do uznania, że jest on niezgodny z art. 12 WE lub w niniejszym przypadku z art. 3 umowy. Należy jeszcze zbadać, czy rzeczony środek nie jest uzasadniony obiektywnymi okolicznościami i czy nie jest proporcjonalny do zamierzonego celu. Tylko jeżeli nie ma to miejsca, można uznać, że dany środek jest zakazany przez art. 12 WE lub, w niniejszym przypadku, art. 3 umowy.

(por. pkt 140, 141, 145, 150)