Language of document : ECLI:EU:C:2015:433

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 1 lipca 2015 r.(*)

Odesłanie prejudycjalne – Środowisko naturalne – Polityka Unii w dziedzinie gospodarki wodnej – Dyrektywa 2000/60/WE – Artykuł 4 ust. 1 – Cele środowiskowe w odniesieniu do wód powierzchniowych – Pogorszenie się stanu części wód powierzchniowych – Przedsięwzięcie dotyczące przebudowy drogi wodnej – Obowiązek zakazania przez państwa członkowskie każdego projektu mającego albo mogącego wywołać negatywny wpływ na stan części wód powierzchniowych – Kryteria decydujące przy ocenie wystąpienia pogorszenia się stanu części wód powierzchniowych

W sprawie C‑461/13

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesverwaltungsgericht (Niemcy) postanowieniem z dnia 11 lipca 2013 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 22 sierpnia 2013 r., w postępowaniu:

Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland eV

przeciwko

Bundesrepublik Deutschland,

przy udziale

Freie Hansestadt Bremen,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, prezes, K. Lenaerts, wiceprezes, A. Tizzano, R. Silva de Lapuerta, M. Ilešič, A. Ó Caoimh, C. Vajda i S. Rodin, prezesi izb, A. Borg Barthet, J. Malenovský, E. Levits, M. Berger (sprawozdawca), C.G. Fernlund, J.L. da Cruz Vilaça i F. Biltgen, sędziowie,

rzecznik generalny: N. Jääskinen,

sekretarz: K. Malacek, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 8 lipca 2014 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–        w imieniu Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland eV przez R. Nebelsiecka, Rechtsanwalt,

–        w imieniu Bundesrepublik Deutschland przez W. Ewera, Rechtsanwalt,

–        w imieniu Freie Hansestadt Bremen przez P. Schüttego, Rechtsanwalt,

–        w imieniu rządu czeskiego przez M. Smolka, działającego w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu francuskiego przez S. Meneza, działającego w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu niderlandzkiego przez M. Bulterman i B. Koopman, a także J. Langera, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu polskiego przez B. Majczynę, działającego w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez J. Beeko, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez G. Facennę, barrister,

–        w imieniu Komisji Europejskiej przez E. Manhaeve’a oraz G. Wilmsa, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 23 października 2014 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i)–(iii) dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 15, t. 5, s. 275).

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland eV (niemieckim związkiem na rzecz środowiska naturalnego i ochrony przyrody) a Bundesrepublik Deutschland dotyczącego projektu pogłębienia różnych odcinków rzeki Wezery na północy Niemiec, mającego na celu umożliwienie przejazdu kontenerowcom o większej wyporności do położonych w Niemczech portów w Bremerhaven, Brake i Bremie.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3        Motywy 16, 25 i 32 dyrektywy 2000/60 mają następujące brzmienie:

„(16) Konieczne jest dalsze integrowanie ochrony i zrównoważonego gospodarowania wodą z innymi dziedzinami polityk wspólnotowych, takimi jak energetyka, transport, rolnictwo, rybołówstwo, polityka regionalna i turystyka. […]

[…]

(25)      Powinny zostać ustalone wspólne definicje stanu wód w aspekcie jakości oraz, tam gdzie odnosi się to do celów środowiskowych, ilości. Powinny zostać określone cele środowiskowe dla zapewnienia osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całej Wspólnocie oraz dla zapobieżenia pogorszeniu się stanu wód na poziomie wspólnotowym.

[…]

(32)      W pewnych warunkach specyficznych mogą zaistnieć powody dla wyłączenia z wymogu zapobiegania dalszemu pogarszaniu się lub osiągnięcia dobrego stanu, jeżeli niepowodzenie jest rezultatem zaistniałych nieprzewidzianych lub wyjątkowych okoliczności, szczególnie na skutek powodzi lub susz lub też, z powodu nadrzędnego interesu publicznego, na skutek nowych zmian charakterystyki fizycznej części wód powierzchniowych lub ograniczeń poziomu części wód podziemnych, przy założeniu, że podjęte zostały wszelkie możliwe działania dla ograniczenia negatywnych oddziaływań na stan części wód”.

4        Artykuł 1 dyrektywy 2000/60, zatytułowany „Cel”, przewiduje:

„Celem niniejszej dyrektywy jest ustalenie ram dla ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych oraz wód podziemnych, które:

a)       zapobiegają dalszemu pogarszaniu oraz chronią i poprawiają stan ekosystemów wodnych oraz, w odniesieniu do ich potrzeb wodnych, ekosystemów lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio uzależnionych od ekosystemów wodnych;

[…]”.

5        Artykuł 2 rzeczonej dyrektywy, zatytułowany „Definicjeˮ, stanowi w pkt 9, 17 i 21–23:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

9)      »Silnie zmieniona część wód« oznacza część wód powierzchniowych, których charakter został znacznie zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka, według wskazania przez państwo członkowskie zgodnie z przepisami załącznika II.

[…]

17)      »Stan wód powierzchniowych« jest ogólnym wyrażeniem stanu części wód powierzchniowych, określonym przez gorszy ze stanów ekologiczny lub chemiczny.

[…]

21)      »Stan ekologiczny« jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wodnego związanego z wodami powierzchniowymi, ustalonym zgodnie z załącznikiem V.

22)      »Dobry stan ekologiczny« oznacza stan części wód powierzchniowych, sklasyfikowany zgodnie z załącznikiem V.

23)      »Dobry potencjał ekologiczny« oznacza stan silnie zmienionej lub sztucznej części wód, sklasyfikowanej zgodnie z odpowiednimi przepisami załącznika V.

[…]ˮ.

6        Artykuł 3 ust. 1 tej dyrektywy, zatytułowany „Koordynacja uzgodnień administracyjnych w obszarach dorzeczy”, brzmi następująco:

„Państwa członkowskie określą pojedyncze dorzecza leżące na obszarze ich terytorium kraju oraz, do celów niniejszej dyrektywy, przydzielą je do określonych obszarów dorzeczy. Małe dorzecza mogą być łączone z większymi dorzeczami lub z sąsiednimi małymi dorzeczami w celu utworzenia pojedynczych obszarów dorzeczy, gdzie jest to stosowne. W przypadkach, gdy wody podziemne nie pokrywają się w pełni z określonym dorzeczem, zostaną one zidentyfikowane i przydzielone do najbliższego lub najwłaściwszego obszaru lub obszarów dorzeczy. Wody przybrzeżne zostaną zidentyfikowane i przydzielone do najbliższego lub najwłaściwszego obszaru lub obszarów dorzeczy.ˮ

7        Artykuł 4 dyrektywy 2000/60, zatytułowany „Cele środowiskoweˮ, stanowi w ust. 1 lit a), pkt 2–6:

„1.       Czyniąc operacyjnymi programy działań określone w planach gospodarowania wodami w dorzeczu:

a)      dla wód powierzchniowych

(i)      państwa członkowskie wdrażają konieczne środki, aby zapobiec pogorszeniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowych, z zastrzeżeniem stosowania ust. 6 i 7 i bez naruszenia ust. 8;

(ii)      państwa członkowskie chronią, poprawiają i przywracają wszystkie części wód powierzchniowych, z zastrzeżeniem stosowania [ppkt] (iii) dla sztucznych i silnie zmienionych części wód, mając na celu osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy, zgodnie z przepisami ustanowionymi w załączniku V, z zastrzeżeniem stosowania przedłużeń czasowych ustalonych zgodnie z ust. 4 i stosowania ust. 5, 6 i 7 oraz bez uszczerbku dla ust. 8;

(iii)      państwa członkowskie chronią i poprawiają wszystkie sztuczne i silnie zmienione części wód w celu osiągnięcia dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy, zgodnie z przepisami ustanowionymi w załączniku V, z zastrzeżeniem stosowania przedłużeń czasowych ustalonych zgodnie z ust. 4 i stosowania ust. 5, 6 i 7 oraz bez uszczerbku dla ust. 8;

[…]

2.      Tam gdzie więcej niż jeden z celów na mocy ust. 1 odnosi się do danej części wód, stosuje się ten najbardziej restrykcyjny.

[…]

6.      Czasowe pogorszenie się stanu części wód nie jest naruszeniem wymogów niniejszej dyrektywy, jeśli jest ono wynikiem okoliczności charakteru naturalnego czy sił wyższych, które są wyjątkowe lub nie mogły być w sposób racjonalny przewidziane, w szczególności ekstremalnych powodzi i przedłużających się susz, czy wynikiem okoliczności na skutek awarii, które nie mogły być w sposób racjonalny przewidziane, jeśli spełnione są wszystkie następujące warunki:

a)      podjęte zostały wszystkie praktyczne kroki, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu oraz aby nie przeszkadzać osiągnięciu celów niniejszej dyrektywy w innych częściach wód, których takie okoliczności nie dotyczą;

b)      warunki, w których takie okoliczności wyjątkowe lub niedające się racjonalnie przewidzieć mogą być ogłoszone, włączając przyjęcie właściwych wskaźników, zawarte są w planie gospodarowania wodami w dorzeczu;

c)      działania, jakie powinny być podjęte w takich wyjątkowych okolicznościach, są włączone w program działań i nie zagrażają odzyskaniu jakości przez część wód po ustaniu tych okoliczności;

d)      skutki okoliczności wyjątkowych lub takich, które nie mogły być przewidziane [których nie dało się przewidzieć], podlegają corocznej ocenie i, z zastrzeżeniem dla przyczyn wymienionych w ust. 4 lit. a), podejmowane są tak szybko jak to możliwe wszystkie praktyczne działania w celu przywrócenia części wód do jej stanu przed zaistnieniem skutków tych okoliczności; oraz

e)      podsumowanie skutków tych okoliczności oraz działań podjętych lub które będą podjęte zgodnie z lit. a) oraz d), zawarte jest w następnym uaktualnieniu planu gospodarowania wodami w dorzeczuˮ.

8        Artykuł 4 ust. 7 tej dyrektywy przewiduje:

„Państwa członkowskie nie naruszają niniejszej dyrektywy, gdy:

–        nieosiągnięcie dobrego stanu wód podziemnych, dobrego stanu ekologicznego lub, gdzie stosowne, dobrego potencjału ekologicznego lub zapobieganie pogarszaniu się stanu części wód powierzchniowych czy podziemnych jest wynikiem nowych zmian w charakterystyce fizycznej części wód powierzchniowych lub zmian poziomu części wód podziemnych, lub

–        niezapobieganie pogorszeniu się ze stanu bardzo dobrego do dobrego danej części wód powierzchniowych jest wynikiem nowych zrównoważonych form działalności gospodarczej człowieka

i spełnione są wszystkie następujące warunki:

a)      zostały podjęte wszystkie praktyczne kroki, aby ograniczyć niekorzystny wpływ na stan części wód;

b)      przyczyny tych modyfikacji lub zmian są szczegółowo określone i wyjaśnione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu wymaganym na mocy art. 13, a cele podlegają ocenie co sześć lat;

c)      przyczyny tych modyfikacji lub zmian stanowią nadrzędny interes społeczny lub korzyści dla środowiska i dla społeczeństwa płynące z osiągnięcia celów wymienionych w ust. 1, są przeważone przez wpływ korzyści wynikających z nowych modyfikacji czy zmian na ludzkie zdrowie, utrzymanie ludzkiego bezpieczeństwa lub zrównoważony rozwój [są mniejsze niż wynikające z nowych modyfikacji czy zmian korzyści dla zdrowia ludzkiego, utrzymania ludzkiego bezpieczeństwa lub zrównoważonego rozwoju]; oraz

d)      korzystne cele, którym służą te modyfikacje lub zmiany części wód, nie mogą, z przyczyn możliwości technicznych czy nieproporcjonalnych kosztów być osiągnięte innymi środkami, stanowiącymi znacznie korzystniejszą opcję środowiskowąˮ.

9        Artykuł 11 tejże dyrektywy, zatytułowany „Program środków działania”, stanowi w ust. 1:

„Każde państwo członkowskie zapewnia ustalenie [opracowanie] programu środków, dla wszystkich obszarów dorzeczy lub w częściach międzynarodowych obszarów dorzeczy leżących na jego terytorium, uwzględniając wyniki analiz wymaganych na mocy art. 5, dla osiągnięcia celów ustalonych na mocy art. 4. Takie programy mogą odnosić się do środków wynikających z prawodawstwa przyjętego na poziomie krajowym i obejmujących całe terytorium państwa członkowskiego. Gdzie stosowne, państwo członkowskie może podejmować odpowiednie środki dla wszystkich obszarów dorzeczy lub części międzynarodowych obszarów dorzeczy leżących na jego terytoriumˮ.

10      Artykuł 13 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Plany gospodarowania wodami w dorzeczuˮ, w ust. 1 przewiduje:

„Państwa członkowskie zapewniają opracowanie planów gospodarowania wodami w dorzeczu dla każdego obszaru dorzecza leżącego całkowicie na ich terytoriumˮ.

11      Artykuł 14 dyrektywy 2000/60, zatytułowany „Informowanie społeczeństwa i konsultacje”, stanowi w ust. 1:

„Państwa członkowskie zachęcają wszystkie zainteresowane strony do aktywnego udziału we wdrażaniu niniejszej dyrektywy, w szczególności w opracowywaniu, przeglądzie i uaktualnianiu planów gospodarowania wodami w dorzeczach. […]ˮ.

 Prawo niemieckie

12      Paragraf 27 Wasserhaushaltsgesetz (federalnej ustawy o gospodarce wodnej) z dnia 31 lipca 2009 r. (BGBl. 2009 I, s. 2585) w brzmieniu obowiązującym względem stanu faktycznego w postępowaniu głównym (zwana dalej „WHGˮ), zatytułowana „Cele gospodarowania w odniesieniu do wód powierzchniowychˮ, przewiduje:

„1.      Wody powierzchniowe, w zakresie, w jakim nie są zakwalifikowane jako sztuczne lub silnie zmienione zgodnie z § 28, są gospodarowane w sposób

1)      zapobiegający pogorszeniu ich stanu ekologicznego i chemicznego oraz

2)      zapewniający ochronę lub uzyskanie dobrego stanu ekologicznego albo dobrego stanu chemicznego.

2.      Wody powierzchniowe zakwalifikowane jako sztuczne lub silnie zmienione zgodnie z § 28 są gospodarowane w sposób

1)      zapobiegający pogorszeniu ich potencjału ekologicznego i ich stanu chemicznego oraz

2)      zapewniający ochronę lub uzyskanie dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznegoˮ.

13      Paragraf 31 ust. 2 pierwsza część zdania WHG stanowi:

„Jeżeli nie osiągnięto dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych lub ich stan pogarsza się, taka sytuacja nie jest niezgodna z celami gospodarki, o której mowa w art. 27 i 30, w przypadku gdy:

1)      wynika to z nowych zmian w charakterystyce fizycznej części wód powierzchniowych lub zmian poziomu wód podziemnych,

2)      zmiana ta jest zgodna z nadrzędnym interesem lub korzyści nowej zmiany dla zdrowia i bezpieczeństwa osób lub zrównoważonego rozwoju przewyższają związane z realizacją celów gospodarki korzyści dla środowiska naturalnego i samorządu terytorialnego,

3)      cele realizowane zmianą wód nie mogą zostać osiągnięte za pomocą innych odpowiednich środków, których negatywny wpływ na środowisko naturalne jest znacznie mniejszy, które są możliwe do zrealizowania z technicznego punktu widzenia i których koszt nie jest dysproporcjonalny oraz

4)      wszystkie odpowiednie środki w praktyce zostały podjęte w celu zredukowania negatywnego wpływu na stan wód.

[…]ˮ.

14      Paragraf 12 ust. 7 zdanie trzecie Bundeswasserstraßengesetz (ustawy federalnej o drogach wodnych) z dnia 2 kwietnia 1968 r. (BGBl. 1968 II, s. 173) w brzmieniu obowiązującym względem stanu faktycznego w postępowaniu głównym stanowi:

„Środki przebudowy uwzględniają cele gospodarowania obowiązujące na podstawie §§ 27–31 [WHG]ˮ.

15      Paragraf 14 ust. 1 zdanie trzecie tej ustawy przewiduje:

„Przy zatwierdzaniu planu należy uwzględnić ogół interesów publicznych i prywatnych, na które ma wpływ dane przedsięwzięcie, w tym jego oddziaływanie na środowiskoˮ.

 Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

16      Wasser- und Schifffahrtsdirektion Nordwest (dyrekcja ds. gospodarki wodnej i żeglugi dla regionu północno-zachodniego), federalny organ administracyjny, w drodze decyzji zezwalającej na inwestycję celu publicznego z dnia 15 lipca 2011 r. (zwanej dalej „decyzją zezwalającą na inwestycję celu publicznego”) zatwierdził trzy przedsięwzięcia dotyczące przebudowy rzeki Wezery, stanowiącej federalną drogę wodną. Inwestorem w zakresie tych trzech przedsięwzięć, z których każde może być realizowane niezależnie od siebie, jest Wasser- und Schifffahrtsverwaltung des Bundes (federalna administracja ds. gospodarki wodnej i żeglugi).

17      Pierwsze przedsięwzięcie ma na celu przebudowę Wezery zewnętrznej od morza otwartego do Bremerhaven. W tym zakresie przewidziane jest pogłębienie toru wodnego Wezery zewnętrznej maksymalnie o 1,16 m w celu umożliwienia wielkim kontenerowcom o zanurzeniu do 13,5 m osiągnięcia portu w Bremerhaven niezależnie od pływów morskich. Z przedsięwzięciem tym jest związane pogłębienie miejsca nawrotnego dla statków w porcie w Bremerhaven, która to inwestycja ma być realizowana przez Freie Hansestadt Bremen występujące w charakterze interwenienta w postępowaniu głównym.

18      Drugie przedsięwzięcie dotyczy przebudowy dolnej Wezery, od Bremerhaven w górę rzeki do Brake, poprzez pogłębienie toru wodnego maksymalnie o 1 m, w celu umożliwienia, aby statki o zanurzeniu do 12,8 m mogły – w zależności od pływów morskich – wpłynąć do tamtejszego portu.

19      Trzecie przedsięwzięcie ma na celu przebudowę dolnej Wezery, od Brake w górę rzeki do Bremy. W tej części rzeki przewidziane jest pogłębienie toru wodnego w celu umożliwienia statkom o zanurzeniu do 11,1 m osiągnięcia portu w Bremie, w zależności od pływów morskich. Obecnie do portu w Bremie mogą dopływać – w zależności od pływów morskich – statki o zanurzeniu do 10,7 m.

20      W celu zrealizowania przedsięwzięcia pogłębieniu ulec ma dno rzeki w torach wodnych. Po osiągnięciu planowanej głębokości konieczne są powtarzające się wykopy w celu utrzymania głębokości. Urobek z wykopów służących osiągnięciu planowanej głębokości oraz jej utrzymaniu ma być zatapiany głównie na odcinkach Wezery zewnętrznej oraz dolnej, które były używane do tego celu w przeszłości.

21      Obok bezpośrednich oddziaływań spowodowanych przez wykopy i zatapianie urobku rozpatrywane projekty wywołują zdaniem sądu odsyłającego dalsze skutki hydrologiczne i morfologiczne dla odcinków rzeki dotkniętych działaniami. W szczególności zatem będą one polegały na wzroście prędkości nurtu zarówno podczas odpływu, jak i przypływu, podniesieniu stanów w sytuacji kumulacji przypływu, obniżeniu stanów w sytuacji kumulacji odpływu, podniesieniu stopnia zasolenia w pewnych częściach dolnej Wezery oraz przesunięciu granicy wód słonawych dolnej Wezery w górę rzeki, jak również, wreszcie, na wzroście zamulenia koryta rzeki poza torami wodnymi.

22      Z wód objętych planami, jako silnie zmienione w rozumieniu art. 2 pkt 9 dyrektywy 2000/60 zakwalifikowane są wody przejściowe Wezery oraz obszar objęty oddziaływaniem pływów morskich powyżej Brake. Obszar Wezery zewnętrznej, w zakresie, w jakim zalicza się do wód przybrzeżnych, jest zakwalifikowany do wód naturalnych. Ponadto plany mają wpływ na część wód w dopływach, które są częściowo zakwalifikowane jako wody naturalne, a częściowo jako wody silnie zmienione.

23      Na tej podstawie dyrekcja ds. gospodarki wodnej i żeglugi dla regionu północno-zachodniego zbadała w decyzji zezwalającej na inwestycję celu publicznego zgodność analizowanych przedsięwzięć z wynikającym z dyrektywy 2000/60 celem zapobiegania pogarszaniu się stanu wód. Organ ten doszedł do wniosku, iż w odniesieniu do wód przybrzeżnych nie należy spodziewać się pogorszenia stanu wód w rozumieniu ramowej dyrektywy wodnej.

24      Natomiast organ ten uznał, iż w wyniku skutków analizowanego przedsięwzięcia przebudowy nastąpi zasadniczo negatywna zmiana aktualnego stanu wód Wezery, chociaż nie doprowadzi to do zmiany klasy wód zgodnie z załącznikiem V do dyrektywy 2000/60. Według dyrekcji ds. gospodarki wodnej i żeglugi dla regionu północno-zachodniego takie pogorszenie w ramach klasy stanu wód nie stanowi pogorszenia potencjału ekologicznego lub stanu ekologicznego.

25      Uzupełniająco rzeczony organ zbadał, czy wystąpiły przesłanki do wydania zgody na odstępstwo od zakazu pogarszania stanu części wód wynikające z § 31 ust. 2 WHG oraz z art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60 i doszedł do wniosku, że w niniejszej sprawie zachodzi taki przypadek.

26      Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland eV zaskarżył decyzję zezwalającą na inwestycję celu publicznego, podnosząc w tym względzie poza licznymi naruszeniami przepisów dotyczących zatwierdzania planów przebudowy Gesetz über die Umweltverträglichkeitsprüfung (ustawy w sprawie oceny wpływu na środowisko naturalne i ochrony środowiska naturalnego), jak również przepisów w sprawie ochrony środowiska, a w szczególności przepisów odnoszących się do fauny, flory oraz siedlisk i ochrony ptaków, w szczególności nieprzestrzeganie przepisów stanowiących transpozycję dyrektywy 2000/60 i dotyczących ochrony wód.

27      Sąd odsyłający stoi na stanowisku, że zakończenie sporu w postępowaniu głównym zależy od wykładni kilku przepisów tej dyrektywy.

28      W tych okolicznościach Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie – z zastrzeżeniem udzielenia zgody na odstępstwo – są zobowiązane do odmowy zatwierdzenia projektu, jeżeli może on spowodować pogorszenie stanu części wód powierzchniowych, czy też przepis ten określa jedynie cel w procesie opracowywania planów gospodarowania zasobami wodnymi?

2)      Czy pojęcie »pogorszenia stanu« w art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono jedynie niekorzystne zmiany powodujące zakwalifikowanie do niższej klasy zgodnie z załącznikiem V do tej dyrektywy?

3)      W przypadku udzielenia na pytanie drugie odpowiedzi przeczącej – jakie przesłanki muszą zostać spełnione, aby przyjąć »pogorszenie stanu« w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60?

4)      Czy art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (ii) oraz (iii) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie – z zastrzeżeniem udzielenia zgody na odstępstwo – są zobowiązane do odmowy zatwierdzenia projektu, jeżeli zagraża on osiągnięciu w miarodajnym dla dyrektywy momencie dobrego stanu lub dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego części wód powierzchniowych, czy też uregulowanie to określa jedynie cel w procesie opracowywania planów gospodarowania zasobami wodnymi?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

 W przedmiocie pytań pierwszego i czwartego

29      W drodze pytań pierwszego i czwartego, które należy rozpoznać łącznie, sąd odsyłający zasadniczo zamierza ustalić, czy art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i)–(iii) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie są zobowiązane – z zastrzeżeniem przyznania odstępstwa – do odmówienia zgody na przedsięwzięcie, w przypadku gdy może ono spowodować pogorszenie się stanu części wód powierzchniowych lub gdy zagraża uzyskaniu dobrego stanu wód powierzchniowych lub dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego takich wód na dzień przewidziany w tej dyrektywie.

30      Ustalenie zakresu tych przepisów winno zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zostać dokonane z uwzględnieniem zarówno ich brzmienia, jak ich kontekstu, a także celów realizowanych przez regulację, której stanowią one część (zob. w szczególności wyroki: Lundberg, C‑317/12, EU:C:2013:631, pkt 19; SFIR i in., od C‑187/12 do C‑189/12, EU:C:2013:737, pkt 24; Bouman, C‑114/13, EU:C:2015:81, pkt 31), jak również w niniejszej sprawie genezy tego uregulowania.

31      Należy stwierdzić, że brzmienie art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 – wbrew temu, co podnoszą Bundesrepublik Deutschland i rząd niderlandzki – podkreśla wiążący charakter tego przepisu, który stanowi, że „państwa członkowskie wdrażają konieczne środki, aby zapobiec pogorszeniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowychˮ. Wyrażenie „wdrażająˮ zawiera w sobie zobowiązanie państw członkowskich do działania w tym kierunku.

32      Za sądem odsyłającym należy rozumieć zezwolenie na konkretne przedsięwzięcie jako takie wdrożenie.

33      Ponadto zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2000/60, to właśnie „[c]zyniąc operacyjnymi programy działań określone w planach gospodarowania wodami w dorzeczuˮ państwa członkowskie przyjmują środki konieczne dla realizacji celów zapobiegania pogorszeniu się stanu części wód powierzchniowych, zapewnienia ich ochrony i poprawy. Użycie sformułowania „czyniąc operacyjnymiˮ wzmacnia wykładnię tego przepisu w tym znaczeniu, że zawiera ona zobowiązania, których powinny dotrzymać właściwe organy władzy przy zatwierdzaniu konkretnych przedsięwzięć w ramach systemu prawnego ochrony wód.

34      Należy również przypomnieć, że dyrektywa 2000/60 jest dyrektywą ramową, uchwaloną na podstawie art. 175 ust. 1 WE (obecnie art. 192 ust. 1 TFUE). Ustanawia ona wspólne zasady i ogólne ramy działania na rzecz ochrony wód i zapewnia koordynację, integrację, jak i – długoterminowo – rozwój zasad ogólnych i struktur pozwalających na ochronę i zrównoważone korzystanie z wód w ramach Unii Europejskiej. Wspólne zasady i ogólne ramy działania, które ustanawia dyrektywa, mają być opracowane w następnej kolejności przez państwa członkowskie, które wydają zespół przepisów szczególnych w terminie przewidzianym w dyrektywie. Dyrektywa ta nie zmierza jednak do całkowitej harmonizacji uregulowań w państwach członkowskich w dziedzinie wód (wyroki: Komisja/Luksemburg, C‑32/05, EU:C:2006:749, pkt 41; Komisja/Niemcy, C‑525/12, EU:C:2014:2202, pkt 50).

35      W tym względzie z motywu 25 dyrektywy 2000/60 wynika, że powinny zostać określone cele środowiskowe dla zapewnienia osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całej Unii oraz dla zapobieżenia pogorszeniu się stanu wód na poziomie Unii.

36      Zgodnie z art. 1 lit. a) dyrektywy 2000/60 celem jej jest ustalenie ram dla ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych oraz wód podziemnych, które zapobiegają dalszemu pogarszaniu, chronią i poprawiają stan ekosystemów wodnych oraz, w odniesieniu do ich potrzeb wodnych, ekosystemów lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio uzależnionych od ekosystemów wodnych.

37      Zatem ostateczny cel dyrektywy 2000/60 polega na osiągnięciu w drodze skoordynowanego działania „dobrego stanuˮ wszystkich wód powierzchniowych w Unii do roku 2015.

38      Cele środowiskowe, do których realizacji są zobowiązane państwa członkowskie, zostały uściślone w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/60.

39      Przepis ten przewiduje dwa różne cele, choć w istocie nierozłącznie powiązane ze sobą. Z jednej strony, zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 państwa członkowskie wdrażają konieczne środki, aby zapobiec pogorszeniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowych (obowiązek zapobiegania pogorszeniu). Z drugiej strony, zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (ii) i (iii) państwa członkowskie chronią, poprawiają i przywracają wszystkie części wód powierzchniowych w celu osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych najpóźniej do roku 2015 (obowiązek poprawy).

40      U źródeł tych dwóch celów znajdują się prace przygotowawcze do dyrektywy 2000/60. Jeśli chodzi zwłaszcza o obowiązek zapobiegania pogorszeniu się wód powierzchniowych, analizowane przepisy w ich pierwotnej wersji mogły oznaczać, że po przyjęciu dyrektywy 2000/60 część wód sklasyfikowanych w ramach kategorii wyższej niż kategoria „stan dobry” mogłaby zostać zdegradowana właśnie do kategorii „stan dobry”. Z tego właśnie względu Parlament Europejski zaproponował zmianę pozwalającą na dokonanie rozróżnienia między obowiązkiem osiągnięcia kategorii „stan dobry” a obowiązkiem uniknięcia wszelkiego pogorszenia poprzez wprowadzenie do art. 4 ust. 1 tej dyrektywy nowego tiret, opisującego w sposób odrębny ten ostatni obowiązek.

41      Zarówno obowiązek poprawy, jak i obowiązek zapobiegania pogorszeniu stanu części wód służą realizacji celów jakościowych zamierzonych przez prawodawcę Unii, czyli ochrony i odtworzenia dobrego stanu, dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych.

42      W celu zapewnienia realizacji przez państwa członkowskie celów środowiskowych, o których mowa powyżej, dyrektywa 2000/60 przewiduje serię przepisów, w szczególności art. 3, 5, 8, 11 i 13 oraz załącznik V do tego aktu, ustanawiających – jak to podkreślił rzecznik generalny w pkt 43–52 swojej opinii – złożony proces składający się ze szczegółowo zdefiniowanych etapów w celu umożliwienia państwom członkowskim wdrożenia środków niezbędnych w zależności od specyfiki i charakterystyki części wód zidentyfikowanych na ich terytoriach.

43      Argumenty te stanowią wsparcie dla wykładni, zgodnie z którą art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2000/60 nie ogranicza się do wymienienia zgodnie z programowym sformułowaniem zwyczajnych celów planowania gospodarowania, lecz rozwija wiążące skutki na każdym etapie procedury przypisanej przez tę dyrektywę, zaraz jak tylko zostanie ustalony stan ekologiczny danej masy wody.

44      System odstępstw przewidziany w art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60, którego przesłanki stosowania zostały zbadane przez pozwaną w postępowaniu głównym, lecz które nie stanowią przedmiotu pytań skierowanych przez sąd odsyłający, stanowią również element wspierający wykładnię, zgodnie z którą zapobieganie pogarszaniu stanu wód ma charakter wiążący.

45      W tym względzie należy stwierdzić, że system ten zawiera liczne kategorie. W szczególności zgodnie z rzeczonym art. 4 ust. 7 „[p]aństwa członkowskie nie naruszają niniejszej dyrektywy, gdy niezapobieganie […] pogarszaniu się stanu części wód powierzchniowych czy podziemnych jest wynikiem nowych zmian w charakterystyce fizycznej części wód powierzchniowych lub zmian poziomu części wód podziemnychˮ.

46      Odstępstwo to obowiązuje jednak wyłącznie pod warunkiem podjęcia wszystkich wykonalnych środków w celu złagodzenia negatywnego wpływu na stan części wód i dostosowania w konsekwencji programów środków i planów gospodarowania.

47      W tym względzie należy podkreślić, że struktura kategorii odstępstw przewidzianych w art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60 pozwala uznać, że art. 4 tej dyrektywy nie zawiera jedynie obowiązków programowych, lecz dotyczy także poszczególnych przedsięwzięć. Jak bowiem stwierdził rzecznik generalny w pkt 78 swojej opinii, podstawy przyjęcia odstępstwa znajdują zastosowanie w szczególności w przypadku, gdy nieprzestrzeganie celów wywołuje nowe zmiany właściwości fizycznych części wód powierzchniowych oraz wynikające stąd negatywne konsekwencje. Tymczasem może to mieć miejsce wskutek nowych zezwoleń na przedsięwzięcia. Niemożliwe jest bowiem rozważenie oddzielnie przedsięwzięcia i wykonania planu gospodarowania.

48      W konsekwencji przedsięwzięcia te wchodzą w zakres obowiązku zapobiegania pogarszaniu się stanu części wód, o którym mowa w art. 4 dyrektywy 2000/60. Tymczasem rzeczone przedsięwzięcia mogą wymagać zezwolenia na podstawie przewidzianego w tym art. 4 systemu odstępstw.

49      Komisja Europejska podnosi w swoich uwagach na piśmie, że zakaz pogarszania stanu wód stanowi cel obowiązku jego poprawy. W tym względzie należy stwierdzić, że obowiązkowi zapobiegania pogarszaniu stanu wód prawodawca Unii przyznał autonomiczny status i nie ogranicza się on do instrumentu służącego obowiązkowi polepszania stanu wód.

50      Wynika stąd, że z zastrzeżeniem przyznania odstępstwa należy unikać każdego przypadku pogorszenia stanu wód, niezależnie od długofalowego planowania przewidzianego w planach gospodarowania i programach środków. Obowiązek zapobiegania pogorszeniu się stanu wód powierzchniowych pozostaje wiążący na każdym etapie wdrażania dyrektywy 2000/60 i podlega zastosowaniu w odniesieniu do każdego rodzaju części wód powierzchniowych, dla której uchwalono plan gospodarowania lub dla której taki plan powinien zostać uchwalony. Dane państwo członkowskie jest w konsekwencji zobowiązane odmówić wydania zezwolenia na przedsięwzięcie, w przypadku gdy jest ono tego rodzaju, że może pogorszyć stan danej części wód lub może stanowić zagrożenie uzyskania dobrego stanu części wód powierzchniowych, chyba że rzeczone przedsięwzięcie wchodzi w zakres odstępstwa zgodnie z art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60.

51      W świetle powyższych rozważań na pytania pierwsze i czwarte należy udzielić odpowiedzi, że art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i)–(iii) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie są zobowiązane – z zastrzeżeniem przyznania odstępstwa – do odmowy zgody na konkretne przedsięwzięcie, w przypadku gdy może ono spowodować pogorszenie się stanu części wód powierzchniowych lub gdy zagraża uzyskaniu dobrego stanu wód powierzchniowych lub dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego takich wód na dzień przewidziany w tej dyrektywie.

 W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego

52      W drodze pytań drugiego i trzeciego, które należy rozpoznać łącznie, sąd odsyłający zasadniczo zamierza ustalić, czy pojęcie „pogorszenia stanuˮ części wód powierzchniowych znajdujące się w art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono jedynie niekorzystne zmiany powodujące zakwalifikowanie do niższej klasy zgodnie z załącznikiem V do tej dyrektywy („teoria klas stanuˮ). W przypadku odpowiedzi przeczącej, czyli gdy pojęcie to oznacza każde pogorszenie części danych wód („teoria status quoˮ), sąd krajowy zmierza do ustalenia, jakie są kryteria pozwalające na stwierdzenie wystąpienia pogorszenia stanu części wód powierzchniowych.

53      Należy stwierdzić, że pojęcie „pogorszenia się stanuˮ części wód powierzchniowych nie zostało zdefiniowane w dyrektywie 2000/60.

54      W tym względzie należy przypomnieć, że w braku takiej definicji w prawie Unii ustalenie znaczenia i zakresu tego pojęcia winno zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zostać dokonane z uwzględnieniem zarówno brzmienia danego przepisu prawa Unii, jak i jego kontekstu (zob. w szczególności wyroki: Lundberg, C‑317/12, EU:C:2013:631, pkt 19; SFIR i in., od C‑187/12 do C‑189/12, EU:C:2013:737, pkt 24; Bouman, C‑114/13, EU:C:2015:81, pkt 31).

55      Brzmienie art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 stanowi wsparcie dla wykładni, zgodnie z którą pojęcie „pogorszenia stanuˮ części wód powierzchniowych oznacza również przypadki pogorszenia, które nie prowadzą do zaklasyfikowania tej części wód do klasy niższej. Przepis ten wyraźnie wskazuje, że należy zapobiegać pogorszeniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowych. Zgodnie z definicją z art. 2 pkt 17 rzeczonej dyrektywy, stan wód powierzchniowych jest ogólnym wyrażeniem stanu części wód powierzchniowych, określonego przez najgorszą wartość jego stanu ekologicznego istanu chemicznego. Artykuł 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 przewiduje w sposób generalny obowiązek zapobiegania pogarszaniu stanu wód powierzchniowych, bez poczynienia wzmianki o ewentualnej zmianie klasy, ponieważ sam art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (ii) i (iii) tej dyrektywy odsyła do załącznika V do rzeczonej dyrektywy w odniesieniu do obowiązku poprawy stanu części wód powierzchniowych.

56      Przed zbadaniem, czy ta wykładnia literalna jest wsparta kontekstem, w który wpisuje się pojęcie „pogorszenia stanuˮ części wód powierzchniowych, oraz czyodpowiada celom dyrektywy 2000/60, należy przypomnieć, że ocena stanu wód powierzchniowych opiera się na analizie stanu ekologicznego obejmującego pięć klas, jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 91–97 swojej opinii.

57      To dopiero w stadium opracowywania współczynników jakości ekologicznej, kiedy państwa członkowskie dokonują podziału współczynników jakości ekologicznej każdej z kategorii wód powierzchniowych na pięć klas za pośrednictwem granicznej wartości biologicznej, która określa granicę między tymi różnymi klasami, czyli stan bardzo dobry, dobry, umiarkowany, słaby i zły. Wartości graniczne należy ustalić za pomocą ćwiczenia interkalibracyjnego polegającego na porównaniu wyników klasyfikacji w krajowym systemie monitorowania dla każdego elementu biologicznego i dla każdego wspólnego typu części wód powierzchniowych w państwach członkowskich w tej samej geograficznej grupie interkalibracji oraz ocenie spójności wyników z normatywnymi definicjami określonymi w sekcji 1.2 załącznika V do tej dyrektywy.

58      Niemniej jednak, jak wynika z pkt 1.4.1 ppkt (iii) załącznika V do dyrektywy 2000/60, przeprowadzenie ćwiczenia interkalibracyjnego służy wyłącznie określeniu granicy między tymi różnymi klasami, czyli stanem „bardzo dobrymˮ, „dobrymˮ, i „umiarkowanymˮ. Wartości graniczne państw członkowskich znajdują się w decyzji Komisji 2013/480/UE z dnia 20 września 2013 r. ustanawiającej, na podstawie dyrektywy 2000/60 Parlamentu Europejskiego i Rady, wartości liczbowe do celów klasyfikacji w systemach monitorowania państw członkowskich będące wynikiem ćwiczenia interkalibracyjnego i uchylającej decyzję 2008/915/WE (Dz.U. L 266, s. 1).

59      Wreszcie, zgodnie z pkt 1.4.2 ppkt (i) załącznika V do dyrektywy 2000/60, w odniesieniu do kategorii wód powierzchniowych, część wód jest zaklasyfikowana do klasy bezpośrednio niższej, gdy tylko współczynnik jednego z elementów jakości schodzi poniżej poziomu odpowiadającego obecnej klasie. Zasada ta opisana w formule „one out, all out” jest związana z definicją „stanu wód powierzchniowych” zawartą w art. 2 pkt 17 tej dyrektywy, który należy określać przez odniesienie do najgorszej wartości ich stanu ekologicznego lub chemicznego.

60      Na podstawie art. 2 pkt 21 dyrektywy 2000/60, stan ekologiczny jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wodnego związanego z wodami powierzchniowymi, ustalonym zgodnie z załącznikiem V do tej dyrektywy, która kwalifikuje swoje klasyfikacje stanu ekologicznego jako „definicje normatywneˮ.

61      Niemniej jednak, jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 99 swojej opinii, określenie wartości granicznych między klasami wyraża się w przyjęciu skrajnie szerokich widełek. Klasy są zatem jedynie instrumentem, który zawęża lub wprowadza granice dla szczegółowych działań państw członkowskich polegających na określaniu elementów jakości, które odzwierciedlają rzeczywisty stan danej części wód. Wydaje mi się zatem, że to w szczególności z tego powodu art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 nie odsyła do załącznika V, ponieważ pojęcie „pogarszania stanuˮ części wód powierzchniowych jest pojęciem o ogólnym zakresie.

62      Inna wykładnia tego pojęcia zniechęcałaby natomiast państwa członkowskie do zapobiegania pogarszaniu się stanu części wód powierzchniowych w ramach klasy stanu. W zakresie, w jakim klasyfikacja części wód powierzchniowych zależy od najgorszej wartości stosowanych parametrów, wszystkie inne wartości mogłyby bowiem zostać obniżone bez wywołania skutków prawnych.

63      Stosowanie zasady „one out all outˮ w związku z teorią klas stanu prowadziłoby również do wykluczenia wód z najniższej klasy z zakresu stosowania obowiązku zapobiegania pogarszaniu się ich stanu. Po dokonaniu klasyfikacji części wód w ramach tej klasy stanu ponowna degradacja ich stanu byłaby bowiem niemożliwa z prawnego punktu widzenia. Tymczasem z uwagi na cel dyrektywy 2000/60 ten typ części wód zasługuje na szczególną uwagę w ramach gospodarki wodnej.

64      Ta wykładnia jest wsparta art. 4 ust. 5 lit. c) dyrektywy 2000/60, który wyraźnie przewiduje zakaz dalszego pogorszenia stanu części wód w odniesieniu do silnie zmienionych części wód powierzchniowych, względem których państwa członkowskie mogą zmierzać do osiągnięcia mniej restrykcyjnych celów środowiskowych.

65      Ponadto stosowanie teorii klas stanu prowadziłoby do osłabienia ochrony wód należących do klas najwyższych. Zważywszy na fakt, że klasyfikacja wód jest określana według najgorszej wartości stosowanych parametrów, wyraźne pogorszenie pozostałych elementów nie zmieniałoby niczego w zakresie zaklasyfikowania danej części wód, dopóki nie wynikałoby z tego zaklasyfikowanie do niższej klasy.

66      Natomiast, jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 105 swojej opinii, gdy pojęcie „pogorszenia” jest interpretowane poprzez odniesienie do elementu jakości lub substancji, obowiązek zapobiegania pogorszeniu zachowuje swoją pełną skuteczność, ponieważ obejmuje on wszelkie zmiany mogące stanowić zagrożenie dla realizacji podstawowego celu dyrektywy 2000/60.

67      Jeśli chodzi o kryteria pozwalające na stwierdzenie pogorszenia części wód, to należy przypomnieć, że z systematyki art. 4 dyrektywy 2000/60, a zwłaszcza z ust. 6 i 7 tego artykułu wynika, iż pogorszenie stanu części wód, nawet o charakterze przejściowym, są dozwolone wyłącznie przy spełnieniu surowych warunków. Wynika stąd, że próg, powyżej którego stwierdza się naruszenie obowiązku zapobiegania pogarszaniu się stanu części wód, musi być nisko określony.

68      Wbrew twierdzeniom Bundesrepublik Deutschland wykładni, zgodnie z którą jedynie „poważne szkodyˮ stanowią pogorszenie stanu części wody – interpretacja zasadniczo oparta na wyważeniu negatywnych wpływów na wody, z jednej strony, oraz interesów gospodarczych związanych z wodami, z drugiej strony – nie można wyprowadzić z brzmienia art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60. Ponadto należy stwierdzić, że – jak to podnosi skarżąca w postępowaniu głównym – taka wykładnia nie uwzględnia różnicy ustanowionej w tej dyrektywie między obowiązkiem zapobiegania pogorszeniu stanu części wód i podstawami odstępstwa przewidzianymi w art. 4 ust. 7 rzeczonej dyrektywy, ponieważ jedynie te ostatnie zawierają elementy wyważenia interesów.

69      Tymczasem, tak jak Komisja należy uznać, że „pogorszenie stanuˮ części wód powierzchniowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 występuje, w przypadku gdy stan przynajmniej jednego z elementów jakości w rozumieniu załącznika V do tej dyrektywy ulega pogorszeniu o jedną klasę, nawet jeżeli to pogorszenie nie wyraża się w ogólnej zmianie zaklasyfikowania części wód powierzchniowych. Tymczasem, jeśli dany element jakości w rozumieniu tego załącznika V znajduje się już w najniższej klasie, każde pogorszenie tego elementu stanowi „pogorszenie stanuˮ części wód w rozumieniu tego art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i).

70      W świetle powyższych rozważań na pytania drugie i trzecie należy udzielić odpowiedzi, że pojęcie „pogorszenia stanuˮ części wód powierzchniowych, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że pogorszenie zachodzi od momentu, gdy przynajmniej jeden z elementów jakości w rozumieniu załącznika V do dyrektywy ulega obniżeniu o jedną klasę, nawet jeżeli to pogorszenie nie wyraża się w ogólnej zmianie zaklasyfikowania części wód powierzchniowych. Niemniej jednak, jeśli dany element jakości w rozumieniu tego załącznika znajduje się już w najniższej klasie, każde pogorszenie tego elementu stanowi „pogorszenie stanuˮ części wód powierzchniowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i).

 W przedmiocie kosztów

71      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

1)      Artykuł 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i)–(iii) dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie są zobowiązane – z zastrzeżeniem przyznania odstępstwa – do odmowy zgody na konkretne przedsięwzięcie, w przypadku gdy może ono spowodować pogorszenie się stanu części wód powierzchniowych lub gdy zagraża uzyskaniu dobrego stanu wód powierzchniowych lub dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego takich wód w dacie przewidzianej w tej dyrektywie.

2)      Pojęcie „pogorszenia stanuˮ części wód powierzchniowych, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że pogorszenie zachodzi od momentu, gdy przynajmniej jeden z elementów jakości w rozumieniu załącznika V do dyrektywy ulega obniżeniu o jedną klasę, nawet jeżeli to pogorszenie nie wyraża się w ogólnej zmianie zaklasyfikowania części wód powierzchniowych. Niemniej jednak, jeśli dany element jakości w rozumieniu tego załącznika znajduje się już w najniższej klasie, każde pogorszenie tego elementu stanowi „pogorszenie stanuˮ części wód powierzchniowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (i).

Podpisy


* Język postępowania: niemiecki.