WYROK SĄDU (trzecia izba)

z dnia 12 grudnia 2012 r.(*)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek węglika wapnia i magnezu dla przemysłu metalurgicznego i gazowniczego w EOG, z wyłączeniem Irlandii, Hiszpanii, Portugalii i Zjednoczonego Królestwa – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE – Ustalanie cen i podział rynku – Grzywny – Obowiązek uzasadnienia – Proporcjonalność – Równość traktowania – Wytyczne w sprawie obliczania kwoty grzywien z 2006 r. – Zdolność płatnicza

W sprawie T‑352/09

Novácke chemické závody a.s., z siedzibą w Novákach (Słowacja), reprezentowana początkowo przez adwokat A. Černejovą, a następnie przez adwokatów M. Bol’oša oraz L. Bányaiovą,

strona skarżąca,

popierana przez:

Republikę Słowacką, reprezentowaną przez B. Ricziovą, działającą w charakterze pełnomocnika,

interwenient,

przeciwko

Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez F. Castilla de la Torrego, N. von Lingena oraz A. Tokára, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2009) 5791 wersja ostateczna z dnia 22 lipca 2009 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/39.396 – Odczynniki na bazie węglika wapnia i magnezu dla przemysłu metalurgicznego i gazowniczego), w zakresie, w jakim decyzja ta dotyczy skarżącej, a także – tytułem żądania ewentualnego – zniesienie lub obniżenie grzywny nałożonej na skarżącą we wskazanej decyzji,

SĄD (trzecia izba),

w składzie: O. Czúcz, prezes, I. Labucka i D. Gratsias (sprawozdawca), sędziowie,

sekretarz: N. Rosner, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 25 kwietnia 2012 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        Decyzją C(2009) 5791 wersja ostateczna z dnia 22 lipca 2009 r. dotyczącą postępowania na podstawie art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/39.396 – Odczynniki na bazie węglika wapnia i magnezu dla przemysłu metalurgicznego i gazowniczego) (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Komisja Wspólnot Europejskich stwierdziła, że główni dostawcy węglika wapnia i magnezu przeznaczonego dla przemysłu metalurgicznego i gazowniczego naruszyli art. 81 ust. 1 WE oraz art. 53 porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) poprzez uczestnictwo, w okresie od dnia 7 kwietnia 2004 r. do dnia 16 stycznia 2007 r., w jednolitym i ciągłym naruszeniu. Naruszenie to polegało na podziale rynków, ustalaniu kwot, podziale klientów, ustalaniu cen i wymianie istotnych informacji handlowych na temat cen, klientów i wielkości sprzedaży w ramach EOG, z wyłączeniem Irlandii, Hiszpanii, Portugalii i Zjednoczonego Królestwa.

2        Postępowanie wszczęto po złożeniu przez Akzo Nobel NV wniosku o zwolnienie z grzywny w rozumieniu obwieszczenia Komisji w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w przypadkach karteli (Dz.U. 2002, C 45, s. 3).

3        Skarżąca, Novácke chemické závody a.s., produkuje między innymi węglik wapnia. W art. 1 lit. e) zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że skarżąca uczestniczyła w naruszeniu przez cały czas jego trwania, zaś w art. 2 akapit pierwszy lit. e) tego aktu nałożyła na nią grzywnę w wysokości 19,6 mln EUR, łącznie i solidarnie ze spółką 1. garantovaná a.s., która w okresie naruszenia była spółką dominującą skarżącej.

 Przebieg postępowania i żądania stron

4        Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 14 września 2009 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.

5        W odrębnym piśmie złożonym w sekretariacie Sądu w tym samym dniu i zarejestrowanym pod sygnaturą T‑352/09 R skarżąca wystąpiła również z wnioskiem o zastosowanie środka tymczasowego w rozumieniu art. 242 WE i 243 WE, a także art. 104 i nast. regulaminu postępowania przed Sądem. Ów wniosek o zastosowanie środka tymczasowego został oddalony postanowieniem prezesa Sądu z dnia 29 października 2009 r. w sprawie T‑352/09 R Novácke chemické závody a.s. przeciwko Komisji, niepublikowanym w Zbiorze.

6        Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 7 października 2009 r. skarżąca poinformowała Sąd, że ogłoszona została jej upadłość. Kolejnym pismem, złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 listopada 2009 r., poinformowała ona Sąd o wyznaczeniu nowego przedstawiciela w osobie syndyka masy upadłości. Skarżąca dodała, że zgodnie z przepisami prawa słowackiego mającymi zastosowanie w wypadku upadłości strony postępowania sądowego postępowanie w niniejszej sprawie winno zostać zawieszone. Jako że pismo to zawierało w istocie wniosek o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie, Sąd zwrócił się do Komisji o przedstawienie uwag w przedmiocie tego wniosku. W uwagach złożonych w sekretariacie Sądu w dniu 7 grudnia 2009 r. instytucja ta sprzeciwiła się przewidywanemu zawieszeniu postępowania.

7        Postanowieniem prezesa piątej izby Trybunału z dnia 21 stycznia 2010 r. postępowanie w niniejszej sprawie zostało zawieszone, na podstawie art. 77 lit. d) regulaminu postępowania, do dnia 31 października 2010 r. celem umożliwienia syndykowi masy upadłości skarżącej podjęcia decyzji, czy zamierza on kontynuować postępowanie w niniejszej sprawie w imieniu skarżącej, czy też zamierza cofnąć skargę.

8        Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 16 marca 2010 r. Komisja wniosła o ponowne podjęcie postępowania w niniejszej sprawie. Ponieważ skarżąca nie przedstawiła uwag w przedmiocie tego wniosku w wyznaczonym terminie, postanowieniem z dnia 11 maja 2010 r. prezes piątej izby Sądu podjął decyzję o ponownym podjęciu postępowania w niniejszej sprawie.

9        Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 25 listopada 2009 r. Republika Słowacka wniosła o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta w celu poparcia żądań skarżącej. Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2010 r., sprostowanym postanowieniem z dnia 26 lipca 2010 r., prezes piątej izby Sądu dopuścił tę interwencję. W dniu 14 września 2010 r. Republika Słowacka przedstawiła uwagi interwenienta.

10      Ponieważ zmienił się skład izb Sądu, wyznaczony początkowo sędzia sprawozdawca został przydzielony do trzeciej izby, której w rezultacie przydzielono niniejszą sprawę. Z powodu częściowego odnowienia składu Sądu niniejsza sprawa została przydzielona nowemu sędziemu sprawozdawcy, należącemu do tej samej izby.

11      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (trzecia izba) postanowił otworzyć procedurę ustną i, w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu postępowania, wezwał: po pierwsze, skarżącą i Komisję do przedłożenia pewnych dokumentów, po drugie, skarżącą do udzielenia odpowiedzi na jedno pytanie, a po trzecie, wszystkie strony do udzielenia odpowiedzi na inne pytanie. Strony zadośćuczyniły tym żądaniom, przy czym nie przedstawiono jednego dokumentu, którego dostarczenia zażądano od Komisji.

12      Postanowieniem z dnia 27 marca 2012 r. Sąd nakazał Komisji, w ramach środka dowodowego przewidzianego w art. 65 regulaminu postępowania, dostarczenia dokumentu, którego instytucja ta nie dostarczyła w ramach wspomnianych w poprzednim punkcie środków organizacji postępowania. Komisja zastosowała się do tego środka dowodowego w wyznaczonym terminie.

13      Na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2012 r. Sąd wysłuchał wystąpień stron i ich odpowiedzi na zadane pytania.

14      Na rozprawie Republika Słowacka wniosła o umożliwienie jej przedłożenia nowego dokumentu. Jako że pozostałe strony się temu nie sprzeciwiły, Sąd zezwolił na przedstawienie tego dokumentu i wyznaczył pozostałym stronom termin na złożenie uwag na piśmie w jego przedmiocie. Procedurę ustną zamknięto w dniu 15 maja 2012 r., po złożeniu przez pozostałe strony uwag na temat dokumentu przekazanego przez Republikę Słowacką.

15      Skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim jej ona dotyczy, a w konsekwencji uchylenie nałożonej na nią grzywny;

–        tytułem żądania ewentualnego, uchylenie lub znaczące obniżenie wysokości nałożonej na nią grzywny;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

16      Republika Słowacka popiera żądanie skarżącej zmierzające do uchylenia lub znaczącego obniżenia wysokości nałożonej na nią grzywny.

17      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania.

 Co do prawa

18      W uzasadnieniu skargi skarżąca podnosi trzy zarzuty, dotyczące, po pierwsze, naruszenia ogólnych zasad proporcjonalności i równego traktowania przy ustalaniu kwoty grzywny, po drugie, naruszenia istotnych przepisów proceduralnych, dokonania błędnych ustaleń faktycznych oraz popełnienia oczywistego błędu w ocenie przez to, że Komisja odmówiła uwzględnienia niewypłacalności skarżącej w rozumieniu pkt 35 wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 1/2003 (Dz.U. 2006, C 210, s. 2, zwanych dalej „wytycznymi”), a po trzecie, naruszenia art. 3 ust. 1 lit. g) WE.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia ogólnych zasad proporcjonalności i równego traktowania przy ustalaniu kwoty grzywny

 Wytyczne

19      Jak wynika z motywu 285 zaskarżonej decyzji, kwota grzywien nałożonych na skarżącą i innych uczestników spornego kartelu została ustalona na podstawie wytycznych opublikowanych przez Komisję.

20      Jak wynika z pkt 9–11 wytycznych, kwotę grzywny ustala się przy zastosowaniu metodologii składającej się z dwóch etapów.

21      W pierwszej kolejności Komisja określa kwotę podstawową dla każdego przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw. Komisja wykorzystuje w tym celu wartość sprzedaży dóbr lub usług zrealizowanych przez dane przedsiębiorstwo, mających bezpośredni lub pośredni związek z naruszeniem, w danym sektorze geograficznym (pkt 13). W celu ustalenia podstawowej kwoty grzywny pewna część wartości sprzedaży, której wielkość uzależniona jest od wagi naruszenia, zostaje pomnożona przez liczbę lat, w ciągu których dokonywano naruszenia (pkt 19). Okresy dłuższe niż sześć miesięcy, lecz krótsze od roku, zostają policzone jako cały rok (pkt 24). Ogólną zasadą jest, że część uwzględnianej wartości sprzedaży może sięgać do 30% wartości sprzedaży (pkt 21).

22      Punkt 22 wytycznych stanowi, że „[w] celu podjęcia decyzji w kwestii, czy wartość sprzedaży, która ma zostać uwzględniona w danym przypadku, znajdować się będzie w niższej czy wyższej części tej trzydziestoprocentowej skali, Komisja rozważy takie czynniki jak: charakter naruszenia, wielkość skumulowanej części rynku, jaką dysponują dane przedsiębiorstwa, zakres geograficzny naruszenia oraz fakt, czy naruszenie zostało wprowadzone w życie, czy też nie”.

23      Punkt 25 wytycznych przewiduje nadto, że „niezależnie od okresu uczestnictwa danego przedsiębiorstwa w naruszaniu przepisów Komisja dołączy do kwoty podstawowej kwotę w wysokości 15–25% wartości sprzedaży […] w celu odstraszania przedsiębiorstw od samego zawierania porozumień horyzontalnych dotyczących ustalania cen, podziału rynku i ograniczenia produkcji”.

24      W drugiej kolejności Komisja może dostosować w górę lub w dół ustaloną w pierwszym etapie kwotę podstawową grzywny. I tak, pkt 28 wytycznych przewiduje podwyższenie tej kwoty w sytuacji, gdy Komisja stwierdzi istnienie okoliczności obciążających, takich jak wymienione w tymże punkcie. Powrót do naruszenia, czyli „kontynuowanie naruszenia przepisów lub ponowne dokonanie przez przedsiębiorstwo naruszenia identycznego lub podobnego, po stwierdzeniu przez Komisję lub krajowy organ ochrony konkurencji naruszenia postanowień przepisów art. 81 [WE] lub 82 [WE] przez to przedsiębiorstwo”, należy do szeregu wymienionych w tym punkcie okoliczności obciążających i uzasadnia podwyższenie do wysokości 100% kwoty podstawowej grzywny (zob. pkt 28 tiret pierwsze wytycznych). Zgodnie z pkt 28 tiret trzecie wytycznych okoliczność obciążającą stanowi także rola kierownicza w naruszeniu lub zachęcanie do naruszenia przepisów.

25      Szczególne podwyższenie kwoty grzywny w celu zapewnienia jej odstraszającego charakteru przewidziano ponadto między innymi w pkt 30 wytycznych, w myśl którego „Komisja zwróci szczególną uwagę na potrzebę zapewnienia wystarczającego efektu odstraszającego grzywny; w tym celu może ona podwyższyć grzywnę, która ma zostać nałożona na przedsiębiorstwa posiadające szczególnie wysoki obrót poza sprzedażą dóbr i usług, do których odnosi się naruszenie”.

26      Ponadto pkt 29 wytycznych stanowi, że kwota podstawowa grzywny może zostać obniżona, jeżeli Komisja stwierdzi występowanie okoliczności łagodzących takich jak wymienione w tymże punkcie. Punkt 29 tiret drugie przewiduje, że Komisja stwierdza istnienie okoliczności łagodzących w sytuacji, gdy dane przedsiębiorstwo dostarczy dowód, że naruszenie spowodowane było zaniedbaniem. Poza tym według tiret czwartego tego samego punktu Komisja stwierdza okoliczności łagodzące w wypadku „aktywn[ej] współprac[y] danego przedsiębiorstwa z Komisją, wykraczając[ej] poza zakres stosowania komunikatu o łagodzeniu sankcji i zakres jego prawnego zobowiązania do współpracy”.

27      W tym względzie, jak wynika z motywu 339 zaskarżonej decyzji, od dnia 14 lutego 2002 r. współpracę przedsiębiorstw z Komisją regulowało obwieszczenie Komisji w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w przypadkach karteli (Dz.U. 2002, C 45, s. 3, zwane dalej „obwieszczeniem w sprawie współpracy z 2002 r.”), które z dniem 8 grudnia 2006 r. zastąpiono nowym obwieszczeniem Komisji (Dz.U. 2006, C 298, s. 17, zwanym dalej „obwieszczeniem w sprawie współpracy z 2006 r.”). Ponieważ Akzo Nobel kontaktowała się z Komisją na podstawie wniosku o złagodzenie sankcji od dnia 20 listopada 2006 r., czyli jeszcze przed wejściem w życie obwieszczenia w sprawie współpracy z 2006 r., zastosowanie w niniejszej sprawie znalazło obwieszczenie w sprawie współpracy z 2002 r., a także – w drodze wyjątku – na podstawie pkt 37 obwieszczenia w sprawie współpracy z 2006 r. zastosowano pkt 31 i 35 tego drugiego obwieszczenia.

28      Punkt 35 wytycznych przewiduje wreszcie uwzględnienie niewypłacalności danego przedsiębiorstwa w szczególnym kontekście społeczno‑gospodarczym w celu ewentualnego obniżenia kwoty grzywny.

 Zaskarżona decyzja

29      Wykorzystana przez Komisję do ustalenia kwoty grzywny wartość sprzedaży każdego z przedsiębiorstw uczestniczących w kartelu przez ostatni pełen rok uczestnictwa w naruszeniu została wskazana w tabeli zamieszczonej w motywie 288 zaskarżonej decyzji. Z tabeli tej wynika, że uzyskana przez skarżącą w 2006 r. wartość sprzedaży sproszkowanego węglika wapnia mieściła się w przedziale między 5 a 10 mln EUR. Uzyskana przez nią wartość sprzedaży granulowanego węglika wapnia mieściła się w przedziale między 20 a 25 mln EUR.

30      Z motywu 294 zaskarżonej decyzji wynika, że Komisja uznała, iż sporne naruszenie należy, ze względu na jego charakter, do najpoważniejszych ograniczeń konkurencji.

31      Ponadto w motywie 299 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że badany kartel dotyczył klientów w obrębie EOG, z wyłączeniem Hiszpanii, Portugalii, Zjednoczonego Królestwa i Irlandii.

32      W motywie 301 zaskarżonej decyzji Komisja ustaliła część wartości sprzedaży, którą należy wziąć pod uwagę w odniesieniu do wszystkich uczestników kartelu, na 17%, ze względu na „szczególne okoliczności sprawy” i przy uwzględnieniu „kryteriów zbadanych w motywach 294 i 299”.

33      Przy uwzględnieniu przedstawionych w motywach 302 i 303 zaskarżonej decyzji rozważań dotyczących czasu trwania naruszenia, w tabeli zamieszczonej w motywie 304 tej decyzji Komisja wskazała mnożnik określony na podstawie lat uczestnictwa w naruszeniu przyjętych dla każdego z przedsiębiorstw, do których owa decyzja została skierowana. W wypadku skarżącej Komisja ustaliła mnożnik wynoszący 2,5 dla sproszkowanego węglika wapnia i 3 dla granulowanego węglika wapnia.

34      W motywie 306 zaskarżonej decyzji Komisja ustaliła nadto procent wartości sprzedaży odpowiadający dodatkowej kwocie, o jaką należy powiększyć grzywnę zgodnie z pkt 25 wytycznych – w tym wypadku było to 17% – „[b]iorąc pod uwagę szczególne okoliczności niniejszej sprawy i zbadane wyżej kryteria dotyczące charakteru naruszenia i [jego] zasięgu geograficznego”.

35      Motyw 308 zaskarżonej decyzji zawiera tabelę wskazującą kwoty podstawowe grzywny obliczone dla każdego uczestnika kartelu. W wypadku skarżącej kwota ta wynosi 19,6 mln EUR.

36      W motywach 309–312 zaskarżonej decyzji Komisja zbadała, czy kwotę podstawową grzywny należy dostosować w górę ze względu na okoliczności obciążające. Przyjęła ona, że okoliczności takie zachodzą w odniesieniu do dwóch innych uczestników kartelu, to jest spółek Akzo Nobel i Degussa AG – z których druga w czasie przyjmowania zaskarżonej decyzji została przekształcona w spółkę Evonik Degussa GmbH – ze względu na to, że spółki te powracały do naruszenia. W odniesieniu do skarżącej nie przyjęto żadnych okoliczności obciążających ani o nich nie wspomniano.

37      W motywach 313–333 zaskarżonej decyzji Komisja zbadała, czy należy stwierdzić istnienie okoliczności łagodzących w odniesieniu do jednego lub kilku uczestników kartelu. W szczególności przeanalizowała ona po kolei argumenty dotyczące ograniczonego uczestnictwa w kartelu, podniesione przez wszystkich jego uczestników (motywy 313–316), przedstawione przez niektórych uczestników argumenty dotyczące braku wprowadzenia w życie związanych z kartelem porozumień i braku odniesienia przez nich korzyści wynikających z uczestnictwa w kartelu (motywy 317–320), argumenty niektórych uczestników kartelu, w tym skarżącej, dotyczące ich skutecznej współpracy z Komisją, wykraczającej poza zakres zastosowania obwieszczenia w sprawie współpracy z 2006 r. (motywy 321–327 zaskarżonej decyzji), oraz podniesione przez niektórych uczestników kartelu argumenty dotyczące trudnej sytuacji gospodarczej dostawców węglika wapnia i magnezu przed okresem naruszenia i w jego trakcie (motywy 328–331). We wszystkich tych wypadkach Komisja uznała, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż zaistniały okoliczności łagodzące (motywy 314, 320, 327 i 331 zaskarżonej decyzji).

38      W motywach 335–360 zaskarżonej decyzji Komisja zbadała, czy obwieszczenie w sprawie współpracy z 2002 r. należy zastosować w odniesieniu do jednego lub kilku uczestników kartelu. Z motywu 358 zaskarżonej decyzji wynika, że skarżąca złożyła stosowny wniosek w dniu 6 lutego 2008 r. (zwany dalej „wnioskiem o złagodzenie sankcji”). W tym samym motywie Komisja uznała, że wniosek ten został złożony przeszło rok po przeprowadzeniu kontroli i dopiero po otrzymaniu przez skarżącą żądań przedstawienia informacji na podstawie art. 18 rozporządzenia nr 1/2003. Ów wniosek nie miał istotnej wartości dodanej, gdyż skarżąca zasygnalizowała jedynie fakty dotyczące sproszkowanego węglika wapnia, w odniesieniu do których Komisja dysponowała już w tym czasie wystarczającymi dowodami. Komisja uznała wobec tego, że informacje dostarczone przez skarżącą nie mogły już, ze względu na ich charakter bądź stopień szczegółowości, wzmocnić zdolności tej instytucji do udowodnienia faktów. Z tych względów Komisja uznała, że skarżąca nie może skorzystać z obniżki kwoty grzywny.

39      Komisja przyznała natomiast zwolnienie z grzywien spółce Akzo Nobel (motywy 335 i 336 zaskarżonej decyzji), wynoszącą 35% obniżkę kwoty grzywny spółce Donau Chemie AG (motyw 346 zaskarżonej decyzji), a także wynoszącą 20% obniżkę kwoty grzywny spółce Evonik Degussa (motyw 356 zaskarżonej decyzji). Komisja oddaliła złożony przez Almamet GmbH wniosek o zwolnienie z grzywny lub obniżenie jej kwoty (motyw 349 zaskarżonej decyzji), a ponadto uznała, że spółki SKW Stahl‑Metallurgie GmbH, SKW Stahl‑Metallurgie AG i Arques Industries AG nie mogą skorzystać z obniżki kwoty grzywny przyznanej spółce Evonik Degussa, ponieważ ta ostatnia złożyła wniosek o złagodzenie sankcji wyłącznie we własnym imieniu (motyw 357 zaskarżonej decyzji).

40      Przewidywane kwoty grzywien przedstawiono w motywie 361 zaskarżonej decyzji. Kwota wskazana w odniesieniu do skarżącej wyniosła 19,6 mln EUR.

41      Wreszcie w motywach 362–378 zaskarżonej decyzji Komisja zbadała złożone przez kilku uczestników kartelu wnioski o skorzystanie z postanowień pkt 35 wytycznych. Komisja oddaliła wniosek wniesiony w tym zakresie przez skarżącą (motyw 377 zaskarżonej decyzji), jak również wnioski złożone przez innych uczestników kartelu, przyznała jednak obniżkę kwoty grzywny w wysokości 20% spółce Almamet (motyw 372 zaskarżonej decyzji).

 W przedmiocie zastrzeżeń podniesionych przez skarżącą

42      Skarżąca podnosi, że przy ustalaniu kwoty nałożonej na nią grzywny Komisja naruszyła zasady proporcjonalności i równego traktowania. Przedstawia ona w tym względzie pięć zastrzeżeń, dotyczących, po pierwsze, odstraszającego charakteru grzywny, po drugie, okoliczności obciążających, po trzecie, okoliczności łagodzących, po czwarte, obniżki kwoty grzywny przyznanej spółce Almamet, a po piąte, okoliczności, że grzywna jako taka została obliczona w stosunku do całkowitego obrotu adresatów zaskarżonej decyzji. Zastrzeżenia te zostaną zbadane kolejno, po przedstawieniu pewnych uwag wstępnych. Na rozprawie skarżąca podniosła zastrzeżenie dotyczące wartości sprzedaży, jaką należy uwzględnić przy obliczaniu kwoty podstawowej grzywny. Według niej zastrzeżenie to przedstawione zostało już w skardze. Z kolei Komisja podniosła, że chodzi tu o zastrzeżenie nowe, które nie wynika z okoliczności ujawnionych w toku postępowania, a zatem o zastrzeżenie niedopuszczalne. Zostanie ono zbadane w ostatniej kolejności.

–       Rozważania wstępne

43      Należy przypomnieć, że Komisja dysponuje swobodą uznania w zakresie ustalania wysokości grzywien celem doprowadzenia do tego, ażeby zachowania przedsiębiorstw były zgodne z regułami konkurencji (zob. wyrok Sądu z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawach połączonych T‑236/01, T‑239/01, od T‑244/01 do T‑246/01, T‑251/01 i T‑252/01 Tokai Carbon i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1181, pkt 216 i przytoczone tam orzecznictwo).

44      Jednakże – jak podnosi skarżąca – za każdym razem gdy Komisja decyduje się na nałożenie grzywien na podstawie prawa konkurencji, zobowiązana jest ona do poszanowania ogólnych zasad prawa, do których należą zasady równego traktowania i proporcjonalności, które były przedmiotem wykładni sądów Unii (wyrok Sądu z dnia 13 lipca 2011 r. w sprawie T‑138/07 Schindler Holding i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4819, pkt 105).

45      Zgodnie z art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003 przy ustalaniu wysokości grzywny Komisja uwzględnia nie tylko ciężar naruszenia, ale i czas jego trwania. Z orzecznictwa wynika, że w tym kontekście Komisja winna w szczególności zapewnić, aby jej działania miały charakter odstraszający (wyrok Trybunału z dnia 7 czerwca 1983 r. w sprawach połączonych od 100/80 do 103/80 Musique Diffusion française i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1825, pkt 106; wyrok Sądu z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie T‑279/02 Degussa przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑897, pkt 272).

46      Konieczność zapewnienia wystarczająco odstraszającego skutku grzywny nie uzasadnia podniesienia ogólnego poziomu grzywien w ramach prowadzonej polityki konkurencji, wymaga ona jednak, aby kwota grzywny była tak dostosowana, aby uwzględnić zamierzony wpływ na przedsiębiorstwo, na które jest nałożona, i po to, aby grzywna nie była zbyt niska lub zbyt wysoka, zwłaszcza ze względu na możliwości finansowe danego przedsiębiorstwa, zgodnie z obowiązkami wynikającymi z konieczności zapewnienia skuteczności grzywny i zachowania zasady proporcjonalności (ww. w pkt 45 wyrok Sądu w sprawie Degussa przeciwko Komisji, pkt 283; wyrok Sądu z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie T‑410/03 Hoechst przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑881, pkt 379).

47      Jeśli chodzi o wytyczne, to z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż przyjmując takie normy postępowania i ogłaszając poprzez publikację, że będzie ona je stosować od tej pory do przypadków w nich przewidzianych, Komisja sama wyznacza sobie granice swobodnego uznania i nie może odejść od tych norm bez narażania się w danym przypadku na sankcję za naruszenie ogólnych zasad prawa, takich jak zasada równego traktowania lub zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań (wyrok Trybunału z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 211; wyroki Sądu: z dnia 8 października 2008 r. w sprawie T‑69/04 Schunk i Schunk Kohlenstoff‑Technik przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2567, pkt 44; z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie T‑446/05 Amann & Söhne i Cousin Filterie przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1255, pkt 146).

48      Wynika stąd – co przyznaje zresztą skarżąca – że przy ustalaniu wysokości grzywny, jaka ma zostać nałożona na przedsiębiorstwo na podstawie art. 23 rozporządzenia nr 1/2003, uwzględnienie wytycznych nie stanowi samo w sobie naruszenia zasady proporcjonalności i równego traktowania, ale, wręcz przeciwnie, może okazać się niezbędne, w szczególności do poszanowania drugiej z tych zasad. Przeciwnie jednak, samo przestrzeganie określonej w wytycznych metodologii ustalania kwoty grzywien nie zwalnia Komisji z obowiązku zapewnienia, aby grzywna nałożona w konkretnym przypadku była zgodna z zasadami proporcjonalności i równego traktowania. Co więcej, w pkt 37 wytycznych Komisja sama zastrzegła sobie prawo do odstąpienia od tej metodologii bądź od wyznaczonych w wytycznych granic, w sytuacji gdy jest to uzasadnione szczególnymi okolicznościami sprawy lub koniecznością uzyskania odstraszającego poziomu grzywny.

49      Ponadto należy podkreślić, że jeśli chodzi o skargi skierowane przeciwko decyzjom Komisji nakładającym na przedsiębiorstwa grzywny za naruszenie reguł konkurencji, właściwość Sądu opiera się na dwóch podstawach (wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C‑297/98 P SCA Holding przeciwko Komisji, Rec. s. I‑10101, pkt 53).

50      Z jednej strony na Sądzie spoczywa obowiązek kontroli legalności takich decyzji i w tym zakresie winien on zbadać, czy spełniony został obowiązek uzasadnienia (ww. w pkt 49 wyrok w sprawie SCA Holding przeciwko Komisji, pkt 54), a ponadto jego zadaniem jest przeprowadzenie pogłębionej kontroli zarówno aspektów faktycznych, jak i prawnych, na podstawie dowodów dostarczonych przez skarżącą na poparcie podniesionych zarzutów (wyrok Trybunału z dnia 8 grudnia 2011 r. w sprawie C‑389/10 P KME Germany i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑13125 ,pkt 129).

51      Z drugiej strony kontrolę legalności dopełnia zgodnie z art. 261 TFUE nieograniczone prawo orzekania, które zostało nadane sądom Unii na podstawie art. 31 rozporządzenia nr 1/2003 (ww. w pkt 50 wyrok w sprawie KME Germany i in. przeciwko Komisji, pkt 130). Obok zwykłej kontroli legalności, która pozwala jedynie na oddalenie skargi o stwierdzenie nieważności lub na stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, w całości bądź w części, przyznane sądowi nieograniczone prawo orzekania uprawnia go do zmiany zaskarżonego aktu, nawet jeżeli nie stwierdza jego nieważności, z uwzględnieniem wszelkich okoliczności faktycznych (wyrok Trybunału z dnia 15 października 2002 r. w sprawach połączonych C‑238/99 P, C‑244/99 P, C‑245/99 P, C‑247/99 P, od C‑250/99 P do C‑252/99 P i C‑254/99 P Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8375, pkt 692; wyrok Trybunału z dnia 3 września 2009 r. w sprawie C‑534/07 P Prym i Prym Consumer przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑7415, pkt 86). Sąd może zatem zastąpić ocenę Komisji własną oceną i w konsekwencji uchylić, zmniejszyć lub podwyższyć nałożoną grzywnę lub okresową karę pieniężną (ww. w pkt 50 wyrok w sprawie KME Germany i in. przeciwko Komisji, pkt 130).

52      W świetle tych rozważań ogólnych należy zbadać zastrzeżenia przedstawione przez skarżącą w ramach rozpatrywanego zarzutu.

–       W przedmiocie zastrzeżenia pierwszego, dotyczącego odstraszającego charakteru grzywny

53      Skarżąca podnosi, że w zaskarżonej decyzji Komisja nie uwzględniła w wystarczającym stopniu okoliczności, że grzywna nałożona na przedsiębiorstwo, które uczestniczyło w kartelu, powinna mieć odstraszający charakter konkretnie dla danego przedsiębiorstwa. Skarżąca podkreśla, iż w tym względzie konieczne jest przyjęcie zindywidualizowanego podejścia, ponieważ grzywna w pewnej wysokości może wywrzeć skutek odstraszający dla jednego przedsiębiorstwa, lecz może nie wywrzeć takiego skutku w odniesieniu do innego. Zdaniem skarżącej oznacza to, że kwota przewidziana w pkt 25 wytycznych nie powinna być ustalana na tym samym poziomie dla wszystkich uczestników kartelu. Konieczność zastosowania w odniesieniu do każdego uczestnika kartelu różnych mnożników odstraszających została potwierdzona przez Sąd w ww. w pkt 45 wyroku w sprawie Degussa przeciwko Komisji.

54      Ponadto skarżąca utrzymuje, że Komisja nie skorzystała w niniejszej sprawie z przewidzianej w pkt 30 wytycznych możliwości podwyższenia kwoty grzywny dla zapewnienia wystarczająco odstraszającego skutku. Według skarżącej takie podwyższenie grzywny można było zastosować względem uczestników kartelu, których całkowity obrót był najwyższy, a mianowicie względem spółek Akzo Nobel, Ecka Granulate GmbH & Co. KG (zwanej dalej „Ecka”) oraz Evonik Degussa. Wreszcie spółki powracające do naruszenia, czyli Akzo Nobel i Evonik Degussa, należało ukarać grzywnami wyższymi od grzywny nałożonej na skarżącą, która odgrywała niewielką rolę w naruszeniu. Samo wzięcie pod uwagę powrotu do naruszenia jako okoliczności obciążającej przewidzianej w pkt 28 wytycznych nie jest wystarczające.

55      Co się tyczy kwestii skuteczności argumentu przybliżonego w punkcie poprzednim, tytułem wstępu należy zaznaczyć, że nieograniczone prawo orzekania przyznane sądom Unii obejmuje w sposób wyraźny prawo do ewentualnego podwyższenia kwoty nałożonej grzywny. Tak więc w wypadku nierównego potraktowania kilku uczestników naruszenia, wynikającego z faktu, że waga noszącego znamiona naruszenia zachowania niektórych z nich została niedoszacowana względem wagi zachowania innych, rozwiązaniem najbardziej odpowiednim dla przywrócenia sprawiedliwej równowagi jest zwiększenie kwoty grzywny nałożonej na tych pierwszych (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawach połączonych T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00 JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2501, pkt 576).

56      Zwiększenie takie może jednak nastąpić jedynie wtedy, gdy uczestnicy naruszenia, których grzywnę należy zwiększyć, zakwestionowali tę grzywnę przed Sądem i gdy umożliwiono im przedstawienie uwag dotyczących takiego zwiększenia (zob. podobnie ww. w pkt 55 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 577, 578). Jeśli przesłanki te nie są spełnione, najbardziej odpowiednim środkiem do usunięcia stwierdzonej nierówności traktowania jest obniżenie kwoty grzywny nałożonej na innych uczestników naruszenia (zob. podobnie ww. w pkt 55 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 579). Wobec tego argumentu przybliżonego w pkt 54 powyżej nie można z miejsca uznać za bezskuteczny.

57      Następnie należy zaznaczyć, że Komisja ma świadomość konieczności zapewnienia nie tylko charakteru odstraszającego, w znaczeniu ogólnym, swych działań w dziedzinie ścigania naruszeń prawa konkurencji, ale też, w szczególności, konkretnego skutku odstraszającego grzywny, jaką nakłada na przedsiębiorstwo, które popełniło takie naruszenie. Potwierdza to pkt 4 wytycznych, który stanowi między innymi, że „grzywny ustala się na poziomie odpowiednio wysokim dla […] ukarani[a] przedsiębiorstw (konkretny efekt odstraszający)”.

58      Wobec powyższego należy przypomnieć, że kwota, o której mowa w pkt 25 wytycznych, jest częścią kwoty podstawowej grzywny, która – jak wynika z pkt 19 wytycznych (zob. pkt 21 powyżej) – powinna odzwierciedlać wagę naruszenia, a nie względną wagę uczestnictwa w naruszeniu każdego z zainteresowanych przedsiębiorstw. Zgodnie z orzecznictwem tę ostatnią kwestię należy badać w ramach ewentualnego zastosowania okoliczności obciążających bądź łagodzących (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 8 października 2008 r. w sprawie T‑73/04 Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2661, pkt 100). Wobec tego, jak słusznie podnosi Komisja, może ona ustalić procent wartości sprzedaży, o którym mowa w pkt 25 wytycznych, podobnie zresztą jak procent, o którym mowa w pkt 21 wytycznych, na tym samym poziomie dla wszystkich uczestników kartelu. Ustalenie tego samego procentu dla wszystkich uczestników kartelu nie oznacza – wbrew temu, co zdaje się utrzymywać skarżąca – ustalenia, na podstawie pkt 25 wytycznych, tej samej kwoty dla wszystkich uczestników kartelu. Ponieważ kwota ta składa się z procentu wartości sprzedaży zrealizowanych w związku z naruszeniem przez każdego uczestnika kartelu, będzie ona różna dla każdego z nich, w zależności od różnic w uzyskanej wartości sprzedaży.

59      Przywołany przez skarżącą ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Degussa przeciwko Komisji nie może prowadzić do innego wniosku. W pkt 335 tego wyroku Sąd uznał wprawdzie, że Komisja nie mogła – nie naruszając przy tym zasady równego traktowania – podwyższyć kwoty grzywny określonej na podstawie wagi naruszenia poprzez zastosowanie tej samej stopy podwyżki co do dwóch uczestników kartelu, którzy uzyskali zasadniczo różne wartości obrotu.

60      Jednakże, jak wynika z pkt 20, 21, 326 i 327 wspomnianego wyroku, kwota grzywny nałożonej na różnych uczestników kartelu, którego dotyczyło postępowanie w tej sprawie, została ustalona przy zastosowaniu metodologii innej niż metodologia określona w wytycznych i zastosowana przez Komisję w niniejszej sprawie. W postępowaniu, w którym zapadł ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Degussa przeciwko Komisji, Komisja podzieliła uczestników kartelu na różne kategorie na podstawie wielkości ich obrotu i ustaliła dla wszystkich członków każdej kategorii tę samą kwotę podstawową grzywny. Skarżąca w tej sprawie została zaliczona do tej samej grupy co inne przedsiębiorstwo, które uzyskało wyższy obrót, wobec czego dla obu tych przedsiębiorstw określono tę samą kwotę podstawową. Następnie w celu zapewnienia wystarczającego skutku odstraszającego Komisja zwiększyła tę kwotę o identyczną wartość, a mianowicie o 100% dla każdego z dwóch przedsiębiorstw. To właśnie ta ostatnia kwestia stała się przedmiotem krytyki Sądu (ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Degussa przeciwko Komisji, pkt 328–335).

61      Tymczasem w niniejszej sprawie z jednej strony – jak już wskazano – kwota podstawowa grzywny jest różna dla poszczególnych uczestników kartelu, w zależności od różnicy w uzyskanej przez nich wartości obrotu. Z drugiej strony, jak słusznie podnosi Komisja, nie dokonała ona konkretnego zwiększenia kwoty podstawowej w celu zapewnienia wystarczająco odstraszającego charakteru grzywny. Oznacza to, że okoliczności niniejszej sprawy nie są wcale porównywalne z okolicznościami badanymi w postępowaniu, w którym zapadł ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Degussa przeciwko Komisji.

62      Skarżąca kwestionuje również okoliczność, że Komisja nie podwyższyła – na podstawie pkt 30 wytycznych – kwoty grzywny nałożonej na uczestników kartelu, którzy osiągnęli najwyższe wartości obrotu całkowitego. W tym względzie należy zaznaczyć, iż chociaż ze wskazanego punktu wytycznych rzeczywiście wynika, że zwiększenie grzywny, jaka ma zostać nałożona na przedsiębiorstwo, którego obrót – poza dobrami i usługami, których dotyczy naruszenie – jest szczególnie wysoki, może okazać się niezbędne do zapewnienia tej grzywnie wystarczająco odstraszającego charakteru, to jednak nie oznacza to, że przeciwnie, grzywna, która nie stanowi znacznego procentu całkowitego obrotu danego przedsiębiorstwa, nie wywrze względem tego przedsiębiorstwa wystarczająco odstraszającego skutku.

63      Grzywna ustalona zgodnie z metodologią określoną w wytycznych stanowi bowiem co do zasady znaczący procent wartości sprzedaży, jaką ukarane przedsiębiorstwo uzyskało w sektorze objętym naruszeniem. Tak więc wobec zapłaty grzywny zyski tego przedsiębiorstwa w odnośnym sektorze znacznie spadną, a nawet zamienią się w straty. Chociaż obrót uzyskany przez omawiane przedsiębiorstwo we wskazanym sektorze stanowi jedynie niewielką część jego całkowitego obrotu, to nie można a priori wykluczyć, że obniżenie zysków w tym sektorze, względnie przekształcenie ich w straty, będzie mieć skutek odstraszający, ponieważ co do zasady przedsiębiorstwo handlowe podejmuje działalność w danym sektorze w celu wypracowania zysków.

64      Punkt 30 wytycznych kreuje zatem po stronie Komisji możliwość, a nie obowiązek zwiększenia grzywny nałożonej na przedsiębiorstwo, którego obrót – poza obrotem w sektorze dóbr i usług objętych naruszeniem – jest szczególnie wysoki. Tymczasem poza niejasnym odniesieniem do rzekomo znaczącego obrotu całkowitego niektórych uczestników kartelu, które to odniesienie odzwierciedla jedynie argumenty przedstawione w ramach zastrzeżenia piątego, które zostanie zbadane później, skarżąca nie przedstawiła żadnego konkretnego dowodu, który pozwalałby wykazać, że w niniejszej sprawie Komisja powinna była skorzystać z tej możliwości. W konsekwencji instytucji tej nie można zarzucać z tego tytułu jakiegokolwiek naruszenia zasad równego traktowania i proporcjonalności.

65      Co się tyczy wreszcie kwestii uwzględnienia powrotu do naruszenia, należy stwierdzić, iż jak przyznała sama skarżąca, powrót do naruszenia bierze się pod uwagę na etapie dostosowywania kwoty podstawowej grzywny ze względu na okoliczności obciążające, zgodnie z pkt 28 tiret pierwsze wytycznych, i może on doprowadzić do znaczącego podwyższenia tej kwoty – aż do jej podwojenia. Z kolei określenie kwoty podstawowej, które obejmuje ustalenie procentu przewidzianego w pkt 25 wytycznych, dokonywane jest, jak wskazano już wcześniej (zob. pkt 58 powyżej), przy uwzględnieniu wagi naruszenia. Brak uwzględnienia na tym etapie okoliczności obciążającej, która zostanie uwzględniona na etapie późniejszym, nie stanowi żadnego naruszenia prawa (zob. podobnie postanowienie Trybunału z dnia 11 września 2008 r. w sprawie C‑468/07 P Coats Holdings i Coats przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 28).

66      W świetle całości powyższych rozważań zastrzeżenie pierwsze nie jest zasadne i należy je oddalić.

–       W przedmiocie zastrzeżenia drugiego, dotyczącego okoliczności obciążających

67      Skarżąca zarzuca Komisji, że ta w zaskarżonej decyzji nie zbadała kwestii, którzy członkowie kartelu pełnili rolę kierowniczą w naruszeniu, i wyjaśnia przy tym, że sama była członkiem biernym. Skarżąca przyznaje, że nie we wszystkich przypadkach karteli możliwe jest określenie jednego lub kilku przywódców. Twierdzi jednak, że w wypadku tak złożonego kartelu jak ten, który badany jest w niniejszej sprawie, trudno wyobrazić sobie, by mógł on funkcjonować, gdyby nie został zainicjowany i przygotowany w niezbędnym zakresie przez jedno bądź kilka przedsiębiorstw. Skarżąca uważa, że Komisja nie dołożyła wystarczających starań, aby zidentyfikować te przedsiębiorstwa. Wskazuje w tym względzie – jako przykłady kwestii, które Komisja powinna była zbadać – kwestię, kto zorganizował pierwsze spotkania i zaprosił na nie biernych członków kartelu, czy też kwestię, w lokalach którego z przedsiębiorstw spotkania te miały miejsce. Według skarżącej oznacza to, że Komisja naruszyła zasady równego traktowania i proporcjonalności, ponieważ bierni członkowie kartelu zostali potraktowani w taki sam sposób jak jego przywódcy i inicjatorzy.

68      Komisja podnosi z kolei, że zastrzeżenie to jest bezskuteczne. Twierdzi ona, że chociaż należało wskazać, iż jedno lub kilka przedsiębiorstw pełniło w ramach naruszenia rolę kierowniczą, to jednak ustalenie to pozostawałoby bez wpływu na wysokość grzywny nałożonej na skarżącą i mogłoby co najwyżej doprowadzić do podwyższenia grzywien nałożonych na inne przedsiębiorstwa.

69      Ze względów przedstawionych w pkt 55 i 56 powyżej badanego zastrzeżenia nie można z miejsca uznać za bezskuteczne. Natomiast bez konieczności badania, czy w niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki podwyższenia kwoty grzywny wskazane w pkt 56 powyżej, argument ten należy tak czy inaczej oddalić jako bezzasadny.

70      W tym względzie należy wyjaśnić na wstępie, że twierdzenie skarżącej, wedle którego przyjęła ona postawę bierną w kartelu, nie ma znaczenia w ramach niniejszego zastrzeżenia, ale należy je zbadać w kontekście analizy zastrzeżenia trzeciego, dotyczącego okoliczności łagodzących, zwłaszcza że w ramach rozważań przedstawionych na poparcie tego zastrzeżenia skarżąca powtarza i rozszerza to twierdzenie.

71      Następnie należy zaznaczyć, iż zagadnienia, o których skarżąca wspomniała w ramach swych rozważań, zostały zbadane co do istoty w zaskarżonej decyzji. Jak wynika z motywu 177 tej decyzji, sporne naruszenie dotyczyło trzech produktów, czyli sproszkowanego węglika wapnia, granulowanego magnezu i granulowanego węglika wapnia, oraz dwóch rynków, a mianowicie rynku dwóch pierwszych produktów, substytucyjnych względem siebie i przeznaczonych dla przemysłu metalurgicznego, oraz rynku trzeciego produktu, przeznaczonego dla przemysłu gazowniczego. Komisja powołała się na odrębne porozumienia dotyczące każdego z tych produktów (zob., odpowiednio, motywy 54–91, 113–135 i 92–112 zaskarżonej decyzji), ale w motywie 177 swej decyzji doszła do wniosku, że te trzy porozumienia składają się na jednolite i ciągłe naruszenie.

72      Co się tyczy w szczególności sproszkowanego węglika wapnia, Komisja wskazała w motywie 56 zaskarżonej decyzji, że „[p]ierwsze dwa spotkania zostały zorganizowane w siedzibie spółki Almamet”. Na poparcie tego twierdzenia w przypisie nr 106 odesłała ona ponadto między innymi do wniosku o złagodzenie sankcji. Przebieg pierwszego spotkania opisano bardziej szczegółowo w motywach 64–66 zaskarżonej decyzji. Z opisu tego można wywnioskować, że to spółka Almamet zaprosiła na spotkanie pozostałych uczestników, gdyż nie dość że spotkanie to miało miejsce w jej siedzibie, to jeszcze osobą, która otworzyła obrady, był jej przedstawiciel (zob. motyw 65 zaskarżonej decyzji).

73      Drugie spotkanie, dotyczące tego samego produktu, również odbyło się – według zaskarżonej decyzji (zob. motyw 67) – w siedzibie spółki Almamet. Jednakże, jak wynika z motywu 69 zaskarżonej decyzji, podczas tego spotkania jego uczestnicy, a wśród nich skarżąca, postanowili, że podobne spotkania organizowane będą regularnie i że odpowiedzialność za ich organizację powierzana będzie kolejno każdemu z uczestników. Następnie w motywach 70–89 zaskarżonej decyzji odniesiono się do dziewięciu innych spotkań zorganizowanych przez różnych uczestników kartelu, z których dwa – z dnia 7 kwietnia 2005 r. i 25 kwietnia 2006 r. – odbyły się na Słowacji i zostały zorganizowane przez skarżącą (zob., odpowiednio, motywy 74 i 83 zaskarżonej decyzji).

74      Co się tyczy granulowanego węglika wapnia, w motywie 98 zaskarżonej decyzji Komisja wskazała, że pierwsze spotkanie odbyło się w dniu 7 kwietnia 2004 r. w hotelu w Słowenii i że zostało ono zorganizowane przez TDR‑Metalurgija d.d. Oprócz samego organizatora w spotkaniu tym uczestniczyły tylko dwa przedsiębiorstwa, a mianowicie skarżąca i Donau Chemie. W motywie 99 zaskarżonej decyzji Komisja wspomniała o dwóch innych spotkaniach w Bratysławie (Słowacja), w których uczestniczyli ci sami trzej wytwórcy tego produktu. Komisja dodała jednak, że kwestie dotyczące granulowanego węglika wapnia poruszane były także bądź na spotkaniach dotyczących sproszkowanego węglika wapnia, bądź też na specjalnych spotkaniach stanowiących przedłużenie tych pierwszych (zob. motywy 101 i 108 zaskarżonej decyzji).

75      Wreszcie porozumienie w sprawie magnezu dotyczyło tylko spółek Almamet, Donau Chemie i Ecka. Pozostali adresaci zaskarżonej decyzji, w tym skarżąca, nie produkowali magnezu. Z motywu 125 zaskarżonej decyzji wynika, że pierwsze spotkanie między trzema przedsiębiorstwami wytwarzającymi magnez miało miejsce po koniec 2004 r. lub na początku 2005 r., ale dokładnej jego daty nie można było ustalić. W zaskarżonej decyzji wspomniano jeszcze o pięciu innych spotkaniach dotyczących tego produktu. Z wyjątkiem spotkania z dnia 2 maja 2006 r., zorganizowanego przez spółkę Ecka, która pokryła także jego koszty (zob. motyw 129 zaskarżonej decyzji), nie wyjaśniono, które z przedsiębiorstw organizowało spotkania. Jednakże w motywie 115 zaskarżonej decyzji wskazano, że trzy przedsiębiorstwa, które uczestniczyły w tych spotkaniach, kolejno ponosiły odpowiedzialność za ich organizację i kolejno ponosiły odnośne koszty.

76      Wszystkie te rozważania przemawiają przeciwko prezentowanej przez skarżącą tezie, że sporne naruszenie z względu na swój charakter wymagało w istocie istnienia jednego lub kilku przywódców. Z zawartych w zaskarżonej decyzji rozważań, wspomnianych w pkt 71–73 powyżej, wynika bowiem, że wszyscy uczestnicy kartelu traktowani byli w równy sposób. Okoliczność, że Almamet zorganizowała pierwsze spotkanie dotyczące sproszkowanego węglika wapnia i że TDR‑Metalurgija postąpiła tak samo w odniesieniu do granulowanego węglika wapnia, wydaje się nie mieć szczególnego znaczenia. Żaden z elementów zaskarżonej decyzji nie daje podstaw, by sądzić, że rola tych dwóch przedsiębiorstw w ramach kartelu była większa niż rola pozostałych.

77      Przeciwnie, z motywu 54 zaskarżonej decyzji wynika, że według Komisji u źródeł porozumienia dotyczącego węglika wapnia leżał trend spadkowy, który wykazywały ceny tego produktu od początku XXI wieku, w połączeniu ze wzrostem kosztów produkcji i obniżeniem popytu.

78      Według motywu 104 zaskarżonej decyzji podobne nastroje panowały na rynku granulowanego węglika wapnia. W motywie tym zacytowano „pracownika Akzo Nobel”, który stwierdził, że wszystkim dostawcom tego produktu „podwyżki cen wydawały się konieczne”. Jeśli chodzi o magnez, także przeznaczony dla przemysłu metalurgicznego i zastępowalny sproszkowanym węglikiem wapnia, w motywie 113 zaskarżonej decyzji Komisja uznała, że popyt na ten produkt wzrasta, lecz dodała – a skarżąca temu nie zaprzeczyła – że „dostawcy byli również świadomi wzrostu siły swych klientów na rynku”, a ponadto znajdowali się pod coraz większą presją spowodowaną wejściem na rynek nowych konkurentów chińskich.

79      W takich okolicznościach niewielkie znaczenie ma kwestia, kto podjął inicjatywę organizacji pierwszego spotkania, ponieważ podjęcie takiej inicjatywy stanowiło tylko manifestację nastrojów wspólnych kilku producentom omawianego produktu. Zresztą skarżąca nie wyjaśniła swego twierdzenia, że trudno jest wyobrazić sobie, by naruszenie takie jak rozpatrywane w niniejszej sprawie doszło do skutku bez jednego lub kilku przywódców, ani też nie przedstawiła konkretnych dowodów na jego poparcie. Co więcej, same konkretne zagadnienia wskazane przez skarżącą w jej rozważaniach, niezależnie od ich znaczenia dla stwierdzenia ewentualnych okoliczności obciążających, zostały w każdym razie poruszone w zaskarżonej decyzji, jak wskazano już w pkt 71 powyżej.

80      Wobec tego nie można zgodzić się z twierdzeniem skarżącej, że Komisja nie zbadała istnienia ewentualnych okoliczności obciążających w odniesieniu do niektórych z pozostałych uczestników kartelu, naruszając tym samym zasadę równego traktowania. W konsekwencji zastrzeżenie drugie nie jest zasadne i należy je oddalić.

–       W przedmiocie zastrzeżenia trzeciego, dotyczącego okoliczności łagodzących

81      Skarżąca zarzuca Komisji, że ta nie uwzględniła istnienia okoliczności łagodzących, uzasadniających obniżenie nałożonej na skarżącą grzywny, zgodnie z pkt 29 wytycznych. W tym kontekście skarżąca podnosi, po pierwsze, że jej uczestnictwo w kartelu miało niedbały charakter, po drugie, że uczestnictwo to miało charakter bierny i ograniczony, a po trzecie, że rzekomo współpracowała ona z Komisją – czego instytucja ta nie uwzględniła – w zakresie wykraczającym poza zastosowanie „obwieszczenia w sprawie współpracy z 2002/2006 r.” i poza jej prawne zobowiązania do współpracy.

82      W pierwszej kolejności skarżąca podnosi, że w czasie, w którym zaistniały sporne fakty, członkowie jej zarządu byli osobami, które uzyskały wykształcenie i prowadziły działalność zawodową w warunkach ściśle regulowanej gospodarki systemu komunistycznego sprzed 1989 r. Tak więc przynajmniej na początku funkcjonowania kartelu osoby zarządzające przedsiębiorstwem skarżącej nie były nawet świadome tego, że ich antykonkurencyjne postępowanie ma bezprawny charakter. Osoby te traktowały spotkania kartelu jak zwykłe spotkania handlowe i były krytykowane przez innych uczestników za brak dyskrecji. Skarżąca dodaje, że nigdy wcześniej żaden organ ds. konkurencji nie prowadził przeciwko niej dochodzenia ani nie nałożył na nią sankcji, i uważa, że niedbały charakter jej uczestnictwa w kartelu należało uwzględnić jako okoliczność łagodzącą.

83      Komisja podnosi w odpowiedzi, że zarzucane skarżącej naruszenie zostało popełnione ponad czternaście lat po upadku czechosłowackiego reżimu komunistycznego i że Republika Słowacka przyjęła uregulowania prawne zakazujące podobnych porozumień jeszcze przed przystąpieniem do Unii Europejskiej. Skarżąca odpowiada w replice, że argumentacja ta nie uwzględnia w wystarczającym stopniu konsekwencji, jakie dla osób zarządzających jej spółką w okresie naruszenia miał fakt, że spędziły one znaczną i decydującą dla ukształtowania kariery część swego życia w systemie innym niż system gospodarki rynkowej.

84      Bez potrzeby zagłębiania się w szczegóły tej polemiki między stronami należy przypomnieć, że art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 upoważnia Komisję do nakładania grzywien na przedsiębiorstwa, które dopuściły się naruszenia postanowień art. 81 WE, zarówno w sytuacji, gdy naruszenie to zostało popełnione umyślnie, jak i w sytuacji, w której jest ono wynikiem zaniedbania.

85      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem aby naruszenie reguł konkurencji można było uznać za popełnione umyślnie, a nie przez zaniedbanie, nie jest konieczne, by dane przedsiębiorstwo było świadome naruszenia tych reguł, ale wystarczy, że nie mogło ono nie zauważać, że jego postępowanie miało na celu naruszenie konkurencji na wspólnym rynku (zob. wyrok Trybunału z dnia 11 lipca 1989 r. w sprawie 246/86 Belasco i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 2117, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo; wyrok Sądu z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawach połączonych od T‑259/02 do T‑264/02 i T‑271/02 Raiffeisen Zentralbank Österreich i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑5169, pkt 205 i przytoczone tam orzecznictwo).

86      W niniejszej sprawie skarżąca nie zaprzecza, że uczestniczyła w kartelu; wprost przeciwnie, w swych rozważaniach dotyczących badanego zastrzeżenia „przyznaje i nie przeczy, że ponosi [ona odpowiedzialność za] zachowanie antykonkurencyjne swego byłego kierownictwa”. Jednakże w świetle opisanych zwięźle w pkt 1 powyżej faktów składających się na sporne naruszenie jest oczywiste, że członkowie zarządu skarżącej, którzy uczestniczyli w jej imieniu w różnych spotkaniach organizowanych w ramach kartelu, a następnie wprowadzali w życie decyzje podjęte na tych spotkaniach, nie mogli nie zauważać, że ich zachowanie miało na celu naruszenie konkurencji na wspólnym rynku. Taki jest bowiem bezpośredni i natychmiastowy skutek podziału rynków, ustalenia kwot, podziału klientów i ustalenia cen między kilkoma uczestnikami tych samych rynków, zaś wszystkie te zachowania stanowią przedmiot naruszenia, za które wymierzono sankcje w zaskarżonej decyzji.

87      Natomiast jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 85 powyżej, bez znaczenia jest w tym kontekście okoliczność, że członkowie zarządu skarżącej nie zauważali – ze względu na swe doświadczenia nabyte pod rządami dawnego czechosłowackiego reżimu komunistycznego bądź z jakiegokolwiek innego względu – że zachowanie takie narusza krajowe reguły konkurencji lub reguły konkurencji przewidziane w prawie Unii.

88      Jak słusznie twierdzi Komisja, za uznaniem, że członkowie zarządu skarżącej mieli świadomość antykonkurencyjnego celu swego zachowania, przemawiają twierdzenia skarżącej zawarte we wniosku o złagodzenie sankcji. Skarżąca wyjaśniła w nim, że członkowie jej zarządu, którzy uczestniczyli w spotkaniach kartelu, nie zamieścili związanych z nimi informacji w sporządzonych przez nich „sprawozdaniach z podróży zagranicznych”, których pewną ilość uzyskała Komisja w trakcie kontroli przeprowadzonej w siedzibie skarżącej. Chcąc uniknąć pozostawienia śladów na piśmie, osoby te ustnie przedstawiały rzeczone informacje dyrektorowi generalnemu i prezesowi zarządu skarżącej. Zachowanie wskazanych członków zarządu skarżącej może jedynie wskazywać na to, że mieli oni świadomość antykonkurencyjnego, czyli bezprawnego charakteru swego uczestnictwa w rzeczonych spotkaniach, w przeciwnym razie trudno byłoby bowiem zrozumieć, dlaczego nie chcieli pozostawiać po tych spotkaniach żadnych śladów na piśmie.

89      Oznacza to, że Komisji nie można zarzucać żadnego błędu, który wynikałby z faktu, iż nie przyznała ona skarżącej obniżki kwoty grzywny ze względu na to, że ta ostatnia popełniła naruszenie przez zaniedbanie.

90      W drugiej kolejności skarżąca zarzuca Komisji, że ta nie uwzględniła jako okoliczności łagodzącej biernego charakteru jej uczestnictwa w naruszeniu. Skarżąca podnosi w tym względzie, że członkowie jej zarządu, którzy reprezentowali ją na różnych spotkaniach kartelu, nie mówili biegle w żadnym języku obcym i musieli korzystać z usług tłumacza. Ponadto inni członkowie kartelu wskazali, że przedstawiciel skarżącej na różnych spotkaniach zachowywał się biernie i nie komunikował się z innymi uczestnikami. W piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów sama Komisja przyznała, że skarżąca była najmniej aktywnym członkiem kartelu, gdyż nie sporządzała nigdy żadnych zestawień ani nie gromadziła danych pochodzących od członków kartelu, który nie byli obecni na danym spotkaniu, ani też nie przekazywała takich danych innym członkom. Skarżąca dodaje, że kartel był znacznie ważniejszy dla spółki Almamet – dystrybutora jej produktów, wobec czego skarżąca mogła czerpać korzyści z kartelu, nawet w nim nie uczestnicząc. Zresztą to Almamet zaprosiła skarżącą do uczestnictwa w kartelu. Przed tym zaproszeniem skarżąca nie utrzymywała żadnych regularnych kontaktów z innymi członkami kartelu.

91      Mając na względzie tę argumentację, należy zaznaczyć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli naruszenie zostało popełnione przez kilka przedsiębiorstw, to w ramach ustalenia kwoty grzywien należy zbadać jego wagę w odniesieniu do uczestnictwa każdego z tych przedsiębiorstw, co w szczególności wymaga ustalenia roli pełnionej przez każde z nich w czasie uczestniczenia w naruszeniu. Wniosek ten stanowi logiczną konsekwencję zasady indywidualizacji kar i sankcji, zgodnie z którą przedsiębiorstwo ponosi odpowiedzialność wyłącznie za czyny, które mu się indywidualnie zarzuca. Jest to zasada, która znajduje zastosowanie we wszelkich postępowaniach administracyjnych mogących doprowadzić do zastosowania sankcji na podstawie reguł konkurencji Unii (zob. wyrok Sądu z dnia 25 października 2005 r. w sprawie T‑38/02 Groupe Danone przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4407, pkt 277, 278 i przytoczone tam orzecznictwo).

92      Zgodnie z tymi zasadami w pkt 29 wytycznych przewidziano możliwość dostosowania kwoty podstawowej grzywny ze względu na pewne okoliczności łagodzące, właściwe dla każdego z zainteresowanych przedsiębiorstw. W punkcie tym zamieszczono w szczególności niewyczerpujący wykaz okoliczności łagodzących, które mogą być brane pod uwagę. Należy jednak stwierdzić, że „wyłącznie bierna rola” danego przedsiębiorstwa w popełnianiu naruszenia lub „pójście w ślad za [jego] liderem” nie figurują w tym niewyczerpującym wykazie, chociaż były przewidziane jako okoliczności łagodzące w pkt 3 tiret pierwsze wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (Dz.U. 1998, C 9, s. 3), zastąpionych przez wytyczne.

93      W tym względzie należy zaznaczyć, że – jak wskazano w pkt 46 powyżej – Komisja nie może odstąpić od reguł, które sama względem siebie ustanowiła, natomiast może te reguły swobodnie zmieniać bądź zastępować innymi. W sytuacji, która objęta jest zakresem zastosowania nowych reguł, tak jak w wypadku spornego naruszenia podlegającego, ratione temporis, zakresowi zastosowania wytycznych, jak wynika z pkt 38 tego aktu, Komisji nie można zarzucać, że nie uwzględniła ona okoliczności łagodzącej nieprzewidzianej w nowych regułach, jedynie na tej podstawie, iż okoliczność ta była przewidziana we wcześniejszych regułach. Okoliczność, że Komisja uznawała we wcześniejszej praktyce decyzyjnej dla celów ustalenia wysokości grzywny pewne okoliczności faktyczne za stanowiące okoliczności łagodzące, nie zobowiązuje bowiem tej instytucji do dokonania takiej samej oceny w późniejszej decyzji (wyroki Sądu: z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T‑347/94 Mayr‑Melnhof przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1751, pkt 368; z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T‑23/99 LR AF 1998 przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1705, pkt 337).

94      Niemniej jednak – jak wskazano już w pkt 92 powyżej – przedstawione w pkt 29 wytycznych wyliczenie okoliczności łagodzących, które Komisja może brać pod uwagę, nie ma charakteru wyczerpującego. W konsekwencji okoliczność, że w wytycznych nie wymieniono pośród okoliczności łagodzących biernej roli przedsiębiorstwa, które uczestniczyło w naruszeniu, nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu takiej okoliczności jako łagodzącej, o ile umożliwia ona wykazanie, że względna waga uczestnictwa tego przedsiębiorstwa w naruszeniu jest mniejsza.

95      Tymczasem, bez potrzeby ustalania, czy ta ostatnia przesłanka została spełniona w niniejszej sprawie, należy w każdym razie stwierdzić, iż z dowodów i argumentów przedstawionych przez skarżącą nie wynika bynajmniej, że jej rola w spornym naruszeniu była bierna lub że skarżąca poszła tylko w ślad za liderem naruszenia.

96      W tym względzie należy przypomnieć, że – jak orzekł Sąd w wyroku z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie T‑220/00 Cheil Jedang przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2473, pkt 167, 168, przywołanym przez samą skarżącą na poparcie jej argumentacji – ta bierna rola zakłada przyjęcie przez dane przedsiębiorstwo „niezaangażowanej postawy”, czyli brak aktywnego udziału w przygotowywaniu porozumienia lub porozumień antykonkurencyjnych Do okoliczności, które potwierdzają bierną rolę przedsiębiorstwa w kartelu, należą: znacznie rzadsze w porównaniu ze zwykłymi członkami kartelu uczestniczenie tego przedsiębiorstwa w zebraniach, jak również jego późne wejście na rynek, którego dotyczy naruszenie – niezależnie od długości trwania uczestnictwa w tym naruszeniu – czy ewentualne oświadczenia w tym przedmiocie złożone przez przedstawicieli podmiotów trzecich uczestniczących w naruszeniu.

97      Tymczasem w niniejszej sprawie, po pierwsze, jak słusznie podnosi Komisja, skarżąca uczestniczyła w dziesięciu z jedenastu spotkań dotyczących sproszkowanego węglika wapnia (zob. motywy 64–88 zaskarżonej decyzji), a dwa z nich nawet sama zorganizowała. Uczestniczyła ona również we wszystkich spotkaniach dotyczących granulowanego węglika wapnia, o których mowa w zaskarżonej decyzji (zob. motywy 98 i 99 zaskarżonej decyzji).

98      Po drugie, z zaskarżonej decyzji wynika, że poziom zaangażowania skarżącej w spotkania, na których była ona obecna, był porównywalny z poziomem zaangażowania innych uczestników. We wspomnianych powyżej motywach zaskarżonej decyzji wskazano bowiem, że uczestnicy różnych spotkań przekazywali sobie informacje na temat wartości sprzedaży i że następnie tabela podziału rynku była uaktualniana. Poza tym omawiano ceny, jakie miały być stosowane, a niekiedy podejmowano decyzje o podwyżkach cen (zob. na przykład motywy 67 i 68 zaskarżonej decyzji). Żadna z tych informacji nie pozwala uznać, że zachowanie skarżącej było bierne lub, mówiąc bardziej ogólnie, odmienne od zachowania pozostałych uczestników. Przeciwnie, z motywu 73 zaskarżonej decyzji wynika, że w wewnętrznym sprawozdaniu ze spotkania z dnia 24 stycznia 2005 r. skarżąca wskazała, iż udało jej się zrekompensować wzrost ceny koksu poprzez podniesienie ceny węglika wapnia. Ponadto, zgodnie z motywem 110 zaskarżonej decyzji, skarżąca wyraziła swą zgodę na przyznanie spółce Donau Chemie wyrównania utraty wartości jej sprzedaży w Austrii, przyznając jej dodatkowe wartości w Niemczech. Informacje te potwierdzają tezę, że skarżąca uczestniczyła w spotkaniach co najmniej równie aktywnie jak inni członkowie kartelu.

99      Po trzecie, chociaż twierdzenie skarżącej, że na spotkaniach nigdy nie przekazywała ona danych dostarczonych przez innego członka kartelu, nieobecnego na danym spotkaniu, wydaje się prawdziwe w świetle treści zaskarżonej decyzji, to jednak nie pozwala ono uznać, że uczestnictwo skarżącej w kartelu było bierne. Z zaskarżonej decyzji wynika bowiem, że większość członków kartelu była obecna na spotkaniach. Okoliczność, że sporadycznie któryś z członków kartelu nie mógł uczestniczyć w konkretnym spotkaniu i przekazywał dotyczące go dane innemu członkowi, który następnie prezentował je na tymże spotkaniu (zob. tytułem przykładu motyw 83 zaskarżonej decyzji, według którego Akzo Nobel nie mogła uczestniczyć w spotkaniu w dniu 25 kwietnia 2006 r., lecz przekazała uprzednio dotyczące jej dane liczbowe spółce Donau Chemie), nie wydaje się mieć szczególnego znaczenia i nie świadczy sama w sobie o bardziej aktywnym uczestnictwie członka porozumienia, który wyświadczył taką usługę innemu członkowi, nieobecnemu na spotkaniu.

100    Po czwarte, twierdzenie skarżącej, że inni członkowie kartelu wspominali o biernym zachowaniu jej przedstawiciela na spotkaniach, nie jest poparte żadnym dowodem.

101    Co się tyczy twierdzenia skarżącej, że w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów uznano, że była ona najmniej aktywnym członkiem kartelu, w ramach środków organizacji postępowania Sąd zwrócił się do skarżącej o przedstawienie konkretnego fragmentu pisma, na który się ona powołuje. W odpowiedzi na to żądanie skarżąca wskazała w istocie, iż o jej biernej roli w kartelu świadczą zawarte w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów odniesienia do faktu, że to Almamet podjęła inicjatywę organizacji spotkań kartelu, że późniejszym spotkaniom przewodniczył przedstawiciel spółki SKW Stahl‑Metallurgie i że przedstawiciel spółki Donau Chemie często odpowiadał za uaktualnianie i dystrybucję tabel wymienianych między uczestnikami, podczas gdy sama skarżąca często nie była wprost wymieniana w opisach poszczególnych spotkań.

102    Należy stwierdzić, że w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów skarżąca nie powołuje się na żadne wyraźne stwierdzenie, iż rola, jaką odgrywała w ramach kartelu była, jak twierdzi, bierna. Skarżąca przyznaje bowiem w sposób dorozumiany, że stwierdzenie, o którym mowa w punkcie poprzednim, nie figuruje jako takie w żadnej z części pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, ale jest ono wynikiem jej własnej interpretacji tego pisma. Interpretacji takiej nie można jednak uznać za prawidłową. Jak wskazano w pkt 99 powyżej, sam fakt, że niektórzy uczestnicy kartelu podjęli się wykonania pewnych prac administracyjnych na różnych spotkaniach kartelu, nie wystarczy, by uznać, iż rola pozostałych jego uczestników była bierna. Za wnioskiem tym przemawia fakt, że skarżąca nie zakwestionowała okoliczności, iż ona sama była organizatorem dwóch spotkań części uczestników kartelu, której przedmiotem zainteresowania był sproszkowany węglik wapnia (zob. pkt 73 powyżej).

103    Po piąte, kwestia poziomu znajomości języków obcych dwóch członków zarządu skarżącej, którzy reprezentowali ją na spotkaniach kartelu, pozbawiona jest znaczenia. Niezależnie bowiem od poziomu tej znajomości istotny jest fakt, że – jak wskazano już w pkt 98 powyżej – skarżąca uczestniczyła w tych spotkaniach w sposób równie aktywny co inni członkowie kartelu, a mianowicie przekazywała dane dotyczące swej sprzedaży, przyjmowała do wiadomości analogiczne dane innych członków kartelu i podejmowała zobowiązania dotyczące podziału właściwych rynków, ustalania kwot, podziału klientów, a także ustalania cen. Okoliczność – nawet jeśli zostanie ona dowiedziona – że ze względu na brak znajomości języków obcych kontakty towarzyskie między przedstawicielami skarżącej a innymi członkami kartelu były ograniczone, jest w tym względzie nieistotna.

104    Po szóste, okoliczność, że skarżąca mogła czerpać korzyści z kartelu bez uczestnictwa w nim – ze względu na uczestnictwo spółki Almamet – nawet gdyby została dowiedziona, nie stanowi ani usprawiedliwienia uczestnictwa skarżącej w kartelu, ani okoliczności łagodzącej.

105    W każdym razie wskazane twierdzenie skarżącej przeczy jej własnym oświadczeniom zawartym we wniosku o złagodzenie sankcji, jak trafnie zauważyła Komisja. Z oświadczenia tego wynika bowiem, iż skarżąca zaproponowała, że podwyższy cenę sprzedaży swych produktów spółce Almamet, która odpowiedziała zasadniczo, że podwyżka taka wymusi na niej podniesienie cen, po których sprzedaje ona produkty odbiorcom końcowym, i że odbiorcy ci będą protestować przeciwko takiej podwyżce. Almamet wskazała zatem, że jedynym rozwiązaniem będzie zorganizowanie spotkania producentów z dostawcami w celu wprowadzenia podwyżki cen. Skarżąca stwierdziła w odpowiedzi, że bez względu na to, jak Almamet zamierza podejść do tego problemu, spółka ta musi zaakceptować wzrost cen zakupu u skarżącej. Twierdzenia te świadczą o tym, że Almamet podjęła inicjatywę organizacji pierwszego spotkania dotyczącego sproszkowanego węglika wapnia w wyniku presji, jaką wywarła na nią skarżąca, oraz o tym, że skarżąca, która wiedziała o tej inicjatywie, nie tylko nie zniechęcała do jej podjęcia ani nie zdystansowała się od niej, ale wprost przeciwnie, kontynuowała wywieranie presji, nalegając na podwyżki cen. Twierdzenia te nie potwierdzają tezy, że udział skarżącej w kartelu był bierny, ale istotnie podważają wniosek przeciwny.

106    W świetle wszystkich powyższych rozważań należy stwierdzić, że Komisja słusznie nie uwzględniła jako okoliczności łagodzącej rzekomo biernego charakteru uczestnictwa skarżącej w naruszeniu.

107    W trzeciej kolejności skarżąca utrzymuje, że Komisja powinna była uwzględnić jako okoliczność łagodzącą jej skuteczną współpracę z tą instytucją. Podnosi w tym względzie, że zaakceptowała swą część odpowiedzialności za naruszenie, wyrażając jednocześnie swój sprzeciw wobec przypisania jej uczestnictwu w naruszeniu nadmiernej wagi oraz wobec nałożonej na nią grzywny. Skarżąca twierdzi, że jej zeznania dotyczące uczestnictwa w spotkaniach kartelu członków jej zarządu oraz okoliczność, że potwierdziła ona sam fakt istnienia kartelu horyzontalnego zmierzającego do ustalenia cen, nie stanowią jedynie rezygnacji z zakwestionowania ustalonych przez Komisję faktów, jak zasugerowano w motywie 327 zaskarżonej decyzji. Dodaje ona, że nie próbowała podważać żadnego z wniosków Komisji dotyczących spornego naruszenia, ale że zamierzała raczej wspierać Komisję w jej dochodzeniu. Skarżąca zaznacza w tym względzie, że w wielu motywach zaskarżonej decyzji odwołano się do jej oświadczeń jako do materiału dowodowego. W szczególności skarżąca wskazuje tytułem przykładu na zawarte w zaskarżonej decyzji przypisy nr 100, 104, 106, 111, 118, 146–150, 158, 161, 174, 180, 182–185, 188, 190, 194 i 617.

108    W replice skarżąca podnosi, że jej argumentacja znajduje również potwierdzenie w odpowiedzi Komisji na skargę, która zawiera zdaniem skarżącej liczne odesłania do wniosku o złagodzenie sankcji. Utrzymuje ona nadto, że Komisja, nakładając na przedsiębiorstwo sankcję za współpracę, zamiast je za nią wynagrodzić, wypaczyła cel uregulowań dotyczących współpracy wynikających z „obwieszczenia w sprawie współpracy z 2002/2006 r.” oraz naruszyła zasady dobrej administracji wymiarem sprawiedliwości i zakazu samooskarżania się. Skarżąca uważa, że w tym stanie rzeczy argumenty Komisji poparte odniesieniami do wniosku o złagodzenie sankcji i związane z tym wnioskiem dowody winny zostać oddalone jako pozbawione znaczenia.

109    Co się tyczy argumentacji skarżącej przybliżonej w punkcie poprzednim, należy stwierdzić, że – jak słusznie utrzymuje Komisja – wykorzystanie przez nią w pismach składanych przed Sądem wniosku skarżącej o złagodzenie sankcji nie może oczywiście wpłynąć na ważność zaskarżonej decyzji, gdyż została ona podjęta później niż ten wniosek, ani też stanowić użytecznej wskazówki co do wartości dodanej tego wniosku na tle innych materiałów dowodowych, którymi dysponowała Komisja. Niemniej jednak z argumentacji skarżącej wyłania się pytanie o dopuszczalność wykorzystania wniosku o złagodzenie sankcji w postępowaniu przed Sądem. Należy zatem przede wszystkim zbadać tę kwestię, zważywszy na liczne odesłania do wniosku o złagodzenie sankcji, jakie zawarte są w argumentacji Komisji.

110    W tym względzie należy stwierdzić, że współpraca na podstawie obwieszczenia w sprawie współpracy z 2002 r. ma dla danego przedsiębiorstwa charakter całkowicie dobrowolny. Nie jest ono bowiem w żaden sposób zmuszone do dostarczenia dowodów istnienia domniemanego kartelu. Zakres współpracy, jaką przedsiębiorstwo zamierza podjąć w toku postępowania administracyjnego, jest zatem przedmiotem jego swobodnego wyboru i nie jest on w żadnym razie narzucony przez rzeczone obwieszczenie (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawach połączonych C‑65/02 P i C‑73/02 P ThyssenKrupp przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑6773, pkt 52; opinia rzecznika generalnego P. Légera przedstawiona w tej sprawie, Zb.Orz. s. I‑6777, pkt 140).

111    Ponadto pkt 31 obwieszczenia w sprawie współpracy z 2006 r., który znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie (zob. pkt 27 powyżej), stanowi w szczególności, że „[j]akiekolwiek zeznania złożone Komisji w odniesieniu do niniejszego obwieszczenia są włączane do akt Komisji i tym samym mogą zostać wykorzystane w materiale dowodowym”. Oznacza to, że od czasu opublikowania obwieszczenia w sprawie współpracy z 2006 r. przedsiębiorstwo, które – tak jak skarżąca w niniejszej sprawie – decyduje się na złożenie zeznań w celu uzyskania obniżki kwoty grzywny, jest świadome faktu, że chociaż obniżka zostanie mu przyznana, tylko jeżeli w ocenie Komisji spełnione zostaną przesłanki obniżki przewidziane w obwieszczeniu, to jednak jego zeznania zostaną tak czy inaczej dołączone do akt i będą mogły zostać wykorzystane jako materiał dowodowy, także przeciwko podmiotowi, od którego pochodzą.

112    Decydując się dobrowolnie i w pełni świadomie na złożenie takich zeznań, zainteresowane przedsiębiorstwo nie może skutecznie powoływać się na orzecznictwo dotyczące zakazu samooskarżania się. Z orzecznictwa tego wynika w szczególności, że Komisja nie może nałożyć na przedsiębiorstwo obowiązku udzielenia odpowiedzi wiążących się z przyznaniem zaistnienia naruszenia, którego wykazanie należy do Komisji (wyroki Trybunału: z dnia 18 października 1989 r. w sprawie 374/87 Orkem przeciwko Komisji, Rec. s. 3283, pkt 34, 35; z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C‑204/00 P, C‑205/00 P, C‑211/00 P, C‑213/00 P, C‑217/00 P i C‑219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑123, pkt 61, 65; ww. w pkt 110 wyrok w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, pkt 49). Tymczasem w niniejszej sprawie, ponieważ skarżąca złożyła wniosek o złagodzenie sankcji z własnej woli i nie będąc do tego zobowiązana, nie może ona skutecznie wskazywać na przysługujące jej prawo do nieprzyznania się do uczestnictwa w naruszeniu pod przymusem ze strony Komisji (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 25 stycznia 2007 r. w sprawie C‑407/04 P Dalmine przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑829, pkt 35).

113    W konsekwencji skarżąca nie może zarzucać Komisji, że w swych pismach złożonych przed Sądem instytucja ta oparła się na treści wniosku o złagodzenie sankcji.

114    Następnie – w odniesieniu do kwestii, czy rzeczony wniosek oznacza skuteczną współpracę, która może zostać wzięta pod uwagę jako okoliczność łagodząca, zgodnie z pkt 29 tiret czwarte wytycznych – należy zaznaczyć, że zastosowanie tego uregulowania wytycznych nie może skutkować pozbawieniem obwieszczenia w sprawie współpracy z 2002 r. jego skuteczności (effet utile). Należy bowiem stwierdzić, że obwieszczenie w sprawie współpracy z 2002 r. wytycza ramy nagradzania za współpracę w dochodzeniu Komisji tych przedsiębiorstw, które są lub były stronami tajnych karteli mających wpływ na Unię. Z brzmienia i z systematyki wspomnianego obwieszczenia wynika zatem, że przedsiębiorstwa mogą co do zasady otrzymać obniżkę kwoty grzywny z tytułu swojej współpracy jedynie wtedy, gdy spełnią surowe wymogi przewidziane w tym akcie (wyroki Sądu: z dnia 17 maja 2011 r. w sprawie T‑343/08 Arkema France przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2287, pkt 169; z dnia 5 października 2011 r. w sprawie T‑39/06 Transcatab przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑6831, pkt 329; z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie T‑208/06 Quinn Barlo i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑7953, pkt 271).

115    A zatem aby zachować skuteczność (effet utile) obwieszczenia w sprawie współpracy z 2002 r., jedynie w wyjątkowych sytuacjach należy przyznawać obniżkę kwoty grzywny przedsiębiorstwu na podstawie pkt 29 tiret czwarte wytycznych. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy współpraca przedsiębiorstwa, która wykracza wprawdzie poza zakres jego prawnego zobowiązania do współpracy, ale nie daje mu prawa do obniżki kwoty grzywny na podstawie obwieszczenia w sprawie współpracy z 2002 r., jest obiektywnie użyteczna dla Komisji. Tego rodzaju użyteczność należy stwierdzić, w przypadku gdy Komisja opiera się w swojej decyzji końcowej na dowodach, które przedsiębiorstwo dostarczyło jej w ramach swojej współpracy i w braku których Komisja nie byłaby w stanie ukarać w całości lub w części spornego naruszenia (ww. w pkt 114 wyroki: w sprawie Arkema France przeciwko Komisji, pkt 170; w sprawie Transcatab przeciwko Komisji, pkt 130; w sprawie Quinn Barlo i in. przeciwko Komisji, pkt 270).

116    W niniejszej sprawie – jak wynika z motywu 358 zaskarżonej decyzji – Komisja uznała, że informacje zawarte we wniosku o złagodzenie sankcji nie przedstawiały istotnej wartości dodanej względem dowodów, które były już w jej posiadaniu, wobec czego postanowiła nie przyznawać skarżącej obniżki kwoty grzywny (zob. także pkt 38 powyżej).

117    Zadaniem skarżącej jest określenie kwestionowanych części zaskarżonej decyzji oraz dostarczenie dowodów składających się z solidnych wskazówek zmierzających do wykazania, że jej zarzuty są zasadne (zob. podobnie ww. w pkt 50 wyrok w sprawie KME Germany i in. przeciwko Komisji, pkt 132). Tymczasem, jak wynika ze streszczenia argumentacji skarżącej przedstawionego w pkt 107 powyżej, jedyne konkretne twierdzenie, jakie przedstawiła ona w celu podważenia zawartej w zaskarżonej decyzji i przybliżonej w punkcie poprzednim oceny, opiera się na okoliczności, że decyzja ta w kilku miejscach odsyła do zeznań skarżącej zawartych w szczególności we wniosku o złagodzenie sankcji.

118    Należy zaznaczyć, że w postępowaniu administracyjnym skarżąca i jej spółka dominująca podniosły podobny argument, dotyczący wykorzystania przez Komisję informacji dostarczonych przez skarżącą. Argument ten został oddalony przez Komisję w motywie 359 zaskarżonej decyzji. Komisja wyjaśniła, że właściwym kryterium nie jest sposób, w jaki Komisja wykorzystuje informacje dostarczone przez uczestnika kartelu, ale raczej ewentualna istotna wartość dodana tych informacji. Dostarczanie kolejnych informacji na temat znanych już okoliczności nie przyczynia się znacząco do zwiększenia wartości dowodów. W tym samym motywie Komisja wskazała również, że skarżąca nie wspomniała w ramach dostarczonych przez siebie informacji o okoliczności, że jej zachowanie antykonkurencyjne obejmowało także sektor granulowanego węglika wapnia, chociaż jej uczestnictwo także w tej części naruszenia zostało wyraźnie udokumentowane.

119    Wniosek, że informacje dostarczone przez uczestnika naruszenia nie są obiektywnie użyteczne, jeśli dotyczą one faktów znanych Komisji, co do których instytucja ta dysponuje już wystarczającym materiałem dowodowym, jest zgodny z orzecznictwem przywołanym w pkt 115 powyżej i należy go zaakceptować.

120    Powstaje zatem pytanie, czy tak rzeczywiście było w wypadku informacji przekazanych przez skarżącą, w szczególności we wniosku o złagodzenie sankcji. Skarżąca ogranicza się w tym względzie do powołania się na zawarte w zaskarżonej decyzji odesłania do swych zeznań, nie wyjaśniając jednak, które z informacji lub konkretnych dowodów, jakie dostarczyła ona Komisji, nie były już wcześniej w posiadaniu tej instytucji.

121    Ponadto należy zaznaczyć, że spośród licznych zawartych w zaskarżonej decyzji przypisów, które skarżąca przywołuje w swych rozważaniach, tylko trzy odnoszą się do zeznań skarżącej. W pozostałych przywołanych przypisach wspomniano także albo o dokumentach otrzymanych przez Komisję w trakcie kontroli, albo o zeznaniach spółek Akzo Nobel i Evonik Degussa, które – jak wspomniano w pkt 39 powyżej – skorzystały, odpowiednio, ze zwolnienia z grzywny bądź z obniżki jej kwoty właśnie ze względu na współpracę. Przypisy te potwierdzają zatem tezę Komisji, że informacje dostarczone przez skarżącą dotyczyły faktów znanych już Komisji i wystarczająco popartych dowodami.

122    Trzy przypisy, które odnoszą się jedynie do zeznań skarżącej, to przypisy oznaczone numerami 111, 118 i 617. Przypis nr 111 odnosi się do wniosku o złagodzenie sankcji w celu poparcia zawartego w motywie 56 zdanie ostatnie twierdzenia, że w trakcie każdego ze spotkań kartelu jego uczestnicy uzgadniali na ogół datę i miejsce kolejnego spotkania. Nawet jeśli informacja ta została dostarczona Komisji wyłącznie przez skarżącą, oczywiste jest, że nie chodzi tu o istotny, obiektywnie użyteczny fakt, ale raczej o fakt mający znaczenie drugorzędne.

123    Przypis nr 118 odnosi się do zeznania skarżącej złożonego w dniu 18 lutego 2008 r. w celu poparcia informacji przedstawionych w motywie 57 tiret piąte zaskarżonej decyzji, dotyczących funkcji pełnionych przez osoby reprezentujące skarżącą na spotkaniach, których przedmiotem był sproszkowany węglik wapnia. Ponieważ informacje te dotyczyły konkretnie skarżącej, zrozumiałe jest, że odniesiono się do nich jedynie w dokumencie dostarczonym przez nią. W każdym razie informacje o funkcjach pełnionych przez osoby reprezentujące skarżącą na rzeczonych spotkaniach miały dla Komisji znaczenie tylko marginalne, tym bardziej że skarżąca nie zakwestionowała i nie kwestionuje okoliczności, iż uczestniczyła w tych spotkaniach, a mówiąc bardziej ogólnie – w tej części naruszenia.

124    Wreszcie przypis nr 617 uzupełnia zawarte w motywie 294 zaskarżonej decyzji twierdzenie, że sporne naruszenia zalicza się do najcięższych ograniczeń konkurencji, poprzez odniesienie do podobnego twierdzenia zawartego w odpowiedzi skarżącej na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów. Tak więc w tym wypadku odesłanie do pism skarżącej złożonych w postępowaniu administracyjnym nie dotyczy nawet elementu stanu faktycznego czy dowodu, ale samej oceny wagi naruszenia. Oczywiście także i w tym wypadku nie można tu mówić o okoliczności obiektywnie użytecznej.

125    Wobec tego nie można uwzględnić twierdzenia skarżącej, iż zawarte w zaskarżonej decyzji różne odniesienia do jej zeznań świadczą o tym, że były one użyteczne dla dochodzenia Komisji.

126    Należy również zaznaczyć, że skarżąca nie zakwestionowała zawartego w motywie 359 zaskarżonej decyzji twierdzenia, wedle którego we wniosku o złagodzenie sankcji nie wspomniała ona o okoliczności, iż sporne zachowanie antykonkurencyjne dotyczyło także granulowanego węglika wapnia. Motywy 92–112 zaskarżonej decyzji, które dotyczą granulowanego węglika wapnia, zawierają bowiem jedynie trzy odesłania do wniosku o złagodzenie sankcji (przypisy nr 241, 249 i 276), z których żadne nie jest raczej obiektywnie użyteczne dla dochodzenia Komisji związanego z tym aspektem naruszenia. W szczególności odesłanie w przypisie nr 249 dotyczy nieistotnej informacji, a mianowicie faktu, że w przeddzień spotkania z dnia 7 kwietnia 2004 r. miała miejsce kolacja, zaś odesłania zawarte w przypisach nr 241 i 276 odnoszą się do faktu, że przy dwóch okazjach pewni uczestnicy kartelu, w tym skarżąca, odrzucili propozycję spółki Donau Chemie dotyczącą omówienia ceny granulowanego węglika wapnia (zob., odpowiednio, motywy 95 i 108 zaskarżonej decyzji).

127    Oznacza to, że skarżąca, mimo iż nie zaprzeczyła temu, że uczestniczyła w części naruszenia dotyczącej granulowanego węglika wapnia, wzbraniała się przed ujawnieniem we wniosku o złagodzenie sankcji okoliczności faktycznych i dowodów, które mogły być użyteczne dla dochodzenia Komisji dotyczącego tego aspektu naruszenia. Jest to dodatkowa okoliczność, która także przemawia przeciwko uznaniu, że domniemywana współpraca skarżącej miała obiektywnie użyteczny charakter.

128    Z powyższych rozważań wynika, że twierdzenie skarżącej, zgodnie z którym jej domniemywaną skuteczną współpracę z Komisją należało wziąć pod uwagę jako okoliczność łagodzącą, nie zasługuje na uwzględnienie.

129    Ponieważ nie uwzględniono żadnego z argumentów przedstawionych przez skarżącą w celu wykazania, że w odniesieniu do niej należało uwzględnić okoliczności łagodzące, trzeba uznać, że trzecie zastrzeżenie skarżącej nie jest zasadne i winno zostać oddalone.

–       W przedmiocie zastrzeżenia czwartego, dotyczącego obniżki kwoty grzywny przyznanej spółce Almamet

130    Skarżąca podniosła w swej skardze, że w zaskarżonej decyzji Komisja przyznała obniżkę kwoty grzywny spółce Almamet (zob. pkt 41 powyżej) ze względu na jej domniemywaną niewypłacalność bez żadnego rozsądnego powodu, podczas gdy analogiczny wniosek skarżącej został oddalony, co kwestionuje ona zresztą w ramach zarzutu drugiego. Przyznana spółce Almamet obniżka stanowi według skarżącej poważne naruszenie zasad proporcjonalności i równego traktowania, zwłaszcza że Almamet była jednym z inicjatorów naruszenia.

131    Komisja wyjaśniła przed Sądem, że podstawą przyznania spółce Almamet obniżki kwoty grzywny był pkt 37 wytycznych, a nie pkt 35. Skarżąca podniosła w odpowiedzi, że wyjaśnienie to czyni jej argument dotyczący naruszenia zasad proporcjonalności i równego traktowania jeszcze bardziej przekonującym. Z wyjaśnień przedstawionych w motywach 369–371 zaskarżonej decyzji wynika jej zdaniem, że ryzyko upadłości spółki Almamet było niewielkie i że nawet taka ewentualność nie oznaczała całkowitej utraty wartości aktywów tego przedsiębiorstwa. Skarżąca twierdzi, iż wykazała, że jej sytuacja finansowa była gorsza niż sytuacja spółki Almamet. Ponadto charakterystyka spółki Almamet przedstawiona w motywie 372 zaskarżonej decyzji w celu uzasadnienia przyznanej tej spółce obniżki kwoty grzywny była porównywalna z charakterystyką skarżącej, wobec czego, aby nie naruszyć zasady równego traktowania, Komisja zobowiązana była do przyznania jej analogicznej obniżki kwoty grzywny.

132    Na wstępie należy stwierdzić, że z treści motywów 369–371 zaskarżonej decyzji wynika, iż Komisja doszła do wniosku, że wniosek spółki Almamet oparty na pkt 35 wytycznych nie zasługuje na uwzględnienie.

133    Jednakże w motywie 372 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że „z zastrzeżeniem powyższej analizy” należy wziąć pod uwagę fakt, że Almamet była niezależnym kupcem o bardzo małych rozmiarach, który nie należał do żadnej dużej grupy spółek. Almamet prowadzi działalność w zakresie handlu materiałami o wysokiej wartości, przynoszącą raczej niewielki zysk, i posiada „względnie skoncentrowany portfel produktów”. Komisja dodała, że pod uwagę wzięła także „[o]koliczność, iż nałożona grzywna relatywnie mocno oddziałuje na sytuację finansową spółki tego rodzaju”. Komisja stwierdziła, że ze względu na tę „szczególną charakterystykę” spółki Almamet doszła do wniosku, iż obniżenie kwoty nałożonej na nią grzywny o 20% jest właściwym posunięciem, gdyż grzywna w tej wysokości i tak jest dla tej spółki wystarczająco odstraszająca. W przypisie nr 685 Komisja odesłała do pkt 37 wytycznych. W ostatnim zdaniu motywu 372 zaskarżonej decyzji zwróciła ona także uwagę, że ze względu na zmianę kwoty grzywny nałożonej na spółkę Almamet „wniosek [zawarty] w motywie (371), [zgodnie z którym było] mało [prawdopodobne], że nałożona grzywna stworzy nieodwracalne zagrożenie dla rentowności spółki Almamet, również pozostaje zasadny”.

134    Oznacza to, że skarżąca nie może twierdzić, iż została w jakikolwiek sposób potraktowana nierówno względem spółki Almamet przy badaniu wniosków o obniżenie kwoty grzywny opartych na pkt 35 wytycznych, ponieważ oba te wnioski zostały oddalone. W odpowiedzi na skargę Komisja uściśliła, że przyznając spółce Almamet obniżkę o 20%, skorzystała z zastrzeżonej dla niej w pkt 37 wytycznych możliwości odstąpienia w całości bądź w części od przedstawionej w wytycznych metodologii ustalania grzywien w celu uwzględnienia szczególnych okoliczności danej sprawy. Zawarte w przypisie nr 685 odesłanie do rzeczonego pkt 37 potwierdza ten wniosek, podobnie jak motyw 361 zaskarżonej decyzji, w którym wskazano, że kwota grzywny, jaka ma zostać nałożona na Almamet, wynosi 3,8 mln EUR „przed obniżką [zgodnie z pkt] 37” wytycznych.

135    Tymczasem z orzecznictwa przywołanego w pkt 47 powyżej wynika, że Komisja może odstąpić od własnych wytycznych jedynie w sytuacji, gdy wynikające stąd odmienne traktowanie poszczególnych uczestników naruszenia pozostaje zgodne z zasadą równego traktowania. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada ta wymaga, by porównywalne sytuacje nie były traktowane w sposób odmienny, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób identyczny, chyba że jest to obiektywnie uzasadnione (zob. wyrok Trybunału z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑106/01 Novartis Pharmaceuticals, Rec. s. I‑4403, pkt 69 i przytoczone tam orzecznictwo).

136    W tym stanie rzeczy analizowane zastrzeżenie skarżącej można interpretować tylko w ten sposób, że utrzymuje w nim ona, iż Komisja powinna była odstąpić od wytycznych także w jej przypadku, a więc przyznać jej taką samą obniżkę grzywny jak obniżka przyznana spółce Almamet. Zastrzeżenie takie może być skuteczne tylko w sytuacji, w której pozorna nierówność traktowania między spółką Almamet, której grzywnę obniżono o 20%, a skarżącą, która nie skorzystała z takiej obniżki, nie jest zgodna z zasadą równego traktowania. Z orzecznictwa przytoczonego w punkcie poprzednim wynika, że aby tak było, obie te spółki musiałyby się znajdować w porównywalnej sytuacji.

137    Jak wskazano wyżej (pkt 133), w zaskarżonej decyzji wymieniono pewne „szczególne cechy” spółki Almamet w celu uzasadnienia przyznanej jej obniżki kwoty grzywny. Należy zaznaczyć, że przedsiębiorstwo, które odpowiada tej charakterystyce, znajduje się w istocie – z punktu widzenia ewentualnej obniżki grzywny poza przypadkiem przewidzianym wprost w wytycznych – w sytuacji odmiennej od sytuacji przedsiębiorstwa, które charakterystyce tej nie odpowiada.

138    Po pierwsze, należy przypomnieć, że art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 przewiduje w szczególności, że w przypadku każdego przedsiębiorstwa biorącego udział w naruszeniu postanowień art. 81 WE grzywna nie może przekroczyć 10% całkowitego obrotu uzyskanego w poprzedzającym roku obrotowym. Zgodnie z orzecznictwem relatywny pułap wysokości obrotu ma na celu uniknięcie dysproporcji grzywien nakładanych przez Komisję w stosunku do znaczenia danego przedsiębiorstwa (ww. w pkt 45 wyrok Trybunału w sprawach połączonych Musique Diffusion française i in. przeciwko Komisji, pkt 119; wyrok Trybunału z dnia 7 czerwca 2007 r. w sprawie C‑76/06 P Britannia Alloys & Chemicals przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑4405, pkt 24).

139    Pułap ten nie jest jednak wystarczający do wyeliminowania ewentualnie nieproporcjonalnego charakteru grzywny nałożonej na kupca prowadzącego działalność w zakresie handlu materiałami o wysokiej wartości i osiągającego niewielkie zyski, takiego jak Almamet. Ze względu na wysoką wartość rzeczonych materiałów przedsiębiorstwo takie nie może wykazać obrotu nieproporcjonalnie wysokiego do swych zysków i aktywów, które zostaną przeznaczone na zapłatę grzywny.

140    Po drugie, ponieważ zgodnie z metodologią określoną w wytycznych grzywnę ustala się przy uwzględnieniu jako punktu wyjściowego wartości sprzedaży uzyskanej przez dane przedsiębiorstwo na rynku dotkniętym naruszeniem (zob. pkt 21 powyżej), ryzyko, że grzywna będzie nieproporcjonalna ze względu na to, iż stanowić ona będzie bardzo znaczącą część całkowitego obrotu tego przedsiębiorstwa, jest jeszcze wyższe w wypadku przedsiębiorstw, które – tak jak Almamet – posiadają „mocno skoncentrowany portfel produktów”.

141    Po trzecie, okoliczność, że Almamet była przedsiębiorstwem o bardzo małych rozmiarach, które nie należało do żadnej dużej grupy kapitałowej, jest również istotna, gdyż spółka ta musiała samodzielnie ponieść ciężar zapłaty grzywny, a żadna inna spółka nie ponosiła w tym zakresie odpowiedzialności solidarnej z nią ani też – mówiąc bardziej ogólnie – nie była w stanie jej w tym pomóc.

142    Skarżąca nie zakwestionowała faktu, że Almamet rzeczywiście miała szczególne cechy, które wymieniono w motywie 372 zaskarżonej decyzji w celu uzasadnienia przyznanej jej obniżki grzywny. Aby ustosunkować się do badanego argumentu skarżącej, należy zatem zbadać jedynie, czy posiadała ona te same cechy.

143    Skarżąca utrzymuje, że tak jest, ale przedstawia w tym zakresie bardzo niejasne i ogólne uzasadnienie, nie dokonując szczegółowego porównania swej sytuacji z sytuacją spółki Almamet z punktu widzenia cech tej ostatniej, o których mowa w motywie 372 zaskarżonej decyzji. Ponadto, jak słusznie podnosi Komisja, skarżąca sama przyznała, że jej portfel produktów nie jest tak skoncentrowany, jak portfel spółki Almamet. Zresztą, chociaż skarżąca twierdzi, że sprzedaje swe produkty z bardzo niską marżą, to nie popiera tego twierdzenia szczegółowymi wyjaśnieniami ani jakimikolwiek dowodami. Co więcej, należy stwierdzić, że skarżąca jest producentem, a nie kupcem – tak jak Almamet – i że w przeciwieństwie do tej ostatniej w okresie naruszenia należała do grupy spółek, a za zapłatę nałożonej grzywny odpowiada ona wspólnie i solidarnie ze swą spółką dominującą.

144    Ponadto Komisja trafnie zaznaczyła również, że całkowity obrót skarżącej w ostatnim pełnym roku gospodarczym przed wydaniem zaskarżonej decyzji wyniósł 205 mln EUR (motyw 24 zaskarżonej decyzji), podczas gdy obrót spółki Almamet mieścił się w przedziale od 45 do 50 mln EUR (motyw 15 zaskarżonej decyzji). Inaczej mówiąc, spółki te istotnie różniły się pod względem rozmiarów. Z tych samych motywów zaskarżonej decyzji wynika także, że w wypadku spółki Almamet około 50% jej całkowitego obrotu przypadło na produkty objęte naruszeniem, podczas gdy w wypadku skarżącej udział ten wynosił 10%, a więc był znacznie niższy.

145    Wbrew temu, co twierdzi skarżąca w swej odpowiedzi na pytanie zadane przez Sąd na piśmie, znacząco niższy obrót całkowity spółki Almamet nie stanowił decydującego kryterium, na podstawie którego Komisja przyznała tej spółce obniżkę kwoty grzywny. Jak wskazano w pkt 133 powyżej, decyzję tę uzasadniono pewnymi szczególnymi cechami spółki Almamet, których skarżąca nie posiada. Różnica w wielkościach całkowitego obrotu, a tym samym w rozmiarach tych dwóch przedsiębiorstw stanowi dodatkową okoliczność, którą Komisja podniosła przed Sądem w celu wykazania, że oba te przedsiębiorstwa nie znajdowały się w takiej samej sytuacji. Należy nadto dodać, że wbrew temu, co zdaje się twierdzić skarżąca, z zaskarżonej decyzji nie wynika, że problemy finansowe, z którymi borykała się spółka Almamet, miały decydujący wpływ na decyzję Komisji o przyznaniu jej obniżki kwoty grzywny na podstawie pkt 37 wytycznych.

146    Komisja powołała się również w swych pismach na sprawozdania roczne skarżącej za lata gospodarcze 2007 i 2008 oraz przedłożyła je na żądanie Sądu wystosowane w ramach środków organizacji postępowania. Ze sprawozdań tych wynika, że w 2007 r. węglik wapnia i gazy techniczne stanowiły 30,63% sprzedaży skarżącej i że te same produkty stanowiły 28,95% jej eksportu. Informacje te potwierdzają wniosek, że portfel produktów skarżącej był znacząco mniej skoncentrowany niż portfel produktów spółki Almamet.

147    Co się wreszcie tyczy twierdzenia skarżącej, że spółka Almamet była jednym z inicjatorów spornego naruszenia, wystarczy przypomnieć, że jak wynika z pkt 76–79 powyżej, Komisja nie przyjęła takiej okoliczności obciążającej wobec spółki Almamet ani wobec innego uczestnika naruszenia, zaś żaden z elementów argumentacji skarżącej nie pozwala uznać, że wniosek ten jest błędny.

148    W świetle wszystkich powyższych rozważań czwarte zastrzeżenie skarżącej należy oddalić jako bezzasadne.

–       W przedmiocie zastrzeżenia piątego, dotyczącego okoliczności, że grzywna jako taka obliczona została w stosunku do całkowitego obrotu adresatów zaskarżonej decyzji

149    W uzasadnieniu zastrzeżenia piątego podniesionego w ramach zarzutu pierwszego skarżąca przypomina w swej skardze w pierwszej kolejności orzecznictwo, według którego ustalenie stosownej grzywny nie może być wynikiem prostego obliczenia opartego na całkowitym obrocie danego przedsiębiorstwa – przytaczając ww. w pkt 45 wyrok w sprawach połączonych Musique Diffusion française i in. przeciwko Komisji (pkt 121), a w drugiej kolejności orzecznictwo, według którego przy ustalaniu kwoty grzywien w zależności od wagi i czasu trwania spornego naruszenia Komisja nie ma obowiązku zapewnienia, w przypadku gdy grzywny zostają nałożone na kilka przedsiębiorstw uczestniczących w tym samym naruszeniu, aby ostateczne kwoty grzywien dla tych przedsiębiorstw wynikające z obliczeń odzwierciedlały wszelkie różnice pomiędzy nimi ze względu na ich całkowity lub właściwy obrót – przywołując ww. w pkt 47 wyrok w sprawach połączonych Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji (pkt 312). Skarżąca powołuje się również na pkt 6 i 27 wytycznych, z których wynika według niej, że ustalanie kwoty grzywny nie może być wynikiem zastosowania automatycznej i arytmetycznej metody obliczania, ale powinno być dokonywane w ramach ogólnej oceny, z uwzględnieniem wszystkich stosownych okoliczności, a zatem, ostatecznie, w poszanowaniu zasady proporcjonalności.

150    Skarżąca jest zdania, że w niniejszej sprawie grzywny nałożone na uczestników spornego naruszenia odzwierciedlają właściwy obrót, a nie inne, bardziej istotne czynniki, co prowadzi do „niesprawiedliwego i absurdalnego” rezultatu, że grzywna nałożona na skarżącą jest zdecydowanie najwyższa, zarówno pod względem wartości bezwzględnej, jak i jej stosunku do całkowitego obrotu. Na poparcie tych twierdzeń skarżąca powołuje się na tabelę przedstawiającą porównanie kwot grzywien nałożonych na poszczególnych uczestników naruszenia. Podnosi ona, że chociaż Komisja zastosowała się najwyraźniej do wytycznych, jeśli chodzi o arytmetyczne obliczenie nałożonej na nią grzywny, i chociaż znaczna wysokość tej grzywny w stosunku do grzywien nałożonych na innych uczestników naruszenia odzwierciedla okoliczność, że właściwe produkty stanowią trzon jej sprzedaży, to nie sposób zaprzeczyć, iż doszło tu do oczywistego naruszenia zasady proporcjonalności.

151    Skarżąca powołuje się w tym względzie na fakt, że jak wynika z przedstawionej przez nią tabeli, nawet „spółka tak wielka jak Akzo Nobel” zostałaby ukarana – gdyby nie uwzględniono jej wniosku o złagodzenie sankcji – grzywną o wartości bezwzględnej niższej niż grzywna nałożona na skarżącą, stanowiącą jedynie 0,113% jej światowego obrotu, i to pomimo okoliczności, że spółka ta była jednym z najbardziej aktywnych członków kartelu i że powracała ona do naruszenia. Skarżąca dodaje, że członkowie kartelu, których całkowity obrót był wyższy niż jej obrót, zostali ukarani grzywnami, które miały jedynie symboliczny wpływ na ich budżet, podczas gdy grzywna nałożona na nią – gdyby została zapłacona – zmusiłaby ją do zakończenia działalności.

152    W tym kontekście skarżąca podkreśla również, że wyznaczenie wynoszącej 17% wartości sprzedaży, jaką należy uwzględnić w ramach stosowania pkt 21 i 25 wytycznych, może wydawać się przejawem pobłażliwości ze strony Komisji, ale nie w stosunku do skarżącej, gdyż wyznaczenie wyższego procentu doprowadziłoby do przekroczenia w jej wypadku progu wynoszącego 10% całkowitego obrotu. Przeciwnie, ów przejaw pobłażliwości podkreśla tylko, że nałożona na skarżącą grzywna ma charakter nieproporcjonalny względem grzywien nałożonych na innych uczestników kartelu.

153    Skarżąca dodaje, iż „struktura i kwota grzywien nałożonych” przez Komisję w zaskarżonej decyzji stwarza błędne wrażenie, że skarżąca była przedsiębiorstwem, którego uczestnictwo w naruszeniu było najbardziej poważne, że uzyskiwała ona najwyższy obrót, a nawet że była przywódcą kartelu i jego najaktywniejszym członkiem. Skarżąca zadaje sobie pytanie, jaka byłaby kwota nałożonej na nią grzywny, gdyby wszystkie te okoliczności były prawdziwe, zwłaszcza że kwota grzywny, która została na nią nałożona, jest już i tak bardzo bliska wartości 10% jej całkowitego obrotu.

154    W świetle tych argumentów skarżącej należy stwierdzić, że była ona dostawcą dwóch z trzech produktów objętych naruszeniem, a mianowicie sproszkowanego węglika wapnia i granulowanego węglika wapnia. Jak wynika z tabeli przedstawionej w motywie 288 zaskarżonej decyzji, wartość sprzedaży rzeczonych produktów uzyskana przez skarżącą w ciągu ostatniego pełnego roku jej uczestnictwa w naruszeniu mieściła się dla pierwszego z tych produktów w przedziale od 5 do 10 mln EUR, a dla drugiego z nich – w przedziale od 20 do 25 mln EUR. Jeśli chodzi o ten pierwszy produkt, to wartość sprzedaży skarżącej była porównywalna z wartością sprzedaży trzech innych uczestników kartelu, a mianowicie spółek Donau Chemie, Evonik Degussa i Holding Slovenske elektrarne d.o.o., i była niższa tylko od wartości sprzedaży dwóch jeszcze innych uczestników. Jeśli chodzi o ten drugi produkt, to wartość sprzedaży skarżącej była zdecydowanie wyższa niż wartość sprzedaży pozostałych uczestników naruszenia. Produkt ten oferowało tylko trzech innych uczestników naruszenia, a ich wartość sprzedaży mieściła się w przedziale od 3 do 5 mln EUR w wypadku Akzo Nobel i od 5 do 10 mln EUR w wypadku Donau Chemie i Holding Slovenske elektrarne. Ponadto, jak wynika z tabeli zamieszczonej w motywie 304 zaskarżonej decyzji, wobec skarżącej zastosowano – w odniesieniu do obu tych produktów – mnożniki określone na podstawie liczby lat uczestnictwa w naruszeniu, które to mnożniki były najwyższe spośród mnożników zastosowanych wobec innych uczestników naruszenia, a mianowicie 2,5 dla sproszkowanego węglika wapnia i 3 dla granulowanego węglika wapnia (zob. pkt 33 powyżej).

155    W świetle tych okoliczności, z których żadna nie została zakwestionowana przez skarżącą, nie jest zaskakujące, że spośród grzywien nałożonych w zaskarżonej decyzji bezwzględna wartość grzywny nałożonej na skarżącą jest najwyższa. Należy również zaznaczyć, że druga pod względem wysokości grzywna, czyli 13,3 mln EUR, została nałożona wspólnie i solidarnie na SKW Stahl‑Metallurgie GmbH, SKW Stahl‑Metallurgie AG i Arques Industries, a mianowicie na grupę przedsiębiorstw, której wartość sprzedaży węglika wapnia była najwyższa wśród wszystkich uczestników naruszenia. Jednakże grupa ta nie dostarczała granulowanego węglika wapnia, ale granulowany magnez, którego wartość sprzedaży mieściła się w przedziale od 5 do 10 mln EUR. Zastosowany względem niej dla tego ostatniego produktu mnożnik wyniósł 1,5, czyli znacznie mniej niż mnożnik zastosowany wobec skarżącej w odniesieniu do sprzedaży granulowanego węglika wapnia. Odrębności te tłumaczą różnicę między kwotą grzywny nałożonej na to przedsiębiorstwo a kwotą grzywny nałożonej na skarżącą.

156    Jeśli chodzi o Akzo Nobel, jak wynika z motywu 308 zaskarżonej decyzji, gdyby spółka ta nie uzyskała zwolnienia z grzywny ze względu na współpracę z Komisją, zostałaby jej wymierzona grzywna w wysokości 8,7 mln EUR. Mniejszą wysokość tej grzywny względem grzywny nałożonej na skarżącą tłumaczy fakt, że chociaż uzyskiwana przez Akzo Nobel wartość sprzedaży sproszkowanego węglika wapnia, czyli 10–15 mln EUR, była wprawdzie wyższa od wartości sprzedaży tego samego produktu osiąganej przez skarżącą, to jednak wartość sprzedaży granulowanego węglika wapnia spółki Akzo Nobel była znacznie niższa od wartości sprzedaży tego produktu uzyskanej przez skarżącą (zob. pkt 154 powyżej). Co więcej, okres uczestnictwa spółki Akzo Nobel w naruszeniu był krótszy niż okres uczestnictwa skarżącej, zaś mnożnik zastosowany względem spółki Akzo Nobel dla każdego z dostarczanych przez nią produktów wyniósł jedynie 2.

157    Rozważania te osłabiają tezę skarżącej, że kwota nałożonej na nią grzywny jest nieproporcjonalna. Świadczą one o tym, iż znaczna wysokość kwoty nałożonej na skarżącą grzywny nie jest dziełem przypadku, ale należy ją wytłumaczyć faktem, że skarżąca była zdecydowanie największym dostawcą jednego z trzech produktów objętych naruszeniem, a także dużym dostawcą drugiego z tych produktów, a co więcej, że czas trwania jej uczestnictwa w naruszeniu był najdłuższy spośród wszystkich jego uczestników. Inaczej mówiąc, znaczną wysokość nałożonej na skarżącą grzywny tłumaczy względna waga jej uczestnictwa w naruszeniu, w tym czasu trwania tego uczestnictwa, w porównaniu z innymi uczestnikami. Należy w tym względzie stwierdzić, że oprócz spółki dominującej skarżącej, 1. garantovaná, tylko do jeszcze jednej spółki, a mianowicie Donau Chemie, zastosowano te same mnożniki co do niej. Jednakże chociaż wartość sprzedaży sproszkowanego węglika wapnia uzyskiwana przez tę spółkę była porównywalna z wartością uzyskiwaną przez skarżącą, to wartość sprzedaży granulowanego węglika wapnia uzyskiwana przez tę spółkę była znacznie niższa, a mianowicie mieściła się w przedziale od 5 do 10 mln EUR. Co więcej, spółce Donau Chemie przyznano wynoszącą 35% obniżkę grzywny ze względu na jej współpracę z Komisją (zob. motyw 346 zaskarżonej decyzji), wobec czego nałożona na nią grzywna wyniosła 5 mln EUR zamiast 7,7 mln EUR (zob. motyw 308 zaskarżonej decyzji).

158    W świetle tych rozważań argument skarżącej, że kwota nałożonej na nią grzywny jest nieproporcjonalna, oparty jest ostatecznie wyłącznie na porównaniu kwot grzywien nałożonych na poszczególnych uczestników naruszenia, wyrażonych jako procent całkowitego obrotu każdego z nich. Tymczasem na podstawie orzecznictwa nie sposób uznać, że porównania takiego można dokonać – jak uczyniła to skarżąca – w celu określenia, czy kwota nałożonej grzywny jest proporcjonalna, czy też nie.

159    Z jednej strony porównaniu takiemu sprzeciwia się orzecznictwo przywołane przez samą skarżącą i przypomniane w pkt 149 powyżej.

160    Z drugiej strony z utrwalonego orzecznictwa wynika również, że art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 nie wymaga, w sytuacji gdy grzywny nałożone zostają na kilka przedsiębiorstw uczestniczących w tym samym naruszeniu, aby kwota grzywny nałożonej na małe lub średnie przedsiębiorstwo wyrażona w procentach od obrotu nie była wyższa od kwoty grzywien nałożonych na większe przedsiębiorstwa. Z przepisu tego wynika bowiem, że w przypadku zarówno małych i średnich, jak i dużych przedsiębiorstw przy określaniu kwoty grzywny należy uwzględnić wagę i czas trwania naruszenia. W zakresie, w jakim Komisja nakłada na przedsiębiorstwa uczestniczące w tym samym naruszeniu grzywny, które w odniesieniu do każdego przedsiębiorstwa są uzasadnione z punktu widzenia wagi i czasu trwania naruszenia, nie można jej zarzucać, że kwota grzywny ustalona dla niektórych przedsiębiorstw jest wyższa – w stosunku do obrotu – od kwoty grzywny ustalonej dla innych przedsiębiorstw (wyroki Sądu: z dnia 5 grudnia 2006 r. w sprawie T‑303/02 Westfalen Gassen Nederland przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4567, pkt 174; z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawach połączonych T‑456/05 i T‑457/05 Gütermann i Zwicky przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1443, pkt 280).

161    W odniesieniu do argumentu skarżącej dotyczącego faktu, że kwota nałożonej na nią grzywny była zbliżona do górnej granicy wynoszącej 10% całkowitego obrotu (zob. pkt 152 i 153 powyżej), należy zaznaczyć, iż argument ten nie uwzględnia charakteru tej górnej granicy. Kwota odpowiadająca 10% całkowitego obrotu uczestnika naruszenia reguł konkurencji nie stanowi bowiem, wbrew temu, co zdaje się twierdzić skarżąca, maksymalnej grzywny, która nakładana jest tylko w wypadkach najcięższych naruszeń. Jak wynika z orzecznictwa, chodzi tu raczej o próg ograniczający, którego jedyną możliwą konsekwencją jest to, że kwota grzywny obliczona na podstawie kryteriów wagi i czasu trwania naruszenia zostaje obniżona do dopuszczalnego maksymalnego poziomu. W wyniku jego zastosowania dane przedsiębiorstwo nie płaci całości grzywny, która zasadniczo byłaby należna po przeprowadzeniu oceny opartej na wspomnianych kryteriach (ww. w pkt 47 wyrok w sprawach połączonych Dansk Rørindustri i in., pkt 283).

162    Tak więc Trybunał orzekł, że próg ten nie zakazuje Komisji odwoływania się przy dokonywaniu obliczeń grzywny do pośredniej kwoty, która przekracza rzeczoną granicę. Nie sprzeciwia się on również temu, aby pośrednie obliczenia uwzględniające wagę i czas trwania naruszenia były dokonywane w oparciu o kwotę, która przekracza tę granicę. Jeśli po dokonaniu obliczeń okaże się, że ostateczna kwota grzywny powinna zostać zmniejszona o kwotę przekraczającą tę górną granicę, fakt, że niektóre czynniki, takie jak waga i czas trwania naruszenia, nie wpływają rzeczywiście na kwotę nałożonej grzywny, jest tylko zwykłą konsekwencją zastosowania do tej ostatecznej kwoty owej górnej granicy (ww. w pkt 47 wyrok w sprawach połączonych Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 278, 279).

163    Oznacza to, iż sam fakt, że grzywna ostatecznie wymierzona skarżącej jest bardzo zbliżona do 10% jej całkowitego obrotu, podczas gdy odsetek ten jest niższy w przypadku innych uczestników kartelu, nie może stanowić naruszenia zasady równego traktowania i zasady proporcjonalności. Skutek ten jest bowiem nierozerwalnie związany z wykładnią pułapu 10% wyłącznie jako progu ograniczającego, który jest stosowany po ewentualnym obniżeniu kwoty grzywny z powodu okoliczności łagodzących lub zasady proporcjonalności (wyrok Sądu z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie T‑211/08 Putters International przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3729, pkt 74).

164    Z tego samego względu sam fakt, że wobec zastosowania tego progu, nawet w wypadku jeszcze cięższego naruszenia, na skarżącą nie zostałaby nałożona znacznie wyższa grzywna, nie świadczy o tym, że kwota grzywny, jaką nałożono na nią w zaskarżonej decyzji, jest nieproporcjonalna. W każdym razie należy stwierdzić, w sposób bardziej ogólny, że ocena proporcjonalności kwoty grzywny nałożonej na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji nie może być dokonywana na podstawie porównania rzeczywiście nałożonej grzywny z grzywną, jaka powinna zostać nałożona za hipotetycznie jeszcze cięższe naruszenie, gdyż od przedsiębiorstw oczekuje się przestrzegania reguł konkurencji, a nie ich naruszania. Należy nadto stwierdzić, że w celu udowodnienia tezy, iż waga popełnionego przez skarżącą naruszenia nie była tak duża, jak mogłaby być, skarżąca powtarza argumenty, które – jak wynika z pkt 86–89 i 97–106 powyżej – winny zostać oddalone jako bezzasadne.

165    Oznacza to, że zastrzeżenie piąte nie zasługuje na uwzględnienie.

–       W przedmiocie zastrzeżenia szóstego, podniesionego na rozprawie i odnoszącego się do wartości sprzedaży, jaką należy wziąć pod uwagę przy obliczaniu kwoty podstawowej grzywny

166    Na rozprawie skarżąca podniosła w szczególności, że została potraktowana w sposób dyskryminujący, jako że przy obliczaniu wartości sprzedaży spółki Almamet, jaka miała zostać uwzględniona przy ustalaniu kwoty podstawowej nakładanej na tę spółkę grzywny, Komisja odjęła wartość węglika wapnia zakupionego przez tę spółkę u skarżącej, a następnie odsprzedanego jej własnym klientom. Według skarżącej analogiczne odliczenie należało zastosować do wartości jej sprzedaży. Doprowadziłoby to do znacznego obniżenia kwoty nałożonej na nią grzywny.

167    Jak wskazano wcześniej (zob. pkt 42 powyżej), Komisja podnosi, że zastrzeżenie to jest niedopuszczalne, ponieważ zostało zgłoszone po raz pierwszy na rozprawie, przy czym jego podstawą nie są okoliczności ujawnione w toku postępowania. W odpowiedzi na wezwanie do przedstawienia uwag w tym przedmiocie skarżąca wskazała, że zastrzeżenie przedstawione w punkcie poprzednim było już podnoszone w pkt 17 skargi. Wszystkie te wyjaśnienia odnotowano w protokole z rozprawy.

168    Należy przypomnieć, iż z przepisów art. 44 § 1 lit. c) w związku z art. 48 § 2 regulaminu wynika, że skarga wszczynająca postępowanie w sprawie powinna wskazywać przedmiot sporu oraz zawierać zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów oraz że nie można podnosić nowych zarzutów w toku postępowania, chyba że ich podstawą są okoliczności prawne i faktyczne ujawnione dopiero w toku postępowania. Jednak zarzut, który stanowi rozwinięcie zarzutu podniesionego wcześniej bezpośrednio lub pośrednio w skardze i który ma z nim ścisły związek, należy uznać za dopuszczalny (wyroki Sądu: z dnia 20 września 1990 r. w sprawie T‑37/89 Hanning przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑463, pkt 38; z dnia 15 października 2008 r. w sprawie T‑345/05 Mote przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. II‑2849, pkt 85). Zastrzeżenie podniesione na poparcie zarzutu należy traktować odpowiednio (wyrok Sądu z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie T‑231/99 Joynson przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2085, pkt 156; ww. wyrok w sprawie Mote przeciwko Parlamentowi, pkt 85).

169    W tym wypadku nie wydaje się – i skarżąca tak nie twierdzi – że zastrzeżenie szóste oparte jest na okolicznościach prawnych i faktycznych, które zostały ujawnione w toku postępowania. Zastrzeżenie to dotyczy bowiem sposobu, w jaki Komisja obliczyła kwotę podstawową grzywny nałożonej na Almamet. Tymczasem elementy tego rachunku zostały jasno opisane w motywie 288 tiret drugie zaskarżonej decyzji, wobec czego były one znane skarżącej w czasie, gdy wnosiła ona swą skargę.

170    W tym stanie rzeczy, aby rozstrzygnąć kwestię dopuszczalności zastrzeżenia szóstego, należy zbadać, czy – jak twierdzi skarżąca – zastrzeżenie to zostało już podniesione w skardze.

171    Okazuje się jednak, że tak nie jest. Punkt 17 skargi, który skarżąca przywołuje w tym kontekście, pozbawiony jest znaczenia. Rozpoczyna się on oświadczeniem, wedle którego „[o]bliczenie wartości sprzedaży, określenie podstawowej kwoty grzywny związanej z częścią wartości sprzedaży i dokonane przez Komisję przemnożenie przez liczbę lat nie są tu w zasadzie kwestionowane”. W dalszej części tego punktu przedstawiono twierdzenie skarżącej, które zostało streszczone w pkt 152 powyżej. Twierdzenie to nie ma żadnego związku z zastrzeżeniem szóstym, które podniesiono na rozprawie.

172    Ponadto samo zastrzeżenie czwarte, które zostało zbadane i oddalone w pkt 130–148 powyżej, dotyczy potraktowania skarżącej w sposób dyskryminujący względem spółki Almamet. Zastrzeżenie to dotyczy jednak kwestii całkowicie odrębnej od kwestii obliczania kwoty podstawowej grzywny. Zastrzeżenie czwarte dotyczy bowiem obniżki kwoty grzywny przyznanej spółce Almamet na podstawie pkt 37 wytycznych, wobec czego nie można uznać, że zastrzeżenie szóste stanowi zwykłe rozszerzenie zastrzeżenia czwartego. Co więcej, zawarte w skardze i przedstawione w punkcie poprzednim twierdzenie skarżącej nie może być raczej rozumiane w ten sposób, że skarżąca nie zamierzała podnieść w swej skardze zastrzeżenia dotyczącego kwoty podstawowej grzywny i jej określenia na podstawie wartości sprzedaży dokonanej w związku z naruszeniem.

173    Oznacza to, że zastrzeżenie szóste należy uznać za niedopuszczalne. Ponieważ wszystkie zastrzeżenia podniesione w ramach zarzutu pierwszego zostały oddalone bądź odrzucone, zarzut ten należy w konsekwencji oddalić.

 W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia istotnych przepisów proceduralnych, dokonania błędnych ustaleń faktycznych oraz popełnienia oczywistego błędu w ocenie przez to, że Komisja odmówiła uwzględnienia niewypłacalności skarżącej

 Wytyczne

174    Punkt 35 wytycznych w sprawie obliczania kwoty grzywien brzmi następująco:

„W wyjątkowych okolicznościach Komisja może, na prośbę stron, uwzględnić niewypłacalność danego przedsiębiorstwa w szczególnym kontekście społeczno‑gospodarczym. Komisja nie obniży jednak grzywny jedynie w wyniku ustalenia, że sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest niekorzystna lub deficytowa. Obniżenie grzywny może zostać przyznane jedynie na podstawie obiektywnych dowodów, że nałożenie grzywny, na warunkach ustanowionych niniejszymi wytycznymi, zagroziłoby nieodwracalnie rentowności danego przedsiębiorstwa oraz doprowadziłoby do pozbawienia jego aktywów wszelkiej wartości”.

 Zaskarżona decyzja

175    Skarżąca przedstawiła Komisji wniosek o uwzględnienie braku jej wypłacalności przy ustalaniu kwoty grzywny, który to wniosek został oddalony z powodów wskazanych w motywie 377 zaskarżonej decyzji. Motyw ten brzmi następująco:

„Po zbadaniu danych gospodarczych przedstawionych przez NCHZ [(Novácke chemické závody)] […] Komisja doszła do wniosku, iż nie świadczą one o tym, że grzywna nałożona niniejszą decyzją stwarzałaby nieodwracalne zagrożenie dla rentowności NCHZ i pozbawiałaby jej aktywa wszelkiej wartości. Wobec tego wniosek NCHZ dotyczący niewypłacalności zostaje oddalony”.

 Ocena Sądu

176    W celu zakwestionowania tej decyzji skarżąca przedstawia tytułem wstępu pewne uwagi ogólne dotyczące celu i wykładni pkt 35 wytycznych. Następnie opisuje ona swą sytuację gospodarczą przed nałożeniem grzywny i stwierdza, że od pewnego czasu znajduje się „na krawędzi bankructwa”. Rok 2004 był w tym względzie szczególnie krytyczny, ponieważ niektórzy wierzyciele uznali, że jest ona w sytuacji uniemożliwiającej realizowanie płatności. Pomimo utrzymywania się tej krytycznej sytuacji nowy wspólnik, który dołączył do spółki w 2008 r., i nowy zarząd przedsięwzięli środki zmierzające do ustabilizowania produkcji oraz poprawy skuteczności zarządzania przedsiębiorstwem. Nowy zarząd zdołał uzgodnić z partnerami handlowymi skarżącej pewne warunki, aby stworzyć jej możliwość przetrwania trudnego okresu, jaki przeżywała, odbudowy i wzmocnienia pozycji na rynku. Skarżąca podkreśla, że jej problemy finansowe nie są związane z jej konkurencyjnością na rynku węglika wapnia, na którym jest liczącym się konkurentem, ale wynikają z pozostawionych przez poprzedni zarząd obciążeń w zakresie zanieczyszczenia środowiska naturalnego i błędnych strategicznych decyzji inwestycyjnych.

177    Skarżąca wyjaśnia dalej, że opisała swą trudną sytuację gospodarczą w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 3 października 2008 r., do której załączyła opinię eksperta. W opinii tej wyciągnięto wniosek, między innymi na podstawie analizy rachunków finansowych skarżącej, że znajduje się ona w złej sytuacji gospodarczej i finansowej oraz że może przetrwać jako czynne przedsiębiorstwo jedynie w sytuacji, gdy spełnione zostaną trzy warunki, a mianowicie: jej kapitał zakładowy zostanie podwyższony o co najmniej 400 mln koron słowackich (SKK), prowadzony przez nią spór ze słowackim podmiotem państwowym zakończy się korzystnym dla niej rozstrzygnięciem, a Komisja zrezygnuje z nałożenia grzywny za sporne naruszenie. Jeżeli warunki te nie zostaną spełnione, to zdaniem eksperta zła sytuacja skarżącej istotnie się zaostrzy i w stosunkowo krótkim czasie może nastąpić upadłość.

178    Skarżąca analizuje następnie właściwe przepisy prawa słowackiego w dziedzinie upadłości. Opisuje również pogorszenie się swej sytuacji finansowej po wydaniu zaskarżonej decyzji ze względu na „nerwowość” jej wierzycieli i wycofanie instrumentów kredytowych przez banki i inne instytucje finansowe. Z analizy tej wynika, że kiedy grzywna zostanie zaksięgowana i stanie się wymagalna, skarżąca będzie zmuszona do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego.

179    Wniosek taki rzeczywiście został złożony po wniesieniu skargi (zob. pkt 6 powyżej), a sporna między stronami pozostaje kwestia, czy nałożenie grzywny było przyczyną upadłości skarżącej. Komisja zaprzecza temu twierdzeniu, podnosząc w szczególności, że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony, jeszcze zanim grzywna stała się wymagalna. Instytucja ta zarzuca także skarżącej, że nie wniosła ona o umożliwienie jej rozłożenia grzywny na raty ani nie próbowała uzyskać gwarancji bankowej. Skarżąca ustosunkowuje się do tych twierdzeń w replice, podnosząc, że w wyniku „nerwowości” i utraty zaufania wierzycieli i dostawców po nałożeniu grzywny członkowie jej zarządu byli zobowiązani, zgodnie z właściwymi przepisami prawa słowackiego, złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Skarżąca utrzymuje ponadto, że wniosek o rozłożenie grzywny na raty prawdopodobnie nie zostałby uwzględniony, a nawet jeśli stałoby się inaczej, to środek ten nie wystarczyłby do uniknięcia upadłości. Skarżąca dodaje, że nie miała możliwości uzyskania gwarancji bankowej.

180    Skarżąca podnosi także, że skutki jej upadłości będą szkodliwe w kontekście społecznym i regionalnym, który należy wziąć pod uwagę zgodnie z pkt 35 wytycznych. Skarżąca zwraca w tym względzie uwagę, że jest ona jednym z głównych pracodawców na Słowacji i że jest ona przedsiębiorstwem o strategicznym znaczeniu dla życia gospodarczego słowackiego regionu Górna Nitra, gdzie znajdują się jej zakłady produkcyjne. Jej ewentualne zamknięcie skutkowałoby nie tylko zwolnieniem 2000 pracowników, ale także zamknięciem lub istotnym ograniczeniem działalności kilku innych przedsiębiorstw w tym regionie, w szczególności zaś jej dostawców.

181    Powyższe twierdzenia skarżącej popiera Republika Słowacka, która poświęciła całość przedstawionych przez siebie uwag interwenienta wykazywaniu negatywnych skutków zaprzestania działalności przez skarżącą dla sytuacji społecznej w okręgu Prievidza, który stanowi część regionu Górnej Nitry i w którym znajdują się zakłady skarżącej. Doprowadziłoby to do wzrostu bezrobocia wynikającego zarówno bezpośrednio ze zwolnień pracowników skarżącej, jak i pośrednio z „reakcji łańcuchowej”, która stworzyłaby zagrożenie dla pracowników dostawców skarżącej. Republika Słowacka podkreśla, że znaczna liczba tych bezrobotnych nie miałaby realnych możliwości znalezienia nowego zatrudnienia. Na rozprawie Republika Słowacka przedłożyła nowe dokumenty pozwalające na zaktualizowanie informacji przedstawionych w uwagach interwenienta.

182    Skarżąca jest przekonana, iż przy pomocy opisanych wyżej argumentów wykazała, że przesłanki zastosowania pkt 35 wytycznych zostały w jej sytuacji spełnione. Dlatego zarzuca ona Komisji naruszenie „istotnych przepisów proceduralnych” polegające na tym, że instytucja ta nie wyjaśniła ani w trakcie postępowania, ani w zaskarżonej decyzji, dlaczego okoliczności przedstawione na poparcie wniosku o zastosowanie pkt 35 wytycznych nie dowodzą, że grzywna zagroziłaby nieodwracalnie jej rentowności oraz doprowadziłaby do pozbawienia jej aktywów wszelkiej wartości. Skarżąca twierdzi, że krótkie oświadczenie zawarte w motywie 377 zaskarżonej decyzji nie może zostać uznane za wystarczające w tym względzie.

183    Skarżąca utrzymuje również, że Komisja nie zbadała we właściwy sposób dowodów, które przedstawiła ona na poparcie wniosku o zastosowanie pkt 35 wytycznych i że w każdym razie ocena tych dowodów przez Komisję obarczona jest oczywistym błędem, gdyż instytucja ta nie uznała, że upadłość skarżącej była nieuchronna, i nie zastosowała rzeczonego punktu wytycznych. Skarżąca zwraca się ponadto do Sądu, aby ten w ramach wykonywania swego nieograniczonego prawa do orzekania sam zbadał wskazane dowody, a w razie potrzeby zarządził przeprowadzenie ekspertyzy w celu dokonania oceny, w jakim stopniu grzywna nałożona na skarżącą przyczyni się do ogłoszenia upadłości i zamknięcia jej przedsiębiorstwa, przy czym rzeczony środek może zostać, o ile zajdzie taka konieczność, uzupełniony przesłuchaniem biegłego w zakresie prawa słowackiego, a w szczególności w dziedzinie prawa upadłościowego.

184    Należy również zaznaczyć, że jak wskazały Republika Słowacka i skarżąca, ta druga mogła skorzystać z zákon o niektorých opatreniach týkajúcich sa strategických spoločností a o zmene a doplnení niektorých zákonov (ustawy o niektórych środkach dotyczących przedsiębiorstw strategicznych oraz o zmianie i uzupełnieniu niektórych ustaw) nr 493/2009, Zbierka zákonov Slovenskej Republiky z dnia 5 listopada 2009 r. Ustawa ta przewiduje, że syndyk masy upadłościowej przedsiębiorstwa uważanego za „strategiczne” jest prawnie zobowiązany do podtrzymania jego działalności, zaś państwo słowackie może skorzystać z prawa pierwokupu aktywów takiego przedsiębiorstwa. Skarżąca została uznana za przedsiębiorstwo strategiczne w rozumieniu tej ustawy decyzją właściwych władz słowackich z dnia 2 grudnia 2009 r. Według Republiki Słowackiej skarżąca mogła w ten sposób kontynuować swą działalność po ogłoszeniu upadłości, zaś zwolnień grupowych jej personelu można było uniknąć. Wydaje się jednak, że okoliczności te zaistniały po wydaniu zaskarżonej decyzji i nie dało się ich przewidzieć w chwili jej wydania, co czyni bezprzedmiotowym wnioskowaną przez skarżącą ekspertyzę, jako że ogłoszenie upadłości już nastąpiło. Nie mogą one zatem być brane pod uwagę przy analizie niniejszego zarzutu.

185    Przed przystąpieniem do analizy zastrzeżeń podniesionych przez skarżącą w uzasadnieniu zarzutu drugiego należy przeanalizować cel i znaczenie pkt 35 wytycznych.

186    W orzecznictwie podkreślano wielokrotnie, że przy ustalaniu kwoty grzywny Komisja nie ma co do zasady obowiązku uwzględnienia deficytowej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, ponieważ uznanie takiego obowiązku oznaczałoby przyznanie przedsiębiorstwom gorzej przystosowanym do warunków rynkowych nieuzasadnionej przewagi nad konkurencją (ww. w pkt 47 wyrok w sprawach połączonych Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 327; wyrok Sądu z dnia 19 marca 2003 r. w sprawie T‑213/00 CMA CGM i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑913, pkt 351; ww. w pkt 43 wyrok w sprawach połączonych Tokai Carbon i in, przeciwko Komisji, pkt 370)

187    Z utrwalonego orzecznictwa wynika ponadto, że sytuacja, w której środek przyjęty przez władze Unii skutkuje postawieniem przedsiębiorstwa w stan upadłości lub likwidacji, nie jest jako taka zakazana w prawie Unii. W istocie likwidacja przedsiębiorstwa w jego omawianej formie prawnej, nawet jeśli stanowi naruszenie interesów finansowych właścicieli, akcjonariuszy lub udziałowców, nie oznacza z tego względu, że elementy osobiste, materialne lub niematerialne reprezentowane przez przedsiębiorstwo również tracą swoją wartość (ww. w pkt 43 wyrok Sądu w sprawach połączonych Tokai Carbon i in. przeciwko Komisji, pkt 372; wyroki Sądu: z dnia 29 listopada 2005 r. w sprawie T‑64/02 Heubach przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑5137, pkt 163; z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie T‑452/05 BST przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1373, pkt 96).

188    Nie można uznać, że przyjmując pkt 35 wytycznych, Komisja nałożyła na siebie jakiekolwiek zobowiązanie, które stałoby w sprzeczności z tym orzecznictwem. Świadczy o tym fakt, że w punkcie tym odniesiono się nie do upadłości przedsiębiorstwa, ale do sytuacji powstałej „w szczególnym kontekście społeczno‑gospodarczym”, w której nałożenie grzywny „zagroziłoby nieodwracalnie rentowności danego przedsiębiorstwa oraz doprowadziłoby do pozbawienia jego aktywów wszelkiej wartości”.

189    Oznacza to, że sam fakt, iż nałożenie grzywny za naruszenia reguł konkurencji może prowadzić do upadłości danego przedsiębiorstwa, nie jest wystarczający dla zastosowania pkt 35 wytycznych. Z orzecznictwa przytoczonego w pkt 187 powyżej wynika bowiem, że chociaż upadłość niekorzystnie wpływa na interesy finansowe właścicieli czy akcjonariuszy, to nie musi ona wcale oznaczać zniknięcia danego przedsiębiorstwa z rynku. Może ono istnieć dalej jako takie w wypadku dokapitalizowania upadłej spółki jako osoba prawna zapewniająca funkcjonowanie tego przedsiębiorstwa albo, w razie przejęcia całości jej aktywów, a więc przedsiębiorstwa, jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, za pośrednictwem innego podmiotu. Takie przejęcie całości aktywów może nastąpić w drodze dobrowolnego wykupu albo w drodze przymusowej sprzedaży aktywów upadłej spółki z zachowaniem ciągłości jej działalności.

190    Punkt 35 wytycznych należy zatem – w szczególności ze względu na odniesienie do pozbawienia aktywów danego przedsiębiorstwa wszelkiej wartości – rozumieć w ten sposób, że przewiduje on sytuację, w której przejęcie przedsiębiorstwa, a przynajmniej jego aktywów, o którym mowa w punkcie poprzednim, wydaje się mało prawdopodobne bądź niemożliwe. W takiej sytuacji składniki aktywów upadłego przedsiębiorstwa będą wyprzedawane pojedynczo i istnieje prawdopodobieństwo, że wiele z nich nie znajdzie nabywcy lub że w najlepszym wypadku zostaną one sprzedane po znacznie obniżonej cenie, wobec czego można będzie mówić o całkowitej utracie ich wartości, o której wspomniano w pkt 35 wytycznych.

191    Za przyjęciem tego wniosku przemawiają wyjaśnienia przedstawione przez samą Komisję na rozprawie. Komisja wskazała bowiem, że nie zastosowała ściśle przewidzianego w pkt 35 wytycznych zapisu, w myśl którego powinno istnieć ryzyko, że aktywa danego przedsiębiorstwa zostaną pozbawione wszelkiej wartości, ale próbowała ustalić, czy aktywa te będą w dalszym ciągu wykorzystywane do wytwarzania produktów. Zeznania te odnotowano w protokole z rozprawy. Wynika z nich, że prezentowana przez Komisję wykładnia pkt 35 wytycznych jest zasadniczo taka sama jak wykładnia przedstawiona w punkcie poprzednim.

192    Należy ponadto przypomnieć, że zastosowanie tego punktu wytycznych wymaga również, zgodnie z jego brzmieniem, „szczególnego kontekstu społeczno‑gospodarczego”. Zgodnie z orzecznictwem na kontekst ten składają się konsekwencje, które miałaby zapłata grzywny, w szczególności w zakresie wzrostu bezrobocia lub pogorszenia sytuacji sektorów gospodarczych wyższego i niższego względem danego przedsiębiorstwa rzędu (wyrok Trybunału z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie C‑308/04 P SGL Carbon przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5977, pkt 106).

193    Jeżeli spełnione są przesłanki opisane w trzech poprzednich punktach, to można rzeczywiście twierdzić, że nałożenie grzywny, które może doprowadzić do zniknięcia danego przedsiębiorstwa z rynku, jest sprzeczne z zasadą proporcjonalności, której to zasady Komisja powinna przestrzegać, ilekroć decyduje się wymierzyć grzywny na podstawie prawa konkurencji (zob. pkt 44 powyżej).

194    Argumentację przedstawioną przez skarżącą w ramach zarzutu drugiego należy analizować przy uwzględnieniu tych rozważań natury ogólnej.

195    W tym względzie należy stwierdzić na początek, że w ramach tej argumentacji skarżąca podniosła zarówno zastrzeżenie formalne, dotyczące naruszenia obowiązku uzasadnienia (zob. pkt 182 powyżej), jak i zastrzeżenia materialne, dotyczące błędnych ustaleń faktycznych i oczywistego błędu w ocenie Komisji (zob. pkt 183 powyżej). Ponadto skarżąca zwraca się do Sądu o skorzystanie przezeń z nieograniczonego prawa do orzekania w dziedzinie grzywien w celu zniesienia bądź obniżenia kwoty nałożonej na nią grzywny.

196    Należy stwierdzić, że wniosek skarżącej zmierzający do zastosowania do jej sytuacji pkt 35 wytycznych, jak również jej argumentacja przedstawiona przed Sądem w celu zakwestionowania oddalenia tego wniosku są wynikiem błędnego rozumienia przesłanek zastosowania wskazanego punktu wytycznych.

197    Przy składaniu wniosku o uwzględnienie domniemywanej niewypłacalności skarżąca miała oczywiście świadomość, że konieczne jest wykazanie istnienia „szczególnego kontekstu społeczno‑gospodarczego” w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego powyżej (zob. pkt 192), i poświęciła tej kwestii część swego zawierającego ów wniosek pisma z dnia 27 marca 2009 r. Skarżąca przedstawiła w nim zasadniczo te same argumenty, które przedstawione zostały przed Sądem przez nią samą i przez Republikę Słowacką (zob. pkt 180 i 181 powyżej). Argumentacja ta, której Komisja zresztą wcale nie zakwestionowała, dowodzi w zakresie wymaganym prawem istnienia szczególnego kontekstu, którego wymaga pkt 35 wytycznych, co oznacza, że tę przesłankę zastosowania rzeczonego punktu wytycznych należy uznać za spełnioną.

198    Jednakże przy składaniu omawianego wniosku o uwzględnienie domniemywanej niewypłacalności skarżąca najwyraźniej przyjęła błędne założenie, że wystarczy w tym względzie wykazać, iż nałożenie grzywny spowoduje jej upadłość. I tak, opinia eksperta przedstawiona przez skarżącą w załączniku do odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów i przywołana w pkt 177 powyżej poświęcona jest zagadnieniu „ciągłości istnienia na rynku spółki NCHZ”.

199    Należy w tej kwestii zaznaczyć, że skarżąca wypaczyła nieco treść tej opinii, stwierdzając, iż wynika z niej, że aby mogła ona „przetrwać jako czynne przedsiębiorstwo”, spełnione muszą zostać trzy warunki. Z treści opinii jasno wynika, że warunki te dotyczą ciągłości istnienia na rynku skarżącej jako spółki handlowej. W opinii stwierdzono dalej, że jeśli warunki te nie będą spełnione, to „możemy oczekiwać istotnego pogłębiania się zapaści spółki, zmierzającego do względnie szybkiej jej upadłości”. W omawianej opinii nie poruszono jednak kwestii konsekwencji ewentualnej upadłości dla dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa skarżącej, a w szczególności nie wypowiedziano się na temat prawdopodobieństwa dobrowolnego bądź przymusowego przekazania całości jej aktywów innej spółce w celu kontynuowania działalności tego przedsiębiorstwa.

200    Skarżąca nie poruszyła także tej kwestii w przywołanym w pkt 197 powyżej piśmie z dnia 27 marca 2009 r., w którym poza odniesieniem się do szczególnego kontekstu społeczno‑gospodarczego sprawy przedstawiła tylko nowe dane w celu wykazania swej „krytycznej sytuacji finansowej”. Kwestia ta nie została też poruszona w skardze. Dopiero w replice skarżąca przedstawiła konkretne argumenty celem ustosunkowania się do twierdzenia Komisji, że przedstawione dowody nie świadczą w szczególności o tym, że jej aktywa stracą wszelką wartość.

201    Tymczasem, jak wskazano już wcześniej (zob. pkt 189 i 190 powyżej), w celu zastosowania pkt 35 wytycznych nie wystarczy wykazać, że w razie nałożenia grzywny ogłoszona zostanie upadłość danego przedsiębiorstwa. Z samego brzmienia tego punktu wynika, że powinny istnieć „obiektywn[e] dowod[y], że nałożenie grzywny […] zagroziłoby nieodwracalnie rentowności danego przedsiębiorstwa oraz doprowadziłoby do pozbawienia jego aktywów wszelkiej wartości”, co nie jest automatycznym skutkiem ogłoszenia upadłości spółki prowadzącej badane przedsiębiorstwo. Skarżąca może zatem domagać się zastosowania wskazanego punktu wytycznych wyłącznie pod warunkiem, że dostarczy obiektywnych dowodów istnienia takiej ewentualności, co stanowi zasadniczą przesłankę zastosowania tego punktu.

202    To błędne rozumienie przez skarżącą przesłanek zastosowania pkt 35 wytycznych należy wziąć pod uwagę przy ocenie zastrzeżeń, które podniosła ona w ramach rozpatrywanego zarzutu.

203    W tym względzie w odniesieniu do zarzucanego naruszenia przez Komisję obowiązku uzasadnienia należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uzasadnienie, jakiego wymaga art. 253 WE, powinno przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji, w szczególności do treści aktu, charakteru powołanych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu informacji mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne elementy faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 253 WE, winna opierać się nie tylko na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (zob. wyrok Sądu z dnia 6 grudnia 2005 r. w sprawie T‑48/02 Brouwerij Haacht przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑5259, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

204    Jeśli chodzi o zakres obowiązku uzasadnienia dotyczącego sposobu ustalania kwoty grzywny nałożonej za naruszenie reguł konkurencji, z utrwalonego orzecznictwa wynika również, że istotne wymogi formalne uzasadnienia są spełnione wtedy, gdy Komisja w swej decyzji wskaże te elementy oceny, które umożliwiły jej zmierzenie wagi i czasu trwania naruszenia, jak również elementy oceny, które wzięła ona pod uwagę w tym celu, przy zastosowaniu wskazówek zawartych w jej własnych wytycznych (zob. ww. w pkt 203 wyrok w sprawie Brouwerij Haacht przeciwko Komisji, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

205    W świetle tego orzecznictwa należy stwierdzić, że przedstawione przez Komisję w zaskarżonej decyzji uzasadnienie oddalenia wniosku skarżącej opartego na pkt 35 wytycznych jest dość lapidarne, ogranicza się bowiem do prostego stwierdzenia, że przedstawione przez skarżącą informacje nie umożliwiają wykazania, iż nałożona grzywna zagrozi nieodwracalnie jej rentowności oraz doprowadzi do pozbawienia jej aktywów wszelkiej wartości.

206    Chociaż skarżąca błędnie twierdzi, iż prawdopodobieństwo, że w wyniku nałożenia grzywny stwierdzona zostanie jej upadłość, było wystarczające do wykazania, że przesłanka zastosowania pkt 35 wytycznych, dotycząca stworzenia nieodwracalnego zagrożenia dla jej rentowności i pozbawienia jej aktywów wszelkiej wartości, została spełniona, to jednak można by uznać, że motyw 377 zaskarżonej decyzji, dotyczący oddalenia wniosku skarżącej o zastosowanie tego punktu wytycznych, nie zawiera wystarczającego uzasadnienia.

207    Z orzecznictwa wynika bowiem, że kontekst, w jakim została wydana decyzja, ukształtowany w szczególności wymianą stanowisk między autorem aktu a stroną zainteresowaną, może w pewnych okolicznościach zaostrzyć wymogi przewidziane dla uzasadnienia [wyroki Sądu: z dnia 6 kwietnia 2000 r. w sprawie T‑188/98 Kuijer przeciwko Radzie, Rec. s. II‑1959, pkt 44, 45; z dnia 3 grudnia 2003 r. w sprawie T‑16/02 Audi przeciwko OHIM (TDI), Rec. s. II‑5167, pkt 89]. Ponieważ skarżąca przedstawiła szczegółowe informacje, w tym opinię eksperta, świadczące o tym, że w jej ocenie w razie nałożenia grzywny ogłoszenie jej upadłości będzie bardzo prawdopodobne, a wręcz nieuchronne, jeśli Komisja zamierzała dojść do innego wniosku, to powinna była przedstawić przynajmniej zwięzłe streszczenie elementów oceny uzasadniających jej wniosek.

208    Komisja powinna była tak postąpić, tym bardziej że w odpowiedzi na skargę zapewniła, że starannie zbadała sytuację finansową skarżącej, w szczególności przeprowadzając analizę na podstawie modelu „Altman Z‑score”, i że obliczyła, na podstawie danych dostarczonych przez skarżącą, wskaźnik prawdopodobieństwa upadłości przewidziany w ramach tego modelu. Wartość rzeczonego wskaźnika dla skarżącej sytuowała się powyżej wartości granicznej wskazującej na wysokie prawdopodobieństwo upadłości. Między stronami wywiązała się na tym tle dyskusja na temat poprawności obliczenia tego wskaźnika, który obliczono także w przedstawionej przez skarżącą opinii eksperta, ale według Komisji w błędny sposób, a mówiąc bardziej ogólnie, na temat oceny przez tę instytucję opinii eksperta przedstawionej w postępowaniu administracyjnym. W tym kontekście skarżąca przedstawiła również nową opinię eksperta w przedmiocie swej sytuacji finansowej.

209    Hipoteza przedstawiona przez skarżącą w pkt 206 powyżej nie jest jednak prawidłowa. Jak stwierdzono już wcześniej (zob. pkt 201 powyżej), w celu zastosowania pkt 35 wytycznych skarżąca nie może ograniczyć się do stwierdzenia, że nałożenie grzywny spowoduje ogłoszenie jej upadłości, ale powinna także wyjaśnić i udowodnić, że ewentualność taka zagrozi rentowności jej przedsiębiorstwa i pozbawi jej aktywa wszelkiej wartości.

210    Ta ostatnia kwestia nie została jednak wyraźnie poruszona we wniosku skarżącej zmierzającym do zastosowania rzeczonego punktu wytycznych (zob. pkt 198–200 powyżej). W tym przedmiocie między skarżącą a Komisją nie istniała zatem żadna wymiana korespondencji, wobec czego orzecznictwo wspomniane w pkt 207 powyżej nie znajduje zastosowania. W tym stanie rzeczy Komisja mogła, nie naruszając przy tym obowiązku uzasadnienia, ograniczyć się do zawartego w motywie 377 zaskarżonej decyzji twierdzenia, że podstawowa przesłanka zastosowania pkt 35 wytycznych, dotycząca zagrożenia dla rentowności danego przedsiębiorstwa i pozbawienia jego aktywów wszelkiej wartości, nie została spełniona. Dlatego zastrzeżenie skarżącej odnoszące się do naruszenia obowiązku uzasadnienia należy oddalić.

211    W każdym razie z orzecznictwa przytoczonego w pkt 49–51 powyżej wynika, że w niniejszej sprawie do Sądu zwrócono się nie tylko o przeprowadzenie kontroli legalności zaskarżonej decyzji, zarówno pod względem formalnym, jak i materialnym, ale także o skorzystanie z pełnego prawa do orzekania, oznaczające zastąpienie własną oceną oceny dokonanej przez Komisję.

212    Wykonanie przez sąd Unii nieograniczonego prawa do orzekania może wymagać przedstawienia i uwzględnienia dodatkowych informacji, o których wzmianka w decyzji nie jest jako taka potrzebna dla spełnienia obowiązku uzasadnienia (wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C‑248/98 P KNP BT przeciwko Komisji, Rec. s. I‑9641, pkt 40; ww. w pkt 49 wyrok w sprawie SCA przeciwko Komisji, pkt 55; ww. w pkt 96 wyrok w sprawie Cheil Jedang przeciwko Komisji, pkt 215). Uwzględniając w stosownym wypadku również takie dodatkowe informacje, które nie zostały zawarte w decyzji Komisji, sąd Unii może w szczególności uznać, w wykonaniu swego nieograniczonego prawa do orzekania, że kwota nałożonej grzywny jest właściwa (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawach połączonych T‑101/05 i T‑111/05 BASF i UCB przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4949, pkt 71, 72), i to nawet jeśli decyzja Komisji nie zawiera wystarczającego uzasadnienia (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T‑30/05 Prym i Prym Consumer przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 190).

213    W niniejszej sprawie skarżąca kwestionuje co do istoty ocenę Komisji, która to ocena skłoniła tę instytucję do oddalenia wniosku o uwzględnienie jej niewypłacalności. Skarżąca nie poprzestaje w tym względzie na zarzuceniu Komisji błędu w zakresie ustaleń faktycznych czy oczywistego błędu w ocenie, ale także zwraca się do Sądu o skorzystanie z pełnego prawa do orzekania. Z kolei Komisja w odpowiedzi na skargę zwraca się do Sądu – na wypadek gdyby uznał on, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji jest niewystarczające – o pozostawienie kwoty grzywny w niezmienionej wysokości, w wykonaniu nieograniczonego prawa do orzekania.

214    W tym stanie rzeczy, nawet jeśli zaskarżona decyzja nie zawiera wystarczającego uzasadnienia oddalenia wzmiankowanego wniosku skarżącej, przed ewentualnym stwierdzeniem jej nieważności z tego powodu należy zbadać argumenty skarżącej zmierzające do podważenia oddalenia tego wniosku co do istoty, tak aby ustalić nie tylko, czy oddalenie to obarczone było zarzucanymi przez skarżącą błędami co do istoty, ale także czy w ramach wykonywania nieograniczonego prawa do orzekania, jakim dysponuje w tej dziedzinie Sąd, należy uchylić grzywnę lub obniżyć jej wysokość, o co wnosi skarżąca, czy też pozostawić ją w niezmienionej wysokości, o co wnosi Komisja.

215    W tym względzie należy zaznaczyć, po pierwsze, że zarówno opinia eksperta przedstawiona przez skarżącą w załączeniu do odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, jak i pismo z dnia 27 marca 2009 r. nie tylko nie odnoszą się wyraźnie do zagadnienia rentowności przedsiębiorstwa skarżącej i ewentualnej utraty wszelkiej wartości jej aktywów w wyniku nałożenia grzywny (zob. pkt 199 i 200 powyżej), ale także nie zawierają żadnego dowodu, który przemawiałby za istnieniem takiej ewentualności.

216    Po drugie, argumenty przedstawione przez skarżącą w skardze również nie przemawiają za istnieniem takiej ewentualności, ale nasuwają wniosek przeciwny, że nawet w wypadku ogłoszenia upadłości istnieje prawdopodobieństwo, iż przedsiębiorstwo skarżącej będzie funkcjonować dalej, dzięki dekapitalizowaniu skarżącej bądź przejęciu wszystkich jej aktywów przez inny podmiot, który zapewni ciągłość działalności. Mimo że skarżąca, jak sama twierdzi, znajdowała się „od pewnego czasu na krawędzi bankructwa”, w 2008 r. do spółki przystąpił nowy akcjonariusz, co świadczy o tym, iż istnieli inwestorzy zainteresowani nabyciem udziałów w tej spółce. Można to wytłumaczyć faktem, że – jak twierdzi sama skarżąca – była ona szanowanym konkurentem na rynku węglika wapnia, a problemy finansowe, z którymi się borykała, nie miały związku z jej konkurencyjnością na rynku.

217    Po trzecie, wrażenie to potwierdza treść oświadczenia zarządu skarżącej z dnia 17 września 2009 r., skierowanego do jej „partnerów handlowych” i przedstawionego przez Komisję w załączeniu do odpowiedzi na skargę. Wskazano w nim, że wniosek o ogłoszenie upadłości skarżącej miał na celu ochronę jej aktywów po to, by móc utrzymać produkcję. Zarząd stwierdza, że skarżąca jest w stanie utrzymać swą pozycję na rynku, co jest „oznaką dynamizmu i wewnętrznej siły”, i wspomina o „procedurze rewitalizacji spółki”, która nie podważy w żadnym stopniu jej „zdolności operacyjnej ani wypłacalności”.

218    Po czwarte, argumentacja przedstawiona przez skarżącą w replice w celu wykazania, że jej likwidacja jest nieunikniona i że jej aktywa utracą wszelką wartość, również nie jest przekonująca. W tym kontekście skarżąca odnosi się najpierw do podniesionego przez Komisję w odpowiedzi na skargę argumentu, że utworzyła ona już rezerwę w wysokości około 11 mln EUR, aby uporać się z zapłatą grzywny. Argument ten pozbawiony jest jednak znaczenia, gdyż nie dotyczy on ewentualnej kontynuacji działalności przedsiębiorstwa po ogłoszeniu upadłości, ale kwestii, czy upadłość ta jest nieuchronną konsekwencją nałożenia grzywny.

219    W tej części swej argumentacji skarżąca porusza także dwa inne zagadnienia. Po pierwsze, ustosunkowuje się ona do twierdzeń Komisji dotyczących ewentualnego nabycia jej aktywów przez inne przedsiębiorstwo. Po drugie, odnosi się do argumentu Komisji, że nie wniosła ona o wszczęcie postępowania naprawczego.

220    W odniesieniu do pierwszego z dwóch zagadnień wspomnianych w punkcie poprzednim skarżąca twierdzi, że „trudno jest dostarczyć dowód na to, iż dane zdarzenie nigdy nie nastąpi”, ale że nie zna ona w każdym razie żadnego przedsiębiorstwa „zainteresowanego nabyciem jej aktywów (wraz z pasywami)”. Twierdzenie to oparte jest jednak na błędnej przesłance. Zbycie całości aktywów upadłej spółki w celu kontynuacji jej działalności, o którym mowa w pkt 189 powyżej, nie oznacza bowiem – wbrew temu, co twierdzi skarżąca – przeniesienia na nabywcę także pasywów tej spółki. Długi ujęte w pasywach zostaną zaspokojone z przychodu ze sprzedaży. Prawdopodobnie zaspokojenie to będzie tylko częściowe, gdyż w przeciwnym razie upadłość spółki nie zostałaby ogłoszona. Niemniej jednak, ogólnie rzecz biorąc, łączna sprzedaż całości aktywów spółki w upadłości w celu kontynuowania jej działalności może doprowadzić do korzystniejszego rezultatu niż sprzedawanie poszczególnych składników aktywów indywidualnie, ponieważ łączna sprzedaż całości aktywów upadłego przedsiębiorstwa umożliwia zbycie składników niematerialnych, takich jak renoma na rynku, a nadto pozwala zainteresowanemu nabywcy na rozwinięcie działalności w danym sektorze bez ponoszenia wysiłków i kosztów, a także bez komplikacji, jakie wiążą się z utworzeniem całkiem nowego przedsiębiorstwa.

221    W tym stanie rzeczy od skarżącej należałoby rozsądnie oczekiwać, aby wyjaśniła ona, dlaczego nabycie jej przedsiębiorstwa przez inny podmiot było wykluczone w okolicznościach zachodzących niniejszej sprawie, tym bardziej że sama stwierdziła, iż była ona szanowanym na rynku konkurentem. Tymczasem skarżąca ograniczyła się do wskazania, że kontynuacja jej działalności zależy od opinii „komitetu wierzycieli” i że wierzyciele ci uznali, iż „sprzedaż aktywów spółki [była] bardziej opłacalna niż utrzymanie działalności […] urządzenia produkcyjne [zostaną] zamknięte […] a ponowne uruchomienie działalności stanowiłoby wyjątkowo poważne obciążenie, zarówno pod względem finansowym, jak i technicznym”, mimo iż „można rozsądnie założyć, że przynajmniej część spośród aktywów i urządzeń produkcyjnych nie wzbudzi żadnego zainteresowania potencjalnych nabywców, wobec czego utraci ona całkowicie swą obecną wartość”.

222    Skarżąca przedłożyła również w tym względzie opinię eksperta, w której uznano, że możliwe jest zakończenie działalności produkcyjnej w terminie od 10 do 18 tygodni bez zagrożenia dla bezpieczeństwa pracowników, ale że substancje, które pozostaną w urządzeniach, będą mieć „znaczący wpływ” na środowisko naturalne i że demontaż tych urządzeń powinien zostać przeprowadzony przez specjalistów, zaś jego czas i koszty są trudne do oszacowania.

223    Należy stwierdzić, że argumentacja skarżącej streszczona w dwóch poprzednich punktach jest niekompletna, a nawet wewnętrznie sprzeczna. Przytoczone argumenty oraz opinia eksperta skłaniają do wniosku, że sprzedaż całości aktywów w celu kontynuowania działalności była rozwiązaniem preferowanym, także przez wierzycieli. Skarżąca nie wyjaśniła jednak, na jakiej podstawie komitet wierzycieli mógł uznać, bez względu na te informacje, że sprzedaż aktywów i zakończenie produkcji były bardziej opłacalne.

224    W odniesieniu do postępowania naprawczego należy stwierdzić, że w odpowiedzi na skargę Komisja powtórzyła argument przedstawiony już w postępowaniu w przedmiocie środka tymczasowego. Z ww. w pkt 5 postanowienia w sprawie Novácke chemické závody przeciwko Komisji (pkt 25 i 49) wynika, że postępowanie naprawcze winno zostać wszczęte przed ogłoszeniem upadłości. Wynika stąd, że argument ten dotyczy kwestii, w jaki sposób można było uniknąć ogłoszenia upadłości, a nie konsekwencji jej ogłoszenia. Tak więc również i ten argument pozbawiony jest znaczenia (zob. także pkt 218 powyżej). W każdym razie ustosunkowując się do niego, skarżąca poprzestaje na stwierdzeniu, że niektórzy spośród jej wierzycieli nie mogli wyrazić zgody na plan naprawczy, jeśli nie był on zgodny z regułami w dziedzinie pomocy państwa; skarżąca nie wyjaśnia jednak, dlaczego wykluczona została ewentualność, że zgodność taka zachodzi. Ponadto powtarza ona niejasne i niepoparte dowodami twierdzenia, że zakup jej akcji lub jej przedsiębiorstwa przez stronę trzecią „nie przynosił istotnych korzyści”.

225    W świetle wszystkich powyższych rozważań należy stwierdzić, że skarżąca nie zdołała wykazać, iż odmowa uwzględnienia przez Komisję w zaskarżonej decyzji niewypłacalności tej spółki w rozumieniu pkt 35 wytycznych obarczona jest błędem.

226    Wniosek ten znajduje potwierdzenie w odpowiedzi, jakiej skarżąca udzieliła na pytanie Sądu skierowane do stron w ramach środków organizacji postępowania, w którym to pytaniu strony wezwano do uzupełnienia argumentacji dotyczącej rozpatrywanego zarzutu, w szczególności w odniesieniu do możliwości sprzedaży całości aktywów skarżącej przy zachowaniu ciągłości jej działalności.

227    Skarżąca potwierdziła bowiem, że w dniu 16 stycznia 2012 r., w ramach postępowania upadłościowego, całość jej aktywów została sprzedana w stanie wolnym od obciążeń, z wyjątkiem aktywów przejętych po ogłoszeniu upadłości, za kwotę 2,2 mln EUR, którą to kwotę określiła ona mianem „nieznacznej”. Według skarżącej fakt, że cena ta stanowi jedynie ułamek kwoty nałożonej na nią grzywny, świadczy o tym, że doszło do całkowitej utraty wartości jej aktywów.

228    Niezależnie jednak od tego, czy całość aktywów skarżącej mogła zostać sprzedana za cenę wyższą od tej, którą faktycznie uzyskano, należy stwierdzić – biorąc pod uwagę tę drugą cenę – iż nie można w żadnym razie mówić o całkowitej utracie wartości tych aktywów. W istocie skarżąca nie tylko nie wykazała, że sprzedaż całości jej aktywów powiązana z kontynuacją działalności jej przedsiębiorstwa była mało prawdopodobna czy niemożliwa, ale – wprost przeciwnie – potwierdziła, że sprzedaż taka rzeczywiście miała miejsce.

229    Należy zatem stwierdzić, że Komisja słusznie uznała, iż przesłanki wstępne ewentualnego zastosowania pkt 35 wytycznych nie zostały spełnione w wypadku skarżącej, a w każdym razie należy uznać – w wykonaniu nieograniczonego prawa do orzekania, jakim dysponuje Sąd – że argumentacja przedstawiona przez skarżącą w ramach badanego zarzutu nie uzasadnia zniesienia ani obniżenia kwoty nałożonej na nią grzywny, ale przeciwnie, uzasadnia ona jej utrzymanie w niezmienionej wysokości. W konsekwencji zarzut drugi należy oddalić.

 W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia art. 3 ust. 1 lit. g) WE

230    W zarzucie trzecim skarżąca podnosi, że wobec nałożenia na nią nadmiernej grzywny zaskarżona decyzja może doprowadzić do zakłócenia lub wyeliminowania konkurencji na rynku węglika wapnia, a także do naruszenia art. 3 ust. 1 lit. g) WE. Powołując się na wyrok Trybunału z dnia 21 lutego 1973 r. w sprawie 6/72 Europemballage i Continental Can przeciwko Komisji, Rec. s. 215, pkt 23, 24, skarżąca utrzymuje, iż z postanowienia tego wynika, że wprowadzanie w życie przepisów prawa konkurencji w zakresie, w jakim prowadzi ono do zakłócenia bądź wyeliminowania konkurencji, jest zakazane, mimo że nie podlega ono wprost sankcjom przewidzianym w prawie Unii. Skarżąca uważa, że postanowienie to wiąże nie tylko przedsiębiorstwa, ale także instytucje Unii, i że w konsekwencji jeśli instytucja taka przyjmuje środek, który zakłóca bądź eliminuje konkurencję, to narusza ona rzeczone postanowienie, choćby nawet nie naruszała żadnej innej normy prawa Unii.

231    W ramach badanego zarzutu skarżąca powtarza przedstawione już w ramach zarzutu drugiego twierdzenie, że konsekwencją nałożonej na nią grzywny jest ogłoszenie upadłości i zniknięcie z właściwego rynku. Skarżąca zwraca ponadto uwagę – powołując się na konkretne dane pochodzące z zaskarżonej decyzji i opierając się na wskaźniku Herfindahla‑Hirschmana, wykorzystywanym przez władze ds. konkurencji, w tym Komisję, do oceny poziomu koncentracji na danym rynku – że badane w niniejszej sprawie rynki sproszkowanego i granulowanego węglika wapnia były już mocno skoncentrowane. Wobec tego skarżąca podnosi, że ponieważ jest ona jednym z najważniejszych konkurentów na tych rynkach, konsekwencją jej wyeliminowania będzie wzrost prawdopodobieństwa zawierania porozumień między innymi konkurentami, pomimo nałożonych na nich sankcji. Jej udziały w rynku zostaną prawdopodobnie rozdzielone między pozostałych uczestników kartelu, co doprowadzi do wzrostu koncentracji, a ostatecznie do wyeliminowania konkurencji na rzeczonych rynkach.

232    Skarżąca powołuje się w szczególności na ewentualność, że jej udziały we właściwych rynkach zostaną przejęte przez Akzo Nobel, i utrzymuje, że wskaźnik Herfindahla‑Hirschmana wykazałby w takiej sytuacji bardzo znaczący wzrost. Ewentualność ta podkreśla jej zdaniem „absurdalny i niesprawiedliwy rezultat”, do którego mogłoby doprowadzić „mechaniczne i niekompetentne [stosowanie] norm prawa konkurencji”. Akzo Nobel, „gospodarczy gigant”, który posiada znaczne udziały w badanych rynkach, który był już karany za uczestnictwo w innych kartelach i który był aktywnym członkiem spornego kartelu, odniósłby ostatecznie korzyści z zaskarżonej decyzji, gdyż nie tylko zostałby zwolniony z grzywien, ale także przejąłby klientów skarżącej. Według skarżącej taki rezultat jest oczywiście sprzeczny nie tylko z celami prawa konkurencji, ale także z elementarnymi zasadami słuszności.

233    Argumentacja ta nie zasługuje na uwzględnienie.

234    W pierwszej kolejności oddalić należy argument dotyczący naruszenia art. 3 ust. 1 lit. g) WE.

235    Jak orzekł Trybunał w ww. w pkt 230 przywoływanego przez skarżącą wyroku w sprawie Europemballage i Continental Can przeciwko Komisji, pkt 23, 24, traktat WE w kilku postanowieniach zawiera bardziej szczegółowe uregulowania, przy wykładni których cel wyrażony w art. 3 ust. 1 lit. g) WE ma decydujące znaczenie. Przewidując ustanowienie systemu zapewniającego, że konkurencja na wspólnym rynku nie będzie zakłócana, art. 3 ust. 1 lit. g) WE wymaga a fortiori, by konkurencja nie była eliminowana. Wymóg ten jest tak istotny, że bez niego wiele postanowień traktatu WE stałoby się bezprzedmiotowymi. Tak więc ograniczenia konkurencji, jakie traktat ten dopuszcza w pewnych okolicznościach, ze względów podyktowanych koniecznością pogodzenia różnych realizowanych zadań, znajdują w tym wymogu granicę, po przekroczeniu której załamanie się konkurencji mogłoby zniweczyć urzeczywistnianie celów wspólnego rynku.

236    Jednakże te prawidłowe same w sobie rozważania pozbawione są znaczenia, gdy chodzi o nakładanie sankcji na przedsiębiorstwo, które naruszyło reguły konkurencji poprzez swe uczestnictwo w porozumieniu między przedsiębiorstwami lub w uzgodnionych praktykach, których celem bądź skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE. W swej argumentacji skarżąca całkowicie nie uwzględnia bowiem faktu, że w wyniku działania kartelu objętego sankcjami w zaskarżonej decyzji konkurencja na rynkach badanych w niniejszej sprawie została zakłócona, a nawet wyeliminowana. Zaskarżona decyzja ma na celu właśnie naprawę tej sytuacji, między innymi poprzez nałożenie stosownych sankcji.

237    Należy zaznaczyć, że nakładanie sankcji przez Komisję w razie stwierdzenia przez nią naruszenia reguł konkurencji stanowi środek zmierzający właśnie do realizacji celu określonego w art. 3 ust. 1 lit. g) WE i oczywiście nie może zostać uznane za naruszenie tego postanowienia. Niemniej jednak w poszanowaniu zasady proporcjonalności, która powinna przyświecać działaniom Komisji podejmowanym w tej dziedzinie (zob. pkt 44 i 46 powyżej), unikać należy sankcji nadmiernych bądź niekoniecznych do realizacji zamierzonego celu. Argumentację przedstawioną przez skarżącą w ramach rozpatrywanego zarzutu należy zatem zbadać właśnie pod kątem ewentualnego naruszenia zasady proporcjonalności.

238    W drugiej kolejności, w celu jej zbadania pod tym kątem, należy zaznaczyć, że utrwalone orzecznictwo przytoczone w pkt 186 powyżej, w myśl którego przy określaniu kwoty grzywny Komisja nie ma obowiązku uwzględnienia deficytowej sytuacji finansowej danego przedsiębiorstwa, nie oznacza, że nie może ona tego uczynić (ww. w pkt 58 wyrok w sprawie Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, pkt 314). Konieczność poszanowania zasady proporcjonalności może bowiem stać na przeszkodzie nałożeniu grzywny wykraczającej poza to, co stanowi właściwą sankcję za stwierdzone naruszenie, i mogącej zagrozić samemu istnieniu danego przedsiębiorstwa, tym bardziej że zniknięcie przedsiębiorstwa z właściwego rynku nieuchronnie wywrze negatywny skutek dla konkurencji.

239    Wobec tego żaden z argumentów skarżącej nie pozwala uznać, że nałożona na nią grzywna stanowi przypadek opisany w punkcie poprzednim i że określenie jej kwoty okazuje się w konsekwencji sprzeczne z zasadą proporcjonalności.

240    Z jednej strony argumentacja skarżącej oparta jest na przesłance, że nałożenie rzeczonej grzywny doprowadzi do jej zniknięcia z właściwych rynków, która to przesłanka okazuje się błędna ze względów przedstawionych w ramach analizy zarzutu drugiego (zob. pkt 215–228 powyżej).

241    Z drugiej strony nawet przy założeniu, że skarżąca zniknie z właściwych rynków, żaden z jej argumentów nie pozwala uznać, iż w takiej sytuacji konkurencja na tych rynkach zostałaby wyeliminowana bądź znacząco ograniczona.

242    Należy w tym względzie zaznaczyć, iż z niezakwestionowanego wcale przez skarżącą motywu 44 zaskarżonej decyzji wynika, że węglik wapnia jest materiałem łatwopalnym i z tej przyczyny względnie trudnym w przewozie. W konsekwencji osiągnięcie pozycji dominującej lub ustanowienie monopolu na tym rynku wiąże się z dodatkową trudnością, gdyż aby móc zdominować rynek, producent powinien dysponować kilkoma zakładami produkcyjnymi rozproszonymi po danym terytorium.

243    Ponadto na poparcie swej tezy, że zniknięcie z właściwych rynków spowoduje ograniczenie, a nawet wyeliminowanie konkurencji na tychże rynkach, skarżąca wspomina o możliwym przejęciu jej klientów przez Akzo Nobel. Jednakże nie wyjaśnia ona w żaden sposób, dlaczego prawdopodobne jest przejęcie jej klientów właśnie przez Akzo Nobel, a nie przez inny podmiot prowadzący działalność na tych samych rynkach.

244    Co więcej, z tabeli zamieszczonej w motywie 46 zaskarżonej decyzji wynika, że Akzo Nobel posiadała wynoszący 20–25% udział w rynku sproszkowanego węglika wapnia i wynoszący 5–10% udział w rynku granulowanego węglika wapnia. Oznacza to, że w razie przejęcia klientów skarżącej Akzo Nobel wcale nie uzyskałaby monopolu na tych dwóch rynkach. Należy również wskazać, że zgodnie z przypisem nr 80, do którego odsyła motyw 44 zaskarżonej decyzji, Akzo Nobel nie była głównym dostawcą „na rynku kontynentalnym”, w którym uczestniczyła skarżąca. Znaczna część udziału rynkowego spółki Akzo Nobel wydaje się bowiem wynikać z faktu, że według tego samego przypisu spółka ta była jedynym producentem prowadzącym działalność „w regionie północnym”. Te niezakwestionowane przez skarżącą okoliczności przemawiają zarówno przeciwko hipotezie przejęcia przez Akzo Nobel klientów skarżącej w razie jej wycofania się z rynku, jak i przeciwko ewentualności uzyskania przez Akzo Nobel dominującej pozycji na tych rynkach, gdyby spółka ta zdołała przejąć klientów skarżącej.

245    W świetle wszystkich powyższych rozważań należy uznać, że zarzut trzeci nie jest zasadny, wobec czego należy go oddalić. Ponadto w wykonaniu pełnego prawa do orzekania w przedmiocie kwoty grzywny nałożonej na skarżącą Trybunał stwierdza, że kwota ta jest w każdym razie stosowna do okoliczności sprawy, uwzględnia bowiem wagę i czas trwania naruszenia stwierdzonego przez Komisję, jak również zasoby gospodarcze skarżącej. Skargę należy zatem oddalić w całości.

 W przedmiocie kosztów

246    Zgodnie z art. 87 § 2 akapit pierwszy regulaminu postępowania strona przegrywająca sprawę zostaje obciążona kosztami na żądanie strony przeciwnej. Ponadto zgodnie z art. 87 § 4 akapit pierwszy tego regulaminu państwa członkowskie, które przystąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają koszty własne.

247    Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, zgodnie z żądaniem Komisji należy obciążyć ją kosztami postępowania. W związku z tym Republika Słowacka pokrywa własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (trzecia izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      Spółka Novácke chemické závody a.s. pokrywa, oprócz własnych kosztów, koszty poniesione przez Komisję Europejską.

3)      Republika Słowacka pokrywa własne koszty.

Czúcz Labucka Gratsias

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 12 grudnia 2012 r.

Podpisy

Spis treści

Okoliczności powstania sporu

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia ogólnych zasad proporcjonalności i równego traktowania przy ustalaniu kwoty grzywny

Wytyczne

Zaskarżona decyzja

W przedmiocie zastrzeżeń podniesionych przez skarżącą

– Rozważania wstępne

– W przedmiocie zastrzeżenia pierwszego, dotyczącego odstraszającego charakteru grzywny

– W przedmiocie zastrzeżenia drugiego, dotyczącego okoliczności obciążających

– W przedmiocie zastrzeżenia trzeciego, dotyczącego okoliczności łagodzących

– W przedmiocie zastrzeżenia czwartego, dotyczącego obniżki kwoty grzywny przyznanej spółce Almamet

– W przedmiocie zastrzeżenia piątego, dotyczącego okoliczności, że grzywna jako taka obliczona została w stosunku do całkowitego obrotu adresatów zaskarżonej decyzji

– W przedmiocie zastrzeżenia szóstego, podniesionego na rozprawie i odnoszącego się do wartości sprzedaży, jaką należy wziąć pod uwagę przy obliczaniu kwoty podstawowej grzywny

W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia istotnych przepisów proceduralnych, dokonania błędnych ustaleń faktycznych oraz popełnienia oczywistego błędu w ocenie przez to, że Komisja odmówiła uwzględnienia niewypłacalności skarżącej

Wytyczne

Zaskarżona decyzja

Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia art. 3 ust. 1 lit. g) WE

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: angielski.