Sprawa T‑86/11
Nadiany Bamba
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające w związku z sytuacją w Wybrzeżu Kości Słoniowej – Zamrożenie funduszy – Obowiązek uzasadnienia
Streszczenie wyroku
1. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres
(art. 296 TFUE; rozporządzenie Rady nr 560/2005, zmienione rozporządzeniem nr 25/2011, załącznik IA; decyzja Rady 2010/656, zmieniona decyzją 2011/18, załącznik II)
2. Prawa podstawowe – Prawo do obrony – Prawo do skutecznego środka zaskarżenia – Zakres
(rozporządzenie Rady nr 560/2005, zmienione rozporządzeniem nr 25/2011, załącznik IA; decyzja Rady 2010/656, zmieniona decyzją 2011/18, załącznik II)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki
(art. 264 akapit drugi TFUE, art. 280 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 56 akapit pierwszy, art. 60 akapit drugi; rozporządzenie Rady nr 560/2005, zmienione rozporządzeniem nr 25/2011; decyzja Rady 2010/656, zmieniona decyzją 2011/18)
1. Obowiązek uzasadnienia związany jest ściśle z zasadą poszanowania prawa do obrony. W związku z tym obowiązek uzasadnienia niekorzystnego aktu ma za zadanie, po pierwsze, zapewnić zainteresowanemu wskazówki wystarczające do oceny zasadności decyzji lub ewentualnie istnienia błędu powodującego możliwość zakwestionowania jej ważności przed sądem Unii, a po drugie, zapewnić temu sądowi możliwość kontroli zgodności z prawem tego aktu.
Skuteczność kontroli sądowej, która powinna się opierać w szczególności na zgodności z prawem motywów uzasadniających umieszczenie nazwiska danej osoby lub nazwy podmiotu w wykazie stanowiącym załącznik II do decyzji 2010/656 przedłużającej obowiązywanie środków ograniczających wobec Republiki Wybrzeża Kości Słoniowej oraz załącznik I A do rozporządzenia nr 560/2005 nakładającego określone szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom w związku z sytuacją w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej, co pociąga za sobą nałożenie na tych adresatów zespołu środków ograniczających, oznacza, że dany organ Unii jest zobowiązany do poinformowania o tych motywach zainteresowanej osoby lub zainteresowanego podmiotu w miarę możliwości bądź w chwili podejmowania decyzji o tym umieszczeniu, bądź przynajmniej najszybciej, jak to jest możliwe, po podjęciu tej decyzji, w celu umożliwienia tym adresatom skorzystania w terminie z prawa do wniesienia skargi. W sytuacji, gdy zainteresowanemu nie przysługuje prawo do przesłuchania przed wydaniem początkowej decyzji o zastosowaniu takich środków, przestrzeganie obowiązku uzasadnienia ma tym większe znaczenie, że stanowi ono jedyną gwarancję umożliwiającą zainteresowanemu skuteczne skorzystanie z będących w jego dyspozycji środków zaskarżenia w celu zakwestionowania legalności wspomnianej decyzji, chociażby po jej wydaniu.
Decyzja 2010/656 i rozporządzenie nr 560/2005 stanowią, że osoby i podmioty, wobec których znajdują zastosowanie środki ograniczające powinny zostać poinformowane o motywach uzasadniających umieszczenie ich nazwisk lub nazw w wykazach stanowiących załącznik II do wspomnianej decyzji oraz załącznik I A do wspomnianego rozporządzenia.
Co do zasady uzasadnienie aktu Rady o zastosowaniu tego rodzaju środków powinno dotyczyć nie tylko przesłanek prawnych stosowania tego aktu ale również powodów szczególnych i konkretnych, na podstawie których Rada uznała w ramach swoich uprawnień dyskrecjonalnych w zakresie oceny, że osoba zainteresowana powinna być objęta takimi środkami. Z uwagi na szeroki zakres uznania przysługujący Radzie w odniesieniu do dowodów, które należy uwzględnić w celu wydania lub utrzymania środków zamrożenia funduszy nie można od niej wymagać, by wskazała bardziej szczegółowo, w jaki sposób zamrożenie funduszy danej osoby przyczynia się konkretnie do walki z utrudnianiem procesu pokoju i pojednania narodowego lub przedstawiła dowody na potwierdzenie, że skarżąca mogłaby wykorzystać swoje fundusze w celu utrudniania tychże procesów w przyszłości.
Niemniej jednak nieprecyzyjne i ogólnikowe argumenty, takie jak wskazanie, że osoba, o której mowa jest dyrektorką grupy Cyclone wydającej dziennik „Le Temps” nie mogą w sposób wystarczający i specyficzny uzasadnić przyjętych wobec niej aktów. Wskazanie to nie pozwala bowiem pojąć, w jaki sposób skarżąca utrudniała proces pokojowy i pojednania poprzez publiczne podżeganie do nienawiści i przemocy oraz poprzez udział w kampaniach dezinformacyjnych dotyczących wyborów prezydenckich z 2010 r.
(por. pkt 38–40, 42, 47, 48, 51, 52)
Przyjęte wobec danej osoby środki ograniczające, skutkujące jej umieszczeniem w wykazie zawartym w załączniku II do decyzji 2010/656 przedłużającej obowiązywanie środków ograniczających wobec Republiki Wybrzeża Kości Słoniowej oraz załączniku I A do rozporządzenia nr 560/2005 nakładającego określone szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom w związku z sytuacją w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej nie stanowią sankcji karnych i nie wiążą się ponadto z żadnym zarzutem o takim charakterze.
Zatem zarzut, że taka decyzja i takie rozporządzenie nie przewidują informowania w sposób precyzyjny i szczegółowy o przyczynach oskarżenia i o jego charakterze powinien zostać oddalony, ze względu na to, że opiera się on na założeniu, iż rozpatrywane środki ograniczające mają charakter karny i że art. 6 ust. 3 lit. a) europejskiej konwencji praw człowieka znajduje zastosowanie. Ten przepis, zgodnie z którym każdy oskarżony ma w szczególności prawo do niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia, znajduje zastosowanie tylko w sprawach karnych.
(por. pkt 43)
2. Zgodnie z art. 60 akapit drugi Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, na zasadzie odstępstwa od art. 280 TFUE, orzeczenia Sądu, w których zostaje stwierdzona nieważność rozporządzenia stają się skuteczne z dniem upływu terminu na wniesienie odwołania, o którym mowa w art. 56 akapit pierwszy tego statutu lub, jeżeli odwołanie zostało wniesione w tym terminie, z dniem jego oddalenia. Rada dysponuje więc terminem dwóch miesięcy przedłużonym o termin dziesięciu dni uwzględniający odległość, licząc od dnia doręczenia wyroku Sądu, stwierdzającego, w zakresie w jakim dotyczy on skarżącego, nieważność rozporządzenia nakładającego określone szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom w związku z sytuacją w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej, w celu naprawienia stwierdzonego naruszenia poprzez przyjęcie, w razie potrzeby, nowego środka ograniczającego wobec tego skarżącego.
Ponadto art. 264 akapit drugi TFUE, zgodnie z którym Sąd wskazuje, jeśli uzna to za niezbędne, które skutki rozporządzenia, o którego nieważności orzekł, powinny być uważane za ostateczne może w drodze analogii znajdować również zastosowanie do decyzji, jeżeli występują poważne względy związane z pewnością prawa, porównywalne do względów występujących w przypadku stwierdzenia nieważności niektórych rozporządzeń i uzasadniające skorzystanie przez sąd Unii z kompetencji przyznanych mu w tym kontekście w art. 264 akapit drugi TFUE.
Określenie różnych dat obowiązywania w przypadku stwierdzenia nieważności rozporządzenia nr 25/2011 w sprawie zmiany rozporządzenia nr 560/2005 nakładającego określone szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom w związku z sytuacją w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej i decyzji 2011/18 w sprawie zmiany decyzji 2010/656 przedłużającej obowiązywanie środków ograniczających wobec Republiki Wybrzeża Kości Słoniowej, której nieważność stwierdzono, w zakresie w jakim dotyczy ona tego skarżącego, mogłoby doprowadzić do poważnego naruszenia pewności prawa, gdyż w drodze tych dwóch aktów zastosowano wobec tego skarżącego takie same środki. Skutki decyzji 2011/18 muszą więc zostać utrzymane w mocy wobec tego skarżącego do czasu gdy skuteczne stanie się stwierdzenie nieważności rozporządzenia nr 25/2011.
(por. pkt 58, 59)