Υπόθεση C‑147/13
Βασίλειο της Ισπανίας
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Προσφυγή ακυρώσεως — Θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας — Ενιαίο καθεστώς προστασίας ευρεσιτεχνιών — Κανονισμός (ΕΕ) 1260/2012 — Διατάξεις σχετικά με τη μετάφραση — Αρχή της απαγορεύσεως των διακρίσεων — Άρθρο 291 ΣΛΕΕ — Ανάθεση εξουσιών σε όργανα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άρθρο 118, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ — Νομική βάση — Αρχή της αυτοτέλειας του δικαίου της Ένωσης»
Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)
της 5ης Μαΐου 2015
1. Ευρωπαϊκή Ένωση – Γλωσσικό καθεστώς – Γενική αρχή του δικαίου της Ένωσης δυνάμει της οποίας κάθε πολίτης της Ένωσης δικαιούται να συντάσσεται στη γλώσσα του κάθε πράξη που μπορεί να επηρεάσει τα συμφέροντά του – Δεν υφίσταται – Διαφορετική μεταχείριση των επίσημων γλωσσών της Ένωσης – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις – Δικαιολόγηση με βάση το γενικό συμφέρον – Τήρηση της αρχής της αναλογικότητας
2. Προσέγγιση των νομοθεσιών – Βιομηχανική και εμπορική ιδιοκτησία – Δικαίωμα ευρεσιτεχνίας – Ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ – Κανονισμός 1260/2012 για τη θέσπιση των εφαρμοστέων μεταφραστικών ρυθμίσεων – Διαφορετική μεταχείριση των επίσημων γλωσσών της Ένωσης η οποία στηρίζεται στον σκοπό δημιουργίας ομοιόμορφου και απλού μεταφραστικού καθεστώτος – Διαφορετική μεταχείριση η οποία είναι πρόσφορη και για την οποία τηρείται η αρχή της αναλογικότητας – Επιτρέπεται
(Κανονισμός 1260/2012 του Συμβουλίου, αιτιολογικές σκέψεις 4, 5 και 16 και άρθρο 3 § 1)
3. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άσκηση των αρμοδιοτήτων – Ανάθεση – Ανάθεση της ασκήσεως αρμοδιοτήτων στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας ή στα κράτη μέλη που μετέχουν σε ενισχυμένη συνεργασία για το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας – Δεν υφίσταται
(Κανονισμός 1257/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 1 § 2 και 9 § 1, στοιχεία δ΄ και στ΄· κανονισμός 1260/2012 του Συμβουλίου, άρθρα 5 και 6 § 2)
4. Πράξεις των οργάνων – Επιλογή της νομικής βάσεως – Κριτήρια – Κανονισμός 1260/2012 για τη θέσπιση των εφαρμοστέων μεταφραστικών ρυθμίσεων για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ – Έκδοση του κανονισμού με νομική βάση το άρθρο 118, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ – Επιτρέπεται
(Άρθρο 118, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1260/2012 του Συμβουλίου, άρθρα 3, 4 και 6)
5. Προσέγγιση των νομοθεσιών – Βιομηχανική και εμπορική ιδιοκτησία – Δικαίωμα ευρεσιτεχνίας – Ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ – Κανονισμός 1260/2012 για τη θέσπιση των εφαρμοστέων μεταφραστικών ρυθμίσεων – Παραβίαση της αρχής της ασφάλειας δικαίου – Δεν συντρέχει
(Κανονισμός 1257/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 2, στοιχείο ε΄, 3 § 1 και 9· κανονισμός 1260/2012 του Συμβουλίου, άρθρα 2, στοιχείο β΄, 3 § 2, 4 και 9)
6. Πράξεις των οργάνων – Κανονισμοί – Απευθείας εφαρμογή – Αναγνώριση εκτελεστικής αρμοδιότητας σε κράτη μέλη – Επιτρέπεται
(Άρθρο 288, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1260/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 2)
1. Οι αναφορές που γίνονται στις Συνθήκες στη χρήση των γλωσσών στην Ένωση δεν αποτελούν έκφραση γενικής αρχής του δικαίου της Ένωσης δυνάμει της οποίας οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει τα συμφέροντα ενός πολίτη της Ένωσης πρέπει να συντάσσεται, σε όλες τις περιπτώσεις, στη γλώσσα του.
Εντούτοις, εφόσον μπορεί να γίνει επίκληση θεμιτού σκοπού γενικού συμφέροντος και να αποδειχθεί ότι ο σκοπός αυτός όντως υφίσταται, η τυχόν διαφορετική μεταχείριση λόγω γλώσσας πρέπει να μην έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή πρέπει να είναι πρόσφορη για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και να μην υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο για την επίτευξή του. Ως προς το ζήτημα αυτό, πρέπει να τηρείται η αναγκαία ισορροπία, αφενός, μεταξύ των συμφερόντων των οικονομικών φορέων και των συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου όσον αφορά το κόστος των διαδικασιών και, αφετέρου, μεταξύ των συμφερόντων των αιτούντων τη χορήγηση τίτλων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συμφερόντων των λοιπών οικονομικών φορέων όσον αφορά την πρόσβαση σε μεταφράσεις εγγράφων τα οποία παρέχουν δικαιώματα ή τις διαδικασίες στις οποίες εμπλέκονται περισσότεροι του ενός οικονομικοί φορείς.
(βλ. σκέψεις 31, 33, 41)
2. Ο κανονισμός 1260/2012, για τη θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της δημιουργίας ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών σε σχέση με τις εφαρμοστέες μεταφραστικές ρυθμίσεις, και ειδικότερα το άρθρο του 3, παράγραφος 1, διακρίνει μεταξύ των επίσημων γλωσσών της Ένωσης, προκρίνοντας τη γερμανική, την αγγλική και τη γαλλική γλώσσα. Εντούτοις, η επιλογή του Συμβουλίου κατά τη θέσπιση των εφαρμοστέων μεταφραστικών ρυθμίσεων για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ να επιφυλάξει αυτή την ειδική μεταχείριση είναι πρόσφορη για την επίτευξη του θεμιτού σκοπού που επιδιώκει ο κανονισμός, ήτοι τη δημιουργία ομοιόμορφου και απλού μεταφραστικού καθεστώτος του οποίου οι ρυθμίσεις πρέπει να είναι απλές και οικονομικά συμφέρουσες.
Ειδικότερα, το καθεστώς που θεσπίζει ο κανονισμός 1260/2012 καθιστά όντως δυνατή την επίτευξη του θεμιτού σκοπού της διευκολύνσεως της προσβάσεως στην προστασία που παρέχει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μειώνοντας τις δαπάνες που συνδέονται με τις μεταφραστικές απαιτήσεις. Επιπλέον, τηρεί την αναγκαία ισορροπία μεταξύ των διαφόρων εμπλεκόμενων συμφερόντων και, κατά συνέπεια, δεν υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου θεμιτού σκοπού.
(βλ. σκέψεις 32, 34, 38, 39, 47)
3. Εφόσον το Συμβούλιο δεν ανέθεσε στα κράτη μέλη που μετέχουν σε ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της δημιουργίας ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών ή στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας δικές του βάσει του δικαίου της Ένωσης εκτελεστικές αρμοδιότητες, δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι αρχές που προκύπτουν από τη νομολογία του Δικαστηρίου όσον αφορά την ανάθεση διακριτικής εξουσίας.
Ως προς το σημείο αυτό, το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχεία δ΄ και στ΄, του κανονισμού 1257/2012, για τη θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της δημιουργίας ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών, ορίζει ότι τα συμμετέχοντα κράτη μέλη αναθέτουν στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας συμπληρωματικά καθήκοντα προς τον σκοπό ακριβώς της εφαρμογής των διατάξεων των άρθρων 143 και 145 της Συμβάσεως για τη χορήγηση ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Τα καθήκοντα αυτά όμως είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με την εφαρμογή του ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών, το οποίο θεσπίζει ο κανονισμός 1257/2012. Ως εκ τούτου, η ανάθεση στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας συμπληρωματικών καθηκόντων αποτελεί απόρροια της συνάψεως εκ μέρους των συμμετεχόντων κρατών μελών, ως συμβαλλομένων μερών της εν λόγω Συμβάσεως, ειδικής συμφωνίας υπό την έννοια του άρθρου 142 της Συμβάσεως αυτής.
(βλ. σκέψεις 60-63)
4. Η επιλογή της νομικής βάσεως μιας πράξεως της Ένωσης πρέπει να θεμελιώνεται σε αντικειμενικά στοιχεία δεκτικά δικαστικού ελέγχου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται, ιδίως, ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξεως αυτής.
Σκοπός του κανονισμού 1260/2012, για τη θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της δημιουργίας ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών σε σχέση με τις εφαρμοστέες μεταφραστικές ρυθμίσεις, ο οποίος έχει ως βάση το άρθρο 118, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, είναι η δημιουργία ομοιόμορφου και απλού μεταφραστικού καθεστώτος για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ. Το άρθρο 4 του κανονισμού 1260/2012 αφορά άμεσα το γλωσσικό καθεστώς του ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ, στο μέτρο που ορίζει τους ειδικούς κανόνες που διέπουν τη μετάφραση των εν λόγω διπλωμάτων στη συγκεκριμένη περίπτωση των ένδικων διαφορών. Ειδικότερα, δεδομένου ότι το γλωσσικό καθεστώς του ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ ορίζεται από όλες τις διατάξεις του εν λόγω κανονισμού, και πιο συγκεκριμένα από τις διατάξεις των άρθρων 3, 4 και 6, οι οποίες σκοπό έχουν τη ρύθμιση διαφορετικών περιπτώσεων, δεν θα ήταν δυνατός ο διαχωρισμός του άρθρου 4 του κανονισμού αυτού από τις λοιπές διατάξεις του όσον αφορά τη νομική βάση. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να υποστηριχθεί βασίμως ότι το άρθρο 118, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ δεν μπορεί να αποτελέσει νομική βάση για το άρθρο 4 του κανονισμού 1260/2012.
(βλ. σκέψεις 68, 69, 73, 74)
5. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 79, 81-88)
6. Η προβλεπόμενη στο άρθρο 288, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ άμεση ισχύς των κανονισμών επιβάλλει η έναρξη της ισχύος τους και η εφαρμογή τους υπέρ ή σε βάρος υποκειμένων δικαίου να μην εξαρτώνται από κανένα μέτρο μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο, εκτός αν ο συγκεκριμένος κανονισμός αναθέτει στα κράτη μέλη τη λήψη των νομοθετικών, κανονιστικών, διοικητικών και οικονομικών μέτρων που είναι αναγκαία προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των διατάξεων του εν λόγω κανονισμού.
Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του κανονισμού 1260/2012, για τη θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της δημιουργίας ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών σε σχέση με τις εφαρμοστέες μεταφραστικές ρυθμίσεις, όπου, προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των διατάξεων του κανονισμού αυτού, ο ίδιος ο νομοθέτης της Ένωσης ανέθεσε στα κράτη μέλη, αφενός, τη θέσπιση διαφόρων μέτρων στο νομικό πλαίσιο που ορίζει η Σύμβαση για τη χορήγηση ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και, αφετέρου, την ίδρυση του Ενιαίου Δικαστηρίου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας, το οποίο έχει καθοριστική σημασία για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του διπλώματος αυτού ευρεσιτεχνίας, της συνοχής της νομολογίας και, κατά συνέπεια, της ασφάλειας δικαίου, καθώς και οικονομικά συμφέρουσας λύσεως για τους δικαιούχους διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
(βλ. σκέψεις 94, 95)