KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
KOKOTT
ippreżentati fid-29 ta’ April 2010 1(1)
Kawża C‑550/07 P
Akzo Nobel Chemicals Ltd et
vs
Il-Kummissjoni Ewropea
“Appell – Kompetizzjoni – Proċedura amministrattiva – Setgħat investigattivi tal-Kummissjoni – Dokumenti kkuppjati matul investigazzjoni u sussegwentement imdaħħla fil-fajl – Protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti (“legal professional privilege”) – Komunikazzjoni interna ma’ avukat ta’ kumpannija – Avukat li għandu relazzjoni ta’ impjieg mal-klijent tiegħu – Artikolu 14 tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17 – Regolament (KE) Nru 1/2003”
I – Introduzzjoni
1. Il-protezzjoni tal-komunikazzjonijiet bejn avukat u l-klijenti tiegħu, li għandha n-natura ta’ dritt fundamentali (jew “kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti” (2)), testendi, abbażi tad-dritt tal-Unjoni Ewropea, anki għall-iskambju intern ta’ opinjonijiet u informazzjoni bejn id-diriġenti ta’ impriża u l-avukat ta’ kumpannija li jkun impjegat magħha (3)? Din hija essenzjalment il-kwistjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja qed tintalab tirriżolvi f’din il-proċedura ta’ appell (4). L-importanza prattika ta’ din il-kwistjoni għall-applikazzjoni u l-implementazzjoni futura tad-dritt Ewropew fil-qasam tal-kompetizzjoni ma għandhiex tiġi sottovalutata, u lanqas ma tilfet b’ebda mod ir-rilevanza tagħha wara l-immodernizzar tad-dritt proċedurali dwar l-akkordji li sar mir-Regolament (KE) Nru 1/2003 (5).
2. Din il-kawża toriġina minn tfittxija (l-hekk imsejħa investigazzjoni) li l-Kummissjoni Ewropea, bħala awtorità tal-kompetizzjoni, wettqet fi Frar 2003 fir-Renju Unit fil-bini ta’ Akzo Nobel Chemicals Ltd. (Akzo) u Akcros Chemicals Ltd. (Akcros) (6). F’dik l-okkażjoni l-aġenti tal-Kummissjoni kienu ħadu fotokopji ta’ xi dokumenti li skont ir-rappreżentanti ta’ Akzo u Akcros ma setgħux jiġu ssekwestrati, peress li fil-fehma tagħhom kienu koperti mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti.
3. F’dan ir-rigward qamet kwistjoni bejn iż-żewġ impriżi msemmija hawn fuq u l-Kummissjoni. Akzo u Akcros ressqu żewġ rikorsi quddiem il-Qorti tal-Prim’Istanza (li issa saret il-“Qorti Ġenerali”): l-ewwel wieħed, kontra d-deċiżjoni li permezz tagħha l-Kummissjoni imponiet l-investigazzjoni, u t-tieni wieħed kontra d-deċiżjoni tal-istess Kummissjoni li ddaħħal fil-fajl ċerti dokumenti kkontestati. B’sentenza tas-17 ta’ Settembru 2007 (7) (iktar ’il quddiem is-“sentenza appellata”), il-Qorti Ġenerali ċaħdet l-ewwel rikors bħala inammissibbli u t-tieni wieħed bħala infondat.
4. Din il-proċedura ta’ appell tikkonċerna esklużivament il-kwistjoni jekk il-Qorti Ġenerali kinitx korretta meta ċaħdet it-tieni rikors abbażi li kien infondat. F’din il-fażi tal-proċedura, għandom jiġu kkunsidrati tnejn biss mid-dokumenti inkwistjoni. Dawn jikkonsistu f’kopji stampati ta’ messaġġi elettroniċi skambjati bejn id-direttur ġenerali ta’ Akcros u impjegat tal-uffiċċju legali intern fi ħdan il-grupp ta’ Akzo, li kien ukoll membru tal-Kamra tal-Avukati Olandiża.
II – Kuntest ġuridiku
5. Il-kuntest ġuridiku ta’ din il-kawża jirriżulta mir-Regolament tal-Kunsill Nru 17 (8), li l-Artikolu 14 tiegħu jipprovdi hekk:
“1. Fit-twettiq tad-doveri mogħtija lilha mill-Artikolu [105 TFUE] u mid-dispożizzjonijiet adottati taħt l-Artikolu [103 TFUE], il-Kummissjoni tista’ twettaq l-investigazzjonijiet kollha meħtieġa fl-impriżi jew assoċjazzjonijiet ta' impriżi.
Għal dan il-għan l-uffiċjali awtorizzati mill-Kummissjoni għandhom is-setgħa:
a) li jeżaminaw il-kotba u dokumenti oħra tan-negozju;
b) li jieħdu kopji jew biċċiet mill-kotba u d-dokumenti tan-negozju;
ċ) li jitolbu spjegazzjonijiet orali fuq il-post;
d) li jidħlu f'kull fond, art u mezzi tat-trasport ta’ l-impriżi.
2. L-uffiċjali tal-Kummissjoni awtorizzati għall-għan ta’ dawn l-investigazzjonijiet għandhom jeżerċitaw is-setgħat tagħhom mat-turija ta’ awtorizzazzjoni bil-miktub [...].
3. Impriżi u assoċjazzjonijiet ta’ impriżi għandhom jissottomettu ruħhom għall-investigazzjonijiet ordnati mid-deċiżjoni tal-Kummissjoni. Id-deċiżjoni għandha tispeċifika s-suġġett in materja u l-għan ta’ l-investigazzjoni [...].
[…]”.
6. Ir-Regolament (KE) Nru 1/2003, li mmodernizza d-dritt Komunitarju proċedurali dwar akkordji u li ssostitwixxa r-Regolament tal-Kunsill Nru 17, mhuwiex applikabbli ratione temporis għal din il-kawża, peress li l-fatti rilevanti seħħew qabel l-1 ta’ Mejju 2004 (9).
III – ll-fatti li wasslu għall-kawża
A – L-investigazzjonijiet li saru mill-Kummissjoni u l-konsegwenzi amministrattivi tagħhom
7. Kif jirriżulta mill-fatti kkonstatati mill-Qorti Ġenerali (10), din il-kawża oriġinat minn proċedura ta’ investigazzjoni mwettqa mill-Kummissjoni Ewropea bħala awtorità tal-kompetizzjoni. Fil-bidu tal-2003, il-Kummissjoni ordnat permezz ta’ deċiżjoni (11), skont l-Artikolu 14(3) tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17, li ssir investigazzjoni fil-konfront ta’ Akzo u Akcros kif ukoll tas-sussidjarji tagħhom, biex jinkisbu provi dwar il-possibbiltà ta’ prattiki antikompetittivi (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni li timponi l-investigazzjoni”). B’dik id-deċiżjoni il-kumpanniji msemmija hawn fuq ġew obbligati jissottomettu ruħhom għal dawk l-investigazzjonijiet.
8. Bis-saħħa tal-imsemmija deċiżjoni li timponi l-investigazzjoni, tat-12 u tat-13 ta’ Frar 2003, xi uffiċjali tal-Kummissjoni, assistiti minn rappreżentanti tal-Office of Fair Trading (OFT) (12), wettqu investigazzjoni fil-bini ta’ Akzo u Akcros li jinsabu f’Eccles, Manchester (ir-Renju Unit) (13). Matul dawn l-investigazzjonijiet, l-uffiċjali tal-Kummissjoni ħadu kopji ta’ numru kunsiderevoli ta’ dokumenti.
9. Matul dawk l-operazzjonijiet, ir-rappreżentanti ta’ Akzo u Akcros avżaw lill-uffiċjali tal-Kummissjoni li ċerti dokumenti setgħu kienu koperti mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukat u klijent. L-uffiċjali tal-Kummissjoni wieġbu billi rreferew għall-ħtieġa li jagħtu daqqa t’għajn lid-dokumenti inkwistjoni sabiex ikunu jistgħu jiffurmaw opinjoni dwar jekk l-imsemmija dokumenti jibbenefikawx minn tali protezzjoni. Wara diskussjoni twila, u wara li l-uffiċjali tal-Kummissjoni u tal-OFT wissew lir-rappreżentanti ta’ Akzo u ta’ Akcros dwar il-konsegwenzi jekk jiġu ostakolati l-operazzjonijiet ta’ investigazzjoni, ġie stabbilit li l-uffiċjal li kien qed imexxi l-investigazzjoni kellu jeżamina fil-qosor id-dokumenti inkwistjoni fil-preżenza ta’ rappreżentant ta’ Akzo u Akcros.
10. Matul l-eżaminazzjoni ta’ dawk id-dokumenti, inqalgħet kwistjoni dwar diversi dokumenti li l-Qorti Ġenerali – hekk kif laqgħet it-talbiet ta’ Akzo u Akcros – qassmet f’żewġ kategoriji ta’ dokumenti (serje “A” u serje “B”).
11. Is-serje “A” kienet tikkonsisti f’żewġ dokumenti. L-ewwel wieħed minn dawk id-dokumenti huwa memorandum ittajpjat ta’ żewġ paġni, tas-16 ta’ Frar 2000, tad-direttur ġenerali tal-Akcros, indirizzat lil wieħed mis-superjuri tiegħu, u li, abbażi ta’ dak li ġie affermat mir-rikorrenti, fih informazzjoni miġbura mill-awtur tiegħu f’laqgħat interni ma’ impjegati oħrajn bil-għan li jintalab parir legali estern fir-rigward ta’ programm ta’ konformità mad-dritt tal-kompetizzjoni, stabbilit minn Akzo. It-tieni dokumenti huwa kopja oħra tal-istess memorandum, li fuqu hemm noti miktuba bl-idejn li jirreferu għal kuntatti ma’ avukat ta’ Akzo u Akcros, fejn jissemma anki ismu.
12. Wara li kisbu kjarifiki mir-rikorrenti dwar dawn iż-żewġ dokumenti, l-uffiċjali tal-Kummissjoni kienu tal-fehma li ma setgħux jaslu immedjatament għal deċiżjoni definittiva dwar il-protezzjoni li minnha setgħu jibbenefikaw mid-dokumenti inkwistjoni. L-imsemmija uffiċjali, għaldaqstant, ħadu kopja ta’ dawk id-dokumenti u poġġewhom f’envelopp issiġillat li huma ħadu magħhom mat-tmiem tal-investigazzjoni.
13. Anki s-serje “B” tikkonsisti f’għadd ta’ dokumenti. Dawn jikkonsistu, minn naħa waħda, f’ġabra ta’ noti miktuba bl-idejn mid-direttur ġenerali ta’ Akcros, li r-rikorrenti jsostni li ttieħdu f’laqgħat ma’ impjegati u ntużaw għall-abbozzar tal-memorandum ittajpjat imdaħħal fis-serje “A”. Min-naħa l-oħra, hemm żewġ messaġġi elettroniċi skambjati bejn id-direttur ġenerali ta’ Akcros u l-koordinatur ta’ Akzo għar-regoli dwar il-kompetizzjoni, S., avukat irreġistrat mal-Kamra tal-Avukati Olandiża, li meta seħħew il-fatti, kien membru tad-dipartiment legali tal-grupp Akzo u b’hekk impjegat fuq bażi permanenti ma’ dik l-impriża.
14. Wara li eżamina d-dokumenti tas-serje “B” u wara li kiseb il-kjarifiki ta’ Akzo u Akcros, l-uffiċjal tal-Kummissjoni responsabbli mill-investigazzjoni wasal għall-konklużjoni li dawk id-dokumenti ċertament ma kinux jibbenefikaw mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukat u klijent. Għaldaqstant, huwa ħa kopja u daħħalha fil-fajl, mingħajr ma żammha separatament f’envelopp issiġillat.
15. Fis-17 ta’ Frar 2003, Akzo u Akcros indirizzaw ittra lill-Kummissjoni fejn huma taw ir-raġunijiet għalfejn, fil-fehma tagħhom, id-dokumenti tas-serje “A” u dawk tas-serje “B” kienu protetti bil-kunfidenzjalità. Permezz ta’ komunikazzjoni tal-1 ta’ April 2003, il-Kummissjoni infurmat lill-impriżi msemmija hawn fuq li l-argumenti ppreżentati fl-ittra tagħhom tas-17 ta’ Frar 2003 ma kinux jippermettulha tikkonkludi li d-dokumenti inkwistjoni kienu koperti bil-kunfidenzjalità. Hija, madankollu, tathom il-possibbiltà li jippreżentaw osservazzjonijiet dwar dawk il-konklużjonijiet preliminari fi żmien ġimagħtejn, u li mal-iskadenza ta’ dak it-terminu kienet ser tiġi adottata deċiżjoni definittiva.
16. B’deċiżjoni tat-8 ta’ Mejju 2003 (14), il-Kummissjoni ċaħdet it-talba biex tirrikonoxxi fil-konfront ta’ Akzo u Akcros, fir-rigward tad-dokumenti inkwistjoni, il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukat u klijent (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni ta’ ċaħda”). Fl-Artikolu 1 ta’ dik id-deċiżjoni, il-Kummissjoni ċaħdet it-talba ta’ Akzo u Akcros biex jintraddu lura d-dokumenti tas-serje “A” u tas-serje “B”, u li l-Kummissjoni tiddikjara li dawk id-dokumenti kollha fil-pussess tagħha nqerdu. Fl-Artikolu 2 tad-deċiżjoni ta’ ċaħda, il-Kummissjoni tikkomunika l-intenzjoni tagħha li tiftaħ l-envelopp issiġillat li fih id-dokumenti tas-serje “A” u li ddaħħalhom fil-fajl, għalkemm tindika li mhux ser tagħmel dan qabel ma jiskadi t-terminu għall-preżentata ta’ rikors kontra l-imsemmija deċiżjoni.
B – Il-proċedura ġudizzjarja
1. Il-proċedura ġudizzjarja quddiem il-Qorti Ġenerali
17. Akzo u Akcros ippreżentaw konġuntament żewġ rikorsi għal annullament quddiem il-Qorti Ġenerali, l-ewwel wieħed kontra d-deċiżjoni li timponi l-investigazzjoni (15) (Kawża T‑125/03), u t-tieni wieħed kontra d-deċiżjoni ta’ ċaħda (16) (Kawża T‑253/03). Fir-rigward taż-żewġ deċiżjonijiet, il-partijiet imsemmija hawn fuq talbu wkoll s-sospensjoni provviżorja tal-eżekuzzjoni fis-sens tal-Artikoli 242 KE u 243 KE (li saru l-Artikoli 278 TFUE u 279 TFUE) (Kawżi T‑125/03 R u T‑253/03 R).
18. Fit-8 ta’ Settembru 2003, il-Kummissjoni, fil-kuntest tal-proċedura tas-sospensjoni provviżorja tal-eżekuzzjoni, laqgħet it-talba tal-president tal-Qorti Ġenerali u bagħtitlu, f’pakkett kunfidenzjali, kopja tad-dokumenti tas-serje “B” kif ukoll l-envelopp issiġillat bid-dokumenti tas-serje “A”.
19. Fit-30 ta’ Ottubru 2003, il-President tal-Qorti Ġenerali ċaħad it-talba għal miżuri provviżorji fil-kawża T‑125/03 R (17), waqt li laqa’ parzjalment it-talba għal miżuri provviżorji fil-kawża T‑253/03 R. Għaldaqstant, issospenda l-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni ta’ ċaħda tat-8 ta’ Mejju 2003 fil-parti li tirrigwarda d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tiftaħ l-envelopp issiġillat li kien fih id-dokumenti tas-serje “A”; barra minn hekk ordna li dawk id-dokumenti jinżammu fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali sakemm tingħata d-deċiżjoni sostantiva mill-Qorti Ġenerali. Il-president tal-Qorti Ġenerali ħa wkoll nota tad-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni li ma kinitx ser tagħti aċċess lil terzi għad-dokumenti tas-serje “B” qabel ma tingħata s-sentenza fil-Kawża T‑253/03.
20. Fis-27 ta’ Settembru 2004, il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja, fuq appell tal-Kummissjoni, annulla d-digriet tal-President tal-Qorti Ġenerali, tat-30 ta’ Ottubru 2003, biex jiġu akkordati miżuri provviżorji (18) fil-parti dwar is-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni ta’ ċaħda tat-8 ta’ Mejju 2003 u dwar iż-żamma tad-dokumenti tas-serje “A” fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali. Madankollu, ħa nota tad-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni li ma kinitx ser tagħti aċċess lil terzi għad-dokumenti tas-serje “B” qabel ma tingħata s-sentenza fil-Kawża T‑253/03.
21. B’mod konformi mal-imsemmi digriet, ir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali, b’ittra tal-15 ta’ Ottubru 2004, radd lura lill-Kummissjoni l-envelopp issiġillat li kien fih id-dokumenti tas-serje “A”.
22. Fil-kawżi prinċipali, il-Qorti Ġenerali tat is-sentenza appellata fis-17 ta’ Settembru 2007, li permezz tagħha r-rikors ta’ annullament ta’ Akzo u Akcros kontra d-deċiżjoni li timponi l-investigazzjoni (Kawża T‑125/03) ġie ddikjarat inammissibbli, u r-rikors tagħhom kontra d-deċiżjoni ta’ ċaħda (Kawża T‑253/03) ġie miċħud.
2. Il-proċedura ta’ appell kontra s-sentenza appellata
23. B’att tat-30 ta’ Novembru 2007 (19), Akzo u Akcros ressqu konġuntament dan ir-rikors kontra s-sentenza tas-17 ta’ Settembru 2007. Is-suġġett tar-rikors jirrigwarda biss il-kwistjoni jekk iż-żewġ messaġġi elettroniċi skambjati bejn S. u d-direttur ġenerali ta’ Akcros kinux jibbenefikaw jew le mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità. Ir-rikorrenti jitolbu li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha:
– tannulla s-sentenza appellata sa fejn ċaħdet it-talba għall-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti fil-konfront tal-komunikazzjonijiet mal-avukat intern ta’ Akzo Nobel;
– tannulla d-deċiżjoni ta’ ċaħda tal-Kummissjoni tat-8 ta’ Mejju 2003, sa fejn tirrifjuta li trodd lura l-korrispondenza elettronika mal-avukat intern ta’ Akzo Nobel;
– tikkundanna lill-Kummissjoni tbati l-ispejjeż ta’ dan l-appell u tal-proċeduri quddiem il-Qorti Ġenerali sa fejn jirrigwardaw l-aggravju mqajjem fl-appell preżenti.
24. Il-Kummissjoni, min-naħa l-oħra, titlob li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha:
– tiċħad l-appell;
– tordna lir-rikorrenti jbatu l-ispejjeż.
25. Quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, wara l-proċedura bil-miktub, saru t-trattazzjonijiet dwar l-appell fis-seduta tad-9 ta’ Frar 2010.
3. Partijiet oħrajn fil-proċedura u intervenjenti ġodda
26. Fil-proċeduri tal-ewwel istanza, il-Qorti Ġenerali ħalliet jintervjenu fil-Kawżi T‑125/03 u T‑253/03 insostenn tat-talbiet ta’ Akzo u Akcros lil dawn l-assoċjazzjonijiet (20): Conseil des barreaux européens (CCBE, Kunsill ta’ Kmamar tal-Avukati Ewropej), Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten (ARNOVA, Ordni Olandiż tal-Avukati), European Company Lawyers Association (ECLA, Assoċjazzjoni Ewropea ta’ Avukati tal-Kumpanniji), American Corporate Counsel Association – European Chapter (ACCA, Assoċjazzjoni Amerikana ta’ Konsulenti fid-Dritt tal-Kumpanniji – Sezzjoni Ewropea), u International Bar Association (IBA, Assoċjazzjoni Internazzjonali tal-Kmamar tal-Avukati). Dawn l-assoċjazzjonijiet qed jipparteċipaw ukoll f’din il-proċedura ta’ appell bħala partijiet oħrajn insostenn ta’ Akzo u Akcros.
27. Fil-proċedura ta’ appell, il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod konformi mal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 40 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja, kif ukoll mal-Artikolu 93(1) moqri flimkien mal-Artikolu 123 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, aċċetta bħala intervenjenti insostenn tat-talbiet ta’ Akzo u Akcros lil dawn l-Istati Membri (21): ir-Repubblika tal-Irlanda, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi u r-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq.
28. Il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja min-naħa l-oħra ċaħad, fil-proċedura ta’ appell, ir-rikorsi ta’ intervent insostenn tat-talbiet ta’ Akzo u Akcros ippreżentati minn dawn l-assoċjazzjonijiet, inkwantu ma wrewx li għandhom interess leġittimu fil-mod kif tinqata’ l-kawża (it-tieni paragrafu tal-Artikolu 40 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja) (22): Association of General Counsel and Company Secretaries of the FTSE 100 (GC 100), Chamber of Commerce of the United States of America (CCUSA, Kamra tal-Kummerċ tal-Istati Uniti tal-Amerka), International Chamber of Commerce (ICC, Kamra tal-Kummerċ Internazzjonali), American Bar Association (ABA, Assoċjazzjoni tal-Kamra tal-Avukati Amerikana), Law Society of England and Wales (LSEW), u United States Council for International Business (USCIB).
29. Fl-ewwel istanza, il-Qorti Ġenerali kienet diġà ċaħdet ir-rikorsi ta’ intervent insostenn tat-talbiet ta’ Akzo u Akcros fil-Kawżi T-125/03 u T-253/03, ippreżentati minn żewġ assoċjazzjonijiet oħrajn (23): European Council on Legal Affairs (Kunsill Ewropew dwar Affarijiet Legali) u Section on Business Law of the International Bar Association (Sezzjoni tad-Dritt Kummerċjali tal-Assoċjazzjoni Internazzjonali ta’ Kmamar tal-Avukati).
C – Il-konklużjoni interim tal-proċedura amministrattiva min-naħa tal-Kummissjoni
30. Kif il-Kummissjoni kkomunikat lill-Qorti tal-Ġustizzja wara t-tmiem tal-fażi bil-miktub tal-proċedura ta’ appell, il-proċedura amministrattiva, li fil-kuntest tagħha saru l-investigazzjonijiet fil-bini ta’ Akzo u Akcros fl-2003, fil-frattemp ġiet konkluża. B’deċiżjoni tal-11 ta’ Novembru 2009, ibbażata fuq l-Artikolu 81 KE flimkien mal-Artikoli 7 u 23(2) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003, il-Kummissjoni imponiet multi li jammontaw għal total ta’ EUR 173 860 400 kontra erbgħa u għoxrin produtturi ta’ addittivi għal materjali tal-plastik (24). Fost id-destinatarji ta’ dik id-deċiżjoni hemm, minbarra Akcros Chemicals Ltd., anki xi kumpanniji tal-grupp Akzo-Nobel, iżda mhux il-kumpannija Akzo Nobel Chemicals Ltd.
31. Il-Kummissjoni sostniet, mingħajr ma ġiet ikkontestata, li hija ma bbażatx ruħha fuq iż-żewġ messaġġi elettroniċi inkwistjoni fl-imsemmija deċiżjoni tal-11 ta’ Novembru 2009 li timponi l-multi.
IV – Kunsiderazzjonijiet ġuridiċi
32. Fl-appell tagħhom, Akzo u Akcros ma jerġgħux iqajmu l-kwistjonijiet kollha li kienu s-suġġett tal-proċedura fl-ewwel istanza. Minflok, il-kwistjoni ġuridika fil-proċedura ta’ appell hija limitata biss għal parti mid-dokumenti tas-serje “B”, b’mod partikolari iż-żewġ messaġġi elettroniċi skambjati bejn S. u d-direttur ġenerali ta’ Akcros, li l-Kummissjoni kienet ħadet kopja tagħhom għall-fajl matul l-investigazzjoni.
A – Interess ġuridiku
33. Qabel ma jiġu eżaminati l-merti tal-appell, għandu jiġi vverifikat jekk Akzo u Akcros għandhomx interess ġuridiku f’din il-kawża.
34. Ir-rekwiżit tal-interess ġuridiku jiggarantixxi, fuq il-livell proċedurali, li l-qrati ma jintalbux biex jagħtu parir fuq kwistjonijiet ta’ dritt purament ipotetiċi. L-interess ġuridiku b’hekk jirrappreżenta kundizzjoni assoluta ta’ ammissibbiltà li għandha tiġi eżaminata ex officio u tista’ tirriżulta li hija rilevanti f’diversi fażijiet tal-proċedura. Huwa evidenti li l-interess ġuridiku għandu jeżisti sa mid-data tal-preżentata tar-rikors jew tal-appell; madankollu, għandu jkompli jeżisti wara dik id-data u sat-tmiem tad-deċiżjoni tal-Qorti dwar il-merti (25).
35. L-interess ġuridiku jibqa’ jeżisti sakemm ir-rikors, bl-eżitu tiegħu, ikun jista’ jagħti benefiċċju lill-parti li tkun ippreżentatu (26).
36. Il-Kummissjoni tiddubita li jeżisti tali rekwiżit f’din il-kawża, minn żewġ aspetti. Fl-ewwel lok, skont il-Kummissjoni ż-żewġ messaġġi elettroniċi, li għalihom issa hija limitata l-kawża, kienu esklużi mill-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti sa mill-bidu, inkwantu ma nkitbux b’rabta mal-eżerċizzju tad-drittijiet tad-difiża. Fit-tieni lok, fil-frattemp fil-kawża prinċipali kien hemm id-deċiżjoni tal-11 ta’ Novembru 2009 li timponi l-multi, fejn il-Kummissjoni ma bbażatx fuq dawk iż-żewġ messaġġi elettroniċi; għaldaqstant, tal-inqas issa, ma għadux jeżisti l-interess ġuridiku ta’ Akzo u Akcros.
37. Ebda waħda minn dawn iż-żewġ sottomissjonijiet tal-Kummissjoni ma tista’ tiġi aċċettata.
38. Fir-rigward tal-ewwel argument, fil-fatt għandu jiġi rrilevat li l-kwistjoni jekk il-Qorti Ġenerali kinitx korretta meta ċaħdet liż-żewġ dokumenti inkwistjoni l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti ma tirrigwardax l-ammissibbiltà, iżda l-merti tal-appell. Jista’ jirriżulta li r-rikorrenti ma kellhomx interess ġuridiku biss jekk ikun evidenti li ż-żewġ messaġġi elettroniċi skambjati bejn S. u d-direttur ġenerali ta’ Akcros ma kienu bl-ebda mod koperti mill-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti minħabba l-kontenut tagħhom. Dwar il-kontenut ta’ dawk il-messaġġi elettroniċi u l-kuntest li ntbagħtu fih, madankollu, fis-sentenza appellata ma hemm l-ebda konstatazzjoni fattwali, peress li dawk il-fatturi kienu għal kollox irrilevanti fir-rigward tad-direzzjoni li segwiet il-Qorti Ġenerali biex taqta’ l-kawża. Għaldaqstant, f’din il-proċedura ta’ appell ma tistax tiġi eskluża a priori l-eżistenza ta’ interess ġuridiku. F’din il-fażi tal-proċedura, analiżi iktar profonda tal-kontenut u tal-kuntest tal-messaġġi elettroniċi inkwistjoni inevitabbilment tqajjem kwistjonijiet kemm ta’ ammissibbiltà kif ukoll dwar il-merti, u lanqas ma tkun opportuna għal raġunijiet ta’ effiċjenza proċedurali.
39. Lanqas ma huwa konklużiv it-tieni argument tal-Kummissjoni, li jgħid li l-interess tar-rikorrenti f’din il-proċedura ta’ appell ma baqax jeżisti wara l-adozzjoni tad-deċiżjoni tal-11 ta’ Novembru 2009 li timponi l-multi.
40. Matul is-seduta, fil-fatt, il-Kummissjoni, b’risposta għal domanda dwar dan il-punt, kellha tammetti li waħda mir-rikorrenti f’din il-kawża, jiġifieri Akzo Nobel Chemicals Ltd., fil-fatt ma hijiex destinatarja tad-deċiżjoni tal-11 ta’ Novembru 2009 li timponi l-multi. L-interess ġuridiku ta’ din il-kumpannija b’hekk bl-ebda mod ma jista’ jitpoġġa f’dubju mill-imsemmija deċiżjoni li timponi l-multi. Għal din ir-raġuni biss jista’ jiġi stabbilit li anki fir-rigward ta’ Akcros Chemicals Ltd., ir-rikorrenti l-oħra, ma hemmx lok li tiġi eżaminata ulterjorment il-kwistjoni ta’ interess ġuridiku, peress li l-appell huwa wieħed konġunt (27).
41. Fi kwalunkwe każ, l-interess ġuridiku tal-impriżi inkwistjoni ma jistax jitħalla jiddependi fuq jekk il-Kummissjoni bbażatx jew le fuq dokument li jista’ jibbenefika mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti f’deċiżjoni suċċessiva li timponi l-multi. Kwalunkwe ksur li seta’ kien hemm tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti fil-kuntest ta’ investigazzjoni jikkostitwixxi ksur serju ta’ dritt fundamentali, li jibda jseħħ mill-mument meta aġent tal-Kummissjoni jakkwista dokument li ma setax jiġi ssekwestrat jew kopja tiegħu, u mhux biss fil-mument suċċessiv meta l-Kummissjoni effettivament tibbaża deċiżjoni sostantiva fuq dan id-dokument. B’hekk isegwi li tali offiża ma titneħħiex jew “sanata” mill-fatt li l-Kummissjoni ma tużax id-dokument inkwistjoni bħala mezz ta’ prova. Pjuttost il-ksur tad-dritt fundamentali jkompli jipproduċi l-effetti tiegħu ta’ mill-inqas sakemm il-Kummissjoni tibqa’ żżomm għandha d-dokument jew kopja tiegħu. Matul dak il-perjodu kollu l-impriża involuta jibqa’ jkollha interess ġuridiku li tressaq proċeduri kontra dik il-miżura (28).
42. F’dan ir-rigward għandu jitfakkar il-prinċipju tal-protezzjoni ġudizzjarja effettiva li huwa rikonoxxut, abbażi ta’ ġurisprudenza stabbilita, bħala prinċipju ġuridiku ġenerali tad-dritt tal-Unjoni (29), derivanti mit-tradizzjonijiet kostituzzjonali komuni għall-Istati Membri, kif ukoll mill-Artikoli 6 u 13 tal-KEDB (30). Fil-frattemp dan il-prinċipju ġie adottat ukoll fl-Artikolu 47(1) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (31); il-Karta, sa mid-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Liżbona, hija ġuridikament vinkolanti [Artikolu 6(1) TUE] u għaldaqstant, fil-fażi attwali tal-proċedura, tikkostitwixxi parametru li fid-dawl tiegħu għandu jiġi stabbilit jekk ir-rikorrenti għadx għandhom, f’dan il-mument, interess ġuridiku.
43. L-impriżi li fil-bini tagħhom il-Kummissjoni tagħmel investigazzjoni għandu jkollhom il-possibbiltà li jissottomettu għall-istħarriġ tal-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod sħiħ u effettiv, il-legalità kemm tad-deċiżjoni li timponi tali investigazzjoni, kif ukoll tal-atti individwali mwettqa matul l-investigazzjoni.
44. Sikwit l-uffiċjali tal-Kummissjoni, matul dawk l-investigazzjonijiet, jieħdu numru kbir ta’ dokumenti (jew kopji tagħhom). Normalment jiġri li xi dokumenti, li prima facie jkunu jidhru rilevanti, wara li jiġu eżaminati iktar fil-fond jirriżultaw li ma humiex mezzi ta’ prova adegwati. Jista’ jiġri wkoll li xi proċeduri għal aġir antikompetittiv mressqa kontra impriżi partikolari, sussegwentement jiġu arkivjati wara l-evalwazzjoni tar-riżultati ta’ investigazzjoni minħabba nuqqas ta’ provi. Kieku l-impriżi involuti jiġu mċaħħda mill-possibbiltà li f’każijiet bħal dawn jirrikorru għall-Qrati tal-Unjoni biex jivverifikaw il-legalità tal-investigazzjonijiet jew ta’ atti individwali konnessi magħhom imwettqa mill-uffiċjali tal-Kummissjoni, dan iwassal biex tinħoloq “żona ħielsa mid-dritt”.
45. Ir-rikorrenti b’hekk għad għandhom interess ġuridiku fil-kawża. Ir-rikors tagħhom huwa ammissibbli.
B – Evalwazzjoni tal-merti tar-rikors
46. L-appell ta’ Akzo u Akcros huwa bbażat fuq tliet aggravji kontra l-punti 165‑185 tas-sentenza appellata. Essenzjalment ir-rikorrenti jsostnu li l-Qorti Ġenerali inġustament irrifjutat li tirrikonoxxi l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti fir-rigward tal-korrispondenza interna mal-avukat ta’ kumpannija tal-grupp Akzo.
47. Il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti fid-dritt tal-Unjoni tinsab fil-grad ta’ prinċipju ġuridiku ġenerali li għandu natura ta’ dritt fundamentali. Minn naħa waħda, dan jirriżulta mill-prinċipji komuni għas-sistemi ġuridiċi tal-Istati Membri (32): attwalment, il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti hija rikonoxxuta fis-sebgħa u għoxrin Stat Membru tal-Unjoni Ewropea, fejn f’uħud minnhom il-protezzjoni tagħha hija żgurata biss mill-ġurisprudenza (33), iżda fil-biċċa l-kbira minn dispożizzjoni tal-liġi ordinarja jew saħansitra mill-kostituzzjoni (34). Min-naħa l-oħra, il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti tista’ tiġi dderivata wkoll mill-Artikolu 8(1) tal-KEDB (protezzjoni tal-korrispondenza) flimkien mal-Artikolu 6(1) u (3)(ċ) tal-KEDB (35) (dritt għal smigħ xieraq), kif ukoll mill-Artikolu 7 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (36) (rispett għall-komunikazzjonijiet) flimkien mal-Artikolu 47(1), it-tieni sentenza tal-Artikolu 47(2) u l-Artikolu 48(2) tal-istess Karta (dritt li wieħed jingħata parir, difiża u rappreżentanza, rispett għad-drittijiet tad-difiża).
48. Il-prinċipju ta’ kunfidenzjalità jservi biex jipproteġi l-komunikazzjonijiet ta’ klijent ma’ avukat li jkun indipendenti minnu. Dan, minn naħa waħda, jikkostitwixxi l-korollarju neċessarju tad-dritt tad-difiża tal-klijent (37), u min-naħa l-oħra huwa l-bażi tal-funzjoni speċifika tal-avukat bħala “kollaboratur fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja” (38), li jrid jipprovdi, b’mod għal kollox indipendenti u fl-interess suprem tal-amministrazzjoni tal-ġustizzja, l-assistenza legali li l-klijent ikollu bżonn (39).
49. L-avukat ma jkunx f’pożizzjoni li jiżvolġi b’mod adegwat l-inkarigu tiegħu ta’ konsulenza, ta’ difiża u ta’ rappreżentanza tal-klijent tiegħu, u dan tal-aħħar konsegwentement ikun mċaħħad mid-drittijiet mogħtija lilu mill-Artikolu 6 tal-KEDB, kif ukoll mill-Artikoli 47 u 48 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, jekk l-avukat stess, fil-kuntest ta’ proċedura ġudizzjarja jew tal-preparazzjoni tagħha, ikun obbligat jikkollabora mal-awtoritajiet pubbliċi billi jagħtihom informazzjoni miksuba matul il-konsulenza legali li tkun saret fil-kuntest ta’ tali proċedura (40).
50. F’din il-kawża, ħadd ma jikkontesta serjament l-eżistenza stess tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità. Il-kwistjoni hija iktar dwar il-grad ta’ protezzjoni mogħtija minn tali kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti. Il-punt li għandu jiġi ċċarat f’din il-kawża huwa jekk, u sa liema grad jaqgħu l-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew fil-grupp mal-avukati tal-impriża skont id-dritt tal-Unjoni, fl-ambitu tal-protezzjoni mogħtija mill-prinċipju ta’ kunfidenzjalità. Dan definittivament jiddependi, b’mod deċiżiv, mill-portata tas-setgħat ta’ investigazzjoni tal-Kummissjoni fil-proċeduri għal aġir antikompetittiv fis-sens tal-Artikolu 14 tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17 [fir-rigward ta’ każijiet futuri, ir-referenza hija għall-Artikoli 20 u 21 tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 (41)] .
1. Fuq il-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità u dwar l-allegat ksur tal-prinċipju ta’ ugwaljanza (l-ewwel aggravju)
51. Ir-rikorrenti jibbażaw ruħhom prinċipalment fuq l-ewwel aggravju tagħhom. Permezz tiegħu Akzo u Akcros jilmentaw li l-Qorti Ġenerali interpretat b’mod żbaljat il-prinċipju ta’ kunfidenzjalità, kif stabbilit mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza AM & S (42), bi ksur konsegwenti tal-prinċipju ta’ ugwaljanza.
a) Fuq il-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità fis-sens tas-sentenza AM & S (l-ewwel parti tal-ewwel aggravju)
52. Fl-ewwel parti tal-ewwel aggravju (43) Akzo u Akcros, sostnuti minn ħafna mill-partijiet l-oħrajn fil-kawża, jirrilevaw li l-Qorti Ġenerali interpretat b’mod “letterali” is-sentenza AM & S tal-Qorti tal-Ġustizzja, minflok ma interpretatha abbażi tar-ratio tagħha. Fil-fehma tar-rikorrenti, kieku tat “interpretazzjoni teleoloġika” tas-sentenza AM & S, il-Qorti Ġenerali kien ikollha tasal għall-konklużjoni li l-iskambju ta’ messaġġi elettroniċi inkwistjoni mal-avukat ta’ kumpannija ta’ Akzo, S., kien kopert mill-prinċipju ta’ kunfidenzjalità.
53. Fl-ewwel lok ikolli naqbel mar-Renju Unit li s-sentenza AM & S ma hijiex att leġiżlattiv. Għaldaqstant, wieħed ikollu jsaqsi jekk l-istess referenza, min-naħa tar-rikorrenti, għal metodi interpretattivi bħal dak lessikali u dak teleoloġiku, huwiex adattat f’dan il-kuntest. B’mod ċar, madankollu, din id-domanda tista’ ma tiġix indirizzata. Fil-fatt, dak li jilmentaw dwaru Akzo u Akcros huwa l-fatt li fil-fehma tagħhom il-Qorti Ġenerali interpretat b’mod żbaljat il-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità kif stabbilit fis-sentenza AM & S. Hija din il-kwistjoni li ser neżamina hawn isfel.
54. Fis-sentenza AM & S, il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet li l-“kunfidenzjalità tal-korrispondenza bejn avukat u l-klijent tiegħu” għandha tiġi protetta anki fuq livell Komunitarju (issa: fil-livell tal-Unjoni). Il-Qorti tal-Ġustizzja ssuġġettat it-tgawdija ta’ tali protezzjoni għall-preżenza konġunta ta’ żewġ prerekwiżiti (“kriterji”), derivati minn analiżi kumplessa tas-sistemi ġuridiċi tal-Istati Membri kollha f’dak iż-żmien (44):
– minn naħa waħda, il-komunikazzjoni mal-avukat għandha jkollha rabta mal-eżerċizzju tad-dritt ta’ difiża tal-klijent: għandha tikkonsisti f’“korrispondenza skambjata għall-finijiet u fl-interess tad-dritt ta’ difiża tal-klijent” (rabta mad-dritt ta’ difiża);
– min-naħa l-oħra, għandha tkun komunikazzjoni ma’ avukati indipendenti, jiġifieri ma’ avukati “mhux marbuta mal-klijent b’relazzjoni ta’ impjieg” (indipendenza tal-avukat).
55. Il-partijiet fil-kawża unanimament isostnu li l-kwistjoni li hemm bejniethom f’dan l-istadju tikkonċerna biss it-tieni wieħed minn dawn il-kriterji, jiġifieri dak dwar l-indipendenza tal-avukat li miegħu ssir il-komunikazzjoni (45). Madankollu hemm kwistjoni qalila bejniethom dwar kif għandu jinftiehem dak il-kriterju ta’ indipendenza. B’mod partikolari, matul is-seduta kull parti akkużat lill-parti l-oħra li qed tibbaża fuq viżjoni eċċessivament formalistika li ma tagħtix każ tal-prinċipji li fuqhom huwa bbażat il-kriterju tal-indipendenza.
56. Għall-kuntrarju tal-Kummissjoni, ir-rikorrenti kif ukoll il-partijiet li intervenew insostenn tagħhom u l-partijiet l-oħrajn fil-kawża jsostnu li l-kriterju tal-indipendenza tal-avukat ma għandux jiġi interpretat b’mod negattiv fis-sens ta’ esklużjoni tal-avukati tal-kumpanniji, iżda pożittivament fis-sens ta’ referenza għall-obbligi professjonali u l-obbligi etiċi, li għalihom huma suġġetti l-avukati rreġistrati mal-Qorti (46). Fil-fehma tagħhom avukat ta’ kumpannija, li jkun fl-istess ħin membru tal-Kamra tal-Avukati, diġà għandu, minħabba l-obbligi etiċi tiegħu, l-istess indipendenza bħal avukat estern li jeżerċita l-professjoni tiegħu għal rasu u bħala impjegat ta’ ditta ta’ avukati. Huma jirrilevaw ukoll li abbażi tad-dritt Olandiż il-garanziji ta’ indipendenza ta’ advocaat in dienstbetrekking (47) (imsejjaħ ukoll “Cohen advocaat” (48)), li f’dan il-każ huma applikabbli għal S., huma fil-fatt partikolarment sostanzjali.
57. Fil-fehma tiegħi dan l-argument mhuwiex konvinċenti.
58. Fis-sentenza AM & S ir-rekwiżit tal-indipendenza huwa marbut b’mod ċar mal-fatt li l-avukat inkwistjoni ma huwiex marbut b’relazzjoni ta’ impjieg mal-klijent tiegħu. Din l-indikazzjoni espressa, li hija ripetuta f’żewġ punti tal-motivazzjoni tas-sentenza (49), kienet tkun superfluwa kieku l-Qorti tal-Ġustizzja riedet tikkunsidra bħala suffiċjenti, bħala garanzija tal-indipendenza ta’ avukat, l-att formali biss ta’ reġistrazzjoni mal-Kamra tal-Avukat u l-obbligi etiċi li jirriżultaw minn dan.
59. Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza AM & S konxjament riedet tfisser il-prinċipju ta’ kunfidenzjalità fis-sens li l-protezzjoni tiegħu ma testendix għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-impriża. Dan jirriżulta b’mod partikolarment ċar jekk wieħed iqabbel is-sentenza mal-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Sir Gordon Slynn: l-Avukat Ġenerali kien irrefera għad-diskussjoni estensiva, li saret matul dik il-kawża, dwar is-sitwazzjoni tal-avukati tal-kumpanniji, u kien iddikjara b’konvinzjoni li kien wkoll favur ir-rikonoxximent tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità għall-avukati “professjonalment ikkwalifikati u soġġetti għad-dixxiplina professjonali”, li jkunu “impjegati full-time [...] mad-dipartiment legali ta’ impriżi privati” (50). Din il-pożizzjoni ma ġietx adottata mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza AM & S.
60. Fil-fatt, fis-sentenza AM & S il-kunċett ta’ indipendenza tal-avukat huwa ddeterminat mhux biss pożittivament, permezz ta’ referenza għall-obbligi etiċi (51), iżda wkoll negattivament, permezz tal-enfasi fuq in-nuqqas ta’ relazzjoni ta’ impjieg (52), (53). Huwa biss meta ġurista jkun suġġett, bħala avukat, għall-obbligi etiċi konswetudinali previsti fl-Unjoni Ewropea u barra minn hekk ma jkollux relazzjoni ta’ impjieg mal-klijent tiegħu, li l-komunikazzjonijiet bejniethom huma protetti, abbażi tad-dritt tal-Unjoni, mill-prinċipju ta’ kunfidenzjalità.
61. Din il-konklużjoni hija bbażata fuq il-kunsiderazzjoni li avukat ta’ kumpannija, minkejja li jkun membru tal-Kamra tal-Avukati u l-obbligi etiċi li jirriżultaw minn dan, ma għandux l-istess grad ta’ indipendenza minn min jimpjegah bħal avukat li jkun jaħdem f’ditta ta’ avukati esterna fil-konfront tal-klijenti tiegħu. F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-avukat ta’ kumpannija ma jistax jaffronta kunflitti ta’ interessi li jista’ jkun hemm bejn id-dmirijiet professjonali tiegħu u l-objettivi u x-xewqat tal-klijent tiegħu bl-istess effikaċja bħal avukat estern.
62. L-argument li avukat ta’ kumpannija għandu indipendenza suffiċjenti huwa jmur kontra fl-ewwel lok, il-fatt li bħala impjegat huwa suġġett f’ħafna każijiet għall-ordnijiet ta’ servizz ta’ min jimpjegah u fi kwalunkwe każ huwa parti stabbili mill-istruttura tal-impriża jew tal-grupp ta’ impriżi. Biex nużaw il-kliem tal-Qorti Ġenerali, l-avukat ta’ kumpannija huwa “strutturalment, ġerarkikament u funzjonalment” (54) dipendenti fuq min jimpjegah, li, min-naħa l-oħra, ma jseħħx fil-każ ta’ avukat estern fil-konfront tal-klijenti tiegħu.
63. Ir-rikorrenti u xi wħud mill-partijiet l-oħrajn fil-kawża jwieġbu li abbażi tad-dritt Olandiż, advocaat in dienstbetrekking, bħal S., huwa espressament eżentat mill-ordnijiet ta’ min jimpjegah meta jipprovdi konsulenza legali. Għal dan il-għan jiġi konkluż ukoll ftehim speċifiku (55) bejn l-impriża u l-avukat intern tagħha, suġġett għall-kontroll tal-Kamra tal-Avukati. Differenzi fl-opinjoni dwar in-natura u l-kontenut tal-konsulenza legali mogħtija mill-avukat ta’ kumpannija ma jawtorizzawx lil min jimpjegah li jieħu miżuri dixxiplinarji fil-konfront tiegħu jew li jkeċċih. F’każ ta’ nuqqas ta’ qbil jista’ jintalab rimedju mir-Raad van Toezicht, kumitat ta’ kontroll etiku stabbilit mill-Kamra tal-Avukati, jew mill-qrati statali.
64. Dawn il-prekawzjonijiet huma mingħajr dubju ta’ min wieħed ifaħħarhom. Dawn isaħħu l-pożizzjoni tal-avukat ta’ kumpannija fl-impriża li jaħdem magħha. Madankollu ma humiex xierqa biex jiggarantixxu lill-avukat ta’ kumpannija indipendenza ugwali għal dik ta’ avukat estern. Dawn, fil-fatt, jistgħu jibqgħu biss fuq il-karta. Anki jekk impriża tintrabat kuntrattwalment li ma tagħtix ordnijiet lill-avukat intern tagħha dwar il-kontenut tal-konsulenza tiegħu, b’dan il-mod ma jistax jiżgura li r-relazzjoni bejn l-avukat ta’ kumpannija u min jimpjegah tkun ħielsa, fil-ħajja tax-xogħol ta’ kuljum, minn pressjoni u influwenza eżerċitati direttament jew indirettament. Jekk avukat ta’ kumpannija ma jistax effettivament jagħti konsulenza legali indipendenti pjuttost jiddependi mill-aġir u r-rieda tajba ta’ min jimpjegah f’kull każ partikolari.
65. Minbarra dan, huwa dubjuż jekk fil-prattika huwiex possibbli li jiġu ppenalizzati b’mod effikaċi l-każijiet kollha fejn persuna li timpjega jimmina, b’intenzjoni jew mingħajr, l-indipendenza tal-avukat intern tiegħu. Fil-fatt, il-persuni kkonċernati jistgħu jippreferu li ma jħallux teskala kull okkażjoni ta’ kunflitt, b’mod li jpoġġu kontinwament inkwistjoni l-kontinwazzjoni tal-kollaborazzjoni tagħhom. Barra minn hekk jeżisti l-periklu reali li avukat ta’ kumpannija, immotivat minn speċi ta’ ubbidjenza preventiva, fuq l-inizjattiva tiegħu jagħti lil min jimpjegah parir legali li l-kontenut tiegħu jkun aċċettabbli għal dan tal-aħħar.
66. Iżda anki jekk nassumu, kif jagħmlu r-rikorrenti, li prekawzjonijiet bħal dawk previsti mid-dritt Olandiż jistgħu jkunu effikaċi, dan ma jbiddel xejn mis-sitwazzjoni ta’ dipendenza ekonomika li normalment jinsab fiha l-avukat ta’ kumpannija fil-konfront ta’ min jimpjegah: kien hemm dibattitu jaħraq bejn il-partijiet fil-kawża dwar dan il-punt, kemm fil-fażi bil-miktub kif ukoll, b’mod speċjali, fil-fażi orali tal-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġenerali (56).
67. Huwa minnu li anki avukat estern sa ċertu punt jiddependi ekonomikament mill-klijenti tiegħu. Jekk klijent ma jkunx sodisfatt mill-konsulenza jew mid-difiża mogħtija mill-avukat estern tiegħu, jista’ jirtira l-mandat tiegħu jew ma jagħtihx iktar xogħol fil-futur; f’tali ipoteżi l-avukat estern – b’differenza mill-avukati tal-kumpanniji u l-ġuristi l-oħrajn li jaħdmu ma’ kumpanniji – ma jgawdi minn ebda tip ta’ protezzjoni mill-eventwalità li l-klijent tiegħu jitilqu. Għall-avukati li jaqalgħu l-għajxien tagħhom essenzjalment mill-attivitajiet tagħhom ta’ konsulenza u ta’ rappreżentanza legali fi proċeduri ġudizzjarji għal klijent wieħed jew għal ftit klijenti kbar, dan jista’ jkun ta’ periklu serju għall-indipendenza tagħhom.
68. Madankollu, għall-avukati esterni din is-sitwazzjoni ta’ periklu hija, u tibqa’, pjuttost eċċezzjoni, u ma tikkorrispondix mas-sitwazzjoni tipika ta’ avukat li jkun professjonist liberu jew ta’ ditta indipendenti ta’ avukati. Avukat li jkun professjonist liberu normalment ikun jaħdem għal iktar klijenti li, jekk ikun il-każ, jippermettilu b’iktar faċilità, f’każ ta’ kunflitt ta’ interess bejn id-dmirijiet professjonali tiegħu u l-objettivi u x-xewqat ta’ klijent, li jirrinunzja għall-patronċinju fuq l-inizjattiva tiegħu stess sabiex jippreżerva l-indipendenza tiegħu.
69. Is-sitwazzjoni hija differenti, min-naħa l-oħra, fil-każ tal-avukat ta’ kumpannija. Bħala impjegat huwa normalment isib ruħu – u mhux biss f’każijiet eċċezzjonali – f’sitwazzjoni ta’ dipendenza ekonomika kompleta fuq min jimpjegah li jipprovdilu l-biċċa l-kbira tad-dħul tiegħu fil-forma ta’ salarju. Anki jekk ir-regoli etiċi nazzjonali jippermettu lil avukat ta’ kumpannija li jwettaq ukoll inkarigi esterni minbarra l-attività tiegħu ta’ impjegat mal-impriża tiegħu (57), dawn, mill-perspettiva ekonomika, jistgħu bħala regola jkollhom biss effett marġinali għalih, mingħajr ma jbiddlu s-sitwazzjoni tiegħu ta’ dipendenza ekonomika fuq min jimpjegah. Għaldaqstant, il-grad ta’ dipendenza ekonomika ta’ avukat ta’ kumpannija fuq min jimpjegah huwa normalment inkomparabbilment superjuri għal dak ta’ avukat estern fuq il-klijenti tiegħu. Din id-dipendenza ekonomika lanqas ma hija mmitigata miċ-ċirkustanza, irrilevata minn xi wħud mill-partijiet fil-kawża, li l-avukati tal-kumpanniji jgawdu, abbażi tal-liġi dwar l-impjieg, minn protezzjoni kontra t-tkeċċija.
70. Minbarra d-dipendenza ekonomika tal-avukat ta’ kumpannija fil-konfront ta’ min jimpjegah normalment ikun hemm ukoll identifikazzjoni personali mal-impriża inkwistjoni kif ukoll mal-politika u l-istrateġija intraprenditorjali tagħha li tkun ferm iktar b’saħħitha minn dik li tinsab fil-każ ta’ avukati esterni fir-rigward tal-attività kummerċjali tal-klijenti tagħhom.
71. Kemm id-dipendenza ekonomika kunsiderevolment iktar b’saħħitha, kif ukoll l-identifikazzjoni mal-mandant – min jimpjegah – li hija inkomparabbilment iktar sostanzjali, jimmilitaw kontra estensjoni tal-protezzjoni tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità fir-rigward tal-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp (58).
72. Għaldaqstant, it-teżi li fuqha huma bbażati dawn l-argumenti, sostnuta mir-rikorrenti u mill-partijiet l-oħrajn li intervenew insostenn tagħhom, għandha tiġi miċħuda.
73. Xi wħud mill-partijiet fil-kawża, b’mod partikolari l-Pajjiżi l-Baxxi u ARNOVA, jirrilevaw li l-fatt li tiġi miċħuda b’mod ġenerali l-protezzjoni tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità lill-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża mal-avukati tal-kumpannija jmur kontra l-prinċipju ta’ proporzjonalità. Huma jsostnu li l-Kummissjoni – jekk tirrikorri għal “strument inqas restrittiva” – tista’ tivverifika każ b’każ jekk l-avukat ta’ kumpannija inkwistjoni jissodisfax ir-rekwiżit tal-indipendenza; għal dan il-għan jistgħu jiġu kkonsultati l-awtoritajiet nazzjonali. Evidentement l-Pajjiżi l-Baxxi u l-ARNOVA jitilqu mill-premessa li informazzjoni ġenerika dwar id-dispożizzjonijiet li jirregolaw il-professjoni, applikabbli fl-Istat Membru involut, hija fiha nnfisha suffiċjenti biex tkun tista’ tiġi evalwata, f’termini eżawrjenti, il-kwistjoni tal-indipendenza ta’ avukat ta’ kumpannija.
74. Madankollu lanqas dan l-argument, ma jista’ jiġi aċċettat. Kif diġà ntqal, finalment jiddependi mill-prattika konkreta segwita minn impriża fil-ħajja tax-xogħol ta’ kuljum jekk avukat ta’ kumpannija jistax jipprovdi konsulenza legali indipendenti, jew inkella jekk ikunx espost għal pressjoni u influwenza. F’dan ir-rigward, il-kunsiderazzjoni astratta tad-dispożizzjonijiet regolatorji dwar l-istatus tal-avukati tal-kumpanniji, li jkunu fis-seħħ fl-Istat Membru kkonċernat, minnha nnfisha ma tirriżultax li hija sinjifikattiva, peress li la tipprovdi indikazzjonijiet dwar ir-realtà tar-relazzjonijiet ta’ impjieg fl-impriża inkwistjoni, u lanqas dwar il-grad ta’ identifikazzjoni personali tal-avukat ta’ kumpannija ma’ min jimpjegah.
75. B’hekk l-ewwel parti tal-ewwel aggravju hija infondata.
b) Fuq l-allegat ksur tal-prinċipju ta’ ugwaljanza (it-tieni parti tal-ewwel aggravju)
76. Fit-tieni parti tal-ewwel aggravju, Akzo u Akcros kif ukoll il-parti l-kbira tal-partijiet li intervenew insostenn tagħhom fiż-żewġ istanzi jilmentaw li l-Qorti Ġenerali kisret il-prinċipju ta’ trattament ugwali inkwantu, fir-rigward tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità, irriżervat għall-avukati tal-kumpanniji trattament differenti minn dak tal-avukati esterni (59).
77. Il-prinċipju ta’ trattament ugwali jew ta’ nondiskriminazzjoni huwa prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni (60), li fil-frattemp ġie adottat ukoll fl-Artikoli 20 u 21 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali. L-istess prinċipju jinsab ukoll fl-Artikolu 14 tal-KEDB u fil-Protokoll Addizzjonali Nru 12 tal-KEDB, li għamlu riferiment għalih uħud mill-partijiet fil-kawża (61).
78. Skont ġurisprudenza stabbilita, il-prinċipju ġenerali ta’ trattament ugwali jew ta’ nondiskriminazzjoni jeħtieġ li sitwazzjonijiet paragunabbli ma jiġux ittrattati b’mod differenti u li sitwazzjonijiet differenti ma jiġux ittrattati bl-istess mod, ħlief f’każ ta’ neċessità oġġettiva (62).
79. Għal dan il-għan l-elementi li jikkaratterizzaw is-sitwazzjonijiet differenti kif ukoll il-kumparabbiltà ta’ dawn tal-aħħar għandhom, b’mod partikolari, ikunu ddeterminati u evalwati fid-dawl tas-suġġett u l-iskop tal-leġiżlazzjoni li tistabbilixxi d-distinzjoni inkwistjoni. Barra minn hekk, għandhom jiġu kkunsidrati l-prinċipji u l-objettivi tas-setturi li għalihom tirreferi l-leġiżlazzjoni inkwistjoni (63).
80. Kif intqal iktar ’il fuq (64), l-iskop tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità huwa li jipproteġi l-komunikazzjonijiet ta’ klijent ma’ avukat indipendenti minnu. Dan, minn naħa waħda, jikkostitwixxi element neċessarju tad-dritt tad-difiża tal-klijent, u min-naħa l-oħra huwa l-bażi tal-funzjoni speċifika tal-avukat bħala “kollaboratur fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja”, li jrid jipprovdi, b’mod indipendenti għal kollox u fl-interess suprem tal-amministrazzjoni tal-ġustizzja, l-assistenza legali li l-klijent ikollu bżonn.
81. Għall-kuntrarju ta’ dak li sostniet ECLA, għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-indipendenza ta’ avukat, ir-relazzjoni ta’ impjieg tiegħu bħala avukat ta’ kumpannija tikkostitwixxi fattur ta’ rilevanza kbira. Fil-fatt, kif ġie spjegat sew iktar ’il fuq (65), avukat ta’ kumpannija li jkun impjegat ma għandux – minkejja l-fatt li jkun membru tal-Kamra tal-Avukati u l-obbligi etiċi li jirriżultaw minn dan – l-istess grad ta’ indipendenza minn min jimpjegah bħal avukat li jaħdem ma’ ditta ta’ avukati esterna fil-konfront tal-klijenti tiegħu. Fil-parti l-kbira tal-każijiet, l-avukat ta’ kumpannija jaħdem esklużivament jew prinċipalment għal “klijent” wieħed – min jimpjegah – filwaqt li huwa tipiku li l-avukat li jkun jaħdem għal rasu jiddefendi numru ferm ikbar u varjat ta’ klijenti, u jagħti pariri legali lil “kull minn ikollu bżonn” (66).
82. Fir-rigward tal-grad rispettiv tagħhom ta’ indipendenza fl-għoti ta’ konsulenza legali u assistenza fi proċeduri ġudizzjarji, bħala regola b’hekk hemm differenza notevoli bejn, minn naħa waħda, avukat li jaħdem għal rasu jew impjegat ma’ ditta ta’ avukati u, min-naħa l-oħra, avukat ta’ kumpannija. Billi huwa ċar li huwa inqas indipendenti, huwa iktar diffiċli għal avukat ta’ kumpannija biex jaffronta b’mod effettiv kunflitt ta’ interess bejn id-dmirijiet professjonali tiegħu u l-objettivi u x-xewqat tal-impriża tiegħu.
83. Għall-kuntrarju ta’ dak li ġie sostnut minn ARNOVA, dik id-differenza ma ssirx irrilevanti għas-sempliċi fatt li l-leġiżlatur nazzjonali – f’dan il-każ, dak Olandiż – poġġa fuq l-istess livell, mil-lat leġiżlattiv, lill-avukati esterni u l-avukati tal-kumpanniji (advocaten in dienstbetrekking). Dan it-trattament ugwali, fil-fatt, jirrigwarda esklużivament l-att formali ta’ reġistrazzjoni ta’ avukat ta’ kumpannija mal-Kamra tal-Avukati, kif ukoll l-obbligi etiċi li jirriżultaw minn tali reġistrazzjoni. Tali kuntest ġuridiku ma għandux effett, min-naħa l-oħra, fuq id-dipendenza ekonomika u fuq l-identifikazzjoni personali ferm ikbar tal-avukat ta’ kumpannija mal-mandant tiegħu (67), li hija wkoll il-persuna li timpjegah. Lil hinn minn kwalunkwe ekwivalenza legali, jibqa’ b’hekk il-fatt li bejn l-avukati li jaħdmu għal rashom jew bħala impjegati ta’ ditta ta’ avukati u l-avukati tal-kumpanniji teżisti differenza sinjifikattiva fir-rigward tal-grad ta’ indipendenza tagħhom.
84. Kien proprju fuq il-bażi ta’ dik id-differenza li l-Qorti Ġenerali inkontestabbilment stabbilixxiet li ma huwiex korrett li l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tiġi estiża għall-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp mal-avukati tal-kumpannija. Għaldaqstant, ma hemm ebda ksur tal-prinċipju ta’ trattament ugwali.
85. Minn dan isegwi li anki t-tieni parti tal-ewwel aggravju hija infondata.
c) Konklużjoni dwar l-ewwel aggravju
86. Peress li l-ewwel aggravju huwa għal kollox infondat, issa għandu jiġi eżaminat it-tieni aggravju, li tqajjem sussidjarjament.
2. Fuq l-allegata neċessità li jiġi estiż il-prinċipju ta’ kunfidenzjalità (it-tieni aggravju)
87. Permezz tat-tieni aggravju, Akzo u Akcros jilmentaw li l-Qorti Ġenerali, meta ddeterminat il-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità, injorat żviluppi sinjifikattivi fil-“panorama ġuridika” li minħabba fihom jeħtieġ li ssir evalwazzjoni mill-ġdid tal-ġurisprudenza AM & S, anki sabiex jiġi evitat il-periklu ta’ ksur tad-drittijiet tad-difiża u tal-prinċipju ta’ ċertezza legali. L-argument tagħhom huwa appoġġat minn għadd kbir tal-partijiet intervenjenti insostenn tagħhom fl-ewwel u fit-tieni istanza.
a) Fuq l-allegati bidliet “fil-panorama ġuridika” (l-ewwel parti tat-tieni aggravju)
88. Il-bidliet fil-“panorama ġuridika” li għalihom jirreferu r-rikorrenti jirrigwardaw, minn naħa waħda, l-istatus tal-avukati tal-kumpanniji fis-sistemi ġuridiċi fl-Istati Membri u, min-naħa l-oħra, l-immodernizzar tad-dritt proċedurali tal-kompetizzjoni permezz tar-Regolament (KE) Nru 1/2003.
i) Fuq l-istatus tal-avukati tal-kumpanniji fis-sistemi ġuridiċi nazzjonali
89. Għal dak li jirrigwarda, fl-ewwel lok, l-istatus tal-avukati tal-kumpanniji b’mod ġenerali u tal-avukati tal-kumpanniji b’mod partikolari fis-sistemi ġuridiċi nazzjonali, il-partijiet fil-kawża jaqblu li d-dispożizzjonijiet inkwistjoni, li huma fis-seħħ fis-sebgħa u għoxrin Stat Membru attwali tal-Unjoni Ewropea, huma ferm differenti; fir-rigward, b’mod partikolari, tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità, ma tista’ tiġi rrilevata ebda tendenza ġenerali li l-avukati tal-kumpanniji jitpoġġew fl-istess keffa bħall-avukati li jaħdmu għal rashom. L-ECLA esprimiet ruħha f’termini partikolarment inċiżivi: “ma hemmx risposta uniformi fl-Istati Membri kollha għall-kwistjoni tal-privileġġ tal-kunfidenzjalità tal-avukati tal-kumpanniji” (68). Fl-istess sens anki r-rikorrenti jitkellmu dwar in-“nuqqas ta’ tendenza uniformi fuq livell nazzjonali” (69).
90. Il-Qorti Ġenerali taqbel ma’ dawn il-pożizzjonijiet. Hija tikkonstata li “mhuwiex possibbli [...] li jiġu identifikati tendenzi uniformi jew kjarament maġġoritarji f’dan ir-rigward fil-liġijiet ta’ l-Istati Membri”. Anki fuq il-bażi ta’ tali konstatazzjoni, il-Qorti Ġenerali tiċħad it-talba biex tinfetaħ it-triq għal “tkabbir tal-kamp ta’ applikazzjoni ratione personae tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti lil hinn mil-limiti stabbiliti mil-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza AM & S” (70).
91. Min-naħa l-oħra, ir-rikorrenti u għadd kbir ta’ partijiet oħrajn fil-kawża jsostnu li l-bidliet li permezz tagħhom ġiet estiża l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-avukati tal-kumpanniji fis-sistemi ġuridiċi ta’ xi ftit Stati Membri huma biżżejjed biex tintalab reviżjoni, fil-livell tal-Unjoni, tal-ġurisprudenza AM & S. Fil-fehma tagħhom, il-Qorti Ġenerali issuġġettat b’mod żbaljat l-evoluzzjoni ta’ tali ġurisprudenza għall-eżistenza ta’ tendenza maġġoritarja fost l-Istati Membri.
92. B’risposta għal dawn is-sottomissjonijiet għandu jitfakkar fl-ewwel lok li l-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea – magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja, il-Qorti Ġenerali u l-qorti speċjalizzata (minn qrati speċjalizzati) – tiżgura l-ħarsien tad-dritt fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni tat-Trattati [Artikolu 19(1) TUE (71)]. Min-natura tal-Komunità (issa: tal-Unjoni) bħala komunità tad-dritt, il-Qorti tal-Ġustizzja, sa mill-bidu nett, iddeduċiet li fil-kamp ta’ kompetenza tagħha għandhom jiġu applikati ċerti prinċipji li huma parti mill-istat ta’ dritt, kif ukoll protezzjoni adegwata tad-drittijiet fundamentali, anki meta ma jkunx hemm, jew ikun għad ma hemmx, dispożizzjonijiet bil-miktub f’dan ir-rigward (72).
93. Meta l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi dwar l-eżistenza jew l-ineżistenza ta’ prinċipju ġuridiku ġenerali b’riferiment għas-sistemi ġuridiċi tal-Istati Membri, hija tibbaża ruħha, bħala regola, fuq it-tradizzjonijiet kostituzzjonali komuni għall-Istati Membri (73), jew inkella fuq prinċipji ġuridiċi komuni għall-Istati Membri (74).
94. Dan ir-riferiment għat-tradizzjonijiet kostituzzjonali jew għall-prinċipji ġuridiċi komuni ma jippresupponix neċessarjament li hemm tendenza uniformi jew manifestament maġġoritarja fis-sistemi ġuridiċi tal-Istati Membri. Barra minn hekk, jeħtieġ li ssir evalwazzjoni komparattiva tas-sistemi ġuridiċi, fejn jiġu kkunsidrati b’mod adegwat anki l-għanijiet u l-kompiti tal-Unjoni Ewropea kif ukoll tan-natura partikolari tal-integrazzjoni Ewropea u tad-dritt tal-Unjoni (75).
95. Meta jitqies dan, b’ebda mod ma jista’ jiġi eskluż li anki prinċipju ġuridiku, li jkun rikonoxxut jew stabbilit biss f’minoranza tas-sistemi ġuridiċi nazzjonali, jista’ jiġi rikonoxxut mill-qrati tal-Unjoni bħala parti integrali mis-sistema ġuridika tal-Unjoni. Dan jista’ jseħħ b’mod partikolari meta tali prinċipju jirriżulta li huwa ta’ rilevanza partikolari fid-dawl tal-karatteristiċi speċifiċi tad-dritt tal-Unjoni, l-għanijiet u l-kompiti tal-Unjoni kif ukoll l-attivitajiet tal-istituzzjonijiet tagħha (76), jew meta dan ikun jikkorrispondi għal tendenza f’fażi ta’ konsolidazzjoni.
96. Il-Qorti tal-Ġustizzja, pereżempju, reċentament irrikonoxxiet bħala prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni il-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni abbażi tal-età (77), minkejja li f’dak iż-żmien ma kienx jirriżulta li f’dan ir-rigward kien hemm tendenza uniformi jew manifestament maġġoritarja fis-sistemi ġuridiċi nazzjonali u wisq inqas fid-dritt kostituzzjonali tal-Istati Membri (78). Madankollu, tali prinċipju kien jikkorrispondi ma’ kompitu speċifiku tal-Unjoni fl-ambitu tal-ġlieda kontra d-diskriminazzjoni (Artikolu 19 TFUE, li qabel kien l-Artikolu 13 KE), u barra minn hekk kien ġie rrikonoxxut fil-forma ta’ direttiva mil-leġiżlatur tal-Unjoni (79); barra minn hekk, dan kien jikkostitwixxi l-espressjoni ta’ tendenza reċenti fil-qasam tal-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali fil-livell tal-Unjoni, li l-Parlament Ewropew, il-Kunsill u l-Kummissjoni kienu rrikonoxxew konġuntament fl-okkażjoni tal-proklamazzjoni solenni tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali (ara, b’mod partikolari, l-Artikolu 21 tagħha) (80) u b’approvazzjoni minn qabel tal-kapijiet tal-Istat u tal-Gvern tal-Istati Membri fil-Kunsill Ewropew ta’ Biarritz (Ottubru 2000).
97. Lanqas id-dritt ta’ aċċess għall-fajl, li għalih għamlu referenza xi wħud mill-partijiet fil-kawża matul is-seduta, kif rikonoxxut mill-qrati tal-Unjoni fir-rigward ta’ proċeduri għal aġir antikompetittiv immexxija mill-Kummissjoni qua awtorità tal-kompetizzjoni (81), ma jidher li kien rikonoxxut f’dawn it-termini fl-Istati Membri kollha. Ir-raġuni għal dan tista’ tinsab fil-fatt li fil-passat xi Stati Membri ma kellhomx awtorità tal-kompetizzjoni waqt li fi Stati Membri oħrajn l-awtoritajiet tal-kompetizzjoni kienu jillimitaw ruħhom biex iressqu rikorsi ġudizzjarji. Il-Kummissjoni, min-naħa l-oħra, għandha kemm il-kompitu biex tmexxi investigazzjonijiet kif ukoll li tadotta d-deċiżjoni li biha tingħalaq il-proċedura; fi proċedura amministrattiva ta’ dak it-tip id-dritt ta’ aċċess għall-fajl jirrappreżenta komponent essenzjali tad-drittijiet tad-difiża, u b’hekk huwa espressjoni ta’ garanzija proċedurali fundamentali tal-istat ta’ dritt. B’hekk kien loġiku li l-qrati tal-Unjoni jirrikonoxxu fuq livell Ewropew id-dritt ta’ aċċess għall-fajls.
98. Fir-rigward tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità li qed jiġi eżaminat hawnhekk, ma hemmx elementi analogi li jwasslu biex jallinjaw id-dritt tal-Unjoni mal-pożizzjoni ġuridika fis-seħħ f’minoranza tal-Istati Membri. L-estensjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan l-impriża jew il-grupp mal-avukat ta’ kumpannija ma hijiex iġġustifikata minn xi karatteristika speċifika fil-kompiti u l-attivitajiet tal-Kummissjoni Ewropea bħala awtorità tal-kompetizzjoni, u fl-istat attwali lanqas ma tikkorrispondi għal xi tendenza f’fażi ta’ konsolidazzjoni bejn l-Istati Membri fid-dritt tal-kompetizzjoni jew f’xi settur ieħor.
99. Għal dak li jirrigwarda, fl-ewwel lok, is-setgħat u b’mod ġenerali l-attivitajiet tal-Kummissjoni Ewropea bħala awtorità tal-kompetizzjoni, dawn ma jvarjawx b’mod sinjifikattiv, fil-proċeduri għal aġir antikompetittiv, minn dawk tal-awtoritajiet tal-kompetizzjoni tal-Istati Membri; b’mod partikolari, is-setgħat ta’ tfittxija li għandha l-Kummissjoni għall-finijiet ta’ investigazzjoni huma saħanistra inferjuri għal dawk li għandhom ħafna awtoritajiet nazzjonali (82). Għaldaqstant, jekk fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri ma tinħassx il-ħtieġa li l-komunikazzjonijiet bejn impriża u l-avukat intern tagħha ma jaqgħux f’idejn l-awtoritajiet tal-kompetizzjoni, jista’ jingħad li anki fil-livell tal-Unjoni ma jeżisti ebda element li jobbliga li tiġi estiża l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità.
100. Għal dak li jirrigwarda, fit-tieni lok, l-iżviluppi l-iktar reċenti fis-sistemi ġuridiċi nazzjonali, s’issa għadu ma huwiex possibbli li tiġi stabbilita xi tendenza ċara – u wisq inqas f’fażi ta’ konsolidazzjoni – biex jiġu protetti l-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati interni tagħhom.
101. Numru sinjifikattiv tas-sebgħa u għoxrin Stat Membru attwali tal-Unjoni Ewropea sal-lum il-ġurnata għadhom jipprojbixxu lill-avukati tal-kumpanniji milli jkunu membri tal-Kamra tal-Avukati (83); fil-biċċa l-kbira ta’ dawn l-Istati l-konsegwenza awtomatika ta’ tali projbizzjoni hija li l-komunikazzjonijiet interni ta’ impriża ma’ tali avukati ma jibbenefikawx mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità (84).
102. Fi Stati Membri oħrajn il-pożizzjoni legali dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-avukati tal-kumpanniji għadha ma tistax titqies li hija suffiċjentement delineata, inkwantu hemm nuqqas ta’ dispożizzjonijiet speċifiċi dwar dan is-suġġett jew għadha ma ġietx ikkonsolidata l-ġurisprudenza jew il-prassi amministrattiva dwar dan (85). F’xi każijiet, anzi, il-leġiżlazzjoni, il-prassi amministrattiva jew il-ġurisprudenza nazzjonali donnhom orjentati lejn is-soluzzjonijiet adottati fil-livell tal-Unjoni, iktar milli viċi versa (86).
103. Fil-preżent, il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità anki għall-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp mal-avukati tal-kumpannija hija rikonoxxuta biss f’minoranza żgħira tas-sebgħa u għoxrin Stat Membru. Dan huwa fenomenu limitat għaż-żona Anglosassona (87) u għal xi Stati Membri oħrajn, fosthom il-Pajjiżi l-Baxxi (88), iżda ċertament ma huwiex żvilupp reċenti f’fażi ta’ konsolidazzjoni bejn l-Istati Membri. Anki l-emendi leġiżlattivi li saru f’livell nazzjonali wara s-sentenza AM & S (89), li permezz tagħhom ġiet estiża l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għal avukati partikolari tal-kumpanniji, jidhirli li huma wisq iżolati biex wieħed ikun jista’ jitkellem dwar tendenza ċara.
104. Fid-dawl ta’ dan, jiena tal-fehma li l-pożizzjoni legali fis-seba’ u għoxrin Stat Membru attwali tal-Unjoni Ewropea anki wara madwar għoxrin sena mis-sentenza AM & S ma evolvitx b’tali mod li teħtieġ bidla fil-ġurisprudenza fil-livell tal-Unjoni – fil-preżent jew fil-futur prevedibbli – li tirrikonoxxi l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-avukati tal-kumpanniji.
105. Għandu jingħad ukoll li anki l-leġiżlatur tal-Unjoni fil-passat reċenti ta sinjali li jimmilitaw iktar kontra milli favur li l-avukati li jaħdmu għal rashom jitpoġġew fuq l-istess livell mal-avukati tal-kumpanniji għal dak li jirrigwarda l-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet. Fuq din il-kwistjoni kien hemm diskussjoni estensiva fis-seduta bejn il-partijiet fil-kawża.
106. Effettivament, matul il-proċeduri leġiżlattivi għall-immodernizzar tad-dritt proċedurali Ewropew dwar il-kompetizzjoni (Regolament (KE) Nru 1/2003) u għar-riformulazzjoni tar-regolament Komunitarju dwar il-konċentrazzjonijiet [Regolament (KE) Nru 139/2004], min-naħa tal-Parlament Ewropew saru talbiet għall-estensjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet għall-avukati tal-kumpanniji (90), iżda dawk it-talbiet, finalment, ma ntlaqgħux mil-leġiżlatur (91).
107. Għall-kuntrarju ta’ dak li ssostni l-ECLA, l-opinjonijiet tal-leġiżlatur tal-Unjoni li jirriżultaw b’dan il-mod ma humiex irrilevanti għas-sempliċi fatt li jistgħu jkunu ssostanzjati – ta’ mill-inqas parzjalment – minn kunsiderazzjonijiet tal-politika leġiżlattiva (92). Għall-kuntrarju: proprju meta l-Qorti tal-Ġustizzja tintalab biex tikkontribwixxi għall-evoluzzjoni tad-dritt tal-Unjoni permezz tar-rikonoxximent ta’ prinċipji ġuridiċi ġenerali, hija ma tistax tittraskura l-pożizzjonijiet meħuda mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni, ibbażati fuq motivazzjonijiet tal-politika leġiżlattiva.
108. Għall-kuntrarju ta’ dak li jsostnu r-rikorrenti u xi partijiet oħrajn fil-kawża, anki mid-direttivi intiżi biex jiffaċilitaw l-eżerċizzju tal-professjoni ta’ avukat ma jista’ jiġi dderivat ebda element li jimmilita neċessarjament favur li l-avukati li jaħdmu għal rashom u l-avukati tal-kumpanniji jitpoġġew fuq l-istess livell fir-rigward tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet.
109. Huwa minnu li d-Direttiva 98/5 (93) tapplika, abbażi tal-Artikolu 1(3) tagħha, għall-avukati li jeżerċitaw il-professjoni bħala professjonisti liberi u mhux bħala impjegati. L-Artikolu 8 ta’ dik id-direttiva jipprovdi li l-avukat irreġistrat fl-Istat Membru ospitanti bit-titolu professjonali oriġinali jista’ jeżerċita l-professjoni bħala impjegat ta’ avukat ieħor, ta’ assoċjazzjoni jew ditta ta’ avukati, ta’ entità pubblika jew privata, inkwantu l-Istat Membru ospitanti jkun jippermetti dan għall-avukati rreġistrati bit-titolu professjonali maħruġ minnu. B’dan il-mod, madankollu, huwa ppreċiżat biss li Stat Membru, li s-sistema ġuridika tiegħu tkun tirrikonoxxi l-avukati tal-kumpanniji, ma jistax iwaqqaf din il-forma ta’ eżerċizzju tal-professjoni għall-avukati minn Stati Membri oħrajn. Tali dispożizzjoni b’ebda mod ma timplika li l-avukati li jaħdmu għal rashom u l-avukati tal-kumpanniji jgawdu, f’għajnejn il-leġiżlatur tal-Unjoni, mill-istess grad ta’ indipendenza.
110. Barra minn hekk, id-Direttiva 77/249 (94) diġà kienet tinkludi referenza għall-“avukati impjegati, marbuta b’kuntratt ta’ impjieg ma’ entità pubblika jew privata” [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Il-Qorti tal-Ġustizzja saħansitra tirreferi għall-imsemmija direttiva fis-sentenza AM & S, madankollu mingħajr ma ddeduċiet l-eżistenza tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità wkoll favur l-avukati tal-kumpanniji (95).
111. B’mod definittiv, ebda waħda miż-żewġ direttivi dwar l-avukati ma hija favur estensjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-avukati tal-kumpanniji.
112. Finalment, matul is-seduta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja saret diskussjoni dwar id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni dwar il-ħasil tal-flus provenjenti minn attivitajiet kriminali u l-finanzjament tat-terroriżmu, li jirrikonoxxu espressament protezzjoni tal-kunfidenzjalità favur il-“professjonisti legali li jaħdmu għal rashom” (96) [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Skont Akzo tali pożizzjoni tirreferi wkoll għall-avukati tal-kumpanniji. Favur tali teżi jista’ jimmilita wkoll prima facie l-preambolu tad-Direttiva 2005/60, li jagħmel referenza għall-“professjonisti legali, kif definiti mill-Istati Membri” (97). Madankollu, ir-rakkomandazzjonijiet li rreferiet għalihom il-Kummissjoni tal-hekk imsejħa Financial Action Task Force (FATF) (98), li għandhom jiġu kkunsidrati għall-finijiet ta’ interpretazzjoni tal-imsemmija direttiva, jikkontradixxu din it-teżi; f’dawn ir-rakkomandazzjonijiet, l-avukati tal-kumpanniji li jaħdmu bħala impjegati huma espressament esklużi mill-ambitu tal-persuni suġġetti għar-rekwiżiti tagħhom (99). Ċertament din il-kawża ma hijiex il-forum adattat biex tittieħed pożizzjoni definittiva dwar l-interpretazzjoni tad-Direttiva 2005/60. Għal dak li jirrigwarda l-kawża inkwistjoni, huwa suffiċjenti madankollu li jiġi kkonstatat li mid-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni dwar il-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu ma jista’ jiġi dderivat ebda element inekwivoku favur estensjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-avukati tal-kumpanniji.
113. Għaldaqstant l-argument imqajjem mir-rikorrenti u mill-partijiet fil-kawża li intervenew insostenn tagħhom, ibbażat fuq bidla fil-“panorama ġuridika” dwar l-istatus tal-avukati tal-kumpanniji, għandu jiġi miċħud fit-totalità tiegħu.
ii) Modernizzar tad-dritt proċedurali dwar akkordji permezz tar-Regolament (KE) Nru 1/2003
114. B’riferiment għall-punti 172 u 173 tas-sentenza appellata, ir-rikorrenti jindikaw motiv ulterjuri li għandu jiġġustifika estensjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukat ta’ kumpannija: l-immodernizzar tad-dritt proċedurali dwar l-akkordji permezz tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 jagħti lok għal bżonn dejjem ikbar ta’ konsulenza legali interna fl-impriża, li l-funzjoni preventiva tagħha għall-finijiet li jevita ksur tal-leġiżlazzjoni dwar il-akkordji ma għandhiex tiġi injorata. Il-pariri legali tal-avukati tal-kumpanniji huma partikolarment prezzjużi fil-ħajja ta’ kuljum tal-impriża, peress li jistgħu jinkisbu iktar malajr u bi spejjeż iktar ekonomiċi, u peress li huma bbażati fuq għarfien intimu tal-impriża u l-attivitajiet tagħha. Ħafna mill-partijiet fil-kawża barra minn hekk jirreferu għall-importanza dejjem ikbar, fl-impriżi, tal-hekk imsejħa “compliance programs”, li huma intiżi biex jiżguraw aġir korrett u konformi mal-liġi.
115. L-effikaċja tal-konsulenza legali interna fl-impriża u s-suċċess tal-compliance programs jippresupponu, fil-fehma ta’ għadd kbir tal-partijiet fil-kawża, il-possibbiltà ta’ komunikazzjoni interna fl-impriża jew il-grupp mal-avukati tal-kumpanniji mingħajr xkiel u fuq bażi kunfidenzjali. Inkella t-tmexxija tal-impriża tista’ ma tkunx disposta li tafda f’idejn l-avukat ta’ kumpannija kwistjonijiet delikati, waqt li l-avukat ta’ kumpannija jista’ jkun iktar dispost li jagħti iktar informazzjoni bil-fomm milli bil-miktub, għad-detriment tal-kwalità u l-utilità tal-konsulenza legali tiegħu.
116. F’dan ir-rigward għandu jiġi rrilevat fl-ewwel lok li l-emendi leġiżlattivi li saru fil-kuntest tal-immodernizzar tad-dritt proċedurali dwar l-akkordji kienu għadhom ma humiex applikabbli biex tiġi ddeterminata l-portata tas-setgħat ta’ investigazzjoni tal-Kummissjoni fl-okkażjoni tat-tfittxija inkwistjoni li saret fil-bini ta’ Akzo u Akcros. L-investigazzjoni fil-fatt saret fil-bidu tal-2003 u, għaldaqstant, ma kinitx taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ratione temporis tar-Regolament (KE) Nru 1/2003, li daħal fis-seħħ mill-1 ta’ Mejju 2004 (ara dwar dan il-punt l-Artikolu 45(2) tal-imsemmi regolament). Madankollu, l-argument ibbażat fuq id-dritt proċedurali ġdid dwar l-akkordji għandu jiġi miċħud irrispettivament mill-kamp ta’ applikazzjoni ratione temporis tar-Regolament (KE) Nru 1/2003. Il-ħtieġa ta’ użu ikbar tal-konsulenza interna fi ħdan impriża jew grupp fil-fatt setgħet żdiedet anki qabel l-introduzzjoni tas-sistema l-ġdida.
117. Sostanzjalment, madankollu, la l-importanza ikbar tal-avukati tal-kumpanniji, u lanqas l-utilità inkontestabbli tal-konsulenza legali tagħhom – wisq iktar minn meta daħal fis-seħħ ir-Regolament (KE) Nru 1/2003 – ma jimmilitaw b’mod definittiv favur l-applikazzjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp ma’ tali avukati. Estensjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-avukati tal-kumpanniji lanqas ma tista’ tibbaża, min-naħa l-oħra, fuq is-sempliċi fatt li huma għandhom għarfien tajjeb ħafna tal-impriża u tal-attivitajiet tagħha.
118. Għall-kuntrarju, ir-referenza, li saret minn xi wħud mill-partijiet fil-kawża, għall-familjarità tal-avukat ta’ kumpannija ma’ min jimpjegah hija xafra li taqta’ miż-żewġ naħat: minn naħa waħda, din il-familjarità tevita għall-avukat ta’ kumpannija li jkollu jiddedika kull darba ex novo kwantità kbira ta’ ħin biex jiffamiljarizza ruħu mal-prattiki ppreżentati lilu minn każ għal każ, u tippermettilu li jibni bażi ta’ fiduċja mal-interlokuturi interni tal-impriża. Min-naħa l-oħra, proprju din il-familjarità partikolari mal-impriża u l-attivitajiet tagħha tpoġġi serjament f’riskju l-indipendenza tal-avukat ta’ kumpannija (100). Huwa ma għandux dik id-distanza neċessarja mill-mandant tiegħu – min jimpjegah –, li tikkostitwixxi l-karatteristika tipika ta’ konsulenza legali tassew indipendenti.
119. Meta impriża tirrikorri għand l-avukat intern tagħha, hija fl-aħħar mill-aħħar ma tkunx qed tikkomunika ma’ terza persuna newtrali, iżda ma’ persuna li tagħmel parti mill-persunal tagħha, minkejja l-obbligi etiċi kollha li jirriżultaw mill-fatt li dan ikun membru tal-Kamra tal-Avukati. Tali komunikazzjoni “bejn l-erba’ ħitan tad-dar” ma timmeritax il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità, irrispettivament mill-frekwenza u l-importanza tagħha għall-impriża.
120. Anki r-referenza li saret minn għadd ta’ partijiet fil-kawża għall-compliance programs ma twassalx għal konklużjoni differenti. Kif sostniet il-Kummissjoni mingħajr ma ġiet ikkontestata, il-biċċa l-kbira tal-konsulenza legali interna fi ħdan impriża fir-rigward tal-compliance programs, hija ta’ natura ġenerali u ma tirrappreżenta ebda rabta speċifika mal-eżerċizzju, preżenti jew futur, tad-drittijiet tad-difiża. Bħala regola, għaldaqstant, il-komunikazzjoni li ssir bejn impriża u l-avukat intern tagħha “għall-finijiet ta’ compliance” lanqas ma tissodisfa l-ewwel rekwiżit identifikat fis-sentenza AM & S(101). B’hekk, il-Qorti Ġenerali korrettament irrilevat li dan it-tip ta’ konsulenza legali interna fl-impriża ma għandux “effett dirett” fuq il-kwistjoni inerenti tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet (102).
121. Fuq bażi ġenerali, anki r-referenza għall-vantaġġi u l-importanza tal-konsulenza legali fl-impriża, kif ukoll ir-referenza għar-riforma tad-dritt proċedurali permezz tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 finalment ma jiġġustifikawx devjazzjoni mill-ġurisprudenza AM & S.
b) Fuq l-allegat ksur tad-drittijiet tad-difiża u tal-prinċipju ta’ ċertezza legali (it-tieni parti tat-tieni aggravju)
122. Ir-rikorrenti u xi wħud mill-partijiet li intervenew insostenn tagħhom fl-ewwel u fit-tieni istanza jirrilevaw li l-esklużjoni tal-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp mal-avukat ta’ kumpannija mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti tikkostitwixxi ksur tad-drittijiet tad-difiża. Huma jsostnu li dan il-ksur imur ukoll kontra l-prinċipju ta’ ċertezza legali.
i) Il-prinċipju ta’ ċertezza legali fir-rigward tad-drittijiet tad-difiża
123. Akzo u Akcros jibbażaw l-allegazzjoni tagħhom f’dan ir-rigward fuq id-drittijiet tad-difiża, waqt li jorbtu dawn tal-aħħar mal-prinċipju ta’ ċertezza legali. Huma jenfasizzaw iċ-ċirkustanza li fid-dritt Ewropew dwar il-kompetizzjoni, spiss huwa applikabbli l-Artikolu 81 KE (issa l-Artikolu 101 TFUE), b’mod parallel ma’ dispożizzjonijiet korrispondenti tad-dritt nazzjonali [ara f’dan ir-rigward l-Artikolu 3 tar-Regolament (KE) Nru 1/2003]. Fil-fehma tagħhom il-protezzjoni tal-komunikazzjonijiet mal-avukati tal-kumpanniji ma tistax titħalla tiddependi mill-fatt jekk l-investigazzjonijiet twettqux mill-Kummissjoni jew minn awtorità nazzjonali tal-kompetizzjoni.
124. Il-prinċipju ta’ ċertezza legali jikkostitwixxi prinċipju ġenerali u fundamentali tad-dritt tal-Unjoni (103). Tali prinċipju jeħtieġ, b’mod partikolari, li leġiżlazzjoni li toħloq konsegwenzi żvantaġġużi għal individwi tkun ċara u preċiża u li l-applikazzjoni tagħhom tkun prevedibbli għall-persuni suġġetti għaliha (104). Fi kliem ieħor, il-persuni suġġetti għaliha għandhom isiru jafu mingħajr ambigwità d-drittijiet u l-obbligi tagħhom sabiex jirregolaw ruħhom (105).
125. B’referenza għall-kuntest preżenti, dan ifisser li l-impriżi, li fil-bini tagħhom issir tfittxija minn awtorità tal-kompetizzjoni fil-kuntest ta’ investigazzjoni relatata mal-akkordji, għandhom ikunu jafu mingħajr ambigwità jekk jistgħux jinvokaw il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp.
126. Id-dritt pertinenti tal-Unjoni jissodisfa dan ir-rekwiżit. Dan, fl-interpretazzjoni li ngħatatlu fil-ġurisprudenza AM & S imsemmija iktar ’il fuq (106), jipprovdi li l-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp mal-avukati tal-kumpanniji ma jibbenefikawx mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità. Fuq dan il-punt ma hemm l-ebda inċertezza.
127. Fir-rigward tal-interazzjoni bejn l-investigazzjonijiet tal-Kummissjoni Ewropea u dawk immexxija f’livell nazzjonali, ir-Regolament tal-Kunsill Nru 17, bl-istess mod bħar-Regolament (KE) Nru 1/2003, din hija bbażata fuq delimitazzjoni preċiża tal-kompetenzi tal-awtoritajiet tal-kompetizzjoni. Tfittxija tiġi ordnata u mwettqa jew mill-Kummissjoni jew minn awtorità nazzjonali tal-kompetizzjoni. Dejjem jirriżulta b’mod ċar liema awtorità tkun ordnat it-tfittxija, mid-deċiżjoni tat-tfittxija (mandat ta’ investigazzjoni), li jrid jiġi ppreżentat bil-miktub lill-impriża [Artikolu 14(2) u (3) tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17, kif ukoll l-Artikolu 20(3) u (4) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003].
128. Jekk l-investigazzjoni tkun ser issir mill-Kummissjoni, ir-regoli applikabbli huma ddeterminati mid-dritt tal-Unjoni; jekk l-investigazzjoni tkun ser issir minn awtorità nazzjonali, ir-regoli applikabbli huma ddeterminati mid-dritt nazzjonali [ara issa espliċitament f’dan is-sens l-Artikolu 22(2) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 (107)]. Fiż-żewġ każijiet huma inklużi wkoll ir-regoli dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti.
129. Huwa minnu li l-uffiċjali tal-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni jistgħu jipprovdu għajnuna lill-Kummissjoni fl-okkażjoni ta’ investigazzjoni mwettqa minn din tal-aħħar [Artikolu 14(5) u (6) tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17, kif ukoll l-Artikolu 20(5) u (6) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003], bl-istess mod bħalma l-uffiċjali tal-Kummissjoni jistgħu viċi versa jipparteċipaw fl-investigazzjonijiet tal-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni waqt li jipprovdulhom assistenza [Artikolu 13(2) tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17, kif ukoll it-tieni sentenza tal-Artikolu 22(2) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003]. Madankollu, dan ma għandux effett fuq it-tqassim tal-kompetenzi fir-rigward tas-setgħa biex jiġu ordnati u mwettqa investigazzjonijiet, u lanqas fuq id-dispożizzjonijiet applikabbli, inklużi dawk dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti.
130. Il-prinċipju ta’ ċertezza legali fir-rigward tad-drittijiet tad-difiża, u b’mod partikolari fir-rigward tar-regoli dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti applikabbli għal tfittxija partikolari, b’hekk huwa sodisfatt.
131. Ir-rikorrenti jsostnu li huwa inaċċettabbli li d-destin tal-istess dokument intern ta’ impriża jkun jiddependi minn jekk ikunx ittieħed fit-tfittxija minn awtorità nazzjonali jew mill-Kummissjoni.
132. Għalkemm din is-sottomissjoni tesprimi preokkupazzjoni assolutament komprensibbli, madankollu fuq il-livell ġuridiku dan ma jirriżultax li huwa fondat.
133. La l-prinċipju ta’ ċertezza legali, u lanqas id-drittijiet tad-difiża ma jeżiġu li d-dritt tal-Unjoni u d-dritt nazzjonali jadottaw, fil-kamp ta’ applikazzjoni rispettiv tagħhom, l-istess parametri u li b’hekk jiżguraw l-istess protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti. Il-prinċipji ġuridiċi ġenerali tad-dritt tal-Unjoni u l-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali garantita fil-livell tal-Unjoni jistgħu jgħoddu biss fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni (108). Viċi versa, il-prinċipji ġuridiċi nazzjonali u l-protezzjoni nazzjonali tad-drittijiet fundamentali ma jistgħux joħorġu mil-limiti ta’ kompetenza nazzjonali.
134. Ċertament il-pożizzjoni tkun issimplifikata li kieku d-dispożizzjonijiet proċedurali applikabbli għat-tfittxijiet fil-qasam tal-kompetizzjoni u d-dispożizzjonijiet rilevanti dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti kellhom jiġu armonizzati fi ħdan l-Unjoni. Tali armonizzazzjoni kompleta, madankollu, ma teżistix fl-istat attwali tad-dritt tal-Unjoni. Jekk dan isirx hija kwistjoni tal-politika leġiżlattiva li tinsab fid-diskrezzjoni esklużiva tal-leġiżlatur tal-Unjoni; l-impriżi kkonċernati madankollu ma jistgħux joħolqu din l-armonizzazzjoni weħidhom billi jinvokaw id-drittijiet tad-difiża u l-prinċipju ta’ ċertezza legali (109).
135. Finalment, ir-rikorrenti, appoġġati inter alia mill-Irlanda, jirrilevaw li l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti prevista fil-livell nazzjonali għall-komunikazzjonijiet interni fl-impriża jew il-grupp mal-avukati tal-kumpanniji, tista’ tiġi ppreġudikata mill-mekkaniżmu ta’ skambju ta’ informazzjoni bejn awtoritajiet tal-kompetizzjoni Ewropej taħt l-Artikolu 12 tar-Regolament (KE) Nru 1/2003.
136. Kif irrilevat il-Kummissjoni mingħajr ma ġiet ikkontestata fuq dan il-punt, f’dan il-każ ma kien hemm ebda skambju ta’ informazzjoni bejn awtoritajiet tal-kompetizzjoni. L-argument ibbażat fuq l-Artikolu 12 tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 b’hekk jisfa fix-xejn.
137. Jekk b’xi mod l-Artikolu 12 tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 jista’ tabilħaqq jagħti lok għal skambju ta’ dokumenti u informazzjoni li jibbenefikaw mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità, din il-kwistjoni hija irrilevanti għall-finijiet ta’ din il-proċedura ta’ appell. F’dan il-kuntest huwa suffiċjenti li jiġi indikat li tali dispożizzjoni – b’mod partikolari r-referenza tagħha għal “informazzjoni kunfidenzjali” – tabilħaqq tippermetti interpretazzjoni li hija, minn naħa waħda, konformi mad-drittijiet fundamentali u li, min-naħa l-oħra, għall-finijiet ta’ kooperazzjoni leali [Artikolu 4(3) TUE] ma teħtiġx li xi waħda mill-awtoritajiet tal-kompetizzjoni involuti tagħmel xi ħaġa li tmur kontra d-dispożizzjonijiet applikabbli għaliha fir-rigward tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti (110).
138. L-allegazzjoni li l-Qorti Ġenerali marret kontra l-prinċipju ta’ ċertezza legali fir-rigward tad-drittijiet tad-difiża, għaldaqstant hija totalment infondata.
ii) Id-dritt għal konsulenza, difiża u rappreżentanza mingħajr ebda xkiel
139. Flimkien ma’ dak li ntqal hawn fuq, l-allegat ksur tad-drittijiet tad-difiża jeżisti wkoll – skont dak li sostnew, b’mod partikolari, l-Irlanda, l-ACCA u l-ECLA – fil-fatt li għall-impriżi huwa inqas konvenjenti li jużaw il-konsulenza legali ta’ avukat ta’ kumpannija jekk il-komunikazzjonijiet interni fi ħdan l-impriża jew il-grupp skambjati magħhom ma jibbenefikawx mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità. B’mod partikolari dan jikkostitwixxi, fil-fehma tal-partijiet imsemmija hawn fuq, ksur tal-Artikolu 6(3)(b) u (ċ) tal-KEDB, li jistabbilixxi li kull persuna akkużata għandha dritt li jkollha ż-żmien u l-faċilitajiet meħtieġa biex tħejji d-difiża tagħha jew li tikseb l-assistenza ta’ rappreżentant legali li tagħżel hi (111). Minbarra d-dispożizzjoni ċċitata, xi wħud mill-partijiet fil-kawża jirreferu wkoll f’dan ir-rigward għall-Artikolu 8 tal-KEDB, kif ukoll għall-Artikoli 47 u 48 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali.
140. Dan l-argument ma huwiex fondat.
141. Għal dak li jirrigwarda fl-ewwel lok il-KEDB, ma jirriżultax li s’issa l-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem esprimiet ruħha fis-sens li tirrikonoxxi l-għoti tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija. Għall-kuntrarju, il-kunsiderazzjonijiet li l-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem żvolġiet fis-sentenza tagħha André et vs Franza dwar l-irwol tal-avukat bħala qaddej fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja (“auxiliaire de justice”) u bħala intermedjarju bejn il-qrati u l-individwi suġġetti għas-sistema ġuridika (“intermédiaire”) jirriflettu kunċett tal-indipendenza tal-avukat li ma hijiex differenti minn dak stabbilit mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza AM & S (112).
142. Hekk kif inhi s-sitwazzjoni fl-istat attwali tad-dritt tal-Unjoni, il-limitazzjoni tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet ma’ avukati esterni biss, ma tagħtix lok għal protezzjoni ta’ livell inferjuri meta mqabbla ma’ dik tal-KEDB. Għaldaqstant, l-obbligu ta’ koerenza stabbilit mill-ewwel sentenza tal-Artikolu 52(3) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali ma jeħtiġx li, fid-dritt tal-Unjoni, il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tiġi estiża għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija.
143. Huwa minnu li l-KEDB tiggarantixxi biss standard minimu ta’ protezzjoni tad-drittijiet fundamentali, li jista’ f’kull ħin jingħeleb mid-dritt tal-Unjoni [it-tieni sentenza tal-Artikolu 52(3) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali]. Dan ġustament tfakkar mill-Irlanda. Madankollu, għar-raġunijiet li ser jingħataw hawn taħt, ma jkunx opportun li jiġi estiż l-ambitu tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità previst mid-dritt tal-Unjoni għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija.
144. Fl-ewwel lok huwa diġà dubjuż jekk it-tieni sentenza tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali [flimkien ma’, jekk ikun il-każ, l-Artikolu 48(2)] għandhiex tabilħaqq tinftiehem fis-sens li tiggarantixxi lill-impriżi dritt li jingħataw parir, difiża u rappreżentanza mill-avukati interni tagħhom stess, li jkunu impjegati tagħhom.
145. Iżda anki jekk jiġi aċċettat li d-dritt għal parir, difiża u rappreżentanza, previst fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, jestendi wkoll għall-konsultazzjoni mill-avukati tal-kumpanniji, li jkunu jaħdmu internament fl-impriża jew fil-grupp, dan b’ebda mod ma jeskludi li, kull meta jintużaw is-servizzi tal-avukati tal-kumpanniji, jista’ jkun hemm limiti partikolari ġġustifikati oġġettivament. L-intensità tal-protezzjoni offruta minn dritt fundamentali tista’, fil-fatt, tvarja skont is-sitwazzjoni fattwali (113).
146. Pereżempju, l-avukati tal-kumpannija mhux dejjem jitħallew jirrappreżentaw f’kawża lil min jimpjegahom, jiġifieri lill-impriża li fid-dipartiment legali tiegħu jkunu jaħdmu (114). Lanqas ma jagħti lok għal xi ksur ta’ drittijiet fundamentali l-fatt li mhux l-avukati kollha jistgħu jippatroċinaw quddiem il-qrati nazzjonali kollha (115), minkejja li dan mingħajr ebda dubju jillimita l-għażla tal-klijenti potenzjali meta jfittxu r-rappreżentant legali l-iktar adatt.
147. Anki l-protezzjoni tal-komunikazzjonijiet skambjati bejn klijent u l-avukat tiegħu b’hekk jista’ jkollha portata iktar jew inqas wiesgħa skont jekk bejniethom ikunx hemm, jew le, relazzjoni ta’ impjieg. Dan ma jfissirx li l-komunikazzjonijiet skambjati bejn impriża u l-avukat intern tagħha huma għal kollox mċaħħda minn kwalunkwe protezzjoni. Bħal kull komunikazzjoni normali skambjata bejn individwi dawn jibbenefikaw mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità ġenerali tal-korrispondenza u tal-komunikazzjonijiet, prevista mill-Artikolu 7 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali (Artikolu 8 tal-KEDB). Il-kwistjoni tirrigwarda esklużivament il-kwistjoni jekk il-komunikazzjonijiet interni fi ħdan l-impriża jew il-grupp mal-avukati tal-kumpannija jimmeritawx, addizzjonalment, il-protezzjoni speċjali mis-sekwestru, li hija ggarantita mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti biex ikun jista’ jeżerċita d-drittijiet tad-difiża u sabiex tiġi ggarantita amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja.
148. Ċertament l-ECLA ġustament tirrileva li d-drittijiet fundamentali li jinsabu inkwistjoni hawnhekk, meta titqies l-importanza bażika tagħhom, bħala prinċipju għandhom jiġu interpretati b’mod estensiv. Anki jekk tiġi adottata interpretazzjoni estensiva, madankollu, il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti dderivata minnhom ma tistax tiġi estiża lil hinn mir-ratio awtentika tagħha. Il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti, fil-fatt, ma sservix biss biex jiġu ggarantiti d-drittijiet tad-difiża tal-klijent, iżda hija wkoll espressjoni tal-istatus tal-avukat bħala konsulent legali indipendenti u bħala “kollaboratur tal-amministrazzjoni tal-ġustizzja”, li jagħti pariri legali lil “kull min ikollu bżonn” (116). Għaldaqstant, l-ispazju liberu maħluq mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet għal komunikazzjoni mal-klijent mingħajr xkiel u kunfidenzjali għandu jiġi eżerċitat mill-avukat fil-perspettiva ta’ amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja. Sabiex ikun jista’ jaffronta b’mod effikaċi l-kunflitti ta’ interessi bejn id-dmirijiet professjonali tiegħu u l-objettivi u x-xewqat tal-klijent tiegħu, l-avukat ma jistax ipoġġi lilu nnifsu f’relazzjoni ta’ dipendenza fuq il-klijent tiegħu (117).
149. Min-naħa l-oħra, din is-sitwazzjoni ta’ dipendenza tinsab proprju fil-każ tal-avukat ta’ kumpannija. Kif spjegat iktar ’il fuq, l-avukat ta’ kumpannija mhux biss huwa mdaħħal b’mod stabbli fl-istruttura tal-impriża, li fid-dipartiment legali tagħha huwa jaħdem fil-kwalità ta’ impjegat, iżda jinsab ukoll f’sitwazzjoni ta’ dipendenza ekonomika ferm iktar b’saħħitha fuq tali impriża u jidentifika magħha ferm iktar milli fil-każ ta’ avukat estern (118). Għaldaqstant, jeżisti riskju strutturali li l-avukat ta’ kumpannija – anki meta huwa, kif hija r-regola, ikun persuna ta’ integrità b’intenzjonijiet tajbin – isib ruħu f’kunflitt ta’ interessi bejn id-dmirijiet professjonali tiegħu u l-objettivi u x-xewqat tal-impriża tiegħu.
150. Il-fatt li l-avukat ta’ kumpannija huwa espost għar-riskju ta’ kunflitti ta’ interessi jagħmilha ferm iktar diffiċli għalih biex jopponi b’mod effikaċi abbużi li jista’ jkun hemm tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti. Abbuż jista’ pereżempju jikkonsisti fil-fatt li bil-pretest li tintalab konsulenza legali jintbagħtu lid-dipartiment legali ta’ impriża, mezzi ta’ prova u informazzjoni bil-għan esklużiv jew prevalenti sabiex dawn ma jaqgħux f’idejn l-awtoritajiet tal-kompetizzjoni. Fl-agħar ipoteżi, id-dipartimenti operattivi ta’ impriżi jista’ jkollhom it-tentazzjoni li jużaw abużivament l-uffiċċju legali intern fi ħdan l-impriża jew il-grupp bħala post fejn iżommu dokumenti illegali, bħal akkordji u noti dwar laqgħat tal-partijiet fl-akkordju jew dwar il-modus operandi tal-akkordju.
151. Meta jitqiesu l-kunflitti ta’ interessi speċifiċi u l-perikli ta’ abbużi li jistgħu jinħolqu fi ħdan impriża jew grupp, jidhirli li huwa opportun li ma tiġix estiża l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti fid-dritt tal-Unjoni għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija. L-istess argumenti li qajjimt hawn fuq fir-rigward tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali jistgħu jintużaw ukoll, fil-fehma tiegħi, għad-dispożizzjonijiet korrispondenti tal-KEDB.
152. L-Irlanda, b’referenza għall-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, issostni li l-kunfidenzjalità tar-relazzjoni bejn klijent u l-avukat tiegħu tipprevali fuq is-sempliċi possibbiltà ta’ abbuż (119). B’dan il-mod, madankollu, l-Irlanda tinjora l-fatt li l-ġurisprudenza ċċitata minnha tirreferi għall-iskambju klassiku ta’ komunikazzjonijiet bejn klijent u l-avukat estern tiegħu, li fir-rigward tiegħu b’mod ġenerali ma jkunx hemm il-perikli speċifiċi ta’ abbużi, li għadhom kif ġew deskritti, konnessi mal-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija, u li barra minn hekk ma hemmx il-biża’ ta’ kunflitt ta’ interessi.
153. L-ECLA tenfasizza li l-indipendenza ta’ avukat ta’ kumpannija ma tistax tiġi evalwata b’mod astratt billi jitqies l-istatus tiegħu ta’ impjegat, iżda għandha tiġi analizzata b’mod konkret każ b’każ, waqt li jiġu kkunsidrati b’mod partikolari l-obbligi etiċi tiegħu bħala avukat membru tal-Kamra tal-Avukati. Tali argument għandu jiġi miċħud għar-raġunijiet diġà mogħtija (120): is-sempliċi obbligi etiċi ma humiex suffiċjenti biex tiġi ggarantita għall-avukat ta’ kumpannija indipendenza mqabbla għal dik tal-avukati li jaħdmu għal rashom. Dawn, fil-fatt, ma jipprovdu ebda informazzjoni dwar il-prassi effettivament segwita minn impriża fil-ħajja tax-xogħol ta’ kuljum. Barra minn hekk, l-ECLA tinjora l-fatt li bħala regola l-avukati tal-kumpanniji jinsabu f’sitwazzjoni ta’ dipendenza ekonomika fuq min jimpjegahom li hija ferm iktar b’saħħitha u jidentifikaw personalment b’mod ħafna iktar intensiv milli normalment jiġri fil-każ ta’ avukat li jkun professjonist liberu fil-konfront tal-klijenti tiegħu. Fid-dawl ta’ dawn id-differenzi fundamentali, jirriżulta li hija oġġettivament iġġustifikata r-referenza għad-distinzjoni ġenerali, fir-rigward tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità, bejn avukati tal-kumpanniji u avukati esterni.
154. L-allegazzjoni ta’ ksur tad-dritt għal konsulenza, difiża u rappreżentanza hija, għaldaqstant, infondata.
iii) Drittijiet fundamentali ulterjuri
155. Xi partijiet fil-kawża, b’mod partikolari l-Irlanda u l-ECLA, jallegaw barra minn hekk il-ksur ta’ drittijiet fundamentali oħrajn, b’mod partikolari id-dritt fundamentali tal-proprjetà u tal-libertà professjonali (121). Abbażi ta’ dak li sostnew l-Irlanda u l-ECLA, il-libertà professjonali hija ppreġudikata inkwantu n-nuqqas tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp jagħmilha iktar diffiċli għall-avukat ta’ kumpannija biex jeżerċita l-professjoni tiegħu u jpoġġih f’sitwazzjoni ta’ żvantaġġ fil-konfront tal-avukati li jaħdmu bħala professjonisti liberi. Id-dritt fundamentali tal-proprjetà huwa involut, skont l-ECLA, inkwantu ċ-ċaħda għall-għoti tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni mal-avukati tal-kumpanniji tobbliga lill-impriżi biex jużaw, f’każijiet partikolari, il-konsulenza ta’ avukati esterni, bil-konsegwenza li jkollhom iġarrbu spejjeż żejda.
– Ammissibbiltà tal-allegazzjonijiet
156. Inkwantu l-Irlanda tallega l-ksur tal-libertà professjonali fil-kwalità tagħha bħala parti intervenjenti, tali allegazzjoni hija a priori inammissibbli. Kif jirriżulta minn ġurisprudenza stabbilita, l-intervenjent ma huwiex ipprojbit milli jippreżenta argumenti ġodda jew differenti minn dawk tal-parti li jappoġġha, kemm-il darba jkunu mmirati biex jissostanzjaw it-talbiet ta’ dik il-parti (122). Madankollu, huwa ma jistax jippreżenta allegazzjonijiet differenti minn dawk tal-parti li jappoġġha (123). Peress li Akzo u Akcros bħala rikorrenti ma allegawx il-ksur tad-dritt tal-proprjetà u tal-libertà professjonali, l-Irlanda, bħala parti intervenjenti, ma tistax tallega l-ksur ta’ dawk id-drittijiet fundamentali f’din il-proċedura ta’ appell.
157. L-ECLA, bħala parti intervenjenti fil-proċedura tal-ewwel istanza, b’differenza mill-Irlanda, għandha l-istatus ta’ “parti oħra fil-kawża” fil-proċedura ta’ appell, li jfisser li hija ma għadhiex suġġetta għal-limitazzjonijiet speċifiċi previsti għall-intervenjenti [Artikoli 115 u 116(1) tar-Regoli ta’ Proċedura]. Anki l-ECLA, madankollu, fir-risposta tagħha ma tistax tmur lil hinn mis-suġġett tas-sentenza mogħtija fl-ewwel grad [Artikolu 116(2) tar-Regoli ta’ Proċedura]. Peress li l-ksur tad-dritt tal-proprjetà u tal-libertà professjonali asserita mill-ECLA ma kienx jifforma parti mis-suġġett tas-sentenza tal-ewwel grad, la fuq l-inizjattiva ta’ Akzo u Akcros, u lanqas fuq l-inizjattiva tal-istess ECLA, dawk l-allegazzjonijiet, fil-fażi attwali tal-proċedura ta’ appell, huma inammissibbli (124).
– Fondatezza tal-allegazzjonijiet
158. L-allegazzjonijiet tal-Irlanda u tal-ECLA ma jistgħux jiġu aċċettati lanqas fil-merti.
159. Għal dak li jirrigwarda, fl-ewwel lok, il-libertà professjonali, ma jistax jingħad li n-nuqqas ta’ protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan l-impriża jew il-grupp jagħmilha eċċessivament diffiċli jew saħansitra impossibbli għall-avukati tal-kumpanniji biex jeżerċitaw il-professjoni tagħhom. Fl-ewwel lok, kif ġie rrilevat minn għadd ta’ partijiet f’din il-proċedura ta’ appell, l-importanza tal-konsulenza legali interna għall-impriżi kibret kontinwament f’dawn l-aħħar snin fi ħdan l-Unjoni Ewropea, minkejja li fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri l-avukati tal-kumpanniji ma jistgħux jinvokaw il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti. Fit-tieni lok, il-kamp prinċipali ta’ attività tal-avukati tal-kumpanniji – anki dawk li huma membri tal-Kamra tal-Avukati – ma tikkonsistix fil-konsulenza u r-rappreżentanza ta’ min jimpjegahom fi proċeduri ġudizzjarji jew fi proċeduri analogi, iżda f’konsulenza legali ġenerali mingħajr rabta speċifika mal-eżerċizzju tad-drittijiet tad-difiża.
160. Għal dak li jirrigwarda, fit-tieni lok, id-dritt ta’ proprjetà, huwa diffiċli biex wieħed jifhem kif il-pożizzjoni legali fis-seħħ fi ħdan l-Unjoni tista’ tikkostitwixxi ksur ta’ tali dritt fundamentali. In-nuqqas ta’ rikonoxximent tal-kunfidenzjalità ta’ komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija ma tinvolvi ebda limitazzjoni u wisq inqas tneħħija ta’ intitolamenti proprjetarji min-naħa tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni. Li impriża tonfoq il-flus għal konsulenza legali esterna għandu pjuttost jiġi attribwit għal għażla libera. Jista’ jkun li fir-rigward ta’ tali għażla, jiżvolġi rwol il-kuntest regolatorju dwar il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti. Il-konnessjoni mal-proprjetà tal-impriża, madankollu, hija wisq indiretta u wisq imbiegħda biex wieħed ikun jista’ jitkellem dwar interferenza f’dan id-dritt fundamentali.
161. L-allegazzjonijiet dwar il-ksur ta’ drittijiet fundamentali, imqajma mill-Irlanda u mill-ECLA, b’hekk huma fl-ewwel lok inammissibbli, u fi kwalunkwe każ infondati.
c) Konklużjoni dwar it-tieni aggravju
162. Peress li, għaldaqstant, anki t-tieni aggravju huwa infondat, jeħtieġ li jiġi analizzat it-tielet aggravju, li tqajjem fuq bażi ulterjorment sussidjarja.
3. Fuq il-prinċipji tal-attribuzzjoni tal-kompetenzi u ta’ awtonomija proċedurali nazzjonali (it-tielet aggravju)
163. Permezz tat-tielet aggravju Akzo u Akcros, appoġġati minn ħafna mill-partijiet intervenuti insostenn tagħhom fl-ewwel u fit-tieni istanza, jirrilevaw li hija fil-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri biex jiddeterminaw il-portata eżatta tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti. Għal dan il-għan huma jibbażaw b’mod partikolari fuq l-awtonomija proċedurali tal-Istati Membri. Barra minn hekk jirreferu għall-kompetenza tal-Istati Membri biex jistabbilixxu regoli dwar il-professjoni ta’ avukat, kif ukoll il-prinċipju ta’ attribuzzjoni tal-kompetenzi.
a) Fuq il-prinċipju tal-awtonomija proċedurali tal-Istati Membri u fuq il-preżunt rinviju tad-dritt tal-Unjoni għad-dritt nazzjonali
164. Huwa sostnut fl-ewwel lok li l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti taqa’ taħt id-drittijiet tad-difiża u b’hekk tikkostitwixxi parti mid-dritt proċedurali. Fin-nuqqas ta’ leġiżlazzjoni tal-Unjoni, hija fil-kompetenza tal-Istati Membri, bis-saħħa tal-awtonomija tagħhom fil-qasam proċedurali, biex jiddeterminaw il-portata tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet. Fl-istess direzzjoni, partijiet oħrajn fil-kawża, b’mod partikolari l-ECLA u s-CCBE, isostnu li d-dritt tal-Unjoni jagħmel, fir-rigward tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet, rinviju (“renvoi”) għal-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar il-professjoni ta’ avukat. Waqt li r-rekwiżit tal-indipendenza tal-avukati jirriżulta mid-dritt tal-Unjoni, huwa fil-kompetenza tad-dispożizzjonijiet tal-Istati Membri individwali biex jistabbilixxu liema ġuristi, fl-Istat Membru inkwistjoni, jistgħu jitqiesu bħala avukati indipendenti għall-finijiet tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet.
165. Dan l-argument ma huwiex konvinċenti.
166. La l-Artikolu 14(1) sa (3) tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17, u lanqas il-prinċipju legali ġenerali ta’ protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti ma jagħmlu rinviju b’xi mod għad-dritt nazzjonali. Huwa minnu li l-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza AM & S tirreferi għas-sistemi ġuridiċi tal-Istati Membri. Iżda hija tagħmel dan bl-intenzjoni ddikjarata li telabora, minkejja d-differenzi kollha bejn id-dispożizzjonijiet nazzjonali, kriterji uniformi fil-livell tal-Unjoni għall-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti (125).
167. Din l-uniformità fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni, fil-livell tal-Unjoni, tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti fir-rigward tal-investigazzjonijiet tal-Kummissjoni fil-proċeduri għal aġir antikompetittiv hija, barra minn hekk, indispensabbli.
168. L-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni tiġi kompromessa jekk, biex tiġi deċiża l-leġittimità ta’ atti tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni, jintużaw ir-regoli jew il-prinċipji tad-dritt nazzjonali; il-legittimità ta’ tali atti – f’din il-kawża, il-leġittimità tal-miżuri ta’ tfittxija adottati mill-Kummissjoni fil-kwalità tagħha ta’ awtorità tal-kompetizzjoni Ewropea – tista’ tiġi evalwata biss fid-dawl tad-dritt tal-Unjoni (126). Ir-referenza għal kriterji ta’ evalwazzjoni speċjali, li jirriżultaw mil-leġiżlazzjoni jew mis-sistema kostituzzjonali ta’ Stat Membru, tippreġudika l-għaqda sostanzjali u l-effikaċja tad-dritt tal-Unjoni u tas-suq intern (127).
169. Differenzi fil-kontenut u fil-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti skont f’liema Stat Membru l-Kummissjoni tagħmel l-investigazzjoni, finalment iwasslu għal frammentazzjoni ġuridika inkompatibbli mal-prinċipju tas-suq intern. L-intervent tal-Kummissjoni bħala awtorità tal-kompetizzjoni sovranazzjonali kellu proprju l-iskop li jissuġġetta lill-impriżi kollha tal-Unjoni Ewropea għal regoli uniformi fil-qasam tal-kompetizzjoni, u li joħloqilhom kundizzjonijiet ugwali għall-kompetizzjoni fis-suq intern (l-hekk imsejjaħ “level playing field”).
170. Il-fatt li l-prinċipju ta’ kunfidenzjalità previst fid-dritt tal-Unjoni jikkostitwixxi dritt fundamentali jimmilita wkoll favur interpretazzjoni awtonoma tal-portata tal-protezzjoni li jagħti. Id-drittijiet fundamentali applikabbli fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni għandu jkollhom l-istess kontenut għaċ-ċittadini kollha tal-Unjoni u għall-impriżi kollha li għalihom japplika d-dritt tal-Unjoni. Fi proċeduri għal aġir antikompetittiv, l-impriżi kollha suġġetti għal investigazzjoni tal-Kummissjoni għandhom igawdu fil-konfront ta’ dik l-awtorità mill-istess protezzjoni mogħtija mid-dritt tal-Unjoni għad-drittijiet fundamentali, ikun fejn ikun il-post fejn issir it-tfittxija.
171. Għall-kuntrarju ta’ dak li sostniet is-CCBE, id-determinazzjoni tal-kontenut u tal-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità fi proċedura fil-qasam tal-kompetizzjoni ma tistax titħalla f’idejn l-Istati Membri abbażi tal-prinċipju ta’ sussidjarjetà. Fil-fatt, minn naħa waħda, id-dritt proċedurali dwar l-akkordji [ir-Regolament tal-Kunsill Nru 17 u r-Regolament (KE) Nru 1/2003] jagħmel parti mir-regoli tal-kompetizzjoni li huma meħtieġa għall-funzjonament tas-suq intern, li d-definizzjoni tiegħu taqa’ taħt il-kompetenzi esklużivi tal-Unjoni [Artikolu 3(1)(b), TFUE]; f’dan il-kuntest, għaldaqstant, mhuwiex applikabbli l-prinċipju ta’ sussidjarjetà [Artikolu 5(3) TUE]. Min-naħa l-oħra, l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mit-Trattat lil individwi – f’dan il-każ, il-possibbiltà li tiġi invokata l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti – ma jistax ikun suġġett għal evalwazzjoni abbażi tal-prinċipju ta’ sussidjarjetà (128).
172. Meta jsiru investigazzjonijiet mill-Kummissjoni bħala awtorità Ewropea tal-kompetizzjoni, id-dritt nazzjonali jsir applikabbli biss meta l-awtoritajiet tal-Istati Membri jagħtuha assistenza, b’mod partikolari sabiex tingħeleb ir-reżistenza ta’ impriżi suġġetti għal investigazzjoni bl-użu ta’ miżuri diretti ta’ infurzar [Artikolu 14(6) tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17 u Artikolu 20(6) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003]. Min-naħa l-oħra, għandu jiġi stabbilit esklużivament abbażi tad-dritt tal-Unjoni liema dokumenti u rekords tal-kumpannija l-Kummissjoni tista’ teżamina u tikkopja matul it-tfittxijiet tagħha relatati ma’ akkordji.
173. Fid-dawl ta’ dan kollu, l-argument tar-rikorrenti u tal-partijiet fil-kawża li intervenew insostenn tagħhom, li jgħid li l-kontenut u l-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità għandhom jiddependu mid-dritt nazzjonali, għandu jiġi miċħud.
b) Fuq il-prinċipju ta’ attribuzzjoni tal-kompetenzi
174. Ir-rikorrenti u wħud mill-partijiet li intervenew insostenn tagħhom, b’mod partikolari l-ECLA, jirreferu barra minn hekk għall-prinċipju ta’ attribuzzjoni tal-kompetenzi. Fil-fehma tagħhom l-Unjoni ma ngħatatx il-kompetenza li tistabbilixxi liema avukati jistgħu jibbenefikaw mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet mal-klijenti tagħhom.
175. Skont il-prinċipju ta’ attribuzzjoni tal-kompetenzi, l-Unjoni għandha taġixxi esklużivament fil-limiti tal-kompetenzi mogħtija lilha mill-Istati Membri fit-Trattati biex tikseb l-objettivi stabbiliti fihom [l-ewwel sentenza tal-Artikolu 5(2), flimkien mal-ewwel sentenza tal-Artikolu 5(1) TUE – li qabel kien l-Artikolu 5(1) KE] (129). Kwalunkwe kompetenza mhux attribwita lill-Unjoni fit-Trattati tappartjeni lill-Istati Membri [Artikolu 4(1) u t-tieni sentenza tal-Artikolu 5(2) TUE].
176. L-affermazzjoni li l-Unjoni ma għandhiex kompetenza biex tiddetermina l-portata tal-prinċipju ta’ kunfidenzjalità fir-rigward tal-investigazzjonijiet tal-Kummissjoni fil-proċeduri għal aġir antikompetittiv hija infondata.
177. L-Artikolu 14 tar-Regolament tal-Kunsill Nru 17, li jistabbilixxi s-setgħat investigattivi tal-Kummissjoni fil-proċeduri għal aġir antikompetittiv, huwa bbażat fuq l-Artikolu 87 tat-Trattat KEE (li sar l-Artikolu 103 TFUE) (130). Kif issa jippreċiża l-Artikolu 3(1)(b) TFUE, din hija saħansitra kompetenza esklużiva tal-Unjoni.
178. Il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti, li tillimita s-setgħat investigattivi tal-Kummissjoni (131), hija bbażata, kif intqal iktar ’il fuq, fuq prinċipju ġuridiku ġenerali tad-dritt tal-Unjoni li għandu n-natura ta’ dritt fundamentali (132). Id-definizzjoni tal-kontenut u l-portata tiegħu hija waħda mill-prerogattivi essenzjali tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, li għandha l-kompetenza biex tiżgura l-ħarsien tad-dritt fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni tat-Trattati [it-tieni sentenza tal-Artikolu 19(1) TUE].
179. L-argument invokat mir-rikorrenti u minn uħud mill-partijiet li intervenew insostenn tagħhom, ibbażat fuq in-nuqqas ta’ kompetenza tal-Unjoni, b’hekk għandu jiġi miċħud.
180. L-ECLA, flimkien ma’ partijiet oħrajn fil-kawża, issostni barra minn hekk li l-fatt li d-dritt tal-Unjoni ma huwiex allinjat mal-pożizzjoni applikabbli f’livell nazzjonali fir-rigward tal-protezzjoni tal-kunfidenzjalità għall-komunikazzjonijiet mal-avukati tal-kumpannija, jikkostitwixxi interferenza fil-kompetenza tal-Istati Membri li jirregolaw il-professjoni ta’ avukat.
181. Lanqas din is-sottomissjoni ma għandha bażi. Għalkemm fl-istat attwali tad-dritt tal-Unjoni huwa paċifiku li l-Istati Membri għandhom il-kompetenza biex jirregolaw l-eżerċizzju tal-professjoni ta’ avukat (133), fil-mod kif jeżerċitaw dik il-kompetenza, bħal f’oqsma ġuridiċi oħrajn (134), huma madankollu obbligati li josservaw id-dritt tal-Unjoni rilevanti u li jirrispettaw il-kompetenzi tal-Unjoni (135).
182. Kif għadu kif intqal hawn fuq, hija l-Unjoni li għandha l-kompetenza – esklużiva – li tiddefinixxi r-regoli tal-kompetizzjoni neċessarji għall-funzjonament tas-suq intern kif ukoll il-kontenut u l-limiti tas-setgħat investigattivi tal-Kummissjoni bħala awtorità tal-kompetizzjoni. Dawn l-aħħar miżuri ma għandhomx, la bħala s-suġġett tagħhom u lanqas bħala għan, in-natura speċifika ta’ regoli dwar il-professjoni. L-iktar l-iktar jista’ jkollhom riperkussjonijiet indiretti fuq l-attivitajiet tal-impriżi kkonċernati u l-avukati li huma jqabbdu. Dawk ir-riperkussjonijiet, madankollu, huma biss ta’ natura ġenerali, bl-istess mod bħal ma għadd kbir ta’ dispożizzjonijiet oħrajn tal-Unjoni u tal-Istati Membri f’varjetà wiesgħa ta’ oqsma ġuridiċi – fosthom id-dritt tat-taxxa, id-dritt kriminali, il-liġi dwar il-karti tal-bilanċ u r-regoli dwar kuntratti pubbliċi – jistgħu bħala regola jkollhom effett fuq ix-xogħol ta’ kuljum tal-impriżi u l-avukati. Dan ma jistax jitqies bħala interferenza fil-kompetenzi Istati Membri li jirregolaw l-eżerċizzju tal-professjoni ta’ avukat.
183. L-argument ibbażat fuq it-tqassim tal-kompetenzi, sostnut minn diversi partijiet fil-kawża, b’hekk huwa għal kollox infondat.
c) Fuq xi argumenti ulterjuri
184. Għandhom jiġu indirizzati, finalment, żewġ argumenti oħrajn li tqajmu kontra s-s-sentenza appellata tal-Qorti Ġenerali.
185. Permezz tal-ewwel argument, l-ECLA ssostni li d-dritt tal-Unjoni ma jistax “ineħħi” jew “iġib fix-xejn” il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità mogħtija mid-dritt nazzjonali lill-komunikazzjonijiet mal-avukati tal-kumpannija.
186. F’dan ir-rigward għandu jiġi rrilevat li d-dritt nazzjonali jista’ jagħti tali protezzjoni biss fil-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, jiġifieri, b’mod partikolari, fir-rigward tal-investigazzjonijiet imwettqa mill-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni fil-proċeduri rispettivi għal aġir antikompetittiv. Issa, id-dritt tal-Unjoni bl-ebda mod ma “ineħħi” jew “iġib fix-xejn” protezzjoni eventwali tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet li tista’ tiġi rrikonoxxuta f’tali proċeduri nazzjonali u miżuri ta’ tfittxija; għall-kuntrarju, din il-protezzjoni tkompi teżisti mingħajr ebda restrizzjoni. Il-ġurisprudenza AM & S tapplika biss għall-proċeduri fil-qasam tal-kompetizzjoni u għall-investigazzjonijiet imwettqa mill-Kummissjoni; din b’ebda mod ma tippreġudika d-dritt applikabbli għall-proċeduri nazzjonali.
187. B’mod ġenerali huwa għal kollox naturali li f’sistemi b’diversi livelli, bħall-Unjoni Ewropea, jista’ jkun hemm, fuq livell lokali, reġjonali, nazzjonali u sovranazzjonali, regoli b’kontenut differenti, li l-kampijiet ta’ applikazzjoni tagħhom, madankollu, jibqgħu distinti. Kif intqal iktar ’il fuq, l-armonizzazzjoni tal-pożizzjoni legali fil-livell tal-Unjoni u dak nazzjonali neċessarjament taqa’ taħt il-kompetenza tal-leġiżlatur tal-Unjoni (136).
188. Permezz tat-tieni argument, l-ACCA ssostni li d-dritt tal-Unjoni għandu jestendi l-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti wkoll għal komunikazzjonijiet ma’ avukati tal-kumpanniji li jkunu membri ta’ Kamra tal-Avukati f’pajjiżi terzi.
189. Din it-talba għandha tiġi miċħuda. Anki fl-ipoteżi li – għall-kuntrarju tas-soluzzjoni proposta minni – il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet kellha tiġi estiża għall-komunikazzjonijiet interni fi ħdan l-impriża jew il-grupp ma’ avukati tal-kumpannija li jkunu membri tal-Kamra tal-Avukati fiż-żona ekonomika Ewropea, estensjoni ulterjuri għall-avukati ta’ pajjiżi terzi f’ebda każ ma tkun iġġustifikata.
190. Fil-fatt, għall-kuntrarju ta’ dak li jiġri bejn l-Istati Membri, fir-relazzjonijiet ma’ pajjiżi terzi ma hemmx, bħala regola ġenerali, bażi adegwata għal rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki ta’ avukat u tal-obbligi etiċi li għalihom l-avukati huma suġġetti fl-eżerċizzju tal-professjoni tagħhom. F’xi każijiet lanqas ma jkun possibbli li jiġi vverifikat jekk il-pajjiż terz inkwistjoni jkollux tradizzjoni ġuridika nazzjonali suffiċjentement ikkonsolidata li tippermetti lill-avukati li jeżerċitaw il-professjoni tagħhom bl-indipendenza meħtieġa sabiex ikunu jistgħu jiżvolġu l-irwol tagħhom bħala kollaboraturi fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja. Ma jistax ikun kompitu tal-Kummissjoni jew tal-qrati tal-Unjoni biex iwettqu din il-verifika impenjattiva każ b’każ, waqt li jikkunsidraw ir-regoli u l-konswetudni applikabbli fil-pajjiż terz inkwistjoni, u wisq inqas tista’ tiġi ggarantita kollaborazzjoni amministrattiva effiċjenti f’kull każ mal-awtoritajiet ta’ pajjiżi terzi.
d) Konklużjoni dwar it-tielet aggravju
191. Anki t-tielet aggravju b’hekk huwa infondat.
4. Sinteżi
192. Peress li ebda wieħed mill-aggravji sostnuti minn Akzo u Akcros ma huwa fondat, u peress li ebda wieħed mill-argumenti tal-intervenjenti ma jirriżulta li huwa aċċettabbli, l-appell għandu jiġi miċħud fit-totalità tiegħu.
193. Jekk, madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tasal għall-konklużjoni li l-komunikazzjonijiet interni fi ħdan impriża jew grupp mal-avukati tal-kumpannija jibbenefikaw mill-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet bejn avukati u klijenti, allura, wara l-annullament tas-sentenza appellata, hija għandha tirrinvija l-kawża lill-Qorti Ġenerali sabiex din tal-aħħar tkun tista’ taċċerta l-fatti ulterjorment (Artikolu 61 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja). Fil-fatt, għad irid jiġi aċċertat jekk iż-żewġ emails inkwistjoni, fuq il-bażi tal-kontenut u l-kuntest tagħhom, kinux strumentali għall-eżerċizzju tad-drittijiet tad-difiża.
V – Fuq l-ispejjeż
194. Meta l-appell jiġi miċħud, kif qed nipproponi li jsir f’din il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tiddeċiedi dwar l-ispejjeż (l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 122 tar-Regoli ta’ Proċedura), b’mod konformi ma’ dak li huwa speċifikat fl-Artikolu 69 flimkien mal-Artikolu 118 tar-Regoli tal-Proċedura.
195. Skont l-ewwel paragrafu tal-Artikoli 69(2) flimkien mal-Artikolu 118 tar-Regoli tal-Proċedura, il-parti li titlef għandha tbati l-ispejjeż, jekk dawn intalbu. Skont it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 69(2) tar-Regoli tal-Proċedura, meta jkun hemm diversi partijiet telliefa l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tiddeċiedi kif taqsam l-ispejjeż. Billi l-Kummissjoni talbet l-ispejjeż u l-appellanti kienu telliefa, l-appellanti għandhom jiġu ordnati jħallsu l-ispejjeż. Billi ppreżentaw l-appell flimkien għandhom iħallsu l-ispejjeż in solidum (137).
196. B’deroga minn dak li ntqal hawn fuq, l-Irlanda, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi kif ukoll ir-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq għandhom, fil-kwalità ta’ intervenjenti, ibatu l-ispejjeż rispettivi tagħhom skont l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 69(4) tar-Regoli tal-Proċedura.
197. Anki l-partijiet l-oħrajn fil-kawża, li intervenew insostenn tal-appell bil-preżentata ta’ talbiet quddiem l-Qorti tal-Ġustizzja, jistgħu jiġu kkundannati jbatu l-ispejjeż rispettivi tagħhom, skont it-tielet subparagrafu tal-Artikolu 69(4) tar-Regoli tal-Proċedura (138). Peress li CCBE, ARNOVA, ECLA, ACCA u IBA appoġġaw l-appell ta’ Akzo u Akcros bit-talbiet tagħhom u tilfu, jidher li huwa xieraq – b’deroga minn dak li ntqal fil-punt 195 – li jiġu kkundannati jbatu l-ispejjeż rispettivi tagħhom.
VI – Konklużjoni
198. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet mogħtija hawn fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi skont kif ġej:
1) L-appell huwa miċħud.
2) L-Irlanda, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi kif ukoll ir-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq għandhom ibatu l-ispejjeż rispettivi tagħhom.
3) Il-Conseil des barreaux européens, l-Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten, il-European Company Lawyers Association, l-American Corporate Counsel Association (European Chapter) u l-International Bar Association għandhom ibatu l-ispejjeż rispettivi tagħhom.
4) Għall-kumplament, Akzo Nobel Chemicals Ltd. u Akcros Chemicals Ltd. huma kkundannati in solidum għall-ispejjeż.