Sprawa C‑201/11 P

Union des associations européennes de football (UEFA)

przeciwko

Komisji Europejskiej

Odwołanie – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552/EWG – Artykuł 3a – Przepisy wydane przez Zjednoczone Królestwo w sprawie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa tego państwa członkowskiego – Mistrzostwa Europy w piłce nożnej – Decyzja stwierdzająca zgodność przepisów krajowych z prawem Unii – Uzasadnienie – Artykuły 49 WE i 86 WE – Prawo własności

Streszczenie – Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 18 lipca 2013 r.

1.        Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Określenie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa – Kryteria oceny – Duży zakres swobodnego uznania, jakim dysponują państwa członkowskie

(dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1; Rady 89/552, art. 3a)

2.        Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Określenie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa – Kompetencje państw członkowskich – Kontrola przez Komisję – Ograniczenie od oczywistych błędów w ocenie – Badanie skutków wykraczających poza nieuchronne ograniczenia zasad Unii

(dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1; Rady 89/552, art. 3a)

3.        Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Określenie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa – Zakres swobodnego uznania, jakim dysponują państwa członkowskie – Obowiązek ujawnienia przyczyn, dla których nie zastosowano się do opinii krajowych organów konsultacyjnych – Brak

(dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1; Rady 89/552, art. 3a)

4.        Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Wydarzenia o doniosłym znaczeniu – Pojęcie – Ograniczenie do turnieju finałowego mistrzostw Europy w piłce nożnej – Brak – Wydarzenie dzielące się na różne mecze i fazy, z których nie wszystkie mogą być zakwalifikowane jako wydarzenie o doniosłym znaczeniu

(dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 18; Rady 89/552, art. 3a)

5.        Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Wydarzenia o doniosłym znaczeniu – Względy pozwalające uznać turniej finałowy mistrzostw Europy w piłce nożnej za wydarzenie o doniosłym znaczeniu w konkretnym kontekście społecznym państwa członkowskiego – Spoczywający na tym państwie członkowskim obowiązek poinformowania Komisji o tych względach

(dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1; Rady 89/552, art. 3a)

6.        Odwołanie – Zarzuty – Elementy uzasadnienia wyroku naruszające prawo Unii – Sentencja oparta na innych podstawach prawnych – Oddalenie

(art. 256 ust. 1 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit 1)

7.        Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Określenie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa – Kompetencje państw członkowskich – Kontrola przez Komisję – Zwięzłe, lecz adekwatne uzasadnienie udzielone przez państwo członkowskie co do uznania wydarzenia za mające doniosłe znaczenie – Dopuszczalność – Uprawnienie Komisji do zwrócenia się do danego państwa członkowskiego o udzielenie wyjaśnień

(dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 18; Rady 89/552, art. 3a)

8.        Skarga o stwierdzenie nieważności – Właściwość sądu Unii – Zakres – Uprawnienie Sądu do zastąpienia własnym uzasadnieniem uzasadnienia przedstawionego przez autora zaskarżonego aktu – Wykluczenie

(art. 263 TFUE)

9.        Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność – Kontrola przez Trybunał oceny okoliczności faktycznych przedstawionych Sądowi – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia

(art. 256 ust. 1 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit 1)

10.      Odwołanie – Zarzuty – Zarzut podniesiony po raz pierwszy w odwołaniu – Niedopuszczalność

(art. 256 ust. 1 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit 1)

11.      Odwołanie – Zarzuty – Niewystarczające lub sprzeczne uzasadnienie – Zakres obowiązku uzasadnienia – Podanie przez Sąd uzasadnienia dorozumianego – Dopuszczalność – Przesłanki

(art. 256 ust. 1 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit 1)

12.      Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 89/552 – Wydarzenia o doniosłym znaczeniu – Turniej finałowy mistrzostw Europy w piłce nożnej – Przepisy krajowe zakazujące w dorozumiany sposób wyłączności retransmisji tego wydarzenia w kanałach płatnych – Naruszenie prawa własności Europejskiego Zrzeszenia Związków Piłki Nożnej – Uzasadnienie oparte na względach interesu publicznego – Uprawnienia kontrolne Komisji – Granice

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 17; dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1; Rady 89/552, art. 3a)

13.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja wpisująca się w kontekst znany zainteresowanemu umożliwiająca mu zrozumienie zakresu podjętego wobec niego środka – Badanie przez Komisję środków przyjętych przez właściwe władze państwa członkowskiego dotyczących retransmisji przez nadawców telewizyjnych wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa tego państwa członkowskiego – Okoliczności znane nadawcom – Dopuszczalność zwięzłego uzasadnienia

(art. 296 akapit 2 TFUE; dyrektywy: 97/36 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 1; Rady 89/552, art. 3a ust. 1)

1.        Określenie wydarzeń o doniosłym znaczeniu leży w gestii państw członkowskich, które dysponują w tym względzie znacznym zakresem uznania.

W istocie zamiast dokonywania harmonizacji wykazu takich wydarzeń w dyrektywie 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, przyjęto założenie, że w obrębie Unii istnieją istotne różnice natury społecznej i kulturowej co do znaczenia danego wydarzenia dla szerokiej publiczności. Z uwagi na fakt, że kryteriów oceny takiego wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa są względnie nieprecyzyjne, zadaniem każdego państwa członkowskiego jest ich skonkretyzowanie i ocena zainteresowania, jakie dane wydarzenia budzą wśród ogółu widowni, w świetle konkretnych uwarunkowań społecznych i kulturowych społeczeństwa tego państwa.

(por. pkt 12, 13, 15)

2.        Uprawnienie do kontroli zgodności z prawem przepisów krajowych kwalifikujących określone wydarzenia jako wydarzenia o doniosłym znaczeniu, które Komisja posiada na mocy art. 3a ust. 2 dyrektywy 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, musi biorąc pod uwagę duży zakres uznania państw członkowskich, ograniczać się do poszukiwania oczywistych błędów w ocenie popełnionych przez państwa członkowskie przy wyznaczaniu wydarzeń o doniosłym znaczeniu.

Co się tyczy w szczególności kwestii tego czy uznanie danego wydarzenia za wydarzenie o doniosłym znaczeniu jest zgodne z ogólnymi zasadami prawa Unii, takimi jak zasady proporcjonalności i niedyskryminacji, z prawami podstawowymi, z zasadami swobodnego świadczenia usług i swobody przedsiębiorczości, a także z regułami swobodnej konkurencji, nie można zapominać, że uznanie w sposób zgodny z prawem danego wydarzenia za wydarzenie o doniosłym znaczeniu nieuchronnie prowadzi do powstania przeszkód w swobodnym świadczeniu usług, w swobodzie przedsiębiorczości, w swobodnej konkurencji i w prawie własności, które to przeszkody zostały przewidziane przez prawodawcę Unii i zostały przez niego uznane za usprawiedliwione w świetle leżącego w interesie ogólnym celu, jakim jest ochrona prawa do informacji i zapewnienie widowni szerokiego dostępu do transmisji telewizyjnych owych wydarzeń.

Aby zapewnić skuteczność (effet utile) art. 3a dyrektywy 89/552, jeśli określone wydarzenie zostało w zgodny z prawem sposób uznane przez dane państwo członkowskie za wydarzenie o doniosłym znaczeniu, to Komisja zobowiązana jest zbadać wyłącznie te skutki takiej kwalifikacji dla swobodnego przepływu usług, swobody przedsiębiorczości, swobodnej konkurencji i prawa własności, które wykraczają poza skutki nierozerwalnie związane z umieszczeniem tego wydarzenia w wykazie przewidzianym we wspomnianym art. 3a ust. 1.

(por. pkt 16, 17, 19–21)

3.        W ramach stosowania art 3a dyrektywy 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, władze krajowe, których zadaniem jest określenie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa, w celu ustalenia nadawców telewizyjnych dysponują w tym względzie znacznym zakresem uznania. O ile prawdą jest, że podobnie jak od autorów aktów Unii, od tych władz wymaga się podania przyczyn, dla których dane wydarzenie zostało uznane za wydarzenie o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa, tak aby umożliwić zainteresowanym poznanie motywów podjętej decyzji w celu dochodzenia ich praw, a Komisji i właściwym sądom ‒ dokonanie jej kontroli, to jednak do realizacji tego celu nie jest konieczne, aby właściwe władze ujawniały konkretne przyczyny, dla których nie zastosowały się one do opinii przedstawionych przez określone organy konsultacyjne, zwłaszcza że władze te nie mają obowiązku zastosowania się do owych opinii. W tym względzie bez znaczenia jest okoliczność, że opinie te pochodzą od kilku organów konsultacyjnych prezentujących takie samo stanowisko.

(por. pkt 24–26)

4.        Prawodawca Unii nie zamierzał dać do zrozumienia, że mistrzostwa Europy w piłce nożnej (mistrzostwa Europy) w rozumieniu motywu 18 dyrektywy 97/36 zmieniającej dyrektywę 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, ograniczają się wyłącznie do turnieju finałowego i że stanowią one jedno niepodzielne wydarzenie. Przeciwnie, mistrzostwa Europy należy uznać za wydarzenie, które co do zasady dzieli się na różne mecze lub fazy, przy czym nie wszystkie te mecze lub fazy muszą zostać zakwalifikowane jako wydarzenie o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa.

(por. pkt 38)

5.        Zważywszy, że turniej finałowy mistrzostw Europy w piłce nożnej (mistrzostwa Europy) nie może w ważny sposób zostać w całości ujęty w wykazie wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa, bez względu na zainteresowanie, jakie mecze tego turnieju budzą w danym państwie członkowskim, państwo to nie jest zwolnione z obowiązku poinformowania Komisji o powodach, które pozwalają uznać, iż w konkretnym kontekście społecznym tego państwa turniej finałowy mistrzostw Europy stanowi jedno wydarzenie, które w całości należy uznać za wydarzenie o doniosłym znaczeniu dla tego społeczeństwa, a nie za zbiór odrębnych wydarzeń podzielonych na mecze budzące zainteresowanie o różnym natężeniu.

(por. pkt 44)

6.        Popełnione przez Sąd naruszenie prawa nie może prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku, ponieważ jego sentencja jest zasadna w świetle innych względów prawnych.

(por. pkt 4763)

7.        Aby Komisja mogła wykonać swe uprawnienia kontrolne, uzasadnienie, które skłoniło państwo członkowskie do uznania danego wydarzenia za wydarzenie o doniosłym znaczeniu w rozumieniu art. 3a dyrektywy 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, może być zwięzłe, pod warunkiem że jest ono adekwatne. Nie można zatem wymagać w szczególności, aby już na etapie zgłaszania spornych środków państwo członkowskie przedstawiło szczegółowe dane i obliczenia w odniesieniu do każdego elementu lub każdej części wydarzenia będącego przedmiotem zgłoszenia Komisji. W tym względzie jeżeli Komisja w świetle dostępnych jej informacji ma wątpliwości co do tego, czy dane wydarzenie należy uznać za wydarzenie o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa, to powinna ona zwrócić się o wyjaśnienia do państwa członkowskiego, które dokonało takiej kwalifikacji.

(por. pkt 48, 49)

8.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 65)

9.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 68)

10.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 76, 80, 103)

11.      Uzasadnienie Sądu może być dorozumiane, pod warunkiem że pozwala zainteresowanym na poznanie powodów, dla których Sąd nie przychylił się do ich argumentów, a Trybunał dysponuje wystarczającym materiałem do przeprowadzenia kontroli. W szczególności Sąd nie musi odnosić się do tych podniesionych przez stronę twierdzeń, które nie są wystarczająco jasne i dokładne, jeśli nie są one przedmiotem konkretnych rozważań w innym miejscu i nie przedstawiono konkretnej argumentacji na ich poparcie.

(por. pkt 91)

12.      Co się tyczy uznania turnieju finałowego mistrzostw Europy w piłce nożnej (mistrzostwa Europy) jako wydarzenia doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa państwa członkowskiego i wynikającej z tego niemożności wyłączności retransmisji tego wydarzenia przez nadawców telewizyjnych oferujących kanały płatne, z art. 3a dyrektywy 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, wynika naruszenie prawa własności Europejskiego Zrzeszenia Związków Piłki Nożnej (UEFA) i naruszenie to można co do zasady usprawiedliwić celem, jakim jest ochrona prawa do informacji oraz zapewnienie szerokiej publiczności dostępu do telewizyjnych transmisji wydarzeń mających doniosłe znaczenie dla społeczeństwa. Z drugiej strony, zważywszy, że wszystkie mecze turnieju finałowego mistrzostw Europy są w sposób ważny uznane przez dane państwo członkowskie za wydarzenie o doniosłym znaczeniu dla społeczeństwa, to Komisja zobowiązana jest zbadać wyłącznie te skutki dokonania takiej kwalifikacji dla prawa własności UEFA, które wykraczają poza skutki nierozerwalnie związane z umieszczeniem tego wydarzenia w wykazie wydarzeń wyselekcjonowanych przez władze tego państwa.

(por. pkt 102)

13.       Akt wydany w okolicznościach dobrze znanych zainteresowanym może być uzasadniony w sposób zwięzły. Co się tyczy decyzji wydanych na podstawie art. 3a ust. 2 dyrektywy 89/552 w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, z jednej strony Komisja, wydając je, nie wykonuje kompetencji czysto decyzyjnych, ale korzysta z uprawnień kontrolnych, które ograniczają się zresztą do identyfikacji oczywistych błędów w ocenie popełnionych przez państwa członkowskie przy kwalifikowaniu wydarzeń jako wydarzeń o doniosłym znaczeniu. Decyzje te należy zatem interpretować w świetle zgłoszonych przepisów krajowych. Z drugiej strony decyzje te dotyczą nie tylko państwa członkowskiego, które zgłosiło przepisy Komisji, ale także, w szczególności, nadawców oferujących kanały telewizyjne w tym państwie oraz posiadaczy wyłącznych praw do retransmisji danych wydarzeń. Nie można jednak zaprzeczyć, że te główne podmioty zainteresowane dysponują pogłębioną wiedzą na temat okoliczności, w których decyzje te zostały wydane, ponieważ przynajmniej na etapie negocjowania ceny nabywanych praw powinny one wiedzieć o wszystkich czynnikach, które wpływają istotnie na ich wartość, a w szczególności o znaczeniu, jakie dane wydarzenie przedstawia dla publiczności w danym państwie członkowskim. W tych okolicznościach decyzja Komisji wydana na podstawie art. 3a ust. 2 dyrektywy 89/552 może być uzasadniona w sposób zwięzły.

(por. pkt 108–111)