OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO
ELEANOR SHARPSTON
przedstawiona w dniu 7 grudnia 2017 r.(1)
Sprawy połączone C‑85/16 P i C‑86/16 P
Kenzo Tsujimoto
przeciwko
Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO)
Odwołania – Zgłoszenie znaku towarowego Unii Europejskiej – „KENZO ESTATE” – Wcześniejszy unijny znak towarowy „KENZO” – Względne podstawy odmowy rejestracji – Artykuł 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 – Interpretacja wyrażenia „jeżeli używanie bez uzasadnionego powodu tego znaku towarowego przynosiłoby nienależyte korzyści z tego powodu lub byłoby szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy takiego wcześniejszego znaku towarowego” – Kwestia, czy używanie imienia osoby stanowi używanie z uzasadnionego powodu
1. W odwołaniach Kenzo Tsujimoto zwraca się do Trybunału o uchylenie dwóch wyroków Sądu z dnia 2 grudnia 2015 r., Tsujimoto/OHIM(2) i Tsujimoto/OHIM(3). Trybunał zwrócił się do mnie, abym w treści niniejszej opinii skupiła się na jednej części odwołania K. Tsujimoto, mianowicie tej dotyczącej interpretacji względnych podstaw odmowy rejestracji znaku towarowego wskazanych w art. 8 ust. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego(4). Należy rozważyć, czy znak słowny „KENZO ESTATE”, który K. Tsujimoto zgłosił do rejestracji w charakterze wspólnotowego znaku towarowego, jest objęty zakresem znaczeniowym wyrażenia „używanie bez uzasadnionego powodu tego [zgłoszonego] znaku towarowego”, zawartego w przywołanym przepisie. Kenzo Tsujimoto argumentuje, że ponieważ część tego znaku stanowi jego imię – Kenzo, rejestracja owego znaku stanowiłaby użycie z uzasadnionego powodu, a zatem art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 nie znajduje zastosowania.
Rozporządzenie nr 207/2009
2. Motyw 7 stanowi, że „[p]rawo do [unijnego] znaku towarowego można uzyskać wyłącznie w drodze rejestracji, a rejestracji tej odmawia się w szczególności w sytuacji, gdy znak nie posiada jakichkolwiek znamion odróżniających, gdy jest niezgodny z prawem lub jeśli narusza wcześniejsze prawa”.
3. W art. 8 określono, kiedy następuje odmowa rejestracji w wyniku sprzeciwu wniesionego przez właściciela wcześniejszego znaku towarowego. Rodzaje podstaw odmowy są dwa. Zgłoszonego znaku towarowego nie rejestruje się, jeżeli „jest on identyczny z wcześniejszym znakiem towarowym, a towary lub usługi, dla których wnioskuje się o rejestrację, są identyczne z towarami lub usługami, dla których wcześniejszy znak towarowy jest chroniony” [art. 8 ust. 1 lit. a)]. Ponadto znaku nie rejestruje się, jeżeli „z powodu identyczności lub podobieństwa do wcześniejszego znaku towarowego, identyczności lub podobieństwa towarów lub usług istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej [odbiorców] na terytorium, na którym wcześniejszy znak towarowy jest chroniony; prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd obejmuje również prawdopodobieństwo skojarzenia z wcześniejszym znakiem towarowym” [art. 8 ust. 1 lit. b)]. Do celów art. 8 ust. 2 wcześniejszy znak towarowy oznacza między innymi unijne znaki towarowe [art. 8 ust. 2 lit. a) ppkt (i)].
4. Artykuł 8 ust. 5 stanowi „w wyniku sprzeciwu właściciela wcześniejszego znaku towarowego w rozumieniu ust. 2 zgłoszonego znaku towarowego nie rejestruje się, jeżeli jest on identyczny [z wcześniejszym znakiem lub podobny do niego] i jest zarejestrowany dla towarów lub usług, które nie są podobne do tych, dla których wcześniejszy znak jest zarejestrowany, jeżeli, w przypadku wcześniejszego [unijnego] znaku towarowego, cieszy się on renomą w [Unii Europejskiej] i, w przypadku wcześniejszego krajowego znaku towarowego, cieszy się on renomą w danym państwie członkowskim i jeżeli używanie bez uzasadnionego powodu tego znaku towarowego przynosiłoby nienależyte korzyści [powodowałoby czerpanie nienależnej korzyści] z tego powodu lub byłoby szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy takiego wcześniejszego znaku towarowego”(5).
5. Artykuł 9 („Prawa przyznane przez [unijny] znak towarowy”), zawarty w sekcji 2 („Skutki [unijnego] znaku towarowego”), ma brzmienie podobne do brzmienia art. 8 ust. 5. rozporządzenia nr 207/2009. W art. 9 ust. 1 wskazano, kiedy właściciel unijnego znaku towarowego jest uprawniony do zakazania wszelkim stronom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania oznaczenia w obrocie handlowym. I tak zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. c) może on zakazać używania „oznaczenia identycznego lub podobnego do [unijnego] znaku towarowego w odniesieniu do towarów lub usług, które nie są podobne do tych, dla których zarejestrowano [unijny] znak towarowy, w przypadku gdy cieszy się on renomą w [Unii Europejskiej] i w przypadku gdy używanie tego oznaczenia bez uzasadnionej przyczyny powoduje nienależną korzyść z powodu [skutkuje czerpaniem nienależnej korzyści] lub jest szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy wspólnotowego znaku towarowego”(6).
6. W sekcji 2 zawarto także art. 12 („Ograniczenie skutków [unijnego] znaku towarowego”.) Stanowi on, że:
„[Unijny] znak towarowy nie uprawnia właściciela do zakazania stronie trzeciej używania w obrocie:
a) jej nazwiska (nazwy) lub adresu;
b) oznaczeń dotyczących rodzaju, jakości, ilości, przeznaczenia, wartości, pochodzenia geograficznego, czasu produkcji towaru lub świadczenia usługi lub też innych właściwości towarów lub usług;
c) znaku towarowego, jeżeli jest to niezbędne dla wskazania przeznaczenia towarów lub usług, w szczególności będących akcesoriami lub częściami zapasowymi,
pod warunkiem że używanie jest zgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle i handlu”.
7. Zgodnie z art. 15 rozporządzenia nr 207/2009 jeżeli w okresie 5 lat od rejestracji unijny znak towarowy nie był rzeczywiście używany przez właściciela w stosunku do towarów lub usług, dla których został zarejestrowany, mogą zostać zasotosowane pewne sankcje. Podobnie (zgodnie z art. 51) można stwierdzić wygaśnięcie praw właściciela znaku towarowego, w przypadku gdy w okresie 5 lat znak towarowy nie był rzeczywiście używany. Ponadto art. 54 stanowi, że właściciel znaku towarowego, który przyzwalał przez pięć następujących po sobie lat na używanie późniejszego unijnego znaku towarowego w Unii Europejskiej i był świadomy tego używania, nie może wnosić ani o stwierdzenie nieważności późniejszego znaku, ani sprzeciwiać się używaniu późniejszego znaku.
Okoliczności analizowanego postępowania
Sprawa C‑85/16 P
8. W dniu 21 stycznia 2008 r. K. Tsujimoto złożył wniosek o międzynarodową rejestrację znaku słownego „KENZO ESTATE” (zwanego dalej „zgłoszonym znakiem towarowym”) jako wspólnotowego znaku towarowego. Towary, których dotyczy rejestracja, należą do klasy 33 w rozumieniu porozumienia nicejskiego(7); odpowiadają one następującemu opisowi: „wino; napoje alkoholowe z owoców; zachodnie napoje alkoholowe (ogólnie)”. W dniu 17 marca 2008 r. zgłoszenie to opublikowano w Biuletynie Wspólnotowych Znaków Towarowych nr 12/2008. W dniu 16 grudnia 2008 r. spółka Kenzo SA (interwenient w postępowaniu przed Sądem, zwana dalej „Kenzo”) wniosła sprzeciw na podstawie art. 41 rozporządzenia nr 207/2009, powołując się na art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia. Podstawą sprzeciwu było istnienie wcześniejszego unijnego znaku towarowego „KENZO”, zarejestrowanego w dniu 20 lutego 2001 r. dla towarów należących między innymi do klas 3, 18 i 25 klasyfikacji nicejskiej(8). W dniu 20 grudnia 2011 r. Wydział Sprzeciwów oddalił sprzeciw. Kenzo wniosła odwołanie od tej decyzji do Izby Odwoławczej.
9. W dniu 22 maja 2013 r. Izba Odwoławcza uznała odwołanie Kenzo w całości. Stwierdziła, że zostały spełnione trzy kumulatywne przesłanki przewidziane w art. 8 ust. 5: (i) analizowane znaki towarowe były bardzo podobne w odczuciu istotnej części właściwego kręgu odbiorców; (ii) wbrew zapatrywaniom Wydziału Sprzeciwów wcześniejszy znak towarowy cieszy się renomą; (iii) zgłoszony znak towarowy korzystałby z ugruntowanej pozycji rynkowej wcześniejszego znaku. Izba Odwoławcza stwierdziła zatem, że zachodzi ryzyko, iż zgłoszony przez K. Tsujimoto znak towarowy czerpałby nienależne korzyści z renomy wcześniejszego znaku „KENZO” w rozumieniu art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.
10. W dniu 8 sierpnia 2013 r. K. Tsujimoto zaskarżył decyzję Izby Odwoławczej przed Sądem. Podniósł dwa zarzuty. Jego zdaniem Izba Odwoławcza naruszyła art. 76 ust. 2(9) i art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Sąd oddalił tę skargę w całości i obciążył K. Tsujimoto kosztami postępowania.
Sprawa C‑86/16 P
11. W dniu 18 sierpnia 2009 r. K. Tsujimoto złożył wniosek o międzynarodową rejestrację znaku słownego „KENZO ESTATE” (zwanego dalej „zgłoszonym znakiem towarowym”) w charakterze ówczesnego wspólnotowego znaku towarowego. Towary i usługi, których dotyczy zgłoszenie, należą do klas 29, 30, 31, 35, 41 i 43 klasyfikacji nicejskiej(10). Zgłoszenie zostało opublikowane w Biuletynie Wspólnotowych Znaków Towarowych nr 44/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. W dniu 12 sierpnia 2010 r. spółka Kenzo wniosła sprzeciw na podstawie art. 41 rozporządzenia nr 207/2009, powołując się na art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia. Podstawą sprzeciwu ponownie było istnienie wcześniejszego słownego znaku towarowego „KENZO”, zarejestrowanego w dniu 20 lutego 2001 r. dla towarów należących między innymi do klas 3, 18 i 25 klasyfikacji nicejskiej.
12. Decyzją z dnia 24 maja 2012 r. Wydział Sprzeciwów oddalił sprzeciw Kenzo. W dniu 23 lipca 2012 r. Kenzo wniosła odwołanie od tej decyzji do Izby Odwoławczej, która w dniu 3 lipca 2013 r. wydała decyzję częściowo uwzględniającą odwołanie Kenzo. W odniesieniu do towarów należących do klas 29–31 (objętych zgłoszeniem dokonanym przez K. Tsujimoto) Izba Odwoławcza stwierdziła, że nie są one uważane za towary luksusowe i nie są one niezmiennie kojarzone ze światem mody lub splendoru. Izba Odwoławcza wyraziła pogląd, że są to środki spożywcze masowej konsumpcji, które można nabyć w każdym sklepie spożywczym, i że mają one jedynie poboczny związek z towarami Kenzo. Izba Odwoławcza oddaliła zatem sprzeciw w odniesieniu do tych towarów. Podtrzymała jednak sprzeciw w odniesieniu do usług i towarów należących do klas 35, 41 i 43 klasyfikacji nicejskiej.
13. W dniu 26 września 2013 r. K. Tsujimoto zaskarżył decyzję Izby Odwoławczej przed Sądem. Jego zdaniem Izba Odwoławcza naruszyła art. 76 ust. 2 i art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Sąd oddalił tę skargę w całości i obciążył K. Tsujimoto kosztami postępowania.
Odwołania i postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości
14. W obydwu analizowanych sprawach K. Tsujimoto zwraca się do Trybunału o:
– uchylenie wyroku Sądu;
– wydania ostatecznego orzeczenia w przedmiocie sporu;
– obciążenie EUIPO i Kenzo kosztami postępowania, w tym kosztami postępowania przed Izbą Odwoławczą.
15. EUIPO i Kenzo wnoszą do Trybunału o oddalenie obu odwołań i obciążenie K. Tsujimoto kosztami postępowania.
16. W obu sprawach K. Tsujimoto podnosi na poparcie odwołania dwa zarzuty. W ramach zarzutu pierwszego twierdzi on, że Sąd naruszył prawo przy wykładni art. 76 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009. W ramach zarzutu drugiego, podzielonego na cztery części, K. Tsujimoto podnosi, że Sąd naruszył art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia. Czwartą część tego zarzutu sformułowano w ten sam sposób w obu sprawach, C‑85/16 P i C‑86/16 P. Dotyczy ona nowej kwestii prawnej i w treści niniejszej opinii skupię się wyłącznie na tej kwestii.
Czwarta część drugiego zarzutu odwołania – błędna wykładnia art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 – używanie „bez uzasadnionego powodu” zgłoszonego znaku towarowego
17. Kenzo Tsujimoto utrzymuje, że Sąd naruszył prawo. Oznaczenie, które K. Tsujimoto zgłosił do rejestracji (KENZO ESTATE), zawiera jego imię: użycie takiego oznaczenia nastąpiło zatem z uzasadnionego powodu. Ponadto K. Tsujimoto podnosi, że rozumowanie Sądu jest nieodpowiednie, ponieważ Sąd wskazał jedynie, iż „nie wykazano istnienia uzasadnionego powodu”. Utrzymuje on, że Sąd popełnił błąd, nie orzekając, iż Izba Odwoławcza powinna była uzasadnić swój wniosek, zgodnie z którym używanie imienia K. Tsujimoto w oznaczeniu KENZO ESTATE stanowi używanie bez uzasadnionego powodu.
Zaskarżone wyroki
18. Sąd orzekł, że Izba Odwoławcza prawidłowo uznała, iż rejestracja znaku towarowego zgłoszonego przez K. Tsujimoto obarczona była ryzykiem czerpania nienależnej korzyści z renomy wcześniejszego znaku towarowego. Potwierdził ustalenie Izby Odwoławczej, zgodnie z którym znak towarowy K. Tsujimoto „[…] korzystałby z ugruntowanej pozycji rynkowej wcześniejszego znaku towarowego w celu czerpania korzyści z jego siły przyciągania, renomy i prestiżu oraz w celu odniesienia pożytku, bez żadnej rekompensaty finansowej wysiłków marketingowych włożonych przez [Kenzo] w wykreowanie i podtrzymywanie wizerunku znaku”(11).
19. W wyroku Sąd przypomniał, że K. Tsujimoto utrzymywał, iż Izba Odwoławcza naruszyła art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, gdyż nie uwzględniła ona argumentu, że zwyczajnie zgłosił on swoje imię do rejestracji w charakterze znaku towarowego(12). Sąd orzekł, co następuje:
„Należy zauważyć, że Izba Odwoławcza odpowiedziała na argument wnoszącego odwołanie, stwierdzając, że »nie wykazano istnienia uzasadnionej przyczyny« (pkt 50 zaskarżonej decyzji). Odpowiedź ta, jakkolwiek lakoniczna, wydaje się być słuszna. W rozporządzeniu nr 207/2009 nie przewidziano bezwarunkowego prawa do rejestracji nazwiska jako wspólnotowego znaku towarowego [zob. podobnie wyrok z dnia 25 maja 2011 r., Prinz von Hannover/OHIM (Przedstawienie godła państwa), T‑397/09, EU:T:2011:246, pkt 29] ani prawa do rejestracji imienia jako znaku towarowego. W konsekwencji okoliczność, że imię zgłaszającego brzmi Kenzo, nie jest wystarczająca, aby stanowić uzasadniony powód używania zgłoszonego znaku towarowego, dla celów stosowania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 […].
W związku z powyższym należy oddalić czwartą część zarzutu drugiego”(13).
Ocena
W przedmiocie obowiązku uzasadnienia
20. Argument K. Tsujimoto, zgodnie z którym rozumowanie przyjęte przez Sąd w wyrokach jest nieprawidłowe, stanowi w istocie zarzut, że Sąd nie uzasadnił utrzymania w mocy decyzji Izby Odwoławczej, w której stwierdzono, iż używanie jego imienia w zgłoszonym znaku towarowym stanowi używanie bez uzasadnionego powodu dla celów stosowania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.
21. Obowiązek przedstawienia uzasadnienia wynika z art. 36 statutu Trybunału Sprawiedliwości, który ma zastosowanie do Sądu na podstawie art. 53 akapit pierwszy tego statutu, i z art. 117 regulaminu postępowania przed Sądem(14). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunał nie nakłada na Sąd obowiązku ustosunkowania się w sposób wyczerpujący do każdego punktu rozumowania przedstawionego przez strony sporu, a przedstawione przez Sąd uzasadnienie może w konsekwencji być dorozumiane, pod warunkiem że pozwala zainteresowanym na poznanie powodów, dla których Sąd nie przychylił się do ich argumentów, a Trybunał dysponuje wystarczającymi elementami dla sprawowania kontroli(15).
22. Z zaskarżonych wyroków wynika jasno, że Sąd zbadał argument K. Tsujimoto dotyczący używania jego imienia. Sąd stwierdził, że odpowiedź Izby Odwoławczej na ten argument, choć jest „lakoniczna”, wydaje się słuszna(16). Jest prawdą, że Sąd nie przedstawił szczegółowo swojego puntu widzenia w kwestii wykładni art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Sąd jednak stwierdził wyraźnie, że stwierdzenie, iż używanie własnego imienia samo w sobie stanowiło uzasadniony powód dla celów stosowania tego przepisu, nie było wystarczające. Uważam zatem, że z treści orzeczenia Sądu można wywieść, dlaczego Sąd oddalił zarzut K. Tsujimoto w tym względzie.
Artykuł 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009
23. Kenzo Tsujimoto argumentuje w istocie, że powinien mieć prawo do zarejestrowania znaku towarowego KENZO ESTATE, ponieważ używa wyrazu „Kenzo” w dobrej wierze – jest to bowiem jego imię.
24. Nie zgadzam się z K. Tsujimoto. W moim odczuciu z okoliczności, że imię wnioskodawcy brzmi Kenzo, nie wynika, że używanie znaku towarowego będącego przedmiotem zgłoszenia stanowi używanie „z uzasadnionego powodu” dla celów stosowania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Słowny znak towarowy Kenzo został zarejestrowany w 2001 r., czyli około 8 lat przed dokonaniem zgłoszenia przez K. Tsujimoto. Prawa związane z tym znakiem podlegają ochronie na podstawie rozporządzenia nr 207/2009 i nie mogą zostać jej pozbawione wyłącznie dlatego, że Kenzo to dość popularnie imię w Japonii.
25. Swoją analizę rozpocznę od kilku uwag wstępnych. W analizowanych sprawach nie ulega wątpliwości, że słowny znak towarowy Kenzo jest „wcześniejszym znakiem towarowym” dla celów stosowania art. 8 ust. 2 lit. a) ppkt (i) rozporządzenia nr 207/2009. W pkt 54 wyroków Sąd potwierdził ustalenie Izby Odwoławczej, zgodnie z którym zgłoszony przez K. Tsujimoto znak towarowy „korzystałby z ugruntowanej pozycji rynkowej wcześniejszego znaku towarowego”, wyrządzając w ten sposób szkodę właścicielowi, Kenzo.
26. Co się tyczy wykładni art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, należy przede wszystkim mieć na uwadze, że wyrażenie „używanie bez uzasadnionego powodu [zgłoszonego] znaku towarowego” nie zostało w tym rozporządzeniu zdefiniowane. Stąd pojęcie to należy interpretować przy uwzględnieniu nie tylko treści owego przepisu, lecz także ogólnej systematyki i celów uregulowań, w które ono się wpisuje, a także w szczególności biorąc pod uwagę kontekst przepisu, który je zawiera(17).
27. Po drugie, w ramach systematyki przewidzianej w rozporządzeniu nr 207/2009 art. 8 jest zatytułowany „Względne podstawy odmowy rejestracji”. Określono w nim zasady rozwiązywania sporów, w przypadku gdy wcześniejszy znak towarowy przyznaje właścicielowi prawa w chwili pojawienia się kolejnego zgłoszenia. W art. 9 określono prawa, jakie unijny znak towarowy przyznaje jego właścicielowi. Na podstawie tego przepisu właściciel znaku towarowego jest uprawniony do zakazania wszelkim stronom trzecim (które nie posiadają jego zgody) używania w obrocie handlowym oznaczenia identycznego lub podobnego w odniesieniu do towarów lub usług, dla których unijny znak towarowy jest zarejestrowany [art. 9 ust. 1 lit. a)]. Właściciel może również zakazać używania oznaczenia, w przypadku którego z powodu jego identyczności z unijnym znakiem towarowym lub podobieństwa do niego oraz identyczności lub podobieństwa towarów lub usług, których dotyczy znak towarowy i to oznaczenie, istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia odbiorców w błąd [art. 9 ust. 1 lit. b)]. Brzmienie art. 9 ust. 1 lit. c) (który dotyczy „używania […] bez uzasadnionej przyczyny”) jest podobne do ostatniego warunku przewidzianego w art. 8 ust. 5. Uważam, że w trosce o spójność wykładni rozporządzenia nr 207/2009 przepisy te należy interpretować tak samo(18).
28. Po trzecie, rozporządzenie nr 207/2009 oraz dyrektywa o znakach towarowych mają wspólny kontekst historyczny, a ich wspólnym celem jest ustanowienie europejskiego systemu znaków towarowych(19). Przepisami równoległymi z art. 8 ust. 5 i art. 9 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 są, odpowiednio, art. 4 ust. 4 lit. a) i art. 5 ust. 2 dyrektywy. Uważam zatem, że badając art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, należy odnieść się do orzecznictwa dotyczącego wykładni równoległych przepisów dyrektywy o znakach towarowych. Trybunał orzekł już, że wykładnia art. 5 ust. 2 dyrektywy o znakach towarowych dotyczy w równym stopniu art. 4 ust. 4 lit. a) tej dyrektywy(20). Uważam, że takie samo podejście jest uprawnione względem art. 8 ust. 5 i art. 9 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009.
29. Jeżeli chodzi o systematykę unormowań rozporządzenia nr 207/2009, w wyroku Levi Strauss(21) zawarte są pewne użyteczne wskazówki, które moim zdaniem można zastosować poprzez analogię. System norm nakazuje wyciągać konsekwencje z zachowania właściciela w celu określenia zakresu ochrony tych praw(22).
30. I tak art. 15 stanowi, że jeżeli po zakończeniu procedury rejestracji znak towarowy nie był rzeczywiście używany przez właściciela w danym państwie członkowskim w stosunku do towarów lub usług, dla których jest zarejestrowany, lub jeżeli takie używanie było zawieszone przez nieprzerwany okres 5 lat, stosowane są sankcje przewidziane w rozporządzeniu nr 207/2009, chyba że istnieją usprawiedliwione powody jego nieużywania. Zgodnie z art. 51 rozporządzenia nr 207/2009 wygaśnięcie prawa właściciela unijnego znaku towarowego stwierdza się, w przypadku gdy w okresie 5 lat znak towarowy nie był w rzeczywiście używany lub gdy w wyniku postępowania właściciela znak towarowy stał się nazwą zwykle używaną w obrocie dla towaru lub usługi. Wreszcie zgodnie z art. 54 właściciel wcześniejszego znaku towarowego, który przyzwalał przez pięć następujących po sobie lat na używanie późniejszego znaku towarowego zarejestrowanego w Unii i był świadomy tego używania, co do zasady nie może ani wnosić na podstawie wcześniejszego znaku towarowego o unieważnienie prawa do późniejszego znaku, ani sprzeciwić się używaniu późniejszego znaku w odniesieniu do towarów lub usług, dla których późniejszy znak jest używany(23).
31. Przepisy te wskazują, że ogólnym celem rozporządzenia nr 207/2009 jest zaprowadzenie odpowiedniej równowagi. W interesie właściciela znaku towarowego leży zabezpieczenie jego podstawowej funkcji w Unii Europejskiej. Owa funkcja polega na zagwarantowaniu konsumentowi lub końcowemu użytkownikowi wskazania pochodzenia produktu lub usługi oznaczonych znakiem towarowym, co ma mu umożliwić – bez prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd – odróżnienie takiego produktu lub usługi od tych, które mają inne pochodzenie. Właściciel znaku towarowego musi być chroniony przed konkurentami, którzy chcieliby czerpać nienależna korzyść z pozycji rynkowej i renomy jego znaku towarowego, sprzedając towary bezpodstawnie oznaczone tym znakiem. Na drugiej szali znajdują się interesy innych uczestników obrotu gospodarczego związane z możliwością dysponowania znakami towarowymi mogącymi określać ich towary i usługi(24).
32. Z powyższego wynika, że przyznana na mocy rozporządzenia nr 207/2009 ochrona praw właściciela znaku towarowego nie jest bezwarunkowa, ponieważ w celu wyważenia wspomnianych dwóch grup interesów ochrona ta jest w szczególności ograniczona do przypadków, w których właściciel okazuje się być wystarczająco uważny, sprzeciwiając się używaniu przez innych przedsiębiorców oznaczeń mogących naruszać jego prawa do znaku towarowego(25). Tak dokładnie przedstawia się stanowisko w sprawach, w których Kenzo wniosła sprzeciw wobec rejestracji zgłoszonego znaku towarowego. Kenzo dąży w ten sposób do zabezpieczenia podstawowej funkcji wcześniejszego znaku towarowego.
33. Czy w systemie przyjętym w rozporządzeniu nr 207/2009 dokonane przez K. Tsujimoto zgłoszenie znaku towarowego, który zawiera jego imię, stanowi używanie z uzasadnionego powodu dla celów stosowania art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia(26)?
34. W wyroku Leidseplein Beheer i de Vries, dotyczącym art. 5 ust. 2 dyrektywy o znakach towarowych, Trybunał określił zasady, które mogą być użyteczne w ramach rozpatrywania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Trybunał stwierdził, że ochrona znaków towarowych cieszących się renomą ma szeroki zakres. W analizowanej sprawie Kenzo wykazała szkodę wyrządzoną wcześniejszemu znakowi, gdyż znak K. Tsujimoto korzystałby z ugruntowanej pozycji rynkowej wcześniejszego znaku towarowego(27). W związku z tym to do K. Tsujimoto należy wykazanie, że ma on jednak uzasadniony powód do rejestracji znaku KENZO ESTATE(28). Pojęcie „uzasadnionego powodu” nie może obejmować wyłącznie obiektywnie nadrzędnych względów, lecz może też wiązać się z subiektywnymi interesami osób trzecich używających oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym cieszącym się renomą lub do niego podobnego. Pojęcie to nie może prowadzić do usankcjonowania korzystania przez K. Tsujimoto z praw związanych z zarejestrowanym znakiem. Istnienie uzasadnionego powodu zobowiązuje raczej właściciela cieszącego się renomą znaku towarowego (w tym wypadku Kenzo) do tolerowania używania podobnego znaku towarowego(29).
35. Zastosowawszy owe zasady w analizowanej sprawie, skłonna jestem stwierdzić, że punkt równowagi nie sprzyja stanowisku K. Tsujimoto.
36. W sprawie Leidseplein Beheer i de Vries nie ulegało wątpliwości, że osoba trzecia (H. de Vries, posiadacz analizowanego oznaczenia) zarejestrowała owo oznaczenie i używała go przed zarejestrowaniem znaku towarowego przez właściciela (spółkę Red Bull GmbH), który powoływał się na art. 5 ust. 2 dyrektywy o znakach towarowych(30). W niniejszej sprawie K. Tsujimoto zgłosił jednakże oznaczenie KENZO ESTATE 8 lat po zarejestrowaniu unijnego znaku towarowego Kenzo(31).
37. Nie powstaje zatem kwestia, czy oznaczenie K. Tsujimoto zostało zaakceptowane przez odbiorców i jaka jest w ich odczuciu jego renoma. Wobec powyższego sama okoliczność, że K. Tsujimoto chciałby używać własnego imienia jako znaku towarowego, nie przesądza o przesunięciu na jego korzyść punktu równowagi, którą należy rozważyć w kontekście tego, czy może on wykazać używanie tego znaku z uzasadnionego powodu.
38. Przyznanie większej wagi okoliczności, że imię K. Tsujimoto brzmi Kenzo, aniżeli szkodzie wyrządzonej właścicielowi zarejestrowanego unijnego znaku towarowego, znacząco osłabiłoby ochronę przewidzianą w rozporządzeniu nr 207/2009. Automatyczne klasyfikowanie takiego używania jako używania z uzasadnionego powodu oznaczałoby, że każdy wcześniejszy znak towarowy zawierający imię lub nazwisko zostałby pozbawiony swojej podstawowej funkcji.
39. Pomysł używania imion lub nazwisk jako znaków towarowych nie jest niczym niezwykłym(32). Trybunał orzekł zatem, że w przypadkach gdy zachodzi prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w rozumieniu art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009, należy wziąć pod uwagę czynniki specyficzne dla danej sprawy, na przykład popularność danej osoby(33). Wydaje się jasne, że jeżeli imię lub nazwisko jest rejestrowane jako znak towarowy na podstawie rozporządzenia nr 207/2009, podstawową funkcją takiego znaku towarowego jest ochrona interesów właściciela zgodnie z tym rozporządzeniem. I chybiony jest wniosek (jak utrzymuje K. Tsujimoto), że sam fakt, iż zgłoszony znak towarowy składa się częściowo z imienia zgłaszającego, stanowi uzasadniony powód używania takiego znaku.
40. Jeżeli chodzi o cele względnych podstaw odmowy rejestracji, motyw 7 rozporządzenia nr 207/2009 stanowi, że „rejestracji tej odmawia się w szczególności w sytuacji, gdy znak nie posiada jakichkolwiek znamion odróżniających, gdy jest niezgodny z prawem lub jeśli narusza wcześniejsze prawa”. Oznacza to, że należy odmówić rejestracji, jeżeli stwierdzono, iż zgłoszony znak towarowy koliduje z wcześniejszym znakiem towarowym w rozumieniu art. 8 ust. 5. Brzmienie tego przepisu odnosi się do sytuacji, w których używanie zgłoszonego znaku towarowego skutkowałoby czerpaniem nienależnej korzyści z tego powodu lub byłoby szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy takiego wcześniejszego znaku towarowego. Zawarte w pkt 54 zaskarżonego wyroku stwierdzenie Sądu podtrzymujące ustalenie Izby Odwoławczej, zgodnie z którym zgłoszony przez K. Tsujimoto znak towarowy „korzystałby z ugruntowanej pozycji rynkowej wcześniejszego znaku towarowego Kenzo”, niewątpliwie wskazuje na uznanie przez Sąd, iż znak towarowy K. Tsujimoto czerpałby nienależną korzyść z renomy wcześniejszego znaku towarowego.
41. Uważam więc, że używanie imienia K. Tsujimoto w zgłoszonym przez niego znaku towarowym nie stanowi używania z uzasadnionego powodu dla celów stosowania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.
42. Gwoli porządku dodam, że właściciel unijnego znaku towarowego nie jest uprawniony do zakazania osobie trzeciej używania w obrocie własnego imienia i nazwiska lub adresu, pod warunkiem że takie używanie jest zgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle i handlu(34). Rozporządzenie nr 207/2009 gwarantuje zatem, że wcześniejsza rejestracja znaku Kenzo nie pozbawia osoby w sytuacji takiej jak sytuacja K. Tsujimoto możliwości używania własnego imienia w obrocie gospodarczym.
43. Takie rozwiązanie jest spójne z art. 7 karty, gwarantującym każdemu prawo do poszanowania życia osobistego i rodzinnego. Trybunał niejednokrotnie orzekał, że imię i nazwisko osoby stanowi element składowy jej tożsamości i życia osobistego. Identyfikujemy się za pomocą imion i nazwisk. Nazwisko stanowi także element łączący z rodziną i przodkami lub dziedzictwem oraz dotyczy życia osobistego i rodzinnego danej osoby(35). Okoliczność, że Kenzo zarejestrowała popularne imię (które nosi K. Tsujimoto) jako znak towarowy, nie godzi jednak w jego życie osobiste lub rodzinne.
Koszty postępowania
44. Zgodnie z art. 137 regulaminu postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów następuje w wyroku kończącym postępowanie w sprawie.
Wnioski
45. W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał:
– oddalił czwartą część drugiego zarzutu odwołania jako bezzasadną; oraz
– kończąc postępowanie w sprawie, wydał odpowiednie rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów zgodnie z regulaminem postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości.