WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)
z dnia 16 kwietnia 2013 r.(*)
Jednolity patent – Decyzja upoważniająca do podjęcia wzmocnionej współpracy na mocy art. 329 ust. 1 TFUE – Skarga o stwierdzenie nieważności ze względu na brak kompetencji, nadużycie władzy oraz naruszenie postanowień traktatów – Wymogi określone w art. 20 TUE oraz w art. 326 TFUE i 327 TFUE – Kompetencja niewyłączna – Decyzja przyjęta „w ostateczności” – Ochrona interesów Unii
W sprawach połączonych C‑274/11 i C‑295/11
mających za przedmiot skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, wniesione, odpowiednio, w dniach 30 i 31 maja 2011 r.,
Królestwo Hiszpanii, reprezentowane przez N. Díaz Abad, działającą w charakterze pełnomocnika,
strona skarżąca,
popierane przez:
Republikę Włoską, reprezentowaną przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez S. Fiorentina, avvocato dello Stato,
interwenient,
oraz
Republika Włoska, reprezentowana przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez S. Fiorentina, avvocato dello Stato, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona skarżąca,
popierana przez:
Królestwo Hiszpanii, reprezentowane przez N. Díaz Abad, działającą w charakterze pełnomocnika,
interwenient,
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez T. Middletona, F. Florinda Gijóna i A. Lo Monaco, a następnie przez T. Middletona, F. Florinda Gijóna, M. Baltę oraz K. Pellinghelli, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez:
Królestwo Belgii, reprezentowane przez C. Pochet, J.C. Halleux i T. Materne’a, działających w charakterze pełnomocników,
Republikę Czeską, reprezentowaną przez M. Smolka, D. Hadrouška i J. Vláčila, działających w charakterze pełnomocników,
Republikę Federalną Niemiec, reprezentowaną przez T. Henzego i J. Kemper, działających w charakterze pełnomocników,
Irlandię, reprezentowaną przez D. O’Hagana, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez N.J. Traversa, BL,
Republikę Francuską, reprezentowaną przez E. Belliard, G. de Bergues’a i A. Adama, działających w charakterze pełnomocników,
Węgry, reprezentowane przez M.Z. Fehéra i K. Molnár, działających w charakterze pełnomocników,
Królestwo Niderlandów, reprezentowane przez C. Wissels i M. de Ree, działające w charakterze pełnomocników,
Rzeczpospolitą Polską, reprezentowaną przez B. Majczynę, E. Gromnicką i M. Laszuk, działających w charakterze pełnomocników,
Królestwo Szwecji, reprezentowane przez A. Falk i C. Meyer‑Seitz, działające w charakterze pełnomocników,
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, reprezentowane przez L. Seeborutha, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez T. Mitchesona, barrister,
Parlament Europejski, reprezentowany przez I. Díeza Parrę, G. Ricciego i M. Dean, działających w charakterze pełnomocników,
Komisję Europejską, reprezentowaną przez I. Martínez del Peral, T. van Rijna, B. Smuldersa, F. Bulsta i L. Prute’a, działających w charakterze pełnomocników,
interwenienci,
TRYBUNAŁ (wielka izba),
w składzie: V. Skouris, prezes, K. Lenaerts, wiceprezes, A. Tizzano, M. Ilešič (sprawozdawca), T. von Danwitz, J. Malenovský, prezesi izb, U. Lõhmus, A. Ó Caoimh, J.C. Bonichot, A. Arabadjiev i C. Toader, sędziowie,
rzecznik generalny: Y. Bot,
sekretarz: M. Ferreira, główny administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 25 września 2012 r.,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2012 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W swych skargach Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska wnoszą o stwierdzenie nieważności decyzji Rady 2011/167/UE z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie upoważnienia do podjęcia wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej (Dz.U. L 76, s. 53, zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”).
Zaskarżona decyzja
2 Zaskarżona decyzja brzmi następująco:
„uwzględniając [traktat FUE], w szczególności jego art. 329 ust. 1,
[…]
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Zgodnie z art. 3 ust. 3 [TUE] Unia ustanawia rynek wewnętrzny, działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy, oraz wspiera postęp naukowo‑techniczny […]. Jednolity patent zapewniający takie same skutki na całym terytorium Unii powinien stanowić jeden z instrumentów prawnych, jakie mają do swojej dyspozycji przedsiębiorstwa.
[…]
(3) W dniu 5 lipca 2000 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie patentu wspólnotowego, którego celem było utworzenie jednolitego patentu zapewniającego jednolitą ochronę w całej Unii. W dniu 30 czerwca 2010 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie ustaleń dotyczących tłumaczeń patentu Unii Europejskiej (zwanego dalej »proponowanym rozporządzeniem w sprawie tłumaczeń«), który zawiera ustalenia mające zastosowanie do patentu Unii Europejskiej.
(4) Na posiedzeniu Rady w dniu 10 listopada 2010 r. odnotowano, że nie udało się osiągnąć jednomyślności co do prowadzenia dalszych prac nad proponowanym rozporządzeniem w sprawie tłumaczeń. W dniu 10 grudnia 2010 r. potwierdzono, że występują trudności nie do pokonania, które sprawiają, że nie da się osiągnąć jednomyślności ani obecnie, ani w możliwej do przewidzenia przyszłości. Ponieważ porozumienie co do proponowanego rozporządzenia Rady w sprawie tłumaczeń jest konieczne, by doprowadzić do ostatecznego porozumienia w kwestii jednolitej ochrony patentowej w Unii, uznano, że cel polegający na utworzeniu jednolitego systemu ochrony patentowej w Unii nie może zostać osiągnięty w rozsądnym terminie przy zastosowaniu odpowiednich postanowień traktatów.
(5) W tej sytuacji dwanaście państw członkowskich, a mianowicie Dania, Niemcy, Estonia, Francja, Litwa, Luksemburg, Niderlandy, Polska, Słowenia, Finlandia, Szwecja oraz Zjednoczone Królestwo, w pismach do Komisji z 7, 8 i 13 grudnia 2010 r. wyraziło chęć podjęcia między sobą wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej na podstawie istniejących wniosków, które państwa te poparły podczas negocjacji; w swoich pismach wspomniane państwa poprosiły, by Komisja przedłożyła Radzie wniosek w tej sprawie. Prośby te potwierdzono na posiedzeniu Rady w dniu 10 grudnia 2010 r. Następnie kolejne trzynaście państw członkowskich – Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Irlandia, Grecja, Cypr, Łotwa, Węgry, Malta, Austria, Portugalia, Rumunia i Słowacja [–] powiadomiło Komisję o chęci uczestnictwa w planowanej wzmocnionej współpracy. Ogółem dwadzieścia pięć państw członkowskich zgłosiło chęć nawiązania wzmocnionej współpracy.
(6) Wzmocniona współpraca powinna zapewnić ramy prawne niezbędne do utworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w uczestniczących państwach członkowskich oraz zagwarantować przedsiębiorstwom w całej Unii szansę poprawy konkurencyjności przez stworzenie możliwości ubiegania się o uzyskanie jednolitej ochrony patentowej w uczestniczących państwach członkowskich […].
(7) Celem wzmocnionej współpracy powinno być utworzenie jednolitego patentu, który zapewniłby taki sam poziom ochrony na terytoriach uczestniczących państw członkowskich, jaki tym wszystkim państwom gwarantowałby Europejski Urząd Patentowy (EPO). Odnośne ustalenia dotyczące tłumaczeń, które będą stanowić nieodzowny element jednolitego systemu patentowego, powinny być proste i racjonalne pod względem kosztów i powinny odpowiadać ustaleniom zawartym we wniosku dotyczącym rozporządzenia Rady w sprawie ustaleń dotyczących tłumaczeń patentu Unii Europejskiej przedstawionym przez Komisję w dniu 30 czerwca 2010 r. oraz we fragmentach zaproponowanego przez prezydencję w listopadzie 2010 r. kompromisu, który spotkał się z szerokim poparciem w Radzie. Ustalenia dotyczące tłumaczeń utrzymywałyby możliwość składania zgłoszeń patentowych w EPO w dowolnym języku Unii i zapewniałyby zwrot kosztów związanych z tłumaczeniem wniosków złożonych w językach innych niż jeden z języków urzędowych EPO. Patent mający jednolity skutek powinien być przyznawany wyłącznie w jednym z języków urzędowych EPO […]. Nie byłyby wymagane jakiekolwiek inne tłumaczenia, bez uszczerbku dla ustaleń przejściowych […].
[…]
(9) Dziedzina, w której nawiązano by wzmocnioną współpracę, tj. ustanowienie środków w celu utworzenia jednolitego patentu zapewniającego ochronę w całej Unii oraz wprowadzenia scentralizowanych ogólnounijnych systemów zezwoleń, koordynacji i nadzoru, jest na mocy art. 118 TFUE jedną z dziedzin podlegających postanowieniom traktatów.
(10) Na posiedzeniu Rady w dniu 10 listopada 2010 r. odnotowano, a na posiedzeniu w dniu 10 grudnia 2010 r. potwierdzono, że cel polegający na ustanowieniu jednolitego systemu ochrony patentowej w całej Unii nie może zostać osiągnięty w rozsądnym terminie przez Unię jako całość; oznacza to, że spełniono wymóg określony w art. 20 ust. 2 TUE, zgodnie z którym decyzja upoważniająca do podjęcia wzmocnionej współpracy może zostać przyjęta jedynie w ostateczności.
(11) Wzmocniona współpraca w dziedzinie utworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej ma na celu wspieranie postępu naukowo‑technicznego oraz funkcjonowania rynku wewnętrznego. Utworzenie jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do grupy państw członkowskich przyczyni się do poprawy poziomu ochrony patentowej dzięki zapewnieniu możliwości uzyskania jednolitej ochrony patentowej na terytoriach uczestniczących państw członkowskich oraz wyeliminowania kosztów i trudności na terytoriach tych państw. W ten sposób realizuje się cele Unii, chroni jej interesy i wzmacnia proces integracji zgodnie z art. 20 ust. 1 TUE.
[…]
(14) Wzmocniona współpraca w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej nie narusza kompetencji, praw i zobowiązań nieuczestniczących państw członkowskich. Możliwość uzyskania jednolitej ochrony patentowej na terytorium uczestniczących państw członkowskich nie wpływa na dostępność ani warunki ochrony patentowej na terytoriach nieuczestniczących państw członkowskich. Ponadto przedsiębiorstwa z nieuczestniczących państw członkowskich powinny mieć możliwość uzyskania jednolitej ochrony patentowej na terytoriach uczestniczących państw członkowskich na takich samych warunkach co przedsiębiorstwa z uczestniczących państw członkowskich. Wzmocniona współpraca nie ma wpływu na obowiązujące w nieuczestniczących państwach członkowskich przepisy określające warunki uzyskania ochrony patentowej na ich terytoriach.
[…]
(16) […] do wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej mogą przystąpić wszystkie państwa członkowskie, które zgodnie z art. 328 TFUE są gotowe przestrzegać aktów już przyjętych w ramach tej współpracy,
[…]
Artykuł 1
Niniejszym upoważnia się Królestwo Belgii, Republikę Bułgarii, Republikę Czeską, Królestwo Danii, Republikę Federalną Niemiec, Republikę Estońską, Irlandię, Republikę Grecką, Republikę Francuską, Republikę Cypryjską, Republikę Łotewską, Republikę Litewską, Wielkie Księstwo Luksemburga, Republikę Węgierską, Maltę, Królestwo Niderlandów, Republikę Austrii, Rzeczpospolitą Polską, Republikę Portugalską, Rumunię, Republikę Słowenii, Republikę Słowacką, Republikę Finlandii, Królestwo Szwecji oraz Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej do podjęcia między sobą wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej przy zastosowaniu odpowiednich postanowień traktatów.
Artykuł 2
Niniejsza decyzja wchodzi w życie z dniem jej przyjęcia”.
Postępowanie przed Trybunałem
3 Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 27 października 2011 r. Republika Włoska została dopuszczona do udziału w sprawie C‑274/11 w charakterze interwenienta popierającego żądania Królestwa Hiszpanii, a Królestwo Belgii, Republika Czeska, Republika Federalna Niemiec, Republika Francuska, Irlandia, Republika Łotewska, Węgry, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Parlament Europejski oraz Komisja zostały dopuszczone do udziału w tej samej sprawie w charakterze interwenientów popierających żądania Rady.
4 Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 13 października 2011 r. Królestwo Hiszpanii zostało dopuszczone do udziału w sprawie C‑295/11 w charakterze interwenienta popierającego żądania Republiki Włoskiej, a Królestwo Belgii, Republika Czeska, Republika Federalna Niemiec, Irlandia, Republika Francuska, Republika Łotewska, Węgry, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Parlament oraz Komisja zostały dopuszczone do udziału w tej samej sprawie w charakterze interwenientów popierających żądania Rady.
5 Wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem Republiki Łotewskiej, jak również wszystkie uczestniczące w postępowaniu instytucje (zwane dalej „interwenientami”) przedstawiły uwagi na piśmie.
6 Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 10 lipca 2012 r. sprawy C‑274/11 i C‑295/11 zostały połączone do celów ustnego etapu postępowania i wydania wyroku.
W przedmiocie skarg
7 Na poparcie swojej skargi Królestwo Hiszpanii podnosi głównie, że zaskarżona decyzja jest dotknięta wadą nadużycia władzy i narusza system sądowniczy Unii. Posiłkowo podnosi ono naruszenie wymogów określonych w art. 20 TUE oraz w art. 326 TFUE i 327 TFUE, zwłaszcza tych dotyczących niewyłącznego charakteru kompetencji, której wykonywanie jest dopuszczalne w ramach wzmocnionej współpracy, konieczności odwołania się do takiej formy współpracy jedynie w ostateczności oraz braku naruszenia rynku wewnętrznego.
8 Natomiast Republika Włoska na poparcie swojej skargi podnosi przede wszystkim brak kompetencji Rady do ustanowienia wzmocnionej współpracy w celu stworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej (zwanej dalej „omawianą wzmocnioną współpracą”), następnie nadużycie władzy i naruszenie istotnych wymogów proceduralnych, a mianowicie brak uzasadnienia, oraz naruszenie wymogu przewidzianego w art. 20 ust. 2 TUE, zgodnie z którym decyzja Rady upoważniająca do podjęcia wzmocnionej współpracy może zostać przyjęta jedynie w ostateczności, a wreszcie inne naruszenia art. 20 TUE, jak również art. 118 TFUE i 326 TFUE.
9 Ponieważ sprawy C‑274/11 i C‑295/11 zostały połączone, argumenty przedstawione na poparcie tych dwóch skarg mogą zostać podzielone na pięć zarzutów, dotyczących, odpowiednio, braku kompetencji Rady do ustanowienia omawianej wzmocnionej współpracy, nadużycia władzy, naruszenia wymogu, zgodnie z którym decyzja upoważniająca do podjęcia wzmocnionej współpracy może zostać przyjęta jedynie w ostateczności, naruszeń art. 20 ust. 1 TUE, art. 118 TFUE, 326 TFUE oraz 327 TFUE, jak również naruszenia systemu sądowniczego Unii.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego braku kompetencji Rady do upoważnienia do podjęcia omawianej wzmocnionej współpracy
Argumentacja stron
10 Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska twierdzą, że rozpatrywana tu dziedzina, a mianowicie stworzenie europejskich praw własności intelektualnej w celu zapewnienia jednolitej ochrony praw własności intelektualnej, przewidziane przez art. 118 TFUE, nie jest objęta jedną z kompetencji dzielonych między państwa członkowskie a Unię, ale przynależy do kompetencji wyłącznej Unii, przewidzianej w art. 3 ust. 1 lit. b) TFUE, dotyczącej „ustanawiania reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego”.
11 Radzie nie przysługuje zatem kompetencja do upoważnienia do podjęcia omawianej wzmocnionej współpracy. Artykuł 20 ust. 1 TUE wyklucza bowiem wszelką wzmocnioną współpracę w ramach kompetencji wyłącznych Unii.
12 Skarżący podkreślają, że uregulowanie dotyczące jednolitego patentu określi zakres i ograniczenia monopolu przyznanego z tytułu tego prawa własności intelektualnej. Uregulowanie to będzie zatem dotyczyło ustanowienia reguł, które mają zasadnicze znaczenie dla utrzymania niezakłóconej konkurencji.
13 Ponadto zakwalifikowaniu kompetencji przyznanych przez art. 118 TFUE jako kompetencji dzielonych przeczy fakt, że artykuł ten, odnosząc się co prawda do rynku wewnętrznego i przynależąc do rozdziału traktatu FUE dotyczącego zbliżania ustawodawstw, nie przyznaje Unii uprawnienia do dokonania harmonizacji ustawodawstw krajowych, lecz konkretną kompetencję do wprowadzenia europejskich praw własności intelektualnej.
14 Republika Włoska dodaje, że art. 3–6 TFUE ustanawiają jedynie orientacyjny katalog dziedzin należących do kompetencji Unii. Trybunał może zatem uznać za wyłączne te kompetencje, które przyznane zostały w art. 118 TFUE, nie opierając się na wykazie zawartym w art. 3 ust. 1 TFUE.
15 Rada i popierający ją interwenienci podnoszą, że przepisy z zakresu własności intelektualnej należą do dziedziny rynku wewnętrznego, a w tej dziedzinie Unia dysponuje kompetencją dzieloną na podstawie art. 4 ust. 2 lit. a) TFUE.
Ocena Trybunału
16 Zaskarżona decyzja ma na celu upoważnienie 25 państw członkowskich wymienionych w art. 1 tego aktu do wykonania przez nie w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej kompetencji przyznanych przez art. 118 TFUE.
17 W celu ustalenia, czy kompetencje te mają charakter niewyłączny i mogą zatem – zgodnie z art. 20 TUE i w poszanowaniu wymogów określonych w tym postanowieniu oraz w art. 326–334 TFUE – być wykonywane w formie wzmocnionej współpracy, należy na wstępie stwierdzić, że art. 118 akapit pierwszy TFUE przyznaje kompetencję do stworzenia europejskich praw własności intelektualnej i wprowadzenia w zakresie tych praw scentralizowanych na poziomie Unii systemów zezwoleń, koordynacji i nadzoru „[w] ramach ustanawiania lub funkcjonowania rynku wewnętrznego”.
18 Kompetencja do ustanowienia systemów językowych dotyczących tych praw, przyznana przez art. 118 akapit drugi TFUE, jest ściśle związana ze stworzeniem tych praw oraz scentralizowanych systemów, o których mowa w akapicie pierwszym tego artykułu. W konsekwencji kompetencja ta również mieści się w ramach funkcjonowania rynku wewnętrznego.
19 Tymczasem zgodnie z art. 4 ust. 2 TFUE kompetencje dzielone między Unią a państwami członkowskimi stosują się między innymi do dziedziny „rynku wewnętrznego”.
20 W odpowiedzi na argument Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej, zgodnie z którym kompetencje przyznane przez art. 118 TFUE należą do dziedziny „reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego”, wymienionej w art. 3 ust. 1 lit. b) TFUE, i w rezultacie do wyłącznej kompetencji Unii, należy przypomnieć, że dziedzina „rynku wewnętrznego”, o której mowa w art. 4 ust. 2 lit. a) TFUE, obejmuje zgodnie z definicją zawartą w art. 26 ust. 2 TFUE „obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału”. Artykuł 26 ust. 1 TFUE przewiduje, że Unia „przyjmuje środki w celu ustanowienia lub zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego zgodnie z odpowiednimi postanowieniami traktatów”.
21 Ze sformułowania „odpowiednie postanowienia traktatów” wynika, że kompetencje dotyczące dziedziny rynku wewnętrznego nie ograniczają się do tych przyznanych przez art. 114 TFUE i 115 TFUE, odnoszących się do przyjmowania środków harmonizacyjnych, lecz obejmują także wszystkie kompetencje służące urzeczywistnieniu celów określonych w art. 26 TFUE, w tym kompetencje przyznane Unii przez art. 118 TFUE.
22 Jakkolwiek bezsporne jest, że przepisy w dziedzinie własności intelektualnej mają podstawowe znaczenie dla utrzymania niezakłóconej konkurencji na rynku wewnętrznym, nie stanowią one jednak – co zauważył rzecznik generalny w pkt 58–60 opinii – „reguł konkurencji” w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. b) TFUE.
23 W tym względzie należy przypomnieć, że na podstawie art. 2 ust. 6 TFUE zakres i warunki wykonywania kompetencji Unii określane są przez postanowienia traktatów odnoszące się do każdej dziedziny.
24 Otóż zakres i warunki wykonywania kompetencji Unii w dziedzinie „reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego” są określone w części trzeciej tytule VII rozdziale 1 traktatu FUE, a w szczególności w art. 101–109 TFUE. Uznanie, że art. 118 TFUE stanowi część wspomnianej dziedziny, byłoby zatem sprzeczne z art. 2 ust. 6 TFUE i prowadziłoby do bezpodstawnego rozszerzenia zakresu art. 3 ust. 1 lit. b) TFUE.
25 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że kompetencje przyznane przez art. 118 TFUE stanowią kompetencje dzielone w rozumieniu art. 4 ust. 2 TFUE i mają w konsekwencji charakter niewyłączny w rozumieniu art. 20 ust. 1 akapit pierwszy TUE.
26 Stąd też należy oddalić zarzut dotyczący braku kompetencji Rady do upoważnienia do podjęcia omawianej wzmocnionej współpracy.
W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego nadużycia władzy
Argumentacja stron
27 Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska przypominają, że wszelka wzmocniona współpraca musi wzmacniać proces integracji. Tymczasem w tym przypadku rzeczywistym celem zaskarżonej decyzji było nie osiągnięcie integracji, lecz wykluczenie Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej z negocjacji dotyczących systemu językowego jednolitego patentu i pozbawienie w ten sposób rzeczonych państw członkowskich ich prerogatyw przyznanych im na mocy art. 118 akapit drugi TFUE, pozwalających na przeciwstawienie się systemowi językowemu, którego nie mogą zaakceptować.
28 Okoliczność, że traktat FUE przewiduje w swym art. 118 akapit drugi szczególną podstawę prawną do ustanowienia systemu językowego dotyczącego europejskiego prawa własności intelektualnej, dowodzi drażliwości tej kwestii i niewłaściwego zachowania ze strony Rady. Przykładem tego zachowania jest krótki okres czasu, który upłynął między wystąpieniem przez Komisję z wnioskiem a przyjęciem zaskarżonej decyzji.
29 Skarżący wywodzą z tego, że wzmocniona współpraca została wykorzystana w niniejszym przypadku do wykluczenia określonych państw członkowskich z trudnych negocjacji i do obejścia wymogu jednomyślności, podczas gdy ich zdaniem formuła ta została stworzona po to, by można z niej było skorzystać w sytuacji, gdy jedno lub więcej niż jedno państwo członkowskie nie jest jeszcze gotowe do udziału w inicjatywie prawodawczej Unii jako całości.
30 Królestwo Hiszpanii dodaje, że zamierzony przez uczestników wzmocnionej współpracy jednolity system patentowy musi być traktowany jako szczególne porozumienie w rozumieniu art. 142 Konwencji o udzielaniu patentów europejskich (konwencji o patencie europejskim), sporządzonej w Monachium (Niemcy) w dniu 5 października 1973 r., która weszła w życie w dniu 7 października 1977 r. (zwanej dalej „KPE”). W rezultacie Rada, prezentując utworzenie jednolitego patentu jako wzmocnioną współpracę, pragnęła w rzeczywistości zezwolić na stworzenie szczególnej kategorii patentu europejskiego w ramach KPE, które to stworzenie nie powinno zdaniem tego państwa członkowskiego odbyć się z wykorzystaniem procedury przewidzianej w traktacie UE lub traktacie FUE.
31 Rada podnosi, że Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska nie uczestniczą w omawianej wzmocnionej współpracy tylko dlatego, że odmówiły swego udziału, a nie dlatego, że zostały z niej wykluczone, tym bardziej że w motywie 16 zaskarżonej decyzji podkreślono, iż do współpracy tej w każdej chwili mogą przystąpić inne państwa członkowskie. Ponadto utworzenie jednolitego systemu ochrony patentowej przyczynia się do realizacji celów Unii i wzmacnia proces integracji.
32 Interwenienci popierający Radę podzielają to stanowisko. Podkreślają oni, że kwestie wymagające jednomyślności nie są w żaden sposób wyłączone z dziedzin, w których dopuszczalne jest podjęcie wzmocnionej współpracy. Poza tym wzmocniona współpraca jest formułą pozwalającą na pokonanie trudności związanych z blokującą mniejszością.
Ocena Trybunału
33 Dany akt jest dotknięty wadą nadużycia władzy, jeżeli z obiektywnych, właściwych dla danej sprawy i spójnych przesłanek wynika, że został on przyjęty wyłącznie lub w znacznej mierze w celu innym niż wskazany albo w celu obejścia procedury przewidzianej w traktacie dla okoliczności danej sprawy (zob. podobnie wyrok z dnia 15 maja 2008 r. w sprawie C‑442/04 Hiszpania przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I‑3517, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).
34 W zarzucie dotyczącym takiego nadużycia władzy Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska zarzucają Radzie głównie to, że udzielając upoważnienia do podjęcia omawianej wzmocnionej współpracy, obeszła wymóg jednomyślności przewidziany w art. 118 akapit drugi TFUE i uniknęła sprzeciwu tych dwóch państw członkowskich wobec wniosku Komisji dotyczącego systemu językowego jednolitego patentu.
35 W tym względzie należy wskazać, że art. 20 TUE lub art. 326–334 TFUE w żaden sposób nie zakazują państwom członkowskim podejmowania między nimi wzmocnionej współpracy w ramach kompetencji Unii, które zgodnie z traktatami winny być wykonywane jednomyślnie. Przeciwnie, z art. 333 ust. 1 TFUE wynika, że w przypadku spełnienia wymogów określonych we wspomnianych powyżej art. 20 TUE i art. 326–334 TFUE kompetencje takie mogą być przedmiotem wzmocnionej współpracy i że w takim wypadku, pod warunkiem że Rada nie postanowi o stanowieniu większością kwalifikowaną, na jednomyślność będą się składać jedynie głosy uczestniczących państw członkowskich.
36 Ponadto wbrew temu, co utrzymują Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska, art. 20 TUE i art. 326–334 TFUE nie ograniczają możliwości odwołania się do wzmocnionej współpracy wyłącznie w przypadkach, gdy jedno lub więcej niż jedno państwo członkowskie oświadczają brak gotowości do udziału w inicjatywie prawodawczej Unii jako całości. Zgodnie z art. 20 ust. 2 TUE sytuacja, która uzasadnia podjęcie wzmocnionej współpracy, występuje wówczas, gdy „cele takiej współpracy nie mogą zostać osiągnięte w rozsądnym terminie przez Unię jako całość”. Niemożność, do której odnosi się to postanowienie, może wynikać z rozmaitych przyczyn, takich jak brak zainteresowania jednego lub więcej niż jednego państwa członkowskiego albo niezdolność państw członkowskich, które wykazują zainteresowanie ustanowieniem określonego systemu na poziomie Unii, do osiągnięcia porozumienia co do poszczególnych aspektów takiego systemu.
37 Z powyższego wynika, że decyzja Rady upoważniająca podjęcie wzmocnionej współpracy po ustaleniu, iż jednolity patent i dotyczący go system językowy nie mogą zostać stworzone w rozsądnym terminie przez Unię jako całość, absolutnie nie stanowi obejścia wymogu jednomyślności ustanowionego w art. 118 akapit drugi TFUE ani też wykluczenia państw członkowskich, które nie przyłączyły się do wniosku o podjęcie wzmocnionej współpracy. Z zastrzeżeniem spełnienia wymogów określonych w art. 20 TUE oraz w art. 326 i nast. TFUE, która to okoliczność zostanie poddana badaniu w ramach rozpatrywania dalszych zarzutów, zaskarżona decyzja nie jest dotknięta wadą nadużycia władzy, a wzmacnia proces integracji, zważywszy na niemożność stworzenia w rozsądnym terminie systemu wspólnego dla całej Unii.
38 Wniosku tego w żaden sposób nie podważa ponadto argument Królestwa Hiszpanii dotyczący istnienia art. 142 KPE.
39 Na mocy art. 142 ust. 1 KPE „[g]rupa umawiających się państw, która w porozumieniu szczególnym postanowiła, że patent europejski udzielony na te państwa ma jednolity charakter na całych ich terytoriach, może postanowić, że patent europejski może być udzielony jedynie w stosunku do wszystkich tych państw łącznie”.
40 Ponieważ wszystkie państwa członkowskie są państwami stronami KPE, stworzenie patentu europejskiego wywołującego jednolite skutki w państwach członkowskich Unii takiego jak zamierzony przez zaskarżoną decyzję może, jak utrzymuje Królestwo Hiszpanii, zostać dokonane w drodze „szczególnego porozumienia” w rozumieniu art. 142 KPE. Jednakże wbrew twierdzeniom tego państwa członkowskiego z powyższej okoliczności nie można wywieść, że w przypadku gdy państwa członkowskie Unii ustanawiają taki patent w drodze aktu przyjętego w ramach wzmocnionej współpracy, a nie w formie umowy międzynarodowej, uprawnienie przewidziane w art. 20 TUE jest wykorzystywane do celów innych niż te, dla których zostało ono przyznane.
41 Z powyższego wynika, że zarzut dotyczący nadużycia władzy winien zostać oddalony.
W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia wymogu, zgodnie z którym decyzja upoważniająca do podjęcia wzmocnionej współpracy może zostać przyjęta jedynie w ostateczności
Argumentacja stron
42 Skarżący twierdzą, że należy ściśle przestrzegać wymogu określonego w art. 20 ust. 2 TUE, dotyczącego przyjęcia decyzji upoważniającej do podjęcia wzmocnionej współpracy jedynie w ostateczności. Tymczasem w niniejszym przypadku możliwości negocjacyjne pomiędzy wszystkimi państwami członkowskimi w przedmiocie systemu językowego jednolitego patentu absolutnie nie zostały wyczerpane.
43 Królestwo Hiszpanii podnosi, że między wnioskiem dotyczącym systemu językowego, przedstawionym przez Komisję w dniu 30 czerwca 2010 r., a wnioskiem dotyczącym podjęcia wzmocnionej współpracy, przedstawionym przez tę samą instytucję w dniu 14 grudnia 2010 r., nie upłynął nawet okres sześciu miesięcy. W ramach dokonywania oceny, czy zaskarżona decyzja została przyjęta jako ostateczność, nie można brać pod uwagę okresu dzielącego pierwszy wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie patentu wspólnotowego, przedstawiony w sierpniu 2000 r., od wspomnianego wniosku Komisji dotyczącego systemu językowego. W tym zakresie Królestwo Hiszpanii wyjaśnia, że w 2003 r. zdefiniowano wspólne stanowisko i że w późniejszym czasie kwestie językowe nie były już przedmiotem szczegółowych rozmów w ramach Rady.
44 Republika Włoska przyznaje, że Komisja dysponuje szerokim zakresem swobodnego uznania, jeśli chodzi o ocenę stanu negocjacji, i że kwestia poszanowania wymogu dotyczącego przyjęcia decyzji upoważniającej do podjęcia wzmocnionej współpracy jedynie w ostateczności może zatem zostać rozpatrzona przez Trybunał jedynie w sposób ograniczony. W niniejszym wypadku jednak „pakiet prawodawczy” dotyczący jednolitego patentu był niekompletny, a negocjacje poświęcone systemowi językowemu były krótkotrwałe. W tych okolicznościach naruszenie art. 20 ust. 2 TUE jest oczywiste.
45 Zdaniem Republiki Włoskiej zaskarżona decyzja jest dotknięta także brakiem pogłębionej analizy i brakiem uzasadnienia, ponieważ zawiera zbyt zdawkowe wyjaśnienie powodów, dla których Rada uważa, że wymogi ustanowione przez traktaty UE i FUE w dziedzinie wzmocnionej współpracy zostały spełnione.
46 Rada i popierający ją interwenienci wskazują na impas, do którego doprowadziły długo toczące się już negocjacje w przedmiocie jednolitego patentu i jego systemu językowego.
Ocena Trybunału
47 Zgodnie z art. 20 ust. 2 TUE Rada może zezwolić na podjęcie wzmocnionej współpracy jedynie „w ostateczności, jeżeli ustali, że cele takiej współpracy nie mogą zostać osiągnięte w rozsądnym terminie przez Unię jako całość”.
48 Wymóg ten ma szczególne znaczenie i musi być interpretowany w świetle art. 20 ust. 1 akapit drugi TUE, zgodnie z którym „[c]elem wzmocnionej współpracy jest sprzyjanie realizacji celów Unii, ochrona jej interesów oraz wzmocnienie procesu jej integracji”.
49 Niewątpliwie interesy Unii i proces integracji nie byłyby chronione, gdyby wszelkie niepomyślnie zakończone negocjacje mogły prowadzić do wzmocnionej współpracy w jednej lub więcej niż jednej dziedzinie, zniechęcając do próby znalezienia kompromisu pozwalającego na przyjęcie uregulowań dla Unii jako całości.
50 W rezultacie, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 108 i 111 opinii, określenie „w ostateczności” ukazuje, że jedynie sytuacje charakteryzujące się niemożnością przyjęcia danego uregulowania w przewidywalnej przyszłości mogą prowadzić do wydania decyzji upoważniającej do podjęcia wzmocnionej współpracy.
51 Skarżący podnoszą, że zarówno w momencie wystąpienia przez Komisję do Rady z wnioskiem o udzielenie upoważnienia, jak i w chwili przyjęcia zaskarżonej decyzji wciąż istniały realne szanse wypracowania kompromisu. Twierdzą oni również, że negocjacje dotyczące porozumienia w sprawie jednolitego patentu i jego systemu językowego nie były tak różnorodne i głębokie, jak utrzymują Rada i popierający ją interwenienci.
52 W tym względzie należy przypomnieć, że w ramach procedury prowadzącej do przyjęcia decyzji upoważniającej do podjęcia wzmocnionej współpracy uczestniczą Komisja, która występuje z właściwym wnioskiem, Parlament Europejski, który go zatwierdza, i Rada, która przyjmuje ostateczną decyzję upoważniającą do podjęcia wzmocnionej współpracy.
53 Przyjmując rzeczoną ostateczną decyzję, Rada znajduje się w najlepszym położeniu, by ocenić, czy państwa członkowskie wykazują wolę znalezienia kompromisu i są w stanie przedstawić propozycje prowadzące do uchwalenia uregulowań dla Unii jako całości w przewidywalnej przyszłości.
54 Trybunał powinien zatem w ramach przeprowadzania kontroli poszanowania wymogu przyjęcia decyzji upoważniającej do podjęcia wzmocnionej współpracy jedynie w ostateczności zbadać, czy Rada starannie i bezstronnie rozważyła istotne w tym względzie argumenty i czy wniosek, do którego doszła, został wystarczająco uzasadniony.
55 W niniejszym wypadku Rada należycie wzięła pod uwagę fakt, że proces prawodawczy wszczęty w celu ustanowienia jednolitego patentu na poziomie Unii rozpoczął się w 2000 r., przechodząc przez kilka etapów odtworzonych przez rzecznika generalnego w pkt 119–123 opinii i opisanych szczegółowo we wniosku dotyczącym podjęcia wzmocnionej współpracy przedstawionym przez Komisję w dniu 14 grudnia 2010 r. [COM(2010) 790 wersja ostateczna, s. 3–6], a także, w sposób bardziej zwięzły, w motywach 3 i 4 zaskarżonej decyzji.
56 Okazuje się również, że liczne, różnorodne formuły systemów językowych dla jednolitego patentu zostały przedyskutowane przez państwa członkowskie w ramach Rady i że żaden z tych systemów, niezależnie od tego, czy zawierał element kompromisu, czy nie, nie zdobył poparcia mogącego prowadzić do przyjęcia na poziomie Unii kompletnego „pakietu prawodawczego” w przedmiocie takiego patentu.
57 Ponadto skarżący nie przedstawili żadnego konkretnego dowodu, za pomocą którego można by odeprzeć twierdzenie Rady, że wystarczającego poparcia dla któregokolwiek z proponowanych lub możliwych systemów językowych brakowało także w momencie wystąpienia z wnioskami o podjęcie wzmocnionej współpracy, w chwili przedstawienia Radzie przez Komisję wniosku dotyczącego upoważnienia do jej podjęcia oraz w dacie przyjęcia zaskarżonej decyzji.
58 Co się tyczy wreszcie uzasadnienia zaskarżonej decyzji, należy przypomnieć, że akt wydany w okolicznościach dobrze znanych zainteresowanym może być uzasadniony w sposób skrócony (wyrok z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie C‑335/09 P Polska przeciwko Komisji, pkt 152 i przytoczone tam orzecznictwo). Zważywszy na udział skarżących w negocjacjach i na zawarte we wniosku, który miał prowadzić do przyjęcia zaskarżonej decyzji, szczegółowe przedstawienie bezowocnych etapów poprzedzających jej przyjęcie, nie można uznać, że wspomniana decyzja jest dotknięta brakiem uzasadnienia mogącym prowadzić do stwierdzenia jej nieważności.
59 W świetle powyższego należy oddalić zarzut dotyczący naruszenia wymogu, zgodnie z którym decyzja upoważniająca do podjęcia wzmocnionej współpracy może zostać przyjęta jedynie w ostateczności.
W przedmiocie zarzutu czwartego, dotyczącego naruszeń art. 20 ust. 1 TUE, art. 118 TFUE, 326 TFUE i 327 TFUE
W przedmiocie podnoszonego naruszenia art. 20 ust. 1 TUE
– Argumentacja stron
60 W opinii Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej Rada błędnie uznała, że omawiana wzmocniona współpraca realizuje cele określone w art. 20 ust. 1 TUE, tworząc wyższy niż występujący obecnie stopień integracji. Podnoszą oni, że istnieje już pewien stopień jednolitości wynikający ze zgodności ustawodawstw wszystkich państw członkowskich z postanowieniami KPE. Stworzenie jednolitego patentu obejmującego jedynie część Unii może ich zdaniem naruszyć tę jednolitość, a nie ją poprawić.
61 Rada i popierający ją interwenienci przypominają, że zarówno patenty krajowe, jak i patenty europejskie ważne w jednym lub w więcej niż jednym państwie członkowskim przyznają jedynie ochronę krajową. Jednolity patent, którego dotyczy zaskarżona decyzja, pozwoliłby przedsiębiorstwom na uzyskanie jednolitej ochrony w 25 państwach członkowskich. Jednolita ochrona w całej Unii byłaby oczywiście jeszcze bardziej korzystna dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, ale wzmocniona współpraca pozwoliłaby przynajmniej zbliżyć się do tego celu i prowadziłaby zatem do głębszej integracji.
– Ocena Trybunału
62 Jak wskazali Rada i popierający ją interwenienci, patenty europejskie uzyskane zgodnie z regułami KPE nie przyznają jednolitej ochrony w państwach będących stronami tej konwencji, lecz zapewniają w każdym z tych państw ochronę, której zakres jest definiowany przez prawo krajowe. Natomiast jednolity patent, którego dotyczy zaskarżona decyzja, przyznawałby jednolitą ochronę na terytorium wszystkich państw członkowskich uczestniczących we wzmocnionej współpracy.
63 W konsekwencji argumentacja skarżących, zgodnie z którą przyznawana przez ten jednolity patent ochrona nie przyniosłaby pod względem jednolitości, a więc integracji, korzyści w stosunku do sytuacji wynikającej z wprowadzenia reguł przewidzianych w KPE, musi zostać oddalona jako bezzasadna.
W przedmiocie podnoszonego naruszenia art. 118 TFUE
– Argumentacja stron
64 Republika Włoska przypomina, że art. 118 TFUE przewiduje stworzenie europejskich praw własności intelektualnej w celu zapewnienia, za pomocą scentralizowanych „na poziomie Unii” systemów zezwoleń, koordynacji i nadzoru, jednolitej ochrony „w Unii”. Tymczasem Rada zezwoliła na stworzenie prawa, które właśnie nie byłoby ważne w całej Unii.
65 Rada i popierający ją interwenienci podtrzymują swoje stanowisko, zgodnie z którym przewidziany w zaskarżonej decyzji jednolity patent pozwala przedsiębiorstwom na skorzystanie z jednolitego systemu ochrony w 25 państwach członkowskich i poprawia w ten sposób funkcjonowanie rynku wewnętrznego.
– Ocena Trybunału
66 Z art. 326 akapit pierwszy TFUE wynika, że wykonywanie kompetencji Unii w formie wzmocnionej współpracy musi odbywać się w poszanowaniu, oprócz innych postanowień traktatów, także tego, na mocy którego przyznano tę kompetencję. Wzmocniona współpraca, której dotyczą niniejsze skargi, musi w konsekwencji być zgodna z art. 118 TFUE.
67 W świetle tego obowiązku zgodności z art. 118 TFUE w drodze omawianej tu wzmocnionej współpracy muszą zostać ustanowione środki dotyczące tworzenia europejskich praw własności intelektualnej w celu zapewnienia jednolitej ochrony praw własności intelektualnej.
68 Jeżeli chodzi natomiast o zawarte w art. 118 TFUE wyrażenia „w Unii” i „na poziomie Unii”, należy stwierdzić, że właściwe dla okoliczności, iż kompetencja przyznana przez to postanowienie jest wykonywana w formie wzmocnionej współpracy, jest to, że stworzone w ten sposób prawa własności intelektualnej, przyznana na ich podstawie jednolita ochrona oraz związane z nimi systemy będą obowiązywać nie w całej Unii, lecz jedynie na terytorium uczestniczących państw członkowskich. Ta daleka od stanowienia naruszenia art. 118 TFUE konsekwencja wynika w sposób konieczny z art. 20 ust. 4 TUE, który stanowi, że „[a]kty przyjmowane w ramach wzmocnionej współpracy wiążą wyłącznie uczestniczące państwa członkowskie”.
69 W rezultacie argumentacja dotycząca naruszenia art. 118 TFUE jest bezzasadna.
W przedmiocie podnoszonego naruszenia art. 326 akapit drugi TFUE
– Argumentacja stron
70 Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska przypominają brzmienie art. 326 akapit drugi TFUE, zgodnie z którym wzmocniona współpraca „nie może naruszać rynku wewnętrznego ani spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej [oraz] [n]ie może ona stanowić przeszkody ani dyskryminacji w handlu między państwami członkowskimi, ani prowadzić do zakłócenia konkurencji między nimi”.
71 Omawiana wzmocniona współpraca naruszałaby całokształt tych zasad i celów. Stworzenie jednolitej ochrony innowacji jedynie w części Unii sprzyjałoby kumulacji działalności związanej z produktami innowacyjnymi w tej części Unii na niekorzyść państw członkowskich, które nie uczestniczą w tym projekcie.
72 Ponadto omawiana wzmocniona współpraca stanowiłaby źródło zakłócenia konkurencji i dyskryminacji niektórych przedsiębiorstw ze względu na fakt, że handel produktami innowacyjnymi będzie zgodnie z systemem językowym przewidzianym w motywie 7 zaskarżonej decyzji ułatwiony dla przedsiębiorstw pracujących w językach niemieckim, angielskim lub francuskim. Przewidywana wzmocniona współpraca ograniczyłaby ponadto mobilność naukowców pochodzących z państw członkowskich, które nie uczestniczą w tej współpracy, lub z państw członkowskich, których językiem oficjalnym nie jest niemiecki, angielski lub francuski, ponieważ system językowy przewidziany przez tę decyzję utrudni tym naukowcom dostęp do informacji o zasięgu poszczególnych patentów.
73 Omawiana wzmocniona współpraca naruszałaby także spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną Unii, ponieważ zakłóciłaby spójny rozwój polityki przemysłowej i zwiększyłaby różnice między państwami członkowskimi w zakresie technologii.
74 Rada oraz popierający ją interwenienci uważają, że zarzut ten jest oparty na założeniach wynikających ze spekulacji. Ponadto do fragmentacji rynku przyczynia się nie zaskarżona decyzja, ale aktualna sytuacja, w której ochrona przyznawana na mocy patentu europejskiego ma charakter krajowy. Dodatkowo w zakresie, w jakim argumentacja skarżących jest oparta na planowanym systemie językowym, ich skargi są niedopuszczalne, ponieważ ostateczne cechy tego systemu językowego nie zostały ustalone w zaskarżonej decyzji.
– Ocena Trybunału
75 Z tych samych względów, co przedstawione w pkt 68 niniejszego wyroku, nie można skutecznie twierdzić, że upoważniając do stworzenia jednolitego patentu obowiązującego w uczestniczących państwach członkowskich, a nie w całej Unii, zaskarżona decyzja narusza rynek wewnętrzny lub spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną Unii.
76 W zakresie, w jakim skarżący odwołują się również, w celu wykazania takiego naruszenia rynku wewnętrznego oraz dyskryminacji i zakłócenia konkurencji, do systemu językowego wskazanego w motywie 7 zaskarżonej decyzji, należy stwierdzić, że zgodność tego systemu z prawem Unii nie może być przedmiotem badania w ramach niniejszych skarg.
77 Jak sprecyzowano bowiem we wspomnianym motywie 7 zaskarżonej decyzji, opisany w nim system językowy odpowiada jedynie wnioskowi Komisji wzbogaconemu o elementy kompromisu zaproponowane przez państwo członkowskie zapewniające prezydencję Rady Unii w momencie wystąpienia z wnioskami o podjęcie wzmocnionej współpracy. System językowy w takiej formie, jak został on przedstawiony w tym motywie, znajdował się zatem dopiero w fazie przygotowawczej w momencie przyjęcia zaskarżonej decyzji i nie jest jej elementem konstytutywnym.
78 Wynika z tego, że argumentacja dotycząca naruszenia art. 326 TFUE jest w części niedopuszczalna i w pozostałym zakresie bezzasadna.
W przedmiocie podnoszonego naruszenia art. 327 TFUE
– Argumentacja stron
79 Wbrew temu, co zapisane w art. 327 TFUE, omawiana wzmocniona współpraca nie jest zdaniem Królestwa Hiszpanii podejmowana w poszanowaniu praw państw członkowskich, które w niej nie uczestniczą. W szczególności naruszone zostało prawo Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej do uczestniczenia w tej współpracy w przyszłości, ponieważ Rada faworyzuje system językowy, którego te dwa państwa członkowskie nie akceptują.
80 Zdaniem Rady i popierających ją interwenientów zarzut ten jest oparty na błędnym założeniu, że istnieje faktyczna lub prawna niemożność uczestnictwa Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej w tej współpracy.
– Ocena Trybunału
81 Na podstawie art. 327 TFUE wzmocniona współpraca zatwierdzona zaskarżoną decyzją nie może naruszać „kompetencji, praw i obowiązków” Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej jako państw członkowskich nieuczestniczących w tej współpracy.
82 Otóż zaskarżona decyzja w żaden sposób nie narusza kompetencji, praw czy obowiązków tych dwóch państw członkowskich. Nie można bowiem zakwalifikować jako naruszenia ich kompetencji, praw i obowiązków wskazanej w tej decyzji perspektywy wprowadzenia systemu językowego, któremu Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska się sprzeciwiają. O ile zasadnicze znaczenie ma oczywiście to, by wzmocniona współpraca nie prowadziła do przyjęcia środków, które uniemożliwią nieuczestniczącym w niej państwom członkowskim wykonywanie ich kompetencji, praw i wywiązanie się z ciążących na nich obowiązków, o tyle uczestnicy tej współpracy mogą ustanowić reguły, z którymi te nieuczestniczące państwa nie zgodziłyby się, gdyby brały w niej udział.
83 Ustanowienie takich reguł nie wpływa ponadto w żaden sposób na możliwość przystąpienia do wzmocnionej współpracy przez nieuczestniczące państwa członkowskie. Jak przewiduje art. 328 ust. 1 akapit pierwszy TFUE, od chwili ustanowienia owej współpracy takie przystąpienie obwarowane jest warunkiem przestrzegania aktów przyjętych już przez uczestniczące państwa członkowskie w ramach tejże współpracy.
84 Ponadto należy zauważyć, że Królestwo Hiszpanii i Republika Włoska nie odparły argumentów wyłożonych w zdaniach drugim, trzecim i czwartym motywu 14 zaskarżonej decyzji.
85 Stąd też argumentacja dotycząca naruszenia art. 327 TFUE jest również bezzasadna.
86 Z powyższego wynika, że czwarty z zarzutów podniesionych przez skarżących na poparcie ich skarg, dotyczący naruszenia art. 20 ust. 1 TUE, art. 118 TFUE, 326 TFUE i 327 TFUE, należy oddalić.
W przedmiocie zarzutu piątego, dotyczącego naruszenia systemu sądowniczego Unii
Argumentacja stron
87 Królestwo Hiszpanii przypomina, że system sądowniczy Unii wspiera się na kompletnym systemie środków odwoławczych i procedur mających na celu zapewnienie kontroli zgodności z prawem aktów wydawanych przez jej instytucje. Rada naruszyła ten system, upoważniając do podjęcia wzmocnionej współpracy bez bliższego określenia planowanej sądowej ochrony prawnej. Oczywiście w odniesieniu do każdego aktu prawa nie jest konieczne stworzenie wtórnego odrębnego systemu sądowniczego, jednak Królestwo Hiszpanii uważa, że właściwy system sądowniczy powinien niemniej zostać sprecyzowany w akcie, który zezwala na tworzenie nowych europejskich praw własności intelektualnej.
88 Rada i popierający ją interwenci podnoszą, że Trybunał miał już okazję wyjaśnić w pkt 62 opinii 1/09 z dnia 8 marca 2011 r., Zb.Orz. s. I‑1137, że art. 262 TFUE przewiduje jedynie możliwość stworzenia szczególnych środków odwoławczych w ramach sporów związanych ze stosowaniem aktów Unii, które tworzą europejskie prawa własności intelektualnej, natomiast nie nakazuje stworzenia szczególnych ram sądowniczych. W każdym razie nie jest absolutnie konieczne, by decyzja, na podstawie której wydano upoważnienie do podjęcia wzmocnionej współpracy, zawierała szczegółowe zapisy dotyczące sądowej ochrony prawnej, która zostanie ustanowiona w ramach tej współpracy.
Ocena Trybunału
89 Będące przedmiotem niniejszych skarg upoważnienie do podjęcia wzmocnionej współpracy zostało udzielone przez Radę na podstawie art. 329 ust. 1 TFUE, a mianowicie na wniosek Komisji zatwierdzony przez Parlament.
90 Sam wniosek Komisji został oparty na wnioskach państw członkowskich wyrażających wolę podjęcia omawianej wzmocnionej współpracy. Wnioski te powinny były zgodnie ze wspomnianym art. 329 ust. 1 TFUE określać „zakres zastosowania i cele przewidywanej wzmocnionej współpracy”.
91 Z akt sprawy wynika, że zarówno rzeczone wnioski, jak i wniosek Komisji zawierały takie wskazania. Wskazania te zostały też przejęte w zaskarżonej decyzji, w szczególności w motywach 6 i 7 tego aktu.
92 Rada nie była zobowiązana dostarczyć w zaskarżonej decyzji dodatkowych informacji dotyczących szczegółów systemu przyjętego przez uczestników omawianej wzmocnionej współpracy. Przedmiotem tej decyzji było bowiem jedynie upoważnienie państw członkowskich występujących z wnioskiem o nawiązanie wzmocnionej współpracy do jej podjęcia. A zatem to do tych ostatnich należy stworzenie, za pośrednictwem instytucji Unii w trybie przewidzianym w art. 20 TUE i art. 326–334 TFUE, jednolitego patentu i ustanowienie rządzących nim reguł, w tym ewentualnie szczególnych reguł dotyczących sądowej ochrony prawnej.
93 Wynika z tego, że również zarzut piąty należy oddalić.
94 Ponieważ żaden z zarzutów wysuwanych przez Królestwo Hiszpanii i Republikę Włoską na poparcie ich skarg nie podlega uwzględnieniu, skargi te należy oddalić.
W przedmiocie kosztów
95 Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Wobec tego, że Rada wniosła o obciążenie Królestwa Hiszpanii i Republiki Włoskiej kosztami postępowania, należy postanowić, iż każde z tych państw członkowskich pokryje, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Radę, odpowiednio, w sprawach C‑274/11 i C‑295/11.
96 Na podstawie art. 140 § 1 regulaminu postępowania państwa członkowskie i instytucje interweniujące w sprawie pokrywają własne koszty.
Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:
1) Skargi zostają oddalone.
2) Królestwo Hiszpanii pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Radę Unii Europejskiej w sprawie C‑274/11.
3) Republika Włoska pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Radę Unii Europejskiej w sprawie C‑295/11.
4) Królestwo Belgii, Republika Czeska, Republika Federalna Niemiec, Republika Francuska, Irlandia, Republika Łotewska, Węgry, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Parlament Europejski oraz Komisja Europejska pokrywają własne koszty.
Podpisy